De brief van de sultan

[p. 68]

11. De Fortuin

De volgende ochtend voeren ze onder de Spaanse kust. Het was een heldere, zonnige lentedag met weinig wind. De zee was vlak, het schip deinde heel licht.

Bij het wakker worden keek Esther verbaasd om zich heen. Ze hing onder een dikke balk in een zachtjes heen en weer schommelende hangmat. Naast zich zag ze de neus van Rodrigo boven net zo'n hangmat uitsteken. Boven haar hoofd klonken voetstappen. Er klonken stemmen. Ze hoorde water klotsen en aan alle kanten kraakte en piepte het.

Waar was ze?

De herinnering aan de vorige dag kwam weer boven. Dikke tranen rolden over haan wangen. Ze riep om haar moeder.

Rodrigo werd wakker. Hij was ineens helder wakker, wist precies wat er gebeurd was, waar ze waren. Hij liet zich uit zijn hangmat rollen en kwam naast zijn zusje staan.

‘Stil maar Esther, we zijn veilig, en vader en moeder zijn ook veilig. Alleen zitten zij op een ander schip.’

‘En Moise?’

‘Moise ook. Hij heeft ons allemaal gered. Als hij niet van de brandstapel gevlucht was, hadden wij nooit weg kunnen rennen.’

‘En die andere mensen? Zijn die allemaal dood?’

Rodrigo aarzelde. ‘Ja,’ zei hij toen, ‘die zijn allemaal dood.’

Met Moise's woorden voegde hij er aan toe: ‘Ze zijn gestorven voor de naam van de eeuwige, zijn naam zij geprezen.’

‘Kunnen we niet naar vader en moeder toe?’

‘Nog niet. Je weet toch wat de schipper gezegd heeft? Eerst varen we naar Venetië, daarna gaan we naar Amsterdam.’

‘Venetië. Vader vertelde iets over Venetië.’

‘We hebben daar geld op de bank van Duarte Pinto en ik heb vaders ring, weet je wel? Als we bij die bankier komen, kan ik het geld opvragen dat daar voor ons bewaard wordt.’

‘Heeft vader dat dan niet nodig?’

‘Wij gaan het hem toch brengen?’

Dat leek een goed idee.

Esther kwam ook uit de hangmat.

[p. 69]

Achter elkaar klommen ze langs een smal trapje naar boven.

Wat een water!

De kust was heel ver te zien.

Jacob zag de vluchtelingen te voorschijn komen.

‘Ik ben Jacob Valk, kajuitsjongen van de schipper. Jullie moeten meteen bij de schipper komen.’

Schipper Blauw was bezig met een zeekaart en een passer.

Hij legde zijn werk neer en groette de kinderen in het portugees.

Rodrigo antwoordde in voorzichtig gekozen nederlandse woorden.

‘Zo, zo, spreek jij onze taal?’ zei Blauw verrast.

‘Ien klain beetje,’ zei Rodrigo.

Blauw wees op de kaart waar ze waren en hoe ze verder zouden varen. Hij zei nog eens heel nadrukkelijk dat hun ouders beslist op de Stad Hoorn in veiligheid waren.

Hij keek zijn gasten eens aandachtig aan.

‘Jullie kleren moeten nodig gewassen worden.’

‘Jacob, vraag de bootsman eens of wij nog niet ergens wat ondermaatse matrozenkleren hebben liggen.’

De bootsman meldde zich even later met dik wollen ondergoed, twee wijde broeken en twee dikke wambuizen. ‘Dat ziet er goed uit,’ zei Blauw. ‘Jacob, breng onze gasten naar jouw eigen hoekje, span daar twee kooien en laat ze zich verkleden als echte hollandse matrozen.’

Rodrigo keek wat benauwd. ‘Durf je niet jongen?’ lachte de schipper.

‘We kunnen onze kleren niet zomaar wegleggen,’ zei Rodrigo. ‘Voor we opgepakt werden heeft moeder er geld in verstopt.’ Daar wist de schipper wel raad op. Hij gaf ze een stevig linnen zakje mee. ‘Doe daar je geld in en breng het bij mij terug. Dan pas ik er wel op tijdens de reis.’

Jacob had een eigen slaaphoekje achter in het schip onder de kajuit van de schipper. Daar konden nog net twee hangmatten - kooien zei Jacob - bij. De kleren die Esther en Rodrigo al die spannende en akelige weken gedragen hadden, stonken van het vuil. Ze trokken ze uit en wasten zich. Daarna pasten ze de hollandse kleren. Het zat wel wat ruim, maar het ging.

Schipper Blauw gaf Jacob de opdracht met zijn gasten naar de kok toe gaan. Daar aten ze een heleboel brood en kaas, want nu hadden ze wel honger.

Esther en Rodrigo deden hun best nederlands te spreken. Jacob verstond geen woord portugees. Met losse woordjes en veel gebaren begrepen ze elkaar best.

Jacob liet ze het hele schip zien.

[p. 70]

Ze mochten overal komen.

De schipper was erg vriendelijk voor de twee kinderen.

De bemanning mocht alleen op het achterschip komen, als ze er werk hadden. Esther en Rodrigo kwamen met Jacob overal.

Ze wenden aan de geluiden van het schip.

Eerst waren ze wat bang voor het water. Ze durfden niet dicht bij de railing te komen. Maar ook dat wende.

Ze keken niet meer om. Portugal lag achter hen. Ze waren hier veilig, en ze wisten zeker dat ze op den duur in Amsterdam zouden komen, bij hun ouders.

In de dagen die volgden raakten ze steeds meer thuis op het schip. De bemanning was eerst wat onvriendelijk tegen ze, maar vooral Esther maakte iedereen aan het lachen. In haar dikke kleren zag ze er erg grappig uit.

Ze hielpen de kok en ze luisterden naar de sterke verhalen die de matrozen elkaar vertelden. Het was rustig weer. De zeilen hoefden niet vaak bijgesteld te worden, dus hadden de matrozen vaak tijd om bij elkaar te zitten en op te scheppen over de dingen die ze meegemaakt hadden. De kinderen leerden zo een heleboel nederlands, al begrepen ze niet alles. Schipper Blauw sprak ook geen portugees meer met ze. ‘Jullie moeten nu maar nederlands leren,’ zei hij. Dat was voor hem ook wel gemakkelijker.

Af en toe kwam de herinnering boven aan de angst en de spanning die ze doorgemaakt hadden, maar dat duurde niet lang. Er was zoveel nieuws te beleven.

Ze zagen Gibraltar en daarna kwamen ze zo ver uit de kust dat ze dagenlang alleen maar zee om zich heen hadden.

Een gevaarlijke zee. Vanaf de afrikaanse kust konden ze aangevallen worden door zeerovers.

De schipper liet de bemanning elke dag oefenen met het geschut. Geschutpoorten open, alle bewegingen van het laden van de kanonnen achter elkaar uitvoeren, tot alles perfect ging. Als er een gevecht met zeerovers zou komen moest iedereen precies zijn taak kennen. Tweemaal oefenden ze met kruit, er kwam geen kogel in de kanonsloop, maar verder was alles echt tot en met het afvuren toe.

De kinderen vonden die harde knallen griezelig leuk.

Ze zagen Sicilië en de zuidkust van Italië. Noordafrikaanse zeerovers zouden hier niet meer aanvallen.

[p. 71]

[p. 72]

Ze voeren vlak langs een venetiaans oorlogsschip, een galei, geroeid door honderden mannen. De kinderen hadden zoiets nog nooit gezien. Binnen in het schip sloeg iemand de maat en precies gelijk bewogen de honderden roeiriemen op en neer.

Langzaam zeilden ze noordwaarts naar Venetië.

Het bleef een reis zonder problemen. Er was genoeg water, er was genoeg te eten en er was genoeg wind om rustig verder te zeilen. In de buurt van Venetië zagen ze steeds meer schepen. Zeilschepen, galeien en kleine schepen met grote driehoekige zeilen.

Esther verraste iedereen door op een ochtend heel kort geknipt aan dek te komen. Ze had een schaar gevonden en daarmee had ze haar donkere krullen kort afgeknipt. Ze leek nu net een jongetje. Rodrigo had zelfs nog langer haar dan zij.

‘Nu ben ik een zeeman,’ zei Esther trots.

Rodrigo vond het niet zo leuk. Hij kon er niets meer aan doen, het was nu eenmaal gebeurd. Waarschijnlijk had hij het toch niet kunnen verbieden. Zijn zusje was gewend haar eigen zin door te drijven.

‘Het groeit wel weer voor we in Amsterdam zijn,’ dacht Rodrigo.

Hun oude kleren gooiden ze weg.

Het geld was er uitgehaald en bij de schipper in bewaring gegeven.

Op een avond gingen ze voor anker een eindje uit de kust bij Venetië, om de volgende ochtend bij daglicht hun weg te zoeken tussen de vele ondiepten bij deze beroemde havenstad.