Niet wanhopen Maria Christina

[p. 211]

[XXV]

OP ELK HOF BEWAREN ZE DE BESTE tarwe op een aparte hoop tot Sint-Antonius-kermis. De week vóór deze kermis kennen de molens geen rust.

Maarten Engelbrecht begaat de Noordermolen. Hij heeft nooit sterker dan heden ondervonden hoe het leven van een molen een mens kan ontsteken. De oude molen, die nog de Spanjolen gezien heeft, doet jong en zit in de bruisende wind. Het hart van Maarten klopt op het eendere ritme der zoevende moleneinden. En de onstuimige hartstocht van de molen, die met de winden paart, giet een huiver door zijn bloed.

Hij staat op de kijkuit. De bossen donkeren tegen de vriesklare lucht als een oprukkend eskadron. En waar het land open ligt, door 't winterwerk gezeeuwd en licht gebeurd, of bekleed met 't schrale koren, staan de boezems en dellingen uitgetekend door de sneeuw, die achter de zuiderbermen kon standhouden.

En zon over de wijde wereld, zon op alle daken. Zon vooral op dit éne dak, dat hem toejuicht: Hier woont Eléonore!

Zijn hart roept terug! Nog tien dagen, Eléonore.!

Kort na de middag wordt de wind plots krachtiger. Hij springt noordwest. Andries komt een hand toesteken om de molen te kruien. De wind zet zo fel aan, dat ze de zeilen ten halve moeten rollen. Achter de bossen steken wolken op, die op zomerse donderkoppen gelijken. Ze moeten van deze wind profiteren eer het tot

[p. 212]

een tempeest komt. De molen draait op volle toeren. Er zit een zachte donder in het zolderruim en er bliksemt af en toe een scherp gekraak door het oude maar smijdige houtwerk.

- Zal je hem de baas kunnen? vraagt Andries aan Maarten.

- Wees gerust, vader!

Het klinkt overmoedig. Haast bevelend, alsof hij zeggen wou: Niet nodig te blijven, vader, ga maar heen.

Ja, ga heen. Want die vader doet vreemd en somber. Zijn ogen zijn kolken van wanhoop. Misschien van wroeging. Die ellendige vader toch! Ga heen, vader. Je bent hier als een donderwolk in een zomerhemel.

- Let op de lichte, Maarten!

- Ik houd hem wel in bedwang, vader.

En hij is gelukkig als vader de daverende steiger afschuift.

Het meel bruist stuivend het spuigat uit, en vult zak na zak. De lichte mag hij niet lossen. Zijn oor staat scherp naar het schuren en slepen der razende molenstenen. Het is geen gemakkelijk werk. Want zijn gedachten gaan te graag en te veel op hol in zijn vurige fantasijen.

Het gaat beter met twee als de wind te zot wordt. Maarten is blij als vader tegen de avond terug is. Nog een uurke malen en het werk is af. Geen nachtwerk dus vandaag.

- Goed gewerkt, Maarten! zegt vader.

Wat de jongen gaarne hoort.

- Je kan gaan, zegt hij nog. Ik neem de rest voor eigen rekening.

Andries is reeds aan 't werk. Hij grijpt de volle meelzak, geweldig, gejaagd. Maarten loopt naar de steenzolder om graan uit te schudden. Hij denkt er niet aan, vader alleen te laten. Want zijn adem stinkt vreselijk naar genever.

- Ik zal maar blijven, zegt hij, een tweede man zal niet op de hoop lopen, vader.

- Je kan gaan, Maarten! kommandeert Andries kortweg.

[p. 213]

Maarten gehoorzaamt. Hij hoort het, aan dit bevel valt niet te tornen.

- Waarom laat je vader alleen in de molen? vraagt Maria-Christina, als Maarten in huis komt.

- Hij wilde alleen zijn. Ik mocht niet blijven.

Zij staat voor het raam en kijkt naar de molen. Niet met die bewondering waarmede vader Anselmus een molen in de storm stond aan te kijken, maar met bezorgdheid. Om de molen. Nog meer om de mens, die er in zit. Andries kent zijn molen. Hij legt hem niet graag stil. De andere molens staan ontzeild, met de kop naar de wind. De Noordermolen stopt niet. Daar staat een Engelbrecht aan 't roer. En een Engelbrecht mag zich dergelijk avontuur veroorloven.

Als hij maar niet bedronken is!

Die wind groeit zienderogen tot een orkaan. De molen rijst reuzig op 't zwellend avondduister. Zijn gebaren zijn wild en groots. Hij staat daar hoog en heilig als een vechtende god. Van louter ontzag vergeet Maria-Christina een ogenblik haar angst. Maar de wind beukt ineens dreigend tegen 't raam, en zij slaat een kruisteken.

Ze loopt naar buiten. Maarten is doende in de stal. Hij weet niet hoe zot de molen doet. Moeder roept over de halve staldeur:

- Was vader nuchter?

- Neen, je kon het rieken dat hij veel gedronken had!

- Ik loop naar de molen. Vader moet stilleggen, Maarten.

Hij komt naar buiten en ziet hoe de molen schier van zijn teerlingen wordt geheven door het beestige weer. Ge voelt tot hier de daver in de grond.

- Loop, moeder, loop!

Maria-Christina schiet de weg over. Ze hoort een scherp gefluit. Een schroevende windvlaag stormt nader. De molen verdedigt zich wanhopig. De wieken zijn niet meer te onderscheiden.

- Andries, Andries! kermt zij.

De wind snijdt alle geluid af.

- Andries!

[p. 214]

Het is te laat. De molen begeeft. Op twintig passen van de molenwal blijft Maria-Christina staan, en schruwelt als in doodsnood.

Zij ziet het gebeuren.

Het molenhuis kraakt af, zwiert dronken naar beneden en slaat tegen de platen die de molenstaak schragen. Een ogenblik wankelt de molen - ach, dat is te wreed om aan te zien - en smakt daarna met een bons tegen de donkere molenmote neer.

Maria-Christina staat met de handen vóór het gezicht, en hoort alleen nog de wind, de tergende wind, die haar uitlacht.

En dan valt ze achterover in de armen van Maarten. Dit brengt haar weer bij.

- Maarten!

- Moeder!

- Maarten, de molen. En Andries! Andries! Och, waarom was ik geen twintig passen verder, dat ik er onder lag.

- Moeder, sust Maarten.

Maar zij krijt als een gestoken dier.

- Ik had er willen onder liggen, naast Andries, mijn man. Andries, Andries!

Ze roept om Andries, luid, onstilbaar. Om Andries, haar man, die ze bemind heeft. Spijt alle zonden en zwakheden.

De mensen, die bijgekomen zijn, horen het. Het jaagt een huiver door deze avond.

Ze moeten haar naar huis slepen. Ze wil van deze plaats niet weg. Waarom ligt zij er niet onder? Naast Andries. En rusten en niets weten. Waarom moet zij verder tjolen en verdolen?

- Kom naar huis, Maria-Christina.

Ze rukt zich los. Om achter zich te kijken. Naar het zwarte puin, dat als een baaierd over de mote ligt uitgestort.

Op de wegen komen de mensen met zwaaiende lantaarnen. Ze zoeken naar Andries. Er liggen witte vlekken over de zwarte puinhoop, het schone meel voor Toontjes koekebrood. Ze zoeken. Ze vinden de bijbel. En een lege geneverfles. Ze werken met haken en

[p. 215]

hefbomen. En tegen middernacht halen ze een verhakkeld lijk boven.

Ze leggen Andries op een stuk van de molenwiek, dekken hem met de flarden van een zeil, maken het kruisteken en dragen de dode naar huis.

Andries Engelbrecht, de gewezen hoofdman van Aartrijke, zoon van Anselmus Engelbrecht, de grote Anselmus.