Ximenes. Alba. Orsini. Drie novellen uit Spanje. Deel 2

[p. 307]

[3]

In een gesprek onder vier oogen, dat françois d'aubigny later hield met Mevrouw orsini, stond deze hem Chante-Loup af voor diana - daar dit prachtig gebouw toch wel nooit het vorstenverblijf van een Prinsdom zou worden, dat nu wel zeker als eenen rookwalm was verdwenen; zij maakte nog verdere beschikkingen en overeenkomsten met hem, die wel bewezen, dat zij niet meer rekende hem weêr te zien, schoon zij op een ander weêrzien had gedoeld, toen zij het waarschijnlijk noemde.

Zij bewoog hem tegelijk te St. Juan-de-Luz te blijven, tot lanty zoude zijn teruggekeerd, opdat zij diana bij zich mogt houden in deze dagen van onzekerheid en onrust. Ook de Gravin van egmond vertoefde zoo lang; maar ook dit verpligtte hem niet tot een lang oponthoud, want op den vierden dag na zijne aankomst trad lanty binnen bij de Prinses, die alleen was; maar zijn gelaat stond zoo ernstig en droefgeestig, dat zij naauwelijks eene andere opheldering noodig had.

‘Welnu! en de Koning?’ vroeg zij schielijk.

‘Voor Mevrouw de Prinses heb ik eenen brief van Zijne Majesteit en van Mevrouw de mainte-

[p. 308]

non, maar ik heb zoo goed als de zekerheid, dat zij niets inhouden dan woorden van onbeduidende hoffelijkheid!’

‘Zelfs van haar! o De menschen!’ zuchtte orsini; ‘maar, Mijnheer! wat zeide de Koning?’

‘Bijna niets, Mevrouw! ik heb Zijne Majesteit gesproken in zijn kabinet te Versailles, maar slechts ééne minuut.’

‘Ééne minuut! dat getuigt van behendigheid!’ hernam Mevrouw orsini met scherpen spot.

‘Er behoort zeker meer behendigheid toe, dan ik bezit, om met lodewijk XIV te spreken, als hij niet wil!’ antwoordde de Vicomte gekrenkt.

‘Het is wel! ik zal voortaan mijne zaken zelve verrigten,’ hernam de Prinses, de brieven ter zijde leggende, en begon over min belangrijke zaken te spreken. ‘En hebt gij te Parijs kunnen vernemen, wie nu in Spanje regeert? want orry zal gevallen zijn, en het is toch niet denkbaar, dat filips zelf......’

‘De Kardinaal del giudice is Minister in naam; maar de man, die de kabalen leidt, die den invloed oefent - die.....’

‘Die mij vervangt, in één woord! Welnu?’

‘Is de Abt alberoni, dien Uwe Excellentie heeft opgenomen in een oogenblik van luim!’ hernam lanty zonder verwijt, maar toch ernstig.

‘Gij vergist u, Vicomte lanty! die man is ingeslopen; die man heeft zich weten in te dringen; die man was niet te ontgaan; die man was mijn noodlot; ik heb het altijd in hem voorzien. Hij

[p. 309]

heeft zich vastgehecht aan het rad mijner fortuin, en toen het mij naar beneden had geworpen, wist hij met eene buiteling naar boven te springen; hij was zoo vlug! maar hij heeft gelijk, en ik vergeef het hem; hij zal ver gaan!’

Den volgenden dag had de Prinses al hare vrienden laten bijeenkomen in haar huis, in de kamer, die zij als salon gebruikte. Zij had van diana vooraf met innige hartelijkheid eene soort van afscheid genomen, haar sommige sieraden van hare kleinodiën laten uitkiezen tot aandenken - en zij trad nu binnen, toen allen dáár waren: De Sieur françois d'aubigny, zoowel als de Vicomte lanty; de Gravin van egmond, zoowel als de Graaf de châlais; de Adjudant van den Maarschalk de villeroi zoowel als de jeugdige diana, die aan hare zijde ging.

De Prinses was in reisgewaad, en er wachtte eene reiskoets voor het huis. Zij nam van allen afscheid. Zij had voor allen een hoffelijk woord, of een van vriendschap tot ‘vaarwel!’ maar niemand wist, waarheen zij gaan zoude, en niemand durfde het vragen, dan ten laatste françois d'aubigny.

‘Ik heb de vrijheid aan het Fransche Hof te komen, en ik ga zelve spreken met lodewijk XIV,’ zeide zij met vastheid.

Allen, die er het regt toe hadden, ontrieden haar dien stap, waarvan het nuttelooze vooruit te berekenen was; maar zij zeide met volharding: ‘Laat mij mijnen weg gaan, en laat mij dien alleen gaan. Ik kan niet verloren geven, wat ik eenmaal heb

[p. 310]

gevat - vóór ik het verbrijzeld zie in mijne eigene handen.’

En daarop reikte zij d'aubigny de hand, kuste diana nog eenmaal op het voorhoofd, boog zich ernstig tegen de overigen, en verliet toen het vertrek met eenen vasten tred.

En allen, die bleven, staarden haar na, met verwondering over die vasthoudendheid aan een hersenbeeld van heerschappij en eerzucht - dat zulk een val haar nog niet geleerd had op te geven. En in waarheid, het is merkwaardig, dat zij het nooit heeft opgegeven, haar gansche leven lang, schoon zij tachtig jaar oud is geworden. Zoo als te denken was, slaagde zij ditmaal ook zelve niet te Parijs; zij verliet het eindelijk uit tegenzin in het opkomend Regentschap van den Hertog van orleans; toen dreef haar de onrust harer ziel, die naar beslommering en werkzaamheid dorstte, achtervolgens naar Avignon, naar Turin, naar Genua; zij deed eene poging op de gastvrijheid der Nederlanden, maar de Heeren Staten van Holland hadden geenen lust hunne achtbaarheid te vergeten bij de behendige glimlachjes dezer vrouw, en al ware er een Stadhouder geweest, deze had geene Camarera-Major noodig! Zij werd hoffelijk afgewezen. Eindelijk keerde zij den blik naar Rome, en toen zij er aankwam, was het om niet weder van daar te gaan; want zij vond er niet slechts het geheim, om haren ouden kring in verjongde gestalten om zich heen te tooveren - maar ook vond zij er ten laatste nog weêr de heerschappij, die haar behoefte was gewor-

[p. 311]

den. Jacobus III, de Pretendent van Engeland, nam haar op in zijn klein Hof, dat zij weldra beheerschte, en waarvan zij de eerepligten waarnam tot op den dag van haren dood, den 5^den December, 1722.

1843.