|
| |
| |
| |
[8]
Alberoni had nog niet lang vertoefd aan het Hof van Turin, of er veranderde veel in het paleis Medina. Het gelaat der Camarera-Major, dat eene wijle strak had gestaan van gespannen verwachting, verhelderde eensklaps, en met dien lichtstraal werd het alles leven en beweging om haar henen. De Koning, die in bangen twijfel naar haar had opgezien, glimlachte nu weder vertrouwelijk, als zij hem naderde; de lieden van hare partij - en wie in het paleis waren zulks niet? - die in weifeling en onrust op hunne Meesteres hadden gestaard, hernamen plotseling hunne zekerheid en hunne blijmoedigheid, en hare vijanden, die, door iets onzekers in hare blikken en houding, het regt meenden gekregen te hebben tot meerdere stoutheid en tot een onverholen wantrouwen, naderden haar vleijend, en met die mate van openhartigheid, welke politieke partijen tegenover elkander plegen te toonen. Het is ook waar, dat de toebereidselen tot 's Konings huwelijk, die te Madrid voor eene poos als gestaakt schenen, daarna op eenmaal waren hervat met eenen ijver en eenen spoed, die van ernstige opregtheid schenen te getuigen, en dat was te vreemder, daar het meer bekend was geworden, dan het der Camarera-Major lief moest zijn, dat de berigten, die alberoni had
| |
| |
overgezonden omtrent de persoonlijkheid en de gezindheden der aanstaande Koningin, niet zoodanig waren, als men kon gissen, dat de Prinses orsini zich had voorgesteld. Doch daar deze, ondanks die uitkomst, besloten scheen, filips deze gemalin te geven, begreep men, dat zij zich sterk voelde voor den toekomstigen strijd, hetzij door de overmagt, die zij bezat op den Koning, hetzij door de jeugd en de onmagt der vreemdelinge, die daar aankomen zoude zonder vrienden en zonder volgelingen en zonder invloed, gescheiden van hare bloedverwanten, aan een vreemd Hof, waarvan zij de gebruiken noch de zeden kende, schoon het van haar geëischt zoude worden, zich er gansch naar te voegen; die blindelings en onzeker zoude voortwandelen tusschen de strikken en kabalen om haar henen, die er zich in verwikkelen zoude en daarin rondspartelen, eer zij het zelve wist, en die wel genoodzaakt zoude zijn, zich op genade of ongenade over te geven aan de alles beheerschende Camarera-Major, hetzij ze haar beminde of niet, te meer, daar deze door den aard zelven van haar ambt geroepen was hare bespiedster, hare opzigtster, hare kerkermeesteres te zijn - en dan eene Camarera-Major als orsini! Niemand ook, vriend of vijand van deze, durfde twijfelen aan hare overwinning, zoo het tot eenen kamp moest komen, te meer nog, daar zij al de personen, die het huis der Koningin zouden uitmaken, zelve had gekozen en benoemd, en de gekroonde gevangene zich dus zoomin als haar echtgenoot zoude bewegen, of hooren toespre- | |
| |
ken, dan zoo als de magtige Hofdame het door hare creaturen zoude laten aangeven. Toch werd de lijst van dit personeel naar Turin afgezonden en dáár goedgekeurd. De Edelman, die elisabeth farnese bij volmagt zoude huwen, in naam van filips V, was reeds gekozen, en de dag der voltrekking van dit verbond vast bepaald, en reeds zoo nabij, dat een
koerier, van Madrid afgezonden, Turin zou kunnen bereiken, maar niet meer van daar terugkeeren vóór de plegtigheid; werkelijk werd er zulk een ijlbode van Madrid afgezonden; het gerucht ging, om het ongeduld van den Koning te bevredigen omtrent den tijd der afreize zijner nieuwe gemalin; maar het was raymon, de geliefkoosde page van den Sieur françois, welke bij deze gelegenheid den titel van Ridder verkreeg, en die werd afgezonden van wege de Prinses orsini aan den Graaf de sainbertôt. Op den dag der voltrekking vonden er geene openlijke feestelijkheden plaats te Madrid; - die allen werden uitgesteld tot op de komst van de jonge Koningin - eene spaarzaamheid, die uit de schraalheid en den armelijken staat van 's Konings kas kon worden verklaard, zoo slechts niet nog meer onnoodige verkwistingen die wedersproken hadden.
Het Spaansche volk morde een weinig; maar orsini had nooit vrees voor den toorn van de Spanjaarden, of ooit inschikkelijkheid voor hunne wenschen. Het Hof zweeg gebogen - en de Koning zweeg gegriefd - maar de Camarera-Major zelve bragt dien dag door in eene soort van angstige ge- | |
| |
spannenheid, die zij niet wilde laten opmerken, en die zij toch zoo weinig meesteresse scheen, dat zij zich, onder voorgeven van ongesteldheid, opsloot in hare bijzondere vertrekken, waar de Sieur françois haar een uur kwam bezoeken. Hij herhaalde dat bezoek laat in den avond, nadat orsini den Koning had opgewacht bij zijn naar bed gaan, een pligt, waarvan zij zich niet had willen ontslaan, en welken filips haar moeijelijk maakte, door, met de onbuigzame halsstarrigheid van een kind, den gewonen tijd te overschrijden en te verlengen door ieder mogelijk voorwendsel, in de hoop, van zich ter ruste te begeven, met de zekerheid, elisabeth farnese tot gemalin te hebben; - eene tijding, die in waarheid van minuut tot minuut werd gewacht - de reden, waarom ook alle hovelingen, die er het regt toe hadden, zich, zoo lang zij konden, bleven ophouden in de slaapkamer des Konings en in de aangrenzende vertrekken - dan zij werden allen teleurgesteld. Het laatste voorwendsel voor hen om te blijven was weggevallen; filips rustte of rustte niet, maar was ten minste weggeschoven achter zijne fluweelen ledikantsgordijnen, en de Camarera-Major verliet met eenen triomferenden glimlach het slaapvertrek, en ontsloeg alle overigen met een' blik van haar oog, zonder dat de overbrenger van het telegraphisch berigt was verschenen.
Naauwelijks echter was zij in haar eigen vertrek, was zij er met den Sieur françois alleen, of die bode werd bij haar aangediend.
‘Laat den Señor velasquez hier binnenkomen,
| |
| |
en verwijder u, cynthia!’ riep de Prinses, in eene soort van hartstogtelijke hevigheid, die haar ongewoon was.
De Spaansche Ambtenaar trad vlak voor de Camarera-Major, boog zich diep en ernstig, en vroeg eenigzins verwonderd, of zijn berigt niet eerst behoorde bij den Koning?
‘Natuurlijk niet, daar ik het ben, die er den Koning op moet voorbereiden,’ antwoordde zij met een volgen van hare eigene gedachten, dat eene sterke verstrooijing bewees, en waarover de Sieur onmerkbaar het hoofd schudde.
Señor velasquez zag met nog meer verwondering op de Prinses orsini, en bleef zwijgend en aarzelend zijne depêche in de hand houden.
‘Señor velasquez! aan uwe handelwijze is het merkbaar, dat gij weinig bekend zijt aan het Hof, en zij dient evenmin, om er u gunstig bekend te maken,’ sprak orsini scherp.
‘Zoo ik eene fout heb begaan, vergeve het mij de Señora Princesa! zekerlijk, ik wist niet beter,’ sprak de Spanjaard overbluft en gaf zijn geschrift over.
De Señora Princesa draaide den verschrikten oproerige den rug toe; was dat toorn of voorzigtigheid? - want de Sieur françois, die bij haar gegaan was, terwijl zij las, zag haar vaalbleek worden - een verbleeken van onvermeesterden schrik, als nooit een sterveling op die trekken had bespied. Zij sprak geen woord, maar zij wenkte velasquez met de hand, dat hij gaan zoude - een wenk, dien de Sieur verduidelijkte, terwijl hij hem ver- | |
| |
zocht de bevelen der Camarera-Major te wachten in de voorzaal. Die man, die zich meende schuldig gemaakt te hebben aan een groot vergrijp, en die zich zelven verweet zijne eigene fortuin te hebben weggestooten, terwijl zij als onder het bereik zijner hand lag, verwijderde zich haastig en verward, eene gelukkige omstandigheid, waardoor hij de verwarring der Prinses niet opmerkte.
Die verwarring intusschen was groot, zoo groot, dat toen de Sieur haar weder naderde, hare hand vatte en belangstellend vroeg, wat er was, zij hem eerst met groote verwilderde oogen aanzag, en daarop in eene soort van woede opvloog van haren stoel, onder den uitroep: ‘Zij hebben het huwelijk voltrokken! elisabeth farnese is Koningin van Spanje!’
‘Het is niet mogelijk, gij moet u vergissen!’ riep d'aubigny, terwijl hij de depêche inzag, en even daarna met ontzetting ter zijde legde. Hij had zich overtuigd. Het was niet slechts mogelijk, maar het was waar.
‘Een afschuwelijk verraad van de sainbertôt!’ riep orsini, met tranen van spijt in het oog.
De Sieur haalde de schouders op. - ‘Het kan eene vergissing, een misverstand zijn, eene onhandigheid,’ hernam hij vergoêlijkend.
‘Misverstand!’ herhaalde orsini met bitterheid en ergernis; ‘mij dunkt, het bevel was duidelijk en bepaald! Onhandigheid! een page van zestien jaar had die dienst kunnen bewijzen, het overhandigen van een' brief!’
| |
| |
‘Is het niet mogelijk, dat victor amadeus, ondanks alles, de zaak hebbe doorgezet?’
‘Al ware victor amadeus de bedriegelijkste schelm, die ooit een' Vorstenzetel van Europa onteerde, hij zoude zoo schaamteloos niet hebben durven handelen.’
‘Hoe het ook zijn mag, ik smeek u, Mevrouw! ook om uws zelfswil, veroordeel niemand, vóór gij het nadere weet, vóór gij meer helder ziet in deze ongelukkige uitkomst.’
Maar de Prinses luisterde niet; zij ging voort heen en weder te loopen door het vertrek met groote ongeregelde schreden, met lippen, sidderende van toorn, en wangen, gloeijende van ontvlamde drift, den armen Graaf te beschuldigen, de jonge Koningin te verwenschen en victor amadeus te beschimpen; zij vergat geheel alle matiging en zelfbeheersching, zoo als het natuurlijk zijn moest van eene, die gewoon was zich zelve te betoomen, en die op eenmaal, om eenige geweldige oorzaak, alle banden van zich werpt; zoo vaak toch wij de Prinses orsini koel hebben gezien en onbewogen bij gebeurtenissen en onder omstandigheden, die haar hadden moeten schokken, was dat niet, om een koud laconisme te doen opmerken, maar om bewondering te vragen voor een zeldzaam verschijnsel van menschelijke zielskracht; want zij was eene hartstogtelijke vrouw, hartstogtelijk in de liefde - wij hebben het gezien in hare verbindtenis met françois - hartstogtelijk in de eerzucht, hartstogtelijk tot in de ijdelheid toe, tot in alles, wat zij
| |
| |
opvatte, begeerde of gevoelde; en daarom was die uitbarsting zoo vreesselijk en zoo geweldig, omdat zij niet, als anderen, aan die hartstogtelijkheid nu en dan had toegegeven, en er als het ware afleiding aan had vergund; maar dat dit alles bijeenbewaard was gebleven en gesmeuld had tot een enkel oogenblik van uitbarsting. Een vierde van een uur lang gaf die zonderlinge vrouw toe aan hare hartstogtelijkheid, aan hare woede, aan hare spijt, aan haren toorn, aan alle driften en gewaarwordingen, die haar bestormden; maar toen ook was zij zelve de eerste, die er aan dacht, kalmte en beradenheid te hernemen, zonder dat een woord van den zwijgend belangstellenden getuige dezes orkaans harer ziele noodig had het haar te herinneren. François had te wel het noodzakelijke van dit lucht geven begrepen, om haar te storen door vertoogen, die hij berekenen konde, dat volstrekt nutteloos moesten zijn.
De Prinses orsini stelde zich in het einde nevens d'aubigny, die was blijven zitten, legde hem beide handen op de schouders, en hem aanziende met die schrandere oogen, waaruit de flikkering der togten reeds weder terugweek voor de kalmere helderheid des verstands, zeide zij hem:
‘D'aubigny! mijn trouwe vriend! gij waart de eenige getuige van mijne zwakheid, van mijn zelfvergeten, van mijne vernedering, mag ik zeggen; gij zult het ook zijn, die zal weten te getuigen, hoe ik kracht kan toonen, en hoe ik mij weet op te rigten.’ - En daarop aan zijnen arm uit hare
| |
| |
kamer tredende, ging zij met vasten tred de voorzaal binnen, waar velasquez haar wachtte.
‘Señor!’ zeide zij met eenen glimlach, die den armen man het leven teruggaf; ‘ik heb mij lang beraden, of ik het regt had Zijne Majesteit te wekken om deze tijding of niet - ik ben tot het besluit gekomen, dat zij den Vorst behoort te verkwikken bij zijn opstaan; wees dus morgen tijdig op het paleis, om uit de handen van uwen Koning eene betere belooning te ontvangen voor uwe goede berigten, dan dit voorloopig blijk mijner vreugde bij deze gelegenheid,’ en zij schonk hem een zwaar diamanten kruis, dat zij losmaakte van haren halsketting. ‘Tot morgen evenwel zij uwe aankomst een geheim,’ voegde zij er bij, toen de verrukte haar de hand kuste.
Den volgenden morgen werden filips en geheel zijn hof werkelijk verblijd, naar de verordening der Camarera-Major, door de mededeeling van de gewigtige tijding, en zij zelve ging voorbij dat vreugdebetoon, met eene bevallige goedwilligheid, als ware het gebeurde haar geene schokkende teleurstelling geweest. En de Koning, in zijne kinderachtige blijdschap, drukte haar de hand, noemde haar zijne schoone vriendin, ‘de zuster zijner ziele,’ en dankte haar als voor eene weldaad, die zij hem bewees.
Dien dag ook deelde zich de stemming van het Hof mede aan het volk van Madrid, dat bij Kabinetsorder de vrijheid kreeg, zijne vreugde aan den dag te leggen over de blijde gebeurtenis, op de ge- | |
| |
wone en gebruikelijke wijze. En er werden te Deum's verordend in alle kerken van de Hoofdstad, en de Koning met geheel het Hof woonde de hoogmis bij in de Kathedrale; er hadden plegtige omgangen plaats door de straten - en er werd wijn en brood uitgedeeld aan de armen, en het volk toonde zijne deelneming door al die luidruchtige bedrijven, die niets bewijzen, en waaraan de Vorsten toch gelooven. Al die juichtoonen werden met ophef en met overdrijving weêrgalmd door geheel Spanje henen naar het buitenland, en vooral naar Turin; daarvoor wist de Prinses orsini te zorgen!
Toen eindelijk meer uitvoerige tijdingen waren aangekomen van Savoije; toen de Spaansche Ambassadeur, de Hertog victor amadeus, en de jonge Koningin, allen geschreven hadden aan den Koning, en de sainbertôt en alberoni beide aan de Prinses orsini, wist deze laatste, waaraan zich te houden; ook sprak zij tot den Sieur françois, die in geene kleine onrust tot haar gekomen was: - ‘Welaan, nu oordeel ik met volle kennis en zekerheid van alles. De sainbertôt bekent het zelf; hij heeft te laat gehandeld.’
‘De ongelukkige!’ riep d'aubigny moedeloos; ‘hij heeft de belangen van elisabeth farnese beter behartigd dan de zijne.’
‘Zoo! begrijpt gij het ook, dat hij mijne gunst heeft verbeurd?’
‘Ik ken u, Mevrouw! en ik weet, dat diana voor hem verloren is. En als nu mijn kind hem bemint, is ook zij ongelukkig. Dat heb ik dan ge- | |
| |
wonnen bij mijne reis naar Spanje! Maar ik wil haar ten minste zelf daarop voorbereiden, dat zij dien jongen man niet zal wederzien.’
‘Gij zult dus dit huwelijk niet meer bevorderen willen, ondanks mij?’ vroeg de Prinses orsini verrast.
‘Ik heb u immers mijn woord gegeven, dit niet te doen, zoo de jonge Graaf uwe verwachting teleurstelde. Hoe onverklaarbaar het zijn moge, dat is gebeurd, en het eenige, wat ik nog vermag, is van u te vragen, dat gij uwe wraak tegen den ongelukkigen jongman bepaalt bij de wonde van zijn hart!’-
‘Mijnheer de sainbertôt is onderdaan van Frankrijk; hij heeft geene andere gunst van mij gewenscht, dan die, welke ik hem nu moet weigeren - hij heeft niets gedaan, dat hem schuldig maakt voor eenige wet van dit Land, waarin hij waarschijnlijk niet zal wederkeeren, en zoo hij het waagt, welnu, d'aubigny! wie is hij dan, dat ik mij om hem zoude aflaten tot persoonlijke wraakneming? Ik had den jongen man willen beloonen - ik kan het niet meer, ziedaar alles!’
‘Ik vertrouw dit woord; de jonge Graaf is veilig; en nu Mevrouw! mij rest van nu aan niets meer te doen in Spanje, ik ben er nutteloos, en ik kan er niets meer verhelpen voor mijne dochter; gun mij, dat ik naar haar terugkeere, en laat dit een afscheid zijn.’
Maar de Prinses orsini wilde dit niet toestaan; zij wenschte hem bij zich te houden; zij gebruikte alle middelen ter overreding; maar, zonderling,
| |
| |
ondanks hare bekentenis, dat zij hem noodig had te dezer dage, zoo niet als steun en als raadsman, dan toch als vriend en als vertrouwde; bekentenissen, die hem bijna overreedden om te blijven, was er in de wijze, waarop zij die uitsprak, iets vreemds, iets gedwongens - er mengde zich eenige verlegenheid in, die verborgen werd onder gulheid, dat hem juist bewoog, om niet toe te geven, omdat zij er zoo veel, zoo kennelijk te veel prijs op stelde, hem langer terug te houden. Hij vermoedde daarachter eenig oogmerk, en hij volhardde bij zijn besluit, om te gaan. Zij had zijne terugreis kunnen belemmeren, en hem duizende moeijelijkheden in den weg leggen, om niet eenmaal te spreken van hare magt, om hem van zijne vrijheid te berooven, zonder dat hij het iemand konde klagen; maar voor dit laatste waarborgde hem hare edelmoedigheid en wat zij nu voor vriendschap in de plaats had gesteld van hare vroegere liefde, en tegen het eerste was hij evenzeer beveiligd, omdat Mevrouw orsini hem kende, en wist wat hij zoude ondernemen, zoo zij door list of door geweld zulk een plan van hem trachtte te dwarsboomen. Zij verschafte hem dus zelve de middelen, om veilig en snel te reizen. Bij het afscheid meer bewogen, dan hij het zich zelven wilde bekennen of had gewacht, sprak hij met zijne dofste, zwaarmoedigste stem:
‘Nu toch zal het een afscheid zijn voor dit leven, anna!’
‘Wie weet?’ antwoordde zij met eenen opgeruimden glimlach!
|
|
Auteursrechtvrij