Suriname

[p. 29]

Mensen

In Suriname wonen bijna 500.000 mensen. De meeste mensen wonen in het noordelijke gebied, waar ook de hoofdstad Paramaribo ligt.

Ongeveer de helft van het totaal aantal inwoners woont daar.

Wanneer je op straat loopt in Paramaribo valt meteen op dat mensen tot verschillende bevolkingsgroepen behoren. Zo zie je indianen (inheemsen), creolen, Hindostanen, Javanen, Brazilianen, Libanezen...

Wij zitten in één klas en met al onze verschillende achtergronden vormen we samen een gezellige mix!

Taal

De voertaal is Nederlands. Dat stamt uit de tijd dat Suriname een kolonie van Nederland was. Maar er worden veel meer talen gesproken in Suriname, zoals Hindostaans, Javaans en Chinees. Ook zijn er verschillende marrontalen en inheemse talen. Al met al zijn het er tussen de vijftien en twintig! Maar de taal die je het meest hoort spreken is het Sranantongo. Deze taal is ontstaan tijdens de slavernijperiode. De slaven spraken deze taal onderling. Er komen Afrikaanse, Nederlandse, Engelse en Portugese woorden in voor. De meeste mensen spreken naast hun eigen taal het Sranantongo; wel zo makkelijk als ze met elkaar willen praten!

Op 1 januari 2004 is de Surinaamse dollar ingevoerd. Voor die tijd had Suriname de Surinaamse gulden.

Tellen in het Sranantongo - Op school leren we tellen in het Nederlands. Eigenlijk spreken we al drie talen: Sranantongo, Nederlands en Aucaans. Dat is de taal van onze bevolkingsgroep: de Aucaners. Je zou kunnen zeggen dat dit een marrontaal is. Wij wonen in het dorp Godo-Olo aan de Tapanahonyrivier. Als je hardop met ons meetelt, hoor je de Engelse klank in de taal heel goed.

1	wan
2	tu
3	dri
4	fo
5	feyfi
6	siksi
7	seybi
8	ayti
9	neygi
10	tin

[p. 30]

Religie, feesten, muziek en gebruiken...

Trio-sjamaan uit Kwamalasamutu. De versieringen op het lijf worden aangebracht bij feestdagen.

zijn heel belangrijk in de Surinaamse samenleving. De godsdiensten in Suriname zijn vaak gekoppeld aan afkomst. Veel creoolse mensen zijn christelijk; ze zijn katholiek of lid van de Evangelische Broeder Gemeente (protestants). Een klein deel is lid van de hervormde gemeente en de Lutherse kerk.

Winti is vanuit West-Afrika ten tijde van de slavenhandel meegekomen naar Suriname. Aanhangers van deze religie zien de wereld als schepping van de goddelijke kracht Anana. Zij geloven in de goden van lucht, grond, water en bos. Tijdens de wintiprey's worden de voorouders vereerd en om raad gevraagd. De mensen raken dan in een soort trance (winti betekent ‘wind’). Bij deze bijeenkomst wordt muziek gemaakt. Sowieso is muziek belangrijk in de marroncultuur, ook bij overlijden, geboorte en andere gelegenheden wordt muziek gemaakt. Voor velen heeft winti iets geheimzinnigs. Vermoedelijk komt dat doordat de blanken ten tijde van de slavernij de uitoefening ervan.

De Lutherse kerk te Paramaribo.

De meeste indianen die diep in het binnenland wonen, zien de Koeloen als de schepper van het leven op aarde. Indianen zijn nauw verbonden met de natuur. Hun pyayman of sjamaan (= dokter van de inheemsen) maakt gebruik van kruiden en roept geesten aan om rituelen uit te kunnen voeren.

Zending - In de loop van de achttiende eeuw hebben zendelingen uit de westerse wereld mensen uit verschillende bevolkingsgroepen, of althans een deel van hen, tot het christendom bekeerd. Zoals creoolse mensen en ook indianen die in toegankelijk gebied woonden.

In de grote stadskerk in Paramaribo van de Evangelische Broeder Gemeenschap (ook wel hernhutters genoemd) worden nog steeds diensten gehouden.

[p. 31]

Dit gebouw heet Mandir, dit is een plek waar hindoes bidden.

Onder de Hindostanen leven drie godsdiensten. Het merendeel is hindoe, een deel is moslim en de kleinste aanhang is christelijk. Het hindoeïsme komt oorspronkelijk uit India. De meeste Surinaamse hindoes volgen binnen het geloof de richting sanatan dharm, dat betekent ‘eeuwige leer’ of ‘eeuwige wet’. Het is een kleurrijk en levendig geloof. De bekendste hindoegoden zijn Brahma, Vishnu, Shiva en Ganesha. Hindoes vieren verschillende feesten, zoals Holi Phagwa (voorjaarsfeest) en Divali (lichtjesfeest).

Veel Hindostaanse kinderen leren traditioneel dansen. Veel van deze dansen vertellen een verhaal met een moraal.

Het merendeel van de Javanen is moslim. Het overige deel is christelijk, hindoeïstisch en soms boeddhistisch. Ook is er het javanisme. In deze godsdienst zijn zowel hindoe als islam invloeden terug te vinden. Waar het om gaat is leven in harmonie met je medemensen en met de geesten. Een ritueel dat hierbij hoort is de slametan. Dit is een heilige maaltijd die geserveerd wordt bij familieaangelegenheden, zoals geboorte, huwelijk en dood.

Er wordt gedanst en mensen bewegen zich als jarang (= paard), apen en soms tijgers. De dukun, de leider van de dansers, beschikt over bovennatuurlijke krachten en begeleidt de dansers die in trance raken. Ook haalt hij de dansers weer uit hun trance. De dans wordt begeleidt door gamelanmuziek (= muziek met slaginstrumenten en soms fluiten, afkomstig uit Indonesië).

De joodse mensen hebben een synagoge in Paramaribo. Het heilige boek van het joodse geloof is de Thora, de vijf boeken van Mozes. Hoewel de joodse gemeenschap niet groot meer is, worden er elke maand een aantal sabbatdiensten gehouden.

Het suikerfeest of Id-ul-Fitr is een islamitisch feest. Hier zijn moslims in gebed op het Onafhankelijkheidsplein.

[p. 32]

Een belangrijk Chinees verenigingsgebouw is Kong Ngie Tong Sang.

De Chinezen zijn voornamelijk christelijk. Maar zij hebben ook bepaalde rituelen en gebruiken die van Chinese oorsprong zijn. Er zijn verschillende verenigingen waar de Chinese bevolking bij elkaar komt om de eigen taal en cultuur in stand te houden.

In Paramaribo wordt flink pagara (= miljoenenklapper) afgevuurd tijdens het Chinees Nieuwjaar en er worden draken- en leeuwendansen opgevoerd.

Leefwijze van de marrons / bosnegers

De marrons leven volgens een georganiseerd groepsverband. De burgemeester van het dorp noemt men de granman. Hij heeft basya's, assistenten, die hem bijstaan. Zijn er belangrijke zaken te bespreken, dan houdt men een krutu (= vergadering). De marrons hebben veel kennis van het woud. Vooral de medicijnmannen - dresimannen - weten hier erg veel van. Het vereren van geesten hoort ook bij de marroncultuur. De obiaman speelt hierbij een belangrijke rol. Hij kan als bemiddelaar optreden tussen de levenden en de voorouders.

Aucaners vieren feest in Drietabbetje, een marrondorp in het oosten van het land. Hier woont de granman van de Aucaners. De grote trommel en de schudinstrumenten aan de enkels zijn van natuurlijke materialen gemaakt.

Houtsnijden is een geliefde bezigheid.

Marrons zijn geboren verhalenvertellers - De verhalen met de spin Anansi komen oorspronkelijk uit Afrika. De slaven vertelden elkaar 's nachts verhalen over Anansi, het kleine zwakke spinnetje dat het toch altijd wint van zijn overheersers (bijvoorbeeld een tijger). De overheerser in het verhaal stelde de blanke meester voor. Zo konden de slaven onderling hun kritiek uiten op hun overheersers. Nu is het anders, de spin neemt het meestal op tegen de overheerser van deze tijd. Anansiverhalen hebben een moraal. Eigenlijk is het verhaal een levensles.