Kartini, Raden Adjeng
Indonesische schrijfster (Majong 21.4.1879 - Rembang 17.9.1904). Kartini was de dochter van de modern
denkende regent van Japara (Midden-Java), die haar Nederlands onderwijs liet volgen. Pas na haar dood kreeg zij
grote bekendheid door de uitgave (door J.H. Abendanon) van haar, in het algemeen aan Nederlandse vriendinnen
geschreven, brieven: Door duisternis tot licht (1911). Vooral als document humain zijn deze brieven van grote
betekenis. De daarin verwoorde ideeën over de ontwikkeling en de emancipatie van het Indonesische volk (met
name van de Indonesische vrouw) zijn niet los te denken van de zogenaamde 'ethische richting' die een koloniale
hervormingspolitiek voorstond. Kartini werd onder meer beïnvloed door Brooshooft, Multatuli en het feminisme
in Nederland. In Indonesië wordt zij officieel geëerd als 'nationale heldin'.
Elisabeth Keesing beschreef haar leven in Hoe ruim de kooi ook is. Leven en lot van Kartini en haar werk
(1996). In 2005 verscheen On feminism and nationalism. Kartini's letters to Stella Zeehandelaar, 1899-1903, uit
het Nederlands vertaald en van een inleiding voorzien door J.P. Coté.
Literatuur: BNTL; WP-lexicon; M. van Zeggelen. Kartini. Een baanbreekster voor haar volk (1945); H.
Bouman. Meer licht over Kartini (1954); R. Nieuwenhuys, '[Raden Adjeng Kartini]', in: Oost-Indische Spiegel
(1972), p. 314-321; S. Soeroto. Kartini, pionierster van de Indonesische onafhankelijkheid en
vrouwenemancipatie (1980); H. Elderhorst van Hofwegen, 'Kartini, symboliek, mystiek en goena-goena', in:
Indische Letteren 19 (2004) 4, p. 146-155; G. Termorshuizen, 'Was Kartini wel de schrijfster van haar brieven.
Een polemiek uit 1921', in: Indische Letteren 19 (2004) 4, p. 166-175.
G. Termorshuizen
[Aangevuld, december 2006]
Auteursrechtelijk beschermd