Heremans, Jacob Frans Johan
Vlaams filoloog, criticus en liberaal politicus (Antwerpen 27.1.1825 - Gent 13.3.1884).
Heremans speelde een belangrijke rol in de Vlaamse taalstrijd. Hij heeft bijgedragen aan de
vernederlandsing van het middelbaar en hoger onderwijs. Vanaf 1845 was hij leraar
Nederlands aan het atheneum in Gent, waar hij de oprichting van de Vlaams-vrijzinnige
studentenvereniging ‘'t Zal wel gaan’ bewerkstelligde. In 1854 werd hij aangesteld als docent
Nederlandse taal- en letterkunde aan de Universiteit van Gent. In die functie publiceerde hij
over taalkunde, spelling en metriek. Hij bezorgde letterkundige handboeken, tekstuitgaven en
bloemlezingen die veel herdrukken beleefden. Het meest bekend bleef de Nederlandsche
dichterhalle, een tweedelige bloemlezing (1858-1964).
Heremans werd wel de pionier van de Germaanse filologie in Vlaanderen genoemd. Hij zat in
de redactie van verscheidene Vlaamse tijdschriften, zoals het Nederlandsch Museum (vanaf
1874).
Heremans was voorts actief als liberaal politicus in provincie en gemeenteraad, waar hij
principieel Nederlands sprak. Ook in die functies trachtte hij het peil van het volksonderwijs
op te voeren en de taalsituatie te verbeteren.
Als criticus is hij lange tijd bekend gebleven vanwege zijn afwijzing van het werk van Guido
Gezelle. Hij moest weinig hebben van elke vorm van taalparticularisme. Al vroeg besefte hij
daarentegen het belang van Hoffmann von Fallersleben voor de oudere Nederlandse
letterkunde, getuige zijn publicatie Hoffmann von Fallersleben en de Nederlandsche
letterkunde (1874).
Literatuur: BNTL; BWN; L. Troch, ‘Een vergeten figuur: Jacob Frans Johan Heremans’, in:
Handelingen 35 (1981[=1982]), p. 263-269; J. Vuylsteke, [Over J.F.J. Heremans], in:
Klaauwaard & Geus (1984); L. Troch. Professor J.F.J. Heremans (1825-1884), pionier van
het moedertaalonderwijs in Vlaanderen (1984).
A. Deprez
[Aangevuld, januari 2006]
Auteursrechtelijk beschermd