Gogh-Kaulbach, Anna Maria van
Nederlands roman-, toneel- en kinderboekenschrijfster (Velsen 31.12.1869 - Haarlem
28.1.1960). Van Gogh-Kaulbach debuteerde met verhalen in Nederland en Elseviers
Maandschrift. Onder het pseudoniem Wilhelmina Reynbach verscheen haar eerste roman
Albert Overberg (1894), een jaar later gevolgd door Otto van Lansveldt (1895), eveneens
onder dat pseudoniem. Onder haar eigen naam verschenen vervolgens een hele reeks
romans, zoals Rika (1905), De sterkste (1913), Opgang. De roman van een vrouwenleven
(1914) en Binnen de muren (2 delen, 1915).
In haar vroege werk stond Anna van Gogh-Kaulbach nog duidelijk onder invloed van het
naturalisme. Ze had affiniteit met het opkomend socialisme en was voorstandster van het
vrouwenkiesrecht. Van haar pacifisme getuigt haar vertaling De wapens neer! (1915) van
Bertha von Suttners Die Waffen nieder (1889). In haar roman Levensdoel (1899) laat ze die
idealen duidelijk blijken. Ze raakte bevriend met Israel Querido, die haar werk tot op zekere
hoogte beïnvloedde.
In haar latere werk zal haar thematiek vooral toegespitst zijn op het moederschap, het
gezinsleven en op de problemen van de opgroeiende jeugd, zoals in de veel herdrukte
roman Moeder (1909). Voor het Haarlems Dagblad schreef ze voor WO I toneelkritieken.
Zelf heeft ze ook voor toneel geschreven. Al in 1910 verscheen haar toneelstuk Eigen
haard, dat door de Nederlandsche Tooneelvereeniging in het repertoire werd opgenomen.
Voor de jeugd schreef Anna van Gogh-Kaulbach onder meer de driedelige serie Lenie ter
Heuvel (1920-1922). Ze verrichtte ook veel vertaalwerk. Meer dan veertig boeken vertaalde
ze uit het Frans, Duits en Engels.
Literatuur: Oosthoek; WP-lexicon; F. Netscher. Anna van Gogh-Kaulbach (1904);
Maria Schröder-Van Gogh, ‘Anna van Gogh-Kaulbach’, in: Els Bromberg e.a.
Tweeëntwintig biografieën (1950), p. 20-23; M. Schmitz, ‘Anna van Gogh-Kaulbach’,
in: Jaarboek Mij der Ned. letterkunde te Leiden 1961-1962 (1962), p. 100-107; Jan Gielkens,
‘Kaulbach, Anna Maria’, in: P.J. Meertens (red.). Biografisch woordenboek van het
socialisme en de arbeidersbeweging in Nederland (deel 5, 1992), p. 148-151.
G.J. van Bork
[nieuw, februari 2005]
Auteursrechtelijk beschermd