Goeverneur, J.J.A.
Johan Jacob Anthony Goeverneur, Nederlands dichter en prozaschrijver (Hoevelaken
14.2.1809 - Groningen 17.3.1889). Onder het pseudoniem Jan de Rijmer leverde hij
bijdragen aan de Groninger studentenalmanak. Goeverneur studeerde theologie in
Groningen en enige tijd letteren in Leiden, maar na zijn deelname aan de Tiendaagse
Veldtocht tijdens de Belgische opstand rondde hij zijn studie in Groningen af. Vervolgens
leefde hij van zijn pen met bewerkingen en vertalingen, maar vooral dankzij zijn productie
en redactie van kinder- en jeugdliteratuur. Zo bewerkte en vertaalde hij Robinson Crusoë
(1871), Gullivers reizen (1872), Tijl Uilenspiegel (1872), De negerhut van oom Tom (1881)
en De sprookjes van Andersen (1882) voor kinderen. Onder het pseudoniem Oom Jan
publiceerde hij talloze kinderversjes. In zijn werk voor kinderen brak hij met de traditie
door geen nadrukkelijke moraal te verkondigen of braafheid te prediken. Hij was een der
eersten die kinderen op hun niveau aansprak en hen een wereld van humor en spanning
bood.
Zijn grootste bekendheid ontleende Goeverneur aan zijn vertaling van J. Kells Fahrten und
Abenteuer des Herrn Steckelbein (1847), verschenen onder de titel Reizen en avonturen van
mijnheer Prikkebeen (1858) met de oorspronkelijke illustraties van R. Töpffer. Het boek
werd en wordt nog steeds herdrukt.
Goeverneur schreef ook voor volwassenen. In 1874 bundelde hij zijn poëzie in
Gezamenlijke gedichten en rijmen. In het jaar van zijn overlijden verschenen De dichtwerken
(1889) in twee delen.
Hij bewerkte en vertaalde ook tal van volksboeken, waarvan Glorioso van Rinaldo dankzij
Multatuli's Woutertje Pieterse bekend is gebleven. Voorts redigeerde hij van 1843 tot 1882
het tijdschrift De Huisvriend.
Literatuur: Oosthoek; WP-lexicon; W. Hecker, ‘J.J.A. Goeverneur’,
levensbericht in: Jaarboek Mij der Ned. letterkunde te Leiden (1889); Ab Visser, ‘Jan de
Rijmer’, in: 't Peerd van Ome Loeks (1970), p. 48-54; D.L. Daalder, [J.J.A. Goeverneur],
in: Wormcruyt met suycker (19762), p. 80-83; A. Korteweg, ‘Goeverneur en Van
Zeggelen, twee collega-humoristen’, in: Bzzlletin 7 (1978-1979) 64, p. 76-79; A.
Korteweg, ‘Dichter om den brode. J.J.A. Goeverneur (1809-1889)’, in: De Tweede
Ronde 2 (1981) 3, p. 76-86; Jeanette Kok en Joke Thiel-Schoonebeek. Johan Jacob Antonie
Goeverneur (1809-1889). Catalogus bij de tentoonstelling van boeken van J.J.A. Goeverneur
(NBLC, 1989).
G.J. van Bork
[nieuw, februari 2005]
Auteursrechtelijk beschermd