Goes, Frank van der
Franc van der Goes, Nederlands essayist (Amsterdam 13.2.1859 - Laren 5.6.1939). Was
met zijn vriend Jacques Perk leerling van W. Doorenbos op de HBS in zijn geboortestad.
Hoewel werkzaam als assuradeur en effectenmakelaar toonde hij reeds vroeg belangstelling
voor letteren en toneel. Nam in 1881 het initiatief tot oprichting van het letterkundig
genootschap Flanor en deed met W.A. Paap veel praktisch werk voor de oprichting van De
Nieuwe Gids. In De Amsterdammer verzorgde hij toneelkritieken. In 1881 en 1885 was hij
secretaris van de comités ter voorbereiding van de eeuwfeesten van Bredero en Hooft.
Enkele jaren later werd hij leraar aan de toneelschool. Kreeg belangstelling voor politiek,
waarover hij in De Nieuwe Gids schreef onder het pseudoniem Ph. Hack van Outheusden.
Was radicaal-liberaal, maar neigde steeds sterker tot het socialisme en nam het in 1886 op
voor de wegens majesteitsschennis tot gevangenisstraf veroordeelde Domela Nieuwenhuis
in een brochure Majesteits-schennis. Dit was aanleiding om hem van de beurs te dringen,
wat er ten slotte toe heeft geleid, dat hij zijn zaken moest beëindigen.
In 1891 schreef hij zijn essay tegen Van Deyssel in De Nieuwe Gids: Over socialistische
aesthetiek. Ook aan De Kroniek werkte hij later regelmatig mee. In 1894 was hij een der
oprichters van de SDAP en in 1896 mede-oprichter van De nieuwe Tijd, waarvan hij samen
met H. Gorter, H. Roland Holst en J. Saks de redactie vormde. Toen zich in 1909 een
scheuring in de SDAP voltrok, werd hij redacteur van het links-marxistische Het weekblad
dat oppositie voerde binnen de partij. Later was hij redacteur van Het Volk (1912-1925). In
1932 stapte hij over naar de Onafhankelijke Socialistische Partij.
Op letterkundig gebied publiceerde hij betrekkelijk weinig, maar wel belangrijke essays,
met name Dr Swart Abrahamsz over Multatuli (1888) en Bellamy ‘Looking Backward’,
vertaald onder de titel Het jaar 2000 (1890), dat binnen de kring van De Nieuwe Gids
discussies veroorzaakte. Van belang voor de geschiedenis van de Tachtigers waren ook Van
der Goes' Literaire herinneringen. Uit den Nieuwe-Gids-tijd (1931).
Literatuur: BWN; WP-lexicon; G. Stuiveling, ‘Frank van der Goes als
essayist’, in: Rekenschap (1941) p. 185-200, 295-297; IJ. Botke, ‘Frank van der
Goes’, in: Jaarboek voor het democratisch socialisme (1979) p. 138-171, met bibl. door
F. Cohen; Johanna M. Welcker, ‘Franc van der Goes’, in: P.J. Meertens (red.).
Biografisch woordenboek van het socialisme en de arbeidersbeweging in Nederland (deel 5,
1992), p. 79-89; Hilde Krips-van der Laan, ‘De verschijning van de toekomstroman van
Edward Bellamy in Nederland’, in: De negentiende eeuw 25 (2001) 4, p. 215-232.
G.H. 's-Gravesande en G.J. van Bork
[aangevuld, februari 2005]
Auteursrechtelijk beschermd