Brom, Gerard
Gerard Bartel Brom, Nederlands kunst- en literatuurhistoricus
(Utrecht 17.4.1882 - Wychen 30.11.1959). Studeerde aanvankelijk
medicijnen, vervolgens letteren aan de Rijksuniversiteit te Utrecht, waar hij in 1907 cum laude
promoveerde op Vondels bekering, later omgewerkt tot Vondels geloof (1935). Met
een onderbreking voor een studiereis naar Italië (1911-1913) was Brom leraar Nederlands en van
1923 tot 1952 hoogleraar te Nijmegen (tot 1946 kunstgeschiedenis, daarna
Nederlandse en algemene literatuurgeschiedenis). Stichtte in 1916 het maandblad De Beiaard, dat
leiding wilde geven aan het rooms-katholieke culturele leven.
Brom publiceerde veel bijdragen over letterkundige, maatschappelijke en theologische
onderwerpen. Overal getuigde hij van een grote belezenheid. Rooms vóór alles kon hij heftig
opkomen voor zijn overtuiging, zonder zijn drang naar een middelaarschap te verloochenen. Is tot
het laatst polemisch gebleven, ofschoon de jaren ook hem milder hebben gemaakt. Grote opstellen
groeiden vaak uit tot rijk-gedocumenteerde studies. Opvallend zijn in dat verband de studies
Barok en romantiek (1923), Romantiek en katholicisme in
Nederland (1926) met de verwante Herleving van de wetenschap in katholiek
Nederland (1930) en Herleving van de kerkelijke kunst in katholiek
Nederland (1933). Een voor die tijd baanbrekende studie over de kunsten en met name de
literatuur in de koloniën was Java in de kunst (1933). Aan katholieke voormannen gewijd zijn de studies over Schaepman (1936), A. Ariëns (2 dln., 1941), A. Thym (1946) en Cornelis Broere (1955). Ook andere grote
kunstenaars behandelde hij, o.m. in Le romantisme de
Tolstoï (1941), Nietzsche's antichrist (1946) en Multatuli (1958). Belangrijke essays zijn
Katholiek (1924), Van de daken (1930) en nog in 1960 De leek
in de kerk. Vergelijking van kunsten gaf hij in de studies Hollandsche schilders en
schrijvers in de vorige eeuw (1927; herdrukt als Schilderkunst en literatuur in de 19e eeuw,
1959), en Schilderkunst en literatuur in de 16e en 17e eeuw (1957). Onder pseudoniem
Bartel Drager publiceerde hij een roman: Het hoofd van Johannes
(1951).
Literatuur: BWN; WP-lexicon; A. van Duinkerken, ‘De roomse Vondelschool’, in:
Studies, aangeboden aan prof.dr. Gerard Brom (1952), met bibl.; L.J. Rogier, ‘Aanvullende
bibliografie over 1952-1960’, in: Jaarboek. Kon. Nederl. Akad. v. Wetenschappen (1959-1960); K. Smits, in: Jaarboek Mij der Nederlandse Letterkunde (1960-1961); L.J. Rogier. Herdenking van Gerard Brom (1960); W.J.M.A. Asselbergs. Gerard Brom in memoriam
(1960); Th. Kroon. Gerard Brom (literator en historicus) (1989); P. Luykx, ‘Verzuiling en
biografie. Gerard Brom tussen idealisme en werkelijkheid’, in: M. Monteiro, G. Rooijakkers en
J. Rosendaal (red.). De dynamiek van religie en cultuur (1993), p. 282-300.
P. Vanderschaeghe
[aangevuld, februari 2002]
Auteursrechtelijk beschermd