De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Voort, Jeronimus van der

Zuidnederlands (Brabants) rederijker en schilder (Lier ca 1535-Vlissingen na 1597). Zijn spreuk luidde: `Van deuchden voort'. Als factor van de Lierse rederijkerskamer De Groeyende Boom vervaardigde hij een aantal stukken voor het Antwerpse landjuweel van 1561, o.m. het Spel van sinne. Het jaar daarop nam hij deel aan het door de Brusselse Corenbloem georganiseerde Refreinfeest. Versch. jaren streed hij met de prins van Oranje en vestigde zich eind 1577 of begin 1578 te Antwerpen en werd er factor van De Goudbloem. Vier jaar na de overgave van Antwerpen verliet hij de stad. In 1597 was hij factor van Het Acoleyken te Vlissingen.

Naast de stukken voor de reeds genoemde rederijkersfeesten zijn bewaard gebleven een Liedeken van den gantschen handel der Nederlanden (1572), dat in het Geuzenliedboek werd opgenomen, Tcaetspel der Franchoysen, over de mislukte aanslag van Anjou op Antwerpen in 1583, twee refreinen geïnspireerd door zijn vertrek uit Antwerpen in 1589 en verder drie zedekundige traktaatjes: Een schoon profijtelick boeck ghenaemt den benauden verjaechden vervolchden Christen... (1577), Het heerlick bewijs van des menschen ellende ende miserien (1582 en talrijke herdr.), dat tot in de 18de eeuw in Nederland als schoolboek werd gebruikt, en Het leven en sterven ben ick genaemt (1597), waarvan het eerste deel door Guilliam van Nieuwelandt werd bewerkt in zijn Poëma van den mensch (1622).

In deze werken laat de auteur zich kennen als een overtuigd calvinist, grondig vertrouwd met de bijbel, maar ook bekend met het werk van Seneca en Vergilius, en als iemand die in zijn vormgeving nog volledig in de rederijkerstraditie staat. Wellicht is hij ook de auteur van het `historiaelspel' Joseph, de enige bekende rederijkersbewerking van dit bijbelse gegeven.

Uitgaven:

E.T. Kuiper en P. Leendertz jr. (ed.), `Liedeken [...]', in Geuzenliedboek, dl. 1 (1924); J.J. Mak (ed.), `Tcaetspel der Franchoysen van J.v.d.V.', in Jaarb. De Fonteine (1948-1949) en in Uyt Ionsten Versaemt (1957); G.R.W. Dibbets en W.M.H. Hummelen (ed.), `Joseph, een historiaalspel van J.v.d.V. (?)', in Jaarb. De Fonteine (1973-1974).

Literatuur:

L. van Boeckel, `J.v.d.V. een zestiende-eeuwsche Liersche rederijker', in Tijdschr. v. Geschiedenis en Folklore, 6 (1943); P.J. Meer-

[p. 616]

tens, Letterkundig leven in Zeeland in de zestiende en de eerste helft der zeventiende eeuw (1943); A.A. Keersmaekers, De dichter Guilliam van Nieuwelandt en de senecaans-classieke tragedie in de Zuidelijke Nederlanden (1957); `V.', in Bibliotheca belgica, v (1964).

[A. van Elslander]