De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Veth, Jan

Eig. Jan Pieter, Nederlands prozaschrijver, dichter en kunstschilder (Dordrecht 18.5.1864-Amsterdam 1.7.1925). Als vriend en geestverwant van de Tachtigers werkte hij onder versch. schuilnamen (Henric van Gooyen, Samuel, J. Staphorst, G.H.C. Stemming) als dichter en kunstcriticus mee aan De Nieuwe Gids. Zijn gedegen kritieken pleitten voor de erkenning van het Amsterdamse impressionisme waartoe hij als schilder overigens nauwelijks behoorde, maar ook voor velerlei

[p. 599]

andere vernieuwingsverschijnselen in binnen- en buitenland (Van Gogh, Derkinderen, Redon). Van groot belang is zijn reeks lithografische portretten `Bekende tijdgenooten', eerst voor het weekblad De Amsterdammer (1891-1894), daarna voor De Kroniek van P.L. Tak (1895-1898).

Veth was zeer actief als verdediger van het bedreigde stedeschoon - vooral van Amsterdam (vgl. Bedreigde schoonheid, 1916) -, als bewonderaar van Rembrandt (zijn Rembrandt's leven en kunst, 1906, verscheen in 1908 in een Duitse vertaling), als redactielid van De Gids (sinds 1914) en als organisator van hulp aan vrienden. Van 1918 tot 1924 was hij hoogleraar van het instituut waar hijzelf had gestudeerd, de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten te Amsterdam.

Werken:

In het Rijksmuseum (1894); Kunstbeschouwingen (1904); Hollandsche teekenaars van dezen tijd (1905); Portretstudies en silhouetten (1908); Albrecht Dürers Niederländische Reise, 2 dln. (1918, met S. Muller Fz.); Beelden en groepen (1919); De zwerver spreekt (1920), p.; Een veronachtzaamd hoofdstuk uit onze beschavingsgeschiedenis der zeventiende eeuw (1928).

Literatuur:

J. Huizinga, Leven en werk van J.V. (1927); J.V. als schilder en schrijver (1959), catalogus Dordrechts Museum; A.J. Vervoorn, Het grafisch werk van J.V. (1982).

[G. Stuiveling]