De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Velde, Rink van der

Fries prozaschrijver (Aalzum 8.6.1932). Werkte na zijn schooljaren enige tijd als melkknecht in Frankrijk en ging vervolgens in de journalistiek. Is redacteur van de Leeuwarder Courant. Zijn talrijke romans en korte verhalen (veelal `cursiefjes') hebben hem tot de populairste auteur van zijn generatie gemaakt, wiens werk naar Friese verhoudingen recordoplagen haalt. Die ereplaats dankt hij aan zijn uitgesproken verteltalent, maar ook aan de onnadrukkelijke manier waarop hij zijn maatschappelijk engagement en zijn mededogen met de `underdog' gestalte geeft.

Als zijn beste werk geldt de kleine roman De fûke (= De fuik; 1966), waarin hij de essentie van bezetting en verzet tijdens wo ii op zeer authentieke wijze belicht in de lotgevallen van een typische anti-held. Het boek werd in het Nederlands (heruitg. 1984) en het Oekraïens vertaald en voor het Fries beroepstoneel bewerkt. Zijn meestgelezen boek, Foroaring fan lucht (= Verandering van lucht; 1971), dat ook in het Nederlands werd vertaald, kan worden gekarakteriseerd als een moderne schelmenroman, waarin de asociale held niet zonder succes probeert zich de zegeningen van de welvaartsstaat van het lijf te houden. Ook dit boek werd in een (openlucht)toneelversie een groot succes. In 1981 ontving Van der Velde de Gysbert Japicxprijs voor proza.

Werken:

Joun, healwei tolven (= Vanavond, half twaalf; 1962), r., ook in Nederl. vert.; Forliezers (= Verliezers; 1964), r.; Beafeart nei Saint-Martin (1965; Pelgrimage naar Saint-Martin), r.; Geiten, Griken en gekken (1967), r.; Rjochtdei (= Het gericht; 1968), r.; Chamsyn (= Chamsien; 1969), r., ook in Nederl. vert.; Ien foar 't ôfwennen (= Eentje voor het afwennen; 1971), verh.; Stjerrende wier, heite (= 'k Mag sterven als 't niet waar is; 1974) verh.; Pake Sytse (= Grootvader Sytse; 1975), r.; De houn sil om jim bylje (1978; Het teken van het beest), r.; It is myn sizzen net (= Dat heb ik niet gezegd; 1980), verh.; De heidenen (1981), r.; De ôfrekken (= De afrekening; 1982), r.; De lange jacht (1985), r.

Literatuur:

T. Mulder, Hwer hast it wei? (1971); F. Dam, `R.v.d.V.', in Tekst en Utliz (1971); K. Dykstra, Lyts hânboek fan de Fryske literatuer (1977); B. Oldenhof, `In weardeoardiel oer de yn Fryslân spyljende romans fan R.v.d.V.', in Hjir, 4 (1982).

[F. Dam]