De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Prins, Arij

Nederlands schrijver (Schiedam 19.3.1860-ald. 3.5.1922). Stamde uit een oud koopmansgeslacht. Was kunstverzamelaar. Van 1885 tot 1905 verbleef hij te Hamburg als agent van zijn vader, die hij later als directeur van een kaarsenfabriek te Schiedam opvolgde.

Debuteerde in 1885 als een der eerste Nederlandse naturalisten met onder ps. A. Cooplandt gepubliceerde schetsen uit arbeidersmilieus (Uit het leven, 1885) en propageerde tegelijkertijd het Franse naturalisme theoretisch in kranteartikelen (in De Amsterdammer en Het Nieuws van den Dag, 1885). Was bevriend met J.-K. Huysmans, de Franse naturalist van Nederlandse afkomst, die omstreeks die tijd naar een spiritualistischer levenshouding evolueerde. Deze bracht hem ertoe zich van het naturalisme af te wenden. Na 1887 begon hij zijn inspiratie dan ook in een meer fantastische, veelal in de me gesitueerde wereld te zoeken, zoals in de verhalen uit Een koning (1897), o.m. `Sint Margareta' en in de roman De heilige tocht (1911), verspreid gepubliceerd in De Nieuwe Gids, Tweemaandelijksch Tijdschrift en De XXe Eeuw. Kondigde deze romantisch-visionaire literatuur in menig opzicht de neoromantiek aan, in feite ging het bij Prins niet zozeer om een gewijzigde psychische instelling dan wel om de ontdekking van nieuwe stof, vol felle kleur en hartstochtelijke bewogenheid, voor zijn bij uitstek visuele waarnemings- en beschrijvingskunst. Hij ontwikkelde zich tot een der consequentste impressionisten in het Nederlandse taalgebied, die door middel van een uiterst individueel taalgebruik (ontwrichting van syntaxis, gewaagde neologismen) een maximale aanschouwelijkheid poogde te bereiken.

Hoogtepunt was de moeizaam (in 12 jaar) gecomponeerde roman De heilige tocht (handelseditie 1913; oorspr. in privé-druk door Boutens), minder een afgerond en historisch gemotiveerd verhaal dan wel een reeks kleurige visioenen uit de kruistochtentijd, geheel aan schilderijen ontleend en losweg bijeengehouden door de lotgevallen van een ridder die, na een christen edelvrouw te hebben gered uit Saracenenhanden, wordt vergiftigd. De individuele, met gezochte termen zwaar overladen stijl bemoeilijkt de lectuur aanzienlijk, zodat het boek hoogstens nog als impressionistisch curiosum kan gelden.

Met Herman Robbers en Jac. van Looy was Prins oprichter van de Vereniging van Letterkundigen (1905).

Uitgaven:

De briefwisseling tussen A.P. en L. van Deyssel, 2 dln. (1971), ingel. en van aant. voorz. door H.G.M. Prick; De heilige tocht (1976⁵) met naw. en var.; Een koning (1980³), met een naw. van H.G.M. Prick.

Literatuur:

W. Kloos, in Veertien jaar literatuurgeschiedenis, 1 (1896); L. van Deyssel, in Verzamelde opstellen, vii (1904); A. Verwey, `A.P. De heilige tocht', in Proza, 3 (1921); L.J.M. Feber, `Van A.P. tot Paul Claudel', in Opgaande Wegen (1923); H. Robbers, in Levensberichten Mij Nederl. Letterk. (1924-1925); J. Pollmann, `De taaltechniek van A.P.', in Publicaties der afd. Nederl. aan de universiteit van Nijmegen (1925); S.P. Uri, Leven en werken van A.P. (1935); J. de Graaf, Le réveil littérair en Hollande et le

[p. 460]

naturalisme français (1937); P. Valkhoff, `J.-K. Huysmans en A.P.', in De Gids (1937); Idem, in Ontmoetingen tussen Nederland en Frankrijk (1943); S.P. Uri, `A.P. als schilder', in Pen en penseel (1947); Idem, Vlucht der verbeeldig (1955); K. de Clerck, `A.P. en De heilige tocht', in Vl. Gids (1960); J. Goedegebuure, in Spiegel der Letteren, 16 (1974); Idem, in Maatstaf, 23 (1975); Idem, in Hollands Diep, 2 (1976); L. Gillet, in Akten des 5 intern. Germanisten-Kongresses 1975, 4 (1976); L. Gillet (ed.), J.-K. Huysmans, Lettres inédites à A.P. 1885-1907 (1977); D. Habrekorn (ed.), Léon Bloy, J.-K. Huysmans & Villiers de l'Iisle-Adam, Lettres (1980).

[W. Gobbers]