De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Pers, Dirck Pietersz.

Noordnederlands boekdrukker, dichter en prozaschrijver (Emden 1581-Amsterdam, begraven 4.1.1659). Had als anagramdevies: `Ick strii op sno eerde'. Was in de leer bij de belangrijke Amsterdamse boekdrukker Cornelis Claesz., wiens drukkerij hij overnam. Hij ontleende zijn naam aan het uithangbord `De Witte Pers'. Van 1607 tot ca 1620 was hij drukker; daarna tot ca 1650 alleen boekverkoper.

Pers heeft sterk bijgedragen aan de verbreiding van de emblematiek in het Noorden, o.a. door het uitgeven van Vondels Den gulden winckel (1613) en Vorsteliicke warande der dieren (1617), beide op zijn verzoek geschreven. Hij schreef zelf ook een emblematabundel: Bellerophon of Lust tot wysheyt (1614). Het belangrijkst was echter zijn vertaling van Cesare Ripa's Iconologia of Uytbeeldinge des verstants (1644), die later door R. Ouwens en H.K. Poot werd bewerkt tot Het groot natuur- en zedekundigh wereldttoneel (3 dln., 1743-1750). Pers vertaalde ook werk van Erasmus (Enchiridion, 1636) en Epictetus (Handboeckjen, 1637?).

Werken:

Ionas de straf-prediker (1623); Lucretia ofte het beeld der eerbaerheydt (1624); Tranen Iesu Christi, gestort over den ondergang Hierusalems (1625); Bacchus wonder-wercken, waarbij gevoegd is Suyp-stad, of Dronckaerts leven (1628); De Romeinsche adelaer (1632?); Urania of Hemelsangh (1640, sinds 1641 toegevoegd als dl. 2 aan Bellerophon, in 1648 gevolgd door Gesangh der zeeden als dl. 3); Ontstelde leeuw (1641, in 1647 uitgebreid tot De verwarde adelaer en ontstelde leeuw).

Uitgave:

J.E. Verlaan en E.K. Grootes (ed.), Suyp-stad of Dronckaarts leven (1978), met bibl.

Literatuur:

B.H. Molenboer, `Vondels drukkers en uitgevers', in Vondelkroniek, 12 (1941); A. Zijderveld, `Cesare Ripa's Icolonologia in ons land', in Keur uit het werk van Dr. A. Zijderveld (1953); R. Breugelmans, `Quaeris quid sit amor?', in Quaerendo, 3 (1973); K. Porteman, `D'een klapt, 'tgeen d'ander heelde', in Visies op Vondel na 300 jaar (1979).

[P.J. Verkruijsse]