De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Leeuw, Aart van der

Nederlands prozaschrijver en dichter (Delft 23.6.1876-Voorburg 17.4.1931). Promoveerde in de rechten te Amsterdam in 1902. Werkzaam bij levensverzekeringsmaatschappij tot 1907 (ontslag wegens zwakke gezondheid). Wijdde zich daarna uitsluitend aan de letteren.

Zijn eerste proza en verzen staan in het teken van de schoonheidsdrift van Tachtig. Behoorde tot de kring van medewerkers aan De Beweging van Verwey, waarin in 1908 zijn eerste zelfstandige verhaal, Sint Veit (geschreven 1905-1906), verscheen.

Zijn poëzie is nu eens retorisch en stroef, dan weer stemmingsvol en melodieus. De inhoud wordt gekenmerkt door een eenvoudig, spontaan-religieus natuurgevoel, waarvan de symboliek, evenals in het proza, voortdurend boven het aardse uitstijgt. In zijn beste werken, Ik en mijn speelman (1927) en vooral De kleine Rudolf (1930), heeft zijn stijl een volstrekt eigen klank gekregen, gekenmerkt door bondigheid en gevoel voor relativiteit. In de eerste roman wil Van der Leeuw aantonen dat de zalige dwaasheid van de droom het ware geluk op aarde brengt. Dora van Velden bewees dat het thema van Ik en mijn speelman ontleend is aan The Broad Highway (1910) van Jeffery Farnol. De kleine Rudolf beantwoordt aan Van der Leeuws eenzelvigheid, die uit zijn jeugd stamde en door een toenemende hardhorigheid tot een persoonlijk drama werd. Terwijl Van der Leeuw in zijn vorig werk meestal slechts tot een geforceerd contact met de werkelijkheid kwam, slaagt hij er nu in het aardse te aanvaarden en de tweespalt droom-werkelijkheid met elkaar te verzoenen.

Werken:

Liederen en balladen (1911), p.; Kinderland (1914), autobiogr. verh.; Herscheppingen (1916), p.; Sint-Veit en andere vertellingen (1919); De mythe van een jeugd (1921), verh.; Opvluchten (1922), p.; De gezegenden (1923), verh.; Vluchtige begroetingen (1925), schetsen; De zwerftochten van Odysseus (1926), prozabew. naar Homerus; Het aardsche paradijs (1927), p.; De opdracht (1930), nov.

Uitgaven:

Verspreid proza nagelaten door A.v.d.L. (1932); Die van hun leven vertelden (1934), opst.; Vertellingen (1935), verh.; Monumenten van schoonheid en bezinning (1947), bespiegelingen; Verzamelde gedichten (1950).

Literatuur:

J. Hulsker, A.v.d.L. (1946), diss. met bibl.; J. Haantjes, `A.v.d.L.', in Lessen in literatuur (1950); F.W. van Heerikhuizen, De strijd van A.v.d.L. (1951); P.H. van Eyck, `A.v.d.L.s ontwikkelingsgang', in Verzameld Werk, v (1962); P. Brachin, `Een onrustige ziel: A.v.d.L.', in Dietsche Warande & Belfort (1962); J. Noe, A.v.d.L. (1964); D. van Velden, `De oorspronkelijkheid van A.v.d.L.s "Ik en mijn speelman", in Nieuwe Taalg., 58 (1965); P. Delen (ed.), De briefwisseling tussen P.N. van Eyck en A.v.d.L. (1973), met inl.; A. Kets-Vree (ed.), De brieven van J.C. Bloem aan A.v.d.L. (1979), met inl.; M. Tjoeng, interviews met Th. de Vries e.a. over A.v.d.L., in Literama, 16 (1981-1982).

[V. Claes]