De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Kerckhoven, Pieter Frans van

Vlaams dichter, (toneel)schrijver en criticus (Antwerpen 10.11.1818-ald. 1.8.1857). Na onvoltooide studie medicijnen te Bologna (1836-1839) op handelskantoor van zijn vader en vanaf 1849 ambtenaar op het Antwerps stadhuis. Als echt romanticus en met vrijzinnige denkbeelden uit Italië teruggekeerd, had hij weldra een actief aandeel in de literaire en Vlaamsgezinde beweging te Antwerpen, die hij liberaal en vooruitstrevend wilde maken. Als redacteur van De Noordstar (1840-1842) oefende hij scherpe kritiek uit op zijn collega's.

Vooral na zijn uitsluiting uit het `Heilig Verbond', een pseudo-maçonnieke flamingantenbeweging, hielp zijn soms fanatiek en onbesuisd optreden de kloof tussen conservatieven en progressieven in het Vlaamse kamp verbreden, wat tenslotte leidde tot de verwijdering van zijn vroegere vrienden Conscience en De Laet uit de `Olijftak' (1847), getuige de felle polemieken in de hekelblaadjes De Schrobber (Van Kerckhoven) en De Roskam (Vleeschhouwer, Conscience e.a.), alsmede Van Kerckhovens brochure De Vlaemsche Beweging (1847). Van 1848 tot zijn dood leidde Van Kerckhoven bovendien De Vlaemsche Rederijker, waarin hij zijn afbrekende Conscience-kritiek voortzette. Hij liet een uitgebreid, maar sterk onevenwichtig oeuvre na; belangrijker dan zijn opgeschroefde verzen en zijn volkse toneelstukken is zijn proza: fel romantische - o.m. Italiaanse - verhalen en schetsen en vooral `zedenkundige' romans met sociale en antiklerikale strekking over eigentijdse onderwerpen, waarvan de veelal sentimentele sfeer soms door realisme wordt onderbroken (de spiritistische roman Ziel en lichaem, 1848; de briefroman Liefde, 1851, waarvan moderne versie van Hubert Lampo, 1971).

Werken:

Gozewijn, graef van Strijen (1841), p.; Jaek of een arm huisgezin (1842), r.; De koopmansklerk (1843), verh.; Daniël (1845), r.; Gedichten en balladen (1846); Richilde (1847), t. met E. Rosseels; Boer en edel (1853), t.; De dronkaerd (1854), t.; Twee goddeloozen (1857), r. onder ps. van Jan de Vrij.

Uitgave:

Volledige werken, 13 dln. (1869-1873).

Literatuur:

D. Sleeckx, in Indrukken en ervaringen (1903); L. Baekelmans, in Vier Vlaamsche prozaschrijvers (1931); C.G.N. de Vooys, `De Noordstar en De Gids', in Nieuwe Taalg., 35 (1941); Idem, in Verzamelde letterkundige opstellen (1947); E. de Bock, in Ondergang en herstel (1970); M. Hoebeke, `Een klerikaal kader voor een 19e eeuwse antiklerikale Vlaamse roman (uit de 19e eeuw)', in Versl. en Meded. Kon. Acad. Nederl. Taal- en Letterk. (1975); G.P.M. Knuvelder, `Een vrijzinnig mysticus: P.F.v.K.', in Idem (1976).

[W. Gobbers]