De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Junius, Franciscus

Noordnederlands filoloog, oudheidkundige, grondlegger der germanistiek (Heidelberg 1589-Windsor 19.11.1677). Zoon van de theoloog Franciscus Junius (François du Jon). Na diens overlijden in 1602 opgenomen in het gezin van zijn zwager Gerard Vossius. Studeerde theologie en werd in 1617 predikant te Hillegersberg, maar legde in 1619 wegens remonstrantse gevoelens zijn ambt neer en ging zich op de studie van het Oudgermaans toeleggen. Vertrok naar Engeland waar hij als bibliothecaris en gouverneur in dienst trad van de graaf van Arundel. In 1640 kwam hij in dienst van de graven van Oxford, vertoefde van 1642 tot 1646 weer in de Nederlanden, bezocht naderhand voor zijn taalvergelijkende studies Friesland (had contacten met Gysbert Japicx). Tot 1674 woonde hij op versch. plaatsen in de Nederlanden, als verstokt celibatair zich geheel aan zijn studie wijdend. Daarop verhuisde hij naar Oxford.

Waarschijnlijk bracht zijn functie bij de graaf van Arundel Junius tot de studie van de antieke kunst. In 1637 publiceerde hij De pictura veterum libri III, door hemzelf in het Engels en in het Nederlands vertaald (De Schilder-konst der ouden, 1641). Dit werk heeft er sterk toe bijgedragen het gezag van de oudheid te bevestigen. Ook op de literatuur heeft zijn imitatietheorie, evenals zijn vergelijking van schilderkunst en dichtkunst grote invloed gehad (Vondel).

Niet minder belangrijk werd Junius als taalgeleerde door zijn publikaties op het gebied der Germaanse taal- en literatuurstudie. Te Amsterdam verschenen in 1655 de Observationes in Willerami Abbatis Francicam paraphrasin Cantici Canticorum en Caedmonis Monachi paraphrasis poetica Geneseos. In 1665 kwam daar de eerste Ulfilas-editie van de pers in Junius' beroemde Quattuor D.N. Jesu Christi Evangelicorum versiones perantiquae duae, Gothica scilicet et Anglosaxonica, dat voorzien was van zijn Gothicum glossa-

[p. 305]

rium uit 1664. Hoogst belangrijk zijn de hss. die Junius aan de Bibliotheca Bodleiana te Oxford naliet, waaronder een viertal woordenboeken van Oudgermaanse dialecten. De Engelse linguïst G. Hicles heeft daarvan voor zijn Thesaurus ruimschoots gebruik gemaakt; Edw. Lye gaf in 1743 Junius' Etymologicon Anglicanum uit, dat aan Samuel Johnson voor zijn Dictionary van 1755 bijzondere diensten bewees.

Literatuur:

G. Graevius, `Vita Junii', in De pictura veterum (1694<sup>2</sup>); W. de Hoog Azn, F.J. als grondlegger der studie van het Gotisch en het Angelsaksisch (1908); J. Haantjes, Gysbert Japickx (1929); A.M.F.B. Geerts, Vondel als classicus bij de humanisten in de leer (1932); D.C. Douglas, English Scholars (1951<sup>2</sup>); H.W.J. Kroes, `F.J.', in De Gids, 115 (1952).

[G. Kuiper]