De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Junghuhn, Franz Wilhelm

Nederlands natuuronderzoeker en prozaschrijver (Mansfeld 26.10.1809-Lembang 24.4.1864). Duitser van geboorte. Studeerde medicijnen, zat (vanwege een duel) enige tijd in de gevangenis, nam na een ontvluchting dienst in het Franse vreemdelingenlegioen en kwam in 1835 in Nederland terecht, vanwaar hij als officier van gezondheid naar Nederlands-Indië vertrok. Op Java ontwikkelde hij zich tot een groot natuuronderzoeker. De nauwe verbondenheid tussen zijn natuurwetenschappelijk onderzoek en zijn levensbeschouwing, een pantheïstisch gekleurd deïsme, kreeg gestalte in zijn allegorische Licht- en schaduwbeelden uit de binnenlanden van Java (1854), dat van grote betekenis werd voor de beweging der vrijdenkerij in Nederland. De zeer indringende natuurobservaties (voor Junghuhn een `geloofsdaad') in dit boek en de beeldende kracht van de beschrijvingen daarvan laten zien dat de auteur ook als kunstenaar van uitzonderlijk formaat was. Na een verblijf in Nederland bracht hij de laatste jaren van zijn leven met zijn gezin door in het door hem zo geliefde bergland van West-Java, waar hij de grondlegger werd van de kina-cultures.

Werken:

Terugreis van Java naar Europa (1851); Java, deszelfs gedaante, bekleeding en inwendige structuur, 4 dln. (1850-1854); Het schaap onder de wolven (1854).

Uitgaven:

Licht- en schaduwbeelden uit de binnenlanden van Java (1867⁶), met levensschets door F. Günst; De onuitputtelijke natuur (1966), samengesteld door R. Nieuwenhuys en F. Jacquet; Java's onuitputtelijke natuur (1980), gek. en toegel. door Idem.

Literatuur:

M.C.P. Schmidt, F.J. (1909); R. Nieuwenhuys, in Oost-Indische spiegel (1978³).

[G. Termorshuizen]