De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Jong, Adrianus Michiel de

Nederlands romanschrijver (Nieuw Vossemeer 29.3.1888-Blaricum 18.10.1943). Geboren uit een katholiek Brabants arbeidersgezin, verhuisde vroeg naar Rotterdam; werd onderwijzer te Delft, deed dan journalistiek werk (kunstredacteur Het Volk, vanaf 1919, literair medewerker vara). Verdedigde een socialistisch geëngageerde kunst in het samen met Querido geredigeerde tijdschrift Nu (1927-1928). Werd in 1943 het slachtoffer van een politieke sluipmoord door ssers. Na enige somber-realistische werken met uitgesproken sociale strekking, produceerde hij een omvangrijk romanoeuvre van ongelijke kwaliteit, waarin hij zich een vlot en gemoedelijk verteller toont, vol liefde voor de kleine man en zijn Brabantse omgeving. Zijn eenvoudige problematiek bezorgde hem een enorme populariteit. Twee cyclussen van 4 dln.: Merijntje Gijzen's jeugd (1925-1928) en Merijntje Gijzen's jonge jaren (1935-1938), wijdde hij aan de jeugdgeschiedenis van een gevoelig en vroom Brabants jongetje aan de zijde van zijn vriend, de heidense vrijbuiter Flierefluiter; de frisse charme van het eerste deel (Het verraad, 1925) wist hij nochtans later niet meer te evenaren. In Frank van Wezels roemruchte jaren (1928), een samenvatting van reportages in brochurevorm die hij tijdens wo i onder de schuilnaam Frank van Waes had gepubliceerd, gaf hij anti-militaristische mobilisatieherinneringen ten beste. Postuum verscheen zijn groots opgezette Brederoroman De dolle vaandrig (1947). De Jong schreef bovendien vlotte en geestige reisreportages en populaire kinderverhalen (De wereldreis van Bulletje en Bonestaak, 21 afl. 1924-1935; als strip verschenen in Het Volk). Veel van zijn werk werd vertaald.

Werken:

Ondergang (1916), r.; Marcus van Houwaert (1920), r.; Het evangelie van den haat (1923), r.; Naar zonnige landen in donker getij (1927), reisb.; Kruisende wegen (1929), r.; Flierefluiters tussenkomst (1929), r.; De martelgang

[p. 301]

van Kromme Lindert (1930), r.; Thanatos de vreemdeling (1939), t.; De vreemde broeders (1940), r.; Merijntje in filmland (1941), r.

Literatuur:

P. Stegenga, Beschouwingen over Merijntje Gijzen's Jeugd. De kinderziel, God en het leven (1920); C.J. Kelk, in Rondom tien gestalten (1938); M.J.G. de Jong, in Flierefluiters apostel (1970); S. van Faassen, `Vier brieven van Is. Querido en A.M.d.J. over Nu', in Tirade, xx (1976); M. Bouwmans, F. Debets en G. Verlaan, A.M.d.J. Merijntje Gijzens jeugd en het sociaal-demokraties ontwikkelingswerk (1977); M. ter Braak, in De Propria-Curesartikelen 1923-1925 (1978); S. van Faassen, `Brieven van Panaït Istrati aan A.M.d.J. (1926-1935)', in Ons Erfdeel, xxiii (1980); 's-Gravesande, in Al pratende met... (1980); J. van der Bol en M.A. de Jong, Kijk A.M. de Jong (1980); M.A. de Jong e.a., A.M. de Jong, leven en werk. Zes voordrachten (1981); J. Stroop, in Sprekend een Westbrabander (1981).

[W. Gobbers]