Verzameling der dichtwerken over de Belgen
(1810)–Pieter Joost de Borchgrave, A.E. van den Poel, David de Simpel–
Auteursrechtvrij
[pagina 3]
| |
Bespiegeling over de Belgen.
| |
[pagina 4]
| |
'K zie in dit moedig volk, in die doorluchte telgen,
Die met den ed'len naam, die met den naam van BelgenGa naar eind2.
Door Cesar zyn beëerd, het overheerlyk bloed,
Waar aan ons Vaderland zyn' oorsprong danken moet.
Gelyk de held're zon, met donkerheid bedoken
En na een lange wyl, aan 't sterflyk oog ontbroken,
Haar goud en hemelgloed spreid met een' nieuwen glans,
Zoo gloort myn Vaderland, omzwagteld met een krans
Van eik, van mirthegroen en kraakende eerlauwrieren:
Zoo schitterd zynen moed, in schaduw der banieren,
Die zich van agter 't gaas der tydsgordynen toont
En tot dit heuglyk uur ons vrye ziel bewoont.
Den edelen Romein, zoo groot in oorlogsdaaden,
Zoo topzwaar van lauwrier, van glorie overlaaden,
Ja, grooten Cesar zelve, in 't midden van zyn praal,
Bewonderd' hunnen moed, by 't bliksemen van 't staal:
Wat stond hy niet verbaasd op ons celtische telgen,
Als hy, ‘de dapperste der Gaulen zyn de Belgen’,Ga naar eind3
Als eene gouden spreuk liet vloien uit zyn' mond!
Geen wonder 't roomsche volk in hen die fierheid vond:
Hun zwaard blonk niet alleen om sterkgespierde leden,
De vrouwelyke kunn', hoe vol van tederhedenGa naar eind4.
Vliegt, als ontvlamd van woede en vaderlandschen vlyt,
By 't donker van den nagt, held Julius ten spyt,
In 's vyands leger plaats, waar zy met eigen' handen
Richt slagt' op slagting aan, wyl duizend' tenten branden
| |
[pagina 5]
| |
En kaatsen vlam en smook naar 't hemelig azuur:
Tuigt Noordzee, Seine en Rhyn, tuigt Marne van dit vuur,Ga naar eind5.
Wier heldre schittering vloog danssend langs uw stroomen
En spreidde een morgenrood op uw' begrasde zoomen:
Tuigt, tuigt aan 't naneefschap, by 't klatren van uw' vloed,
De grootheid van den Belg en zyn' heldinnenstoet.
'T is uit dien dappren drom, voor staal en vuur geboren,
Dat Roomen, de eer des krygs, zyn ruiters heeft verkoren,Ga naar eind6.
Wyl hunne gouden speêr in Romlus vesten blonk
En 't juichende eer-klaroen door zyne bergen klonk.
Verscheen hy 't roomsche volk, held Cesar, als een wonder,
Wat roem zong hem het oost, daar zynen oorlogs donder
Met zoo veel meerd're kragt en woede wierd gehoord!
Daar, daar hy met Robert, veschanssing, burgt en poort
Ja, tot de sterkste vest en stad wist te verdelgen!Ga naar eind7.
Hoe schrik'lyk wierd zyn naam, den naam van onze Belgen!
'T aloud Bethunien, met doodschrik overlaan,
Moest hunne kruisbanier zien op zyn wallen staan,
Daar alles was bedekt met nimmer telb're lyken!
Jerusalem, den roem en paarel aller ryken,Ga naar eind8.
Draagt tot aan s' waarelds eind 't geheugen van hun praal!
'K zie grooten Godefroy den eersten met het staal
Nog klav'ren op haar' vest, aan 't hoofd van ons Belgieren:
Ik zie op Jebus muur zyn trotsche vaandels zwieren,
En Turk en Sarazyn, bespot van merg en bloed,
Al kruipende in het stof vernederd voor zyn' voet.
| |
[pagina 6]
| |
De lucht slaat nog te rug held Dieriks glorie toonen,
Wier hand, uit Sions vest, de schoonste en waardste kroonen,
Die oyt de waareld zag, in 't Neérland heeft gebragt,Ga naar eind9.
Den zoenprys tusschen God en 't menschelyk geflagt.
Nog verder klom hun drift, in weêrwil der gevaaren
En 't barn'en van den nood, by 't klimmen hunner jaaren:
Geen' Albe, geen' tyran, geen' snooden Attila,Ga naar eind10.
Dat schrikdier van zyn' tyd, die well' van ongenâ,
Dien geessel van Gods wraak, die 't aarderyk deed beven,
Konde aan onz' Heldenschaar noch schrik noch yzing geven;
Men dugt geen' krygsorkaan, geen' hagelbni van lood,
Men vliegt, ontzelfd van woede, in d'armen vam de dood:
Een kenmerk, uit wat bloed onz' Belgen zyn geboren!
Een' luister, dien het goud, de vier paar duizend spooren,Ga naar eind11.
Ontrukt met eigen hand aan Vrankryks ruitery,
Hoe schoon, hoe luisterryk, zet allen luister by.
'k Zwyg' van dien ed'len Belg, dien oostenrykschen parel,
Dat wonder van zyn tyd, dien grooten Keizer Karel,Ga naar eind12.
Die zyne goude wieg zoo zeer heeft overlaân,
In Odoacers vest, van zege op zege blaân.
'k Zwyg' van onz' Heldenaars, beroemt door zoo veel praalen,
Op Deners, Gaul en Brit, Germaanen en Wandaalen;
'k Zwyg' van hun vlyt en trouw, verknogt aan regt en staat,
Waar van de voorige eeuw' nog haare merken laat.Ga naar eind13.
'k Zwyg' van ons eigen bloed, van onze tyd-genoten,
Aen wier doorluchte borst het teeken hangt gesloten
| |
[pagina 7]
| |
Van onvergang'lyk eer, ons helden toegeleid,
Door vorst en vryen Frank, als 't loon der dapperherd.Ga naar eind14.
Geen' eeuw, geen tydsgevrigt, 't geen' geene lauwerkroonen
Van onze Scevolas en Brutussen kàn toonen:
Den klein en minsten blik in 's lands historieblaân,
Verliest zich in den Belg en grootheîd zyner daân.
De faam kroont niet alleen hun' schorre krygstrompetten;
Zy weet de schranderheyd een' glorie by te zetten,
Die zig niet schaamen moet voor die van 't veld van eer.
Wat zuilen voor de Kerk, wat fakkels voor Godsleer,
Wat mannen voor den staat, wat vaders voor 't gemeente
Vervoegden niet hun roem, by 't edel puikgesteente
't Geen' om den schedel gloort van 't dierbaar Vaderland!
Zwygt Grieken! roemt niet meer, den zetel van 't verstand,
De cierbloem van Europ', het uitgeleerde Athenen
Duikt zyn verzilverd hoofd; uw' luister is verdwenen:
Uw' Wyzen, die weleer met zoo veel held'ren glans,
Om 's wysheids heiligdom, en trotschen tempeltrans,
In 't aanzien van 't heelal, als zeven starren blonkenGa naar eind15.
Zyn voor het sterf'lyk oog in eeuwigheid ontzonken.
Zwygt, zeg ik, roemt niet meer; den edelen Belgier
Ontvrong reeds lang uw schim dien gulden eerlauwrier,
En steeg uw' kundigheid oneindig ver te boven.
Wat vloed van Wetenschap is uit het heerlyk Loven,
Uit 's lands beroemde school, ontstaan en voort gevloeid!
In wat een' waarelds stad heeft zoo de kunst gebloeid,
| |
[pagina 8]
| |
Het nut der uitvinding en hooge wetenschappen!
Het oog vind zig verward in de onderscheiden trappen,
Waarop, als met de hand, Minerv' haar' kind'ren leid.
Hier weid men met den geest in Gods verholenheid,
En vest het verr'ziende oog in wondervolle boeken;
Daar weet de kragt der kunst natnur zoo t'onderzoeken,
Dat z'in het verste pit van haar' geheimen dringt,
En aan d'onvatlykheid, die haar zoo digt omringt,
Op vleug'len van den geest behendig weet te ontdraagen.
Ginds wikt men 't heilig recht in Themis gonden waagen,
En schift met ryp beleid het onwaar van het waar,
Terwyl een Esculaap oogt kragt en werking naar
Van kruid en artzeny tot in de fynste deelen.
Wie voelt op dit gezigt niet oog en geesten streelen!
Wie ziet dit heiligdom in zoo veel luister staan,
Die zig niet vind verrukt, ontzelft en aangedaan!
Wat wezentlyk getal, wat rei van puikverstanden
Met kranssen om de kruin, en lauwers in de handen,
Zyn uit dit letterveld, zyn van dit kunstaltaar
Gekeert naar hunne woon in ruim dry honderd jaar!
My dunkt, 'k zie in dit uur d'heer Goessens als herleven:Ga naar eind16.
'k Zie uwen Aelsterling aan 't rustig graf ontheven:
Hy bied u 't zegegroen, geplukt door zynen geest
In dien beroemden stryd, tot eiering uwer feest.
Gelyk de woeste zee, door kragt van wind en baaren
Het aard en ryssig werk, die borstweêr voor gevaaren;
| |
[pagina 9]
| |
Die haar zoo digt omringt, by wylen open rekt,
En 't aangelegen land met wat'ren overdekt,
Zoo wist deeze ed'le school, trotsch Griek' en roemryk Roomen,
Ons landstreek met een zee van wysheid te overstroomen,
In wier bepaareld nat en golvend kristalyn,
Ons dierbaar Vaderland, by wysheids zonneschyn,
Zich ophoud en verkwikt als in een beemd van roozen,
Terwyl den nagebuur en vreemdeling moet bloozen
En 't starrende oog verzengt aan haaren hemel-gloed,
Vervoerd door bitzen nyd, (die hen beheerschen moet.)
Haar invloed strekt zich uit in 't hart van alle Staaten,
Zy flikkert op de kuif van Vorst en Onderzaaten,
Ja, ziet haar' puiksaffier geklonken in den staf,
Die roomens-myterhoofd zal zwaeien tot aan 't graf.Ga naar eind17.
Geen afgewyderd oord, geene ondermaansche kringen,
Ja, zelfs tot in den schoot der tegen-voetelingen,
Daer Lovens gloriezon haar' glans niet heeft verspreid
Door mannen van vernuft, van kunst en schranderheid.
Geen wonder, dat dees plaats, door volk en burger vad'ren,
Wier wysheidlievend bloed ontstolbaar vloeid door dè ad'ren,
Zoo moedig wierd beschud voor 't leliaansche zwaard:
Neen, neen 't Paladium scheen hen veel meerder waard
Dan eigen have en goed, ja, waardiger dan 't leven;
Een' trouw', een' helden-deugd, die Karel heeft verheven
En door een edel goud, een' sleutel van zyn' hand,
Beantwoord, als een Vorst en Vader van het Land.Ga naar eind18.
| |
[pagina 10]
| |
O gloirieryk geslacht! ô langberoemde Belgen!
Myn' geest vind zig misleid in uwe lauwer-telgen!
Wat lei-zeel, grooten God! rigt myn zoo bange schreêr,
In 't dool, in 't kronkel-pad van zoo veel schranderheen.
'k Sla nauwelyks het oog van myn geletterd Loven,
'k Ben nauw die zwaare taak van oefening te boven
Of 'k vind my in een' drang van nieuwe grootheên staan;
Elk bied aan 't Vaderland de schoonste glorieblaân.
Den waarden heer Verbiest laat bloed-verwant en maagen,Ga naar eind19
Om 't evangeliewoord de volk'ren voor te draagen,
Die nog verzonken zyn in 's afgronds gruwelleer:
Oud China ziet dien tolk, dien Godgezalfden heer
Nog nauwlyks in zyn' schoot, of werpt hem in de boeien:
Verbiest laat 's Keizers wraak, en schorre donders loeien,
Trotseert het rampgeval, en geeft de schoonste blyk
Van zyn' begaafden geest, tot heil van 't Keizerryk.
Wat wond'ren ommekeer! men bryzelt zyne banden,
Men juicht zyn wysheid toe, men draagt hem op de handen;
Hy word een Mandarin, een lid van 't ryksgebied,
Daar 't volk om hals en borst de gulden schakels ziet.
Wat moest Van Ravensteyn in eer, in agting wezen,Ga naar eind20.
Wat deugd moest langs zyn' oog niet zyn in 't hart te lezen,
Daer Trenten hem herkende als 's keizers zendeling,
Om in den ruimen schoot dier kerkvergadering
Zyn hooge orakeltaal, zyn stem te laaten hooren,
En als een praalbazuin, in die beroemde kooren,
| |
[pagina 11]
| |
Met godelyk geweld, en evangeliekragt
Te dringen door de ziel van volk en oppermagt.
Griffon doet godeszaad onwrik'bre wortels schietenGa naar eind21.
In 't gloeiend Morea,Ga naar voetnoot(*) bekeert de Maronieten;
Hy rukt door 't heylgeloof, omstraald van 't eeuwig licht,
Den sluier van den geest, den blinddoek van 't gezigt;
Daar Busbeck aan den staat scheen 't heilzaamst hand te leenen,
Door Keizer Ferdinand, als Afgezant van Weenen,Ga naar eind22.
By grooten Soliman 't bestuur wierd toevertrouwd.
't Is niet dan heerlykheid wat oog en geest beschouwt.
Maar hoe! wat nieuw gezigt! wat rei van kunstenaaren!
Den bodem word bestroeid van eeuwiggroene blaâren.
Den adem van hun geest welt, als een hemelbron,
Zyn balsem-geuren uit op 't juichend helikon:
'k Zie teeken- schilder- bouw- en beitel-kund herleven;
'k Zie, 'k zie hen hand aan hand den grootsten luister geven;
Geen troon, geen kapitool, geen tempel, geen altaar,
Geen schouwburg, geene zaal, geen praal- of pronkpilaar,
Geen standbeeld, geen cieraad, ja, geene zeekasteelen
In wier verhevenheid en schikking zy niet deelen;
Jat, boeien oog en geest aan hun betoov'rend schoon
't Geen tot in 't minste stip zoo wonder staat ten toon.
Wat Belgen zyn weleer langs die vergode wegen,
Als 't loon van moeit en zweet, ten top van eer gestegen.
| |
[pagina 12]
| |
De schat, dien 't Vaderland omvat in zynen schoot,
Strekt hunnen naam en roem tot borst-wêer voor de dood.
Hoe schoon wist hun penseel, door gladde en vlugge trekken,
Den schedel met een groen van eeuwige eer te dekken,
Wyl de ed'le beitel-kunst haar merken wist te slaan,
In marmer, in porfier, die nimmer zal vergaan.
Waar heerscht niet hunne kunst door meesterlyke stukken!
Waar weet zy niet den geest, hoe schrander, te verrukken!
Wat afgelegen ryk, wat oord, wat waarelds deel,
Waar Rubens, waar Van Dyck niet leven door 't penseel!Ga naar eind23.
Waar grooten Jan van Eyk in 't goud niet staat geschreven,Ga naar eind24.
Die de edle schilder-kunst een ouverganklyk leven,
Door kragt van olieverv, sints lang heeft toegewyd
Als fenix zyner eeuw, als 't wonder van zyn' tyd:
Eene uitvinding, een roem, die zyne stadgenooten,
Tot aan dit heuglyk uur, met drift heeft overgooten,
Om langs het spoor der kunst, omkranst van zegegroen;
Te schitt'ren aan zyn' zyde op Neêrlands praalblazoen:
Dit tuigen ons Suvée, Calloingne en Odevaere,Ga naar eind25.
Die 't glorieryk Parys, ja, elken teekenaere,
Hoe kunstryk, hoe begaafd, ontwrongen in den stryd
Dry eerste praalfestoens, den vremdeling ten spyt.
Suvée steeg langs dien trap naar grootscher eerlauwrieren,
Oud Roomen moest nog meer Apelles schedel cieren,
Het roer dier groote school, Europas pronk-juweel,Ga naar eind26.
Viel twee maal aan zyn' zorg en schranderheid ten deel.
| |
[pagina 13]
| |
Met wat ontvlamden drift ziet g'onze jeugdelingen
In de agting-volle-paân van hunne vaders dringen!
Zy toonen door hun vlyt, hun navorsching en moed
Hoe ver zy waardig zyn aan d'afkomst van hun bloed.
Gaat van de kleinste plaats tot in grootste steden,
Beschouwt hun oeffening, hun nutte bezigheden,
Elk teekent en boetseert, leert bouwkunde en natuur
By de aangenomen zorg, by 't loffelyk bestuur,
Van kundige overheên, van waare Mecenaaten.
Wat gloor, wat heerlykheid, wat luister voor ons staaten!
Wat jaspis, wat smaragd, wat ed'le diamant
Baart niet de schoot der kunst, om volk en vaderland
In 't aanzien van 't heelal, de trotsche borst te cieren!
Elk oogslag word ontmoet van lagchende eer-lauwrieren;
'k Zie in het ruim verschiet, in uw aloude stad,
Die glorieryke wieg, die gouden baker-mat,
Die Maertens u wel-eer door zyn' geboort vereerde:Ga naar eind27.
Die aan den Vlaanderling die schoone druk-kunst leerde,
Ja, in het Nederland den eersten heeft gebragt.
'k Zie grooten Hondius doordrongen van gedagt, 28
Die, die uit eigen geest, zoo kunstig wist te snyden
In koper en ivoor, dat elk tot in deez' tyden,
De vrugten van zyn vlyt te regt bewond'ren moet.
Wie wyd aan 't Vaderland geen gift, geen' offergloed
Op 't smookend kunstaltaar? herinnert u Van Mander,
In dicht en schilderkunst berugt, ja, even schrander;
| |
[pagina 14]
| |
Hy, die in eene vlek en licht en oorsprong nam,
Tot wat een' rang van roem zyn geest en wysheid kwam:
Stapt in het kabinet der nederlandsche dichters,
Zoo talryk, zoo vervuld van taal en dichtkunst stigters;
Ziet in wat staatig kleed van geest en kunstwaardy,
Van Halen hem verbeeld door kragt van poëzy:Ga naar eind29.
Er straalt een godlyk licht uit zyn gezegend wezen,
De trekken van 't gelaat doen ons zyn grootheid lezen:
Het koopryk Amsteldam, dat zyne vlyt en geest
Gewikt had naar den eisch, ontbloot tot aen de keest,
Liet Mander, na zyn dood, met kraakend eer-lauwrieren,
Warsch van cipressen loof, den veegen schedel cieren:
Zoo wierd die letterheld, gekroond, in de aard geleid.
O weêrgaêlooze praal! een hulde, een plegtigheid,
Die Vondel, Hoogvliet, Zeeus, Antonides, noch ander
Hoe trotsch, zyn toegewyd: roemt Belgen op Van Mander!
Hy kaatst dien ed'len glans, zoo groot, zoo ongewoon,
Van uit het vraetig graf, tot uwe gloriekroon.
De kunst kan om 't heelal den grootsten luister geven;
Maar zoo met billykheid een landstreek wierd verheven
Om haaren akkerbouw, 't is die van 't Vaderland;
't Is die, daar vrouw Natuur, door haar zoo milde hand,
Ontluikt een praaltapyt van haar bekoorlykheden;
En Ceres en Dian', verrukt ten reie treden,
Wyl Duizend veld-sefiers door toei en vlegten slaan,
En lisp'len tusschen 't groen van vlas en klaverblaân,
| |
[pagina 15]
| |
By 't ryzend koormuziek van schelle filomelen,
Van dart'lend pluimgejuich en vliegende orgelkelen,
Die, wyl dat Phebus slaat zyn' rossen in 't gespan,
Begroeten om te meest den noesten akkerman,
En schynen 't bigglend zweet aan 't aangezigt te ontdragen.
ô Veld! ô lustpriëel! ô Eden onzer dagen!
Waar voert gy mynen geest door uw aanvallig schoon,
Het geen van plant tot plant zoo cierlyk staat ten toon!
Hier ziet men 't goud-geel graan en oog en geest verrukken!
't Gewigt van zyne bloem doet aar en halem bukken
En blinkt door 't donzig vlies, dat haar besloten houd!
Daar ziet men een gezigt, een' stroom van golvend goud,
Een uitgestrekte vlakt' schier zonder perk of paalen,
Met ryp en ryzig vlas, in vollen luister praalen.
Ginds levert ons het veld een koolzaad schildery,
Zoo heerlyk voor natuur, zoo nut en vol waardy
Die overvloeit en giet een zee van oliedroppen,
Terwyl de klimmend' hopp' haar' groene malsche toppen
Voert hutslend langs de stang gedreven door de lugt.
ô Ciersel van het veld! ô wonderbaare vrugt!
Wie zal, hoe afgerigt, de duist en duizend bellen,
Geslingerd door elkaâr, aan uwe ranken tellen!
Myn Zangster moet verrukt in uwe reien staan,
Omschaduwd van uw groen, en schoon gepaarde blaân.
Dat vry Oostindiën zyn roem draage op muskaaden,Ga naar eind30.
Japan en Borneo met Kamfer overlaaden,
| |
[pagina 16]
| |
Zich kroonen met de bloem van dit welriekend hout:
Dat Tymor en Solor in 't schoone zandelwoud,
Het geen hun eiland ciert, een trotschen toon doen hooren:
Ja, dat America zyn kakauw sta te vooren,
En Java zich verheffe in zyne koffy plant;
De vrugt, die 't lagchend veld van 't dierbaar Vaderland
Verschaft uit zynen schoot, en reikt door duizend handen,
Trotseert, in heerlykheid, die roostende Oosterlanden,
Ja, streeft hun vremd gewas, hun heete specery,
En geurig balsemhout oneindig ver voor by.
Beschouwt ons edel graan, zoo nuttig, zoo van waarde,
Beschouwt dien ryken oogst, beschouwt dien roem der aarde,
Waar mede ons vrouw Natuur zoo mild beschonken heeft,
En mensch, en beest een zee van heilzaam voedsel geeft.
Wat schatkist heeft het vlas voor 't Vaderland ontsloten!
Wat rykdom, welk een goed niet over ons gegoten!
Het peruaansche goud zwigt voor de kostlykheid,
Die in die ed'le vrugt voor ons besloten leid:
Haar nut strekt zich niet uit tot eenig huisgesinnen,
Zy laat'er duist en duist het noodig voedsel winnen;
Zy word, van hand tot hand, gekaatst als eenen bal,
En geeft een broodgewin, dat niemand schutten zal;
Ja, schier van aan de wieg tot d'hoogste levens-jaaren,
[Ho]e weinig van begryp, hoe zwak, hoe onervaaren,
Neemt zy hen by de hand, gelyk een' moeder doet,
En leid hen tot een werk dat nimmer einden moet.
| |
[pagina 17]
| |
ô Vlas! ô heilzaam vlas! wie zal uw' gouden draaden,
Met paarlen, ryk van roem, en glorie overlaaden,
Die m' uwen stam ontrolt, vervolgen met den geest!
Wat goudmyn' opent zich in zulk een kleine keest!
Wilt u van veld tot veld, van vrugt tot vrugt begeven,
Elk bied u zynen kelk, en schynt als opgeheven
Om u den honigraad te storten in den mond:
Werpt uw bespieglend oog op onzen akkergrond;
Ziet hoe de veldeling, van in den vroegen morgen,
Ten kost van zoo veel zweet, verslaafd aan duizend zorgen,
Het goed, dat vrouw Natuur bewyst aen 't Vaderland,
Zet groei en kragten by door zyn behulpzaam hand.
Hoe schoon weet zynen vlyt onze akkers niet te leggen!
Hier sloopt hy een gebergt, daar veld hy stronk en heggen,
En gints vult hy een laagte, een gragt, een waterpoel,
Ja 't heyl der zuinigheid staat hem gestaag ten doel,
En weet aan haare zyde al juichend te spanseeren;
Wyl d'alvoorzienigheyd haar' hagelwitteveêren,
Als eenen zilv'ren douw, spreid op ons kanaän,
Daar melk en honig vloeit zoo veel'er vloeien kan.
Maar zagt! wat nieuwe glans! wat ongewoone luister
Onttrekt zich aan den nagt, aan 's oudheids aklig duister
En spreid zyn heerlykheid zoo wezendlyk ten toon!
Wat trotsche ryksvorstin zie ik den elpen troon
Beklavr'en voor myn' geest, omheint van zoo veel praale,
Hoe! de edle koopmanschap? ja, door den Graef Van Maele,Ga naar eind31.
| |
[pagina 18]
| |
Van in de veertiende eeuw, gebragt tot zulk een stand,
Dat zy, als in 't gezigt van volk en Vaderland,
Van vreemd en nagebuur, in handeling ervaaren,
Gevest wierd op een' troon van goude moer-pilaaren
Als 't pronk-stuk van Euroôp', waar door de Brugsche stad
Wel eer dien grooten naam van ‘Gouden waareld’ had:Ga naar eind32.
Een' naam, een' eigendom die zy te regt liet blyken;
De koopliên, d'handelaars, schier uit ontelb're ryken,
Den rykdom, schat en goed, gestapeld t' allen kant,
Zyn ver uit ons bereik, schetst geen bedreven hand,
Ja, geen' EphesiaenGa naar voetnoot(*) door keur van kunst-penseelen.
De winst der koopmanschap, die m' uit de verste deelen
Des waarelds, in deez' vest zag vloeien als een vloed,
Bragt Brugge tot den trap van zoo veel overmoed,
Dat z'haare ridder-schaar in Doornyk liet beschouwen,
Verheerlykt door een' stoet van dry paar honderd vrouwen,Ga naar eind33.
Getoeid en uitgedost in zyde en blinkend, goud,
Wyl adelyk gesteente en riekend balsem-hout
Vermengden glans en geur by 't cieren hunner leden.
Zoo groot was haare magt ver boven and're steden,
Dat Dinus zig alleen tot borge heeft gesteldGa naar eind34.
Voor 't losgeld van den Graaf, die in het turksch beweld
Of harde slaverny, al strydend, was gevallen.
De nutte koopmanschap, liet in d'aloude wallen
| |
[pagina 19]
| |
Waar Rubens, waar Van Dyk het eerste daglicht zagGa naar voetnoot(*)Ga naar eind35.
Met geenen mind'ren glans haar gouden glorievlag
Op scheep- of stapel-plaats, op beurs en torens waeien:
De staf dien haere hand zoo heerschend wist te zwaeien,
Wierd door het zwalpend zout, het zeenat oversproeid,
Zoo ver men handel dryft, zoo ver het water vloeid.
Doch waarom in 't verschiet van lang verloopen jaaren
De grootheid van den Belg by zyne handelaaren
Ontdekt en aangehaald, daar tot dit heuglyk uur
Ons koopryk Vaderland, met vreemd en nagebuur
De schoonste koopmanschap en handel weet te dryven,
Ja, schier van pool tot pool, ziet haaren luister styven,
En toont de zuinigheid, de zorg, de nyv're vlyt,
Die aan den wakk'ren Belg sints lang zyn toegewyd?
Wat taak van handeling voor vorst en onderdaanen
Zyn niet ons horenvee, zyn niet ons dierb're graanen,
En onwaardeerbaar vlas, die bron van kostlykheid!
Waar word langs land en zee ons lynwaad niet verspreid,
Die vrugt van ons vernuft, dat werk van zoo veel handen,
Dat edel broodgewin, die goudmyn onzer landen?
Ons lynwaad, 't meesterstuk en schoonste puik-juweel
Van geest en uitvinding 't geen 't verste waarelds deel
Hoe ruw, hoe onbeschaafd, doet waagen van de Belgen!
Ons lynwaad, overdekt van eer en glorietelgen,
| |
[pagina 20]
| |
Het geen als een kleinood zig vind by Paus en Vorst,
En meer dan blinkend' goud hunn' roem en agting torst.
Brengt, brengt u in 't gedagt zyn' invloed zyn vermogen;
Wie heeft zyn' nuttigheid, naar eisch, oit opgewogen.
Weid met uw oog en geest in toisels en cieraad,
Aan troonen, aan altaar, aan hof en kerkgewaad
Aan veld en legertent, rivier en zeegebouwen,
Ja, tot in 't pluksel toe kunt gy zyn nut beschouwen?
Denkt wat, al lydend' volk, gemarteld in den stryd,
Schoon 't reeds versleten is, het nog zyn zagtheid wyd,
En weet by d'oorlogsramp, tot heyl en troost te strekken.
Het lynwaad lacht ons toe, in al wat wy ontdekken,
En kaatst zyn' held'ren glans en zilver in 't gezigt.
Visapour staat verbaast, Golconda wykt en zwigt,Ga naar eind36.
Hoe ver zyn gloriezon voor 't sterflyk oog moog' schynen
Door schoonte en ryklykheid van diamante-mynen,
Voor onze koopmanschap van lynwaad, vlas en graan:
Zy bied ons Vaderland geene ydle pronk-cieraân,
Geen hoofd-, geen hals-gesteent, omheind van duizend straalen,
Neen, op een' hoog'ren trap mag onze handel praalen;
Al wat in 't Vaderland ontstaat, of word bereid
Is heilzaam voor den mensch, is vol van nuttigheid.
De zee is overdekt van nimmer-telb're vloten,
Waar in ons dierbaar graan, ons lynwaad is besloten:
Geen schelde is meer geboeid, haar' kluisters zyn geslaakt,
Haar golvend kristalyn is vry, is los gemaakt:
| |
[pagina 21]
| |
Men klieft het zwalpend zout met zwaare zeekasteelen
Men voert ons koopmanschap naa alle waarelds deelen,
Men ziet de schranderheid in 't lynwaad afgemaald,
Die als een hemel-zon uyt d'oog der Belgen straalt.
Zy trotsch, ô Vaderland! op uw celtissche telgen!
Roem vry op uw gewas, roem op den geest der Belgen!
Roem op zyn koopmanschap, die haare vlerken slaat
En rolt van golf tot golf, zoo ver het water gaat.
Wie zou in zulk een zee van grootheid niet verwarren!
Hun schedel schynt omzet van duizend gloriestarren!
Hun naam gloort overal op duurzaam perkement!
Waar in is hunnen roem en luister niet bekent?
Wie zal door eeuw' of tyd oit uit 't geheugen slyten
Dat schoon en kunstig werk, hun wand'- en vloer-tapyten,
Waar Brugge, Ryssel, Aelst en Doornyk, tot deez' dagGa naar eind37.
By vreemd en nagebuur te regt op pryken mag?
Een kunst, een wetenschap, die 't schraander Audenaerde,
Een overtreffend groen aan zynen schedel paarde,
Ja, door die wevery, geweven heeft zyn' naam
In 't zwaiend praaltapyt der snelgekwiekte faam:
Hoe ver ging niet die kunst, als grooten AlexanderGa naar eind38.
Verbeeld wierd in het veld, met volk en oorlogs-stander
En al wat tot den dienst, of krygskunde eigen was,
Een puik, een meesterstuk, waer in men zag en las
Des Vorstens ed'len drift en waareld-winnend stryden,
Bestemd om Soliman ten los-prys toe te wyden,
| |
[pagina 22]
| |
En jongen Hertog Jan van zyne boei te ontslaân.
Wat wonder heeft die kunst der wevery gedaan!
Hoe schoon, hoe duidelyk, ja, zweemend naar het leven
Heeft Kortryk, ryk van geest, niet in damast gewevenGa naar eind39.
Al wat natuur verwekt of bloot stond aan 't gezigt!
De held're schittering, het schoon en lagchend licht,
Waar van den fieren Belg, door regtgeaarde zeden,
Door onverschrokken moed en keur van schranderheden
De schedel wierd omstraald, van in zyn' morgen-stond,
Spreid op ons gastvry oord en vaderlandschen grond,
Een hemel-heerlykheid en ongemeenen luister!
ô groot en moedig volk! kon ik het ov'rig duister
Dat nog uw' roem bedekt, doen schuiven aen de een zy!
Konde ik, ô Vaderland! uw grootheid na waardy,
Aan het geletterd al, in myn gezang vertoonen,
'k Omhelsde in uwen roem veel schooner gloriekroonen,
Dan in het blinkend goud, dat naar zyn' winnaar wagt!
Ga voort, ô lang berugt, ô glorieryk geslagt!
Toon uit wat heldenbloed, wat stam gy zyt gesprooten,
Bezoedel noit den naam der vroegste landgenooten,
Zoo zal den ed'len Belg, met onverwelk'bre blaân,
By 't laatste nageslagt, nog in zyn grootheid staan.
MYD ALTYD NYD.
P.J. de Borchgrave, van Wacken
| |
[pagina 24]
| |
EINDE. |
|