|
| |
| |
| |
Nelzon,
Of: De beproefde liefde.
Treurspel.
Eerste bedryf.
Eerste tooneel.
NELZON, op schildwacht.
met een bly gelaet.
Zoo dra de blonde Auror' nog drymael haere straelen op de aerde verspreyd heeft, zal ik van den dienst myns Konings volkomentlyk ontslagen zyn, dat heuglyk tydstip bereyken, op het welk men myne hand aen die van Adlaïde gaet vervoegen: zoo dra, zeg ik, dat mynen dienst vervold zal wezen, bekom ik myne vryheyd en tevens het voorwerp myner liefde... ach! my dunkt dat ik reeds dat langgewenschte daglicht zie aenbreken, in wiens aengenaeme schaduwe
| |
| |
men de plegtigheyd van ons huwelyk gaet voltrekken... ach Adlaïde! den dag, de aengenaeme uer onzer vereeniging staet door den Hemel geboren te worden! ik ben nog slechts dry dagen aen den dienst myns Konings verschuldigd, en de overige myns levens gae ik willig offeren om de wenschen uwer liefde te vervollen, en ons beyder geluk te bevoorderen. Gy zyt het, ô myne beminnenswaerdige Adlaïde! die sints eenen ruymen tyd myne ooges, myne gedachten, myn hart en myne ziel aen uwe bekorende schoonheyd gebonden hebt! Gy zyt het, ô Adlaïde!... zy nadert... ô ja!... Hemel! doch, wat zweem van ontsteltenis en druk vertoond zich op haere wangen?... myne Adlaïde!...
| |
Tweede tooneel.
NELZON en ADLAIDE.
met een gelaet van weedom.
Ach, Nelzon!
met verwondering.
Ach! wat schrik, wat naere droefheyd heeft uwe ziel zoo zeer bevangen? Denkt, ja denkt op dien gelukkigen dag die ons zoo naby is, op welken men ons gaet vereenigen.
Ach, Nelzon! weet dat myn Broeder...
Ja, die zich reeds veertien jaren in den krygsdienst heeft gekweten, en door het wisselziek geval in den zelven zoodanig verheven is, dat hy, indien ik dus mag spreken, te trots zynde, in onze vereening geensints wilt toestemmen.
| |
| |
ontsteld.
Wat zegt gy, Adlaïde! uwen Broeder zou ons huwelyk tegenstreven? Wat onverwachten slag!...
O ja, mynen getrouwen Nelzon. (Zy trekt een schrift uyt haere borst, het geen zy Nelzon in de hand geeft.)
Zie daer de proef: lees het haetelyke schrift het geen dien ongevoeligen wegens ons huwelyk aen mynen Vader gezonden heeft.
het schrift open doende.
Ach! wie zou geloofd hebben, Mevrouw! dat zoo eene onwrikbaere en te regt deugdrykgenoemde liefde voor eenigen tegenstand zou bloot gestaen hebben, en wel bezonderlyk voor dien van eenen Broeder! ik ziddere van schrik, eer ik dit rampzalig schrift ontvouw! (Het schrift by zich zelven lezende.).... Hoe Mevrouw! hy weygerd in ons huwelyk toetestemmen, omdat gy uyt eenen stam gesproten zyt, die de Lukvrouw wat meer heeft opgeheven dan den mynen?... Waent hy misschien dat het geluk van ons leven, het welzyn van ons huwelyk, en de vreugd van onze dagen van de grootheyd van eenen Staet afhangen?... Ach, Mevrouw! Valerius zal nog heden, volgens zyn schrift, in deze mueren aenkomen; maer, Nelzon, zal op hem, hoewel mogelyk tot zyn nadeel, niet dan eene verachtelyke oog konnen vestigen; want zoo eene ongegronde tegenstreving heeft alreeds uyt myn hart, schoon hy uw Broeder is, Mevrouw, het grootste deel zyner achting verbannen.
Gy mogt verzekert zyn, Nelzon, dat mynen Vader hem tot deze toestemming zal trachten te bewilligen: maer indien hy ongevoelig blyft, en van zyne eerste weygering niet wilt afzien, ik twyfel of mynen Vader ons dit huwelyk zal laeten voltrekken; want Valerius heeft op hem te veel vermogen.
| |
| |
Ik geloof niet, Adlaïde, dat uwen Vader zich zoo ligtvaerdig zou laten omzetten, of de trotsheyd eens Zoons zoo lichtelyk gehoor geven: het waere de deugd, de liefde, de tedere gevoelens niet alleen schuyns stellen, maer dezelve vernietigen.
Onderstelt, mynen geliefden Nelzon! dat onze vereeniging of door mynen Vader, of door Valerius verbrokken wierd, wat zou uwe Adlaïde toen ondernemen? wie zou in dien noodlottigen staet den vloed haerer traenen afdroogen? aen wie zou zy het geheym van haere ingekropte smart vertrouwen? ach! deze aekelige herinnering!...
Myne Adlaïde, ik lees reeds uyt dit beklaegelyk tafreel het ellendig uytwerk onzer liefde!
werpt zig in de armen van Nelzon.
Ach Nelzon!
| |
Derde tooneel.
ADLAIDE, NELZON en TREMON.
(Adlaïde in de armen van Nelzon.)
in verbaesdheyd.
Wat bliksemslag heeft myne ziel zoo overhoeds getroffen!...
(Tremon komt uyt het verschiet, en helpt Adlaïde benevens Nelzon ondersteunen.)
Ach, Adlaïde, myne Dochter!
| |
| |
Zie hier, Mynheer! het ongelukkig gevolg van dit rampzalig schrift, door de hand van uwen Zoon geschreven.
aen zyde.
‘ô Hemel!... Het schrift van Valerius!...’ Adlaïde heeft dit gewis in myne schryfplaets ontdekt.
Aen Adlaïde.
Sta op, weest voorzekerd dat uw huwlyk geensints van Valerius zal afhangen; hy spreekt slechts als Broeder, maer ik als Vader:
Aen Adlaïde en Nelzon.
Zyt getroost myne Kinderen!
Nelzon en Adlaïde voor de voeten van Tremon.
Ach, Mynheer! gy geweerdigd ons uwe Kinderen te noemen, stemt toe dat wy die mogen wezen.
Zie hier, mynen geliefden Vader! uwe gevoelige kinderen geworpen aen uwe voeten.
hun by de hand nemende.
Hersteld u beyde,.. Gy Nelzon!... zie dat gy U in den dienst van uwen Koning tot de laetste uer getrouwelyk kwyt; en gy, Adlaïde, ga, draegt het schrift van Valerius in myne Kamer.
| |
Vierde tooneel.
TREMON en NELZON.
Vie zou gelooft hebben, Mynheer, dat onze zoo langgevoedde
| |
| |
liefde dusdanige orkaenen en ongestuyme buyën van tegenstreving zou moeten doorkruyssen: ik zou twyfelen of Valerius...
Laet af, myn vriend, in scheldwoorden tegen Valerius voorder uyttevaeren, en denkt dat Tremon Vader en hy maer Broeder is, en dat de toestemming niet van een kind, maer van eenen Vader afhangt.
Ach Mynheer! de gulhartigheyd, de goedheyd en genegenheyd die gy voor eenen geringen krygsman hebt geweerdigd optevatten, doet my bloozen: geheel de weereld kan uyt zulke voorbeelden van deugd oogblykelyk beschouwen, dat gy de Liefde boven het goed, en het welzyn van een Huwelyk boven de grootheyd van eenen Staet waerdeerd: ik twyffel niet, Mynheer! indien uwen zoon de edele deugd zyns Vaders was ingeschaepen, dat hy langer onze vereening zou trachten te weêrstaen.
Het veranderlyke Geval, mynen trouwen Nelzon! weet den mensch, en bezonderlyk eenen krygsman, zoodanig door zyne gunst te verhooveerdigen, dat hy menigmael door trotsheyd zyne aengeborene zeden verbasterd en onteerd; maer zy gerust, blyft trouw aen uwen Koning. Tremon zal doen blyken dat hy Nelzon voor zynen Zoon reeds heeft aengenomen.
met een gelaet van vergenoeging aen zyde.
Wat weërgalooze goedheyd!
Tremon, naer de diepte des Theaters tredende, keert terug op het geschreeuw van Adlaïde.
heel ontsteld.
Mynen Vader!... Nelzon!.. help, ach! help! alles gaet verloren!
| |
| |
| |
Vyfde tooneel.
TREMON, NELZON, en ADLAIDE.
met een verward en ontsteld gelaet.
Ach vader!... onze koopmansgoederen, gebouw en huyzen, benevens die onzer gebueren... ach!...
heel ontsteld.
Spreek myne Adlaïde!
Ons pakhuys, opgestapeld van wollegoederen en andere uytheêmsche stoffen, is reeds in volle vlam: den brand begint zich zoo hevig voorttezetten, dat ik vrees voor onze verblyfplaets, huysraeden en boven al voor mynen jongen Broeder, die ach hemel!... mogelyks alreede in zyne slaepstede de prooy der vlam geworden is... loop mynen Vader!... Nelzon! loop!... red voor al het dierbaer leven van uwen geliefden Broeder!... verlies geen tyd...
vol ontroering naer het Huys tredende, en beurtelings terug ziende na Adlaïde, die niet dan gebaerden van groote droefheyd maekt, komt weder by haer.
Troost u myne Dochter, den Hemelweygert nooyt zyne hulp aen dien zich op hem verlaet; hy zal, zoo ik hoop, onze goederen en bovenal het leven van uwen Broeder voor de hevigheyd der vlammen bevryden.
| |
| |
een weynig binnen zynde, vertoond zich weder heel ontsteld in het Verschiet.
Nelzon!... Nelzon! help, help! alles moet door den brand ver gaen, indien wy geenen bystand bekomen!...
| |
Zesde tooneel.
ADLAIDE en NELZON.
Ach Nelzon! hoe is het mogelyk dat myns Vaders gesmeek u niet meer ter harte gaet!... waerom hem in dezen angstvalligen nood, in dit uyterste oogenblik niet bygestaen?...
Nelzon by de hand nemende.
Vlied, ik ook smeek u.....
Is 't mogelyk Adlaïde!... weet gy niet dat men my na de strenge wetten myns Konings hier de wacht heeft toevertrouwd.
Denkt gy niet? ach Nelzon! in wat een zielsmartende tydstip uwe Adlaïde zich bevind? denkt gy niet aen welke gevaerlykheden onze huyzing, gebouwen en goederen blootstaen?
heel verlegen.
Ach! myne getrouwe en teregtbeminde Adlaïde! wilt myne gedwongene weygering doch voor geene bloothartigheyd of laffe vrees opnemen; maer denk, ja denk, dat van dusdanige toestemming niet alleen myn ongeluk, ellende en rampspoed, maer zelfs myn leven afhangt.
| |
| |
Gy weet niet in wat gevaer zich mynen jongen Broeder bevind! den troost myns Vaders, de kruk van zynen ouderdom, en het voorwerp van myne bezonderste vreugd!... ach! Nelzon! Nelzon!
Gy weet niet, Adlaïde! aen wat strenge wet ik verbonden ben, en welke straf my beschoren is, indien ik deze plaets verlaet!
Ach! denk aen onze wooning!
En gy Adlaïde! ik bid U, denk aen de bevelen myns Konings!
aen zyde.
‘Uws Konings!... Hemel!... (Tot Nelzon.) Ach! dat myne traenen, myne liefde U doch bewegen! ...
Gy vraegt myne dood, ja gy weet het zwaerd om myne borst te doorstooten.
Kan myn gesmeek, myne liefde en den overvloed myner traenen uw gemoed niet verzachten? doorschiet het hart van uwe Bruyd: zie daer...
Adlaide valt voor de voeten van Nelzon, neemt zyn snaphaen vast, dien zy poogt op hare borst te zetten.
als buyten zich zelven, haer by de hand nemende.
Sta op, myne beminde: de liefde zegepraelt over de wet, en myne beminde Adlaïde over mynen Koning. (Hy werpt zyn snaphaen ter aerde, en snelt naer het huys van Tremon.)
| |
| |
| |
Zevende tooneel.
ADLAIDE en TREMON.
met eenige goederen uyt het huys komende, ontmoet Nelzon, tot wien hy in volle ontroering spreekt:
Ja Nelzon, ga zoo spoedig als gy kond: red voor al mynen Zoon, en een kleyn kofferken dat gy in myne schryfplaets zult ontdekken... ik heb deze plaets voor de veyligste gehouden; maer het gerucht des volks verzekerd my dat de vlam, door het omslaen van den wind, de zelve ook schynt te dreygen. (Tremon de goederen met haest op elkander geworpen hebbende, gaet weder in het huys.)
aen zyde.
Ach! ik schyn te bezwyken van hertzeer, als ik mynen gryzen Vader in deze benouwde omstandigheyd, als eene slaef, zie arbeyden, en ik, magtelooze vrouw, vind my te zwak om hem ter hulpe te komen.
| |
Achtste tooneel.
ADLAIDE, alleen.
Geheel dit achtste, negenste en tiende Tooneel ziet men verscheyde bloedverwanten en gebueren van Tremon alderhande goederen uyt het huys brengen.
Eylaes! Nelzon mynen getrouwen Nelzon! ik heb u gedwongen ons in dezen nood ter hulp te komen, en ik heb mogelyks hier door
| |
| |
uw doodvonnis geschreven... het herinneren zyner woorden in het nakomen zyner plicht, stremt my het bloed in de aderen. Ach! Nelzon... (Zy valt tegen eene der schermen.)
| |
Negende tooneel.
ADLAIDE, NELZON en BENONUS.
met Benonus en een kleyn Kofferken uyt het Huys komende.
Zie, Adlaïde! daer is uwen Broeder.
Met verwondering eenige stappen terugtredende.
Wel hoe! gy weent!... zy getroost, rys op.
Benonus by de hand nemende.
Beveyligt dit kind, en druk het aen uwe wangen.
ô Nelzon! geen wonder dat ik ween! ik denk wat gy waegdet, en ik zie dat den brand nog meer en meer toeneemt, wyl rook en dampen zich tot in deze straet verspryden...
Tot Benonus.
Ach mynen lieven Broeder!
Braeve Zuster! den Hemel zal de goederen van Vader, zoo ik hoop, bevryden: droog uwe traenen af.
Adlaïde! ik ga het overig 't geen nog door de vlam gespaert is, zoo veel mogelyk, trachten te redden.
| |
| |
| |
Tiende tooneel.
ADLAIDE en BENONUS.
Ach myne zuster! wat weldoener heeft den Hemel tot onze hulp verkoren!... eenen Soldaet zoo vol menschlievendheyd!
ô Ja, mynen Broeder, eenen Soldaet!
Aen zyde:
‘Eenen soldaet... Ach! dien Naem en Staet zal hem mogelyks doodelyk wezen! Adlaïde wat hebt gy bestaen! gy hebt Nelzon gepraemt zyne dood te omhelzen: zoo het verlaten zyner plaets in den mond komt en aen zyne overheyd word overgedraegen, zal hy buyten twyfel aen de krygswetten...
Atreus gewaer wordende.
Helaes wat zie ik! ach! mynen Broeder!
Zy valt op eenige goederen:
haer willende tegenhouden:
Ach myne Zuster
| |
Elfste tooneel.
ADLAIDE, BENONUS, en ATREUS.
naer eenige gebaerden van groote verwondering.
Wat schrikverwekkend tooneel word thans voor myne oogen geopend?.... wat verbeeld my deze halfbezwekene juffer aen de
| |
| |
zyde van eenen jongeling? Waerom deze koopmansgoederen en huysraeden in zoo eene openbaere en algemeyne plaets gestapeld? Ik weet niet wat my dit alles voorspelt!... hoe! en deze plaets zonder wacht! gewis heeft Hy, dien deze was aenbevolen, na eenige onbehoorlykheden gepleegd te hebben, zynen post en tevens den dienst zyns Konings verlaeten.
Het gewapente van Nelzon ziende en opnemende.
Daer is geen twyfel aen: zie het blykteeken van zyne overlooping en snoode buytenspoorigheden: hier dient geenen tyd verspeeld, hy moet volgens krygswetten, achtervolgd, gevangen en gestraft worden.
Atreus na het verschiet tredende, word door Adlaïde weêrhouden, die zich voor zyne voeten werpt benevens Benonus.
Zie my vernederd voor uwe voeten.
aen zyde verwonderd.
‘Hemel waer wilt dit heen!’
Tot Adlaïde.
Sta op, en maek my bekend de oorzaek uwer traenen.
haer by de hand nemende.
Spreek vry.
Ach! 't is Nelzon, Mynheer, sints een reeks van jaeren door my en ik van hem.... bemind, die door den nood geperst, zynen post verlaeten heeft.
| |
| |
Hoe Nelzon?.. Nelzon!... Wat heeft hem bewogen, om de wetten van Vrankryks Koning te overtreden?
ô Mynheer! ik heb hem gesmeekt, bewogen, ja, ik heb hem gedwongen om den brand, die in myn Vaders wooning ontstaen was, te helpen blusschen, en onze goederen, zoo mogelyk, te beveyligen.
Hoe! Nelzon is op het gekerm eener Vrouw van zynen post geweken, daer onze stad langs deze zyde van de vyanden gedreygd word! hoe! zal hy, een onderdaen, een geringe soldaet onze stad met zoo veel duyzende zielen aen de uyterste gevaeren bloodstellen... ô ligtvaerdigen!
adlaïde.
Ik smeek U, Mynheer!...
Neen: hy heeft de strenge bevelen van onzen Vorst vertrapt, hy zal en moet volgens de zelve behandeld worden.
Ach Mynheer! 't is Ivy niet die de straf verdiend heeft, maer ik zyne geliefde.
Uw gesmeek heeft hem bewogen!... dien lafhertigen!... hy heeft zynen Vorst verraeden!... neen: hy kan noch zal het niet ontkomen.
voor de voeten van Atreus.
Gedoog Mynheer! dat ik voor hem mag sterven.
voor de voeten van Atreus.
Ach myn Zuster! ik wil nevens u gestraft worden, ik zal u niet verlaeten.
| |
| |
aen zyde.
‘Dit schouwtooneel maekt my tot in de ziel verslaegen!...
Tot Adlaïde.
De dierbare eeden, Mevrouw! die ik aen mynen Koning gedaen heb, verpligten my, ondanks myne gevoeligheid, den misdadigen overtedraegen.
Ach Mynheer! heb medelyden met eenen onschuldigen, en eene ellendige Bruyd.
Ach! verhoor myne lieve Zuster!
Myne eeden zyn te heylig; maer ik zal zyn leven, zoo ver ik machtig ben, trachten te verdedigen.
Atreus vertrekt met de wapenen van Nelzon.
| |
Twaelfde tooneel.
ADLAIDE en BENONUS.
Helaes! myn tederen Broeder! dien braeven soldaet, op wiens gelaet zoo veel medoogendheyd te lezen was, die onze goederen van de vlam bevryde, zal gewis om deze daed van menschlievendheyd moeten sterven: ach! die vlam zal mogelyks in hem de vlam des levens, en, ter zelver tyd, de vlam onzer liefde....
| |
| |
Myne Zuster! zyn wy dan in een gewest geboren, daer de Menschlievendheyd gestraft word?
O neen, Broeder! maer de menschlievendheyd verandert van hare natuerlyke gedaente, als men, schoon om haer hulde te bieden, de wetten zyns Konings overtreed.
| |
Dertiende tooneel.
ADLAIDE, BENONUS en NELZON.
met zyn opperkleed en hoed onder den linken arm, in de regte hand eenen zakdoek waermede hy zyn zweet afdroogt, komt dus met ontvlochten hair uyt 't huys van Tremon.
Troost u, Adlaïde, zy getroost en schep nieuwen adem: de vlam is geblust, uwe wooning behouden, en de voornaemste goederen gered: niet dan een deel van het groot pakhuys en een kleyne aentrekking is door den brand verslonden. Wat is dit? hoe! Adlaïde gy spreekt niet; houd deze gelukkige tyding uwe ziel verrukt, en uwe long...
Hy doet zyn kleed en hoed aen, en treedt tot by Adlaïde van welke hy na eene korte aenschouwing weder terug keert en zegt:
Eylaes zy weent! in een allerheuchelykste tydstip, in eenen oogenblik dien den Hemel tot ons genoegen geboren heeft!
Tot Adlaïde.
Ach Adlaïde! erken in Nelzon uwen beschermer, uwen weldoener en uwen aenstaenden Echtgenot!
| |
| |
drukkende de hand van Nelzon aen haere borst.
Nelzon! waerden Nelzon! ik zal U tot aen het eynde myner dagen gewillig erkennen voor onzen weldoener en schudheer, maer mogelyks, ach! ik zidder in het overdenken, nooyt voor mynen.... Echtgenot.
eenige stappen rugwaerds gaende van Adlaïde.
Wat onverwachte tyding!.... wat smartende verandering! wat schrikkelyken bliksemslag heeft myne ziel zoo onverwachts gevat!... ach Adlaïde! spreek, wat hinderpael is doch aen onze vereeniging gesteld?
Ach Nelzon! Liefde en smart kluysteren om te meest myne tong, maeken my spraekloos.
Ben ik dien Nelzon niet meer, myne waerde Adlaïde! die u zoo menigmael, door het uytdrukken zyner tedere liefde behaegd heeft? Ben ik dien Nelzon niet meer met wien gy reeds lang besloten hebt het Echtaltaer te naderen?... Ach! spreek zonder beduchtheyd, ik zal u gewillig afstaen, in weêrwil myner liefde, in weêrwil van uwen eed, indien den Hemel dit begeerd.
ô Nelzon! myn trouwen Nelzon! ô neen, den Hemel wilt ons niet scheyden, maer, eylaes! gy hebt op myne bede en op myne aendringende smeeking, tegen de wet des Konings, uwe wacht verlaeten, en eenen der voornaemste krygsmannen, Atreus, heeft dit ontdekt, en uwe wapenen medegenomen.
| |
| |
Ach Zuster! wat moet ik hier al zien!
En ik, mynen Broeder, wat moet ik niet al lyden!
als uytzinnig.
Waer vind ik my!... in wat plaets!... ach!... wat zie ik voor myne oogen!... my dunkt dat ik eene menigte van gewapende krygers, verhit op dierbaer menschenbloed, zie aenkomen, om my optezoeken, te vangen, te kluysteren en ter slagtbank in te slepen, als eenen verachter, overtreder, en onteerder van 's Koning wetten... ach Adlaïde! gy hebt my gesmeekt, ja gedwongen uwe goederen en uwe wooning voortestaen, en de liefde, de liefde alleen heeft my doen gehoorzaemen.. eylaes!.. nu zal Valerius, dien ongevoeligen Broeder, zyne gevloekte wenschen voldaen zien, terwyl Nelzon, dit rampzalig oord van Vrankryk voor eeuwig gaet verlaeten.
Neen Nelzon! blyf, ik zal aen uwe zyde sterven!
Blyf onzen braeven weldoener! blyf!
tot Adlaïde.
ô Adlaïde! uw leven is my allerdierbaerst! doch, eer ik u verlaet, ontfang dezen, onzen reeds bereyden huwelingsring, tot eene eeuwige gedenkenis onzer liefde....
steekt eenen gouden Ring aen de hand van Adlaïde.
Denk, dat die liefde in andere weereldsdeelen zoo trouw als heden in myne ziel zal gevestigd blyven, en dat Nelzon voor U zyn Vaderland heeft verlaeten.
eynde van het eerste bedryf.
|
|
Auteursrechtvrij