Gemmarum et lapidum historia

De marmorum imitatione. Cap. CCLXXXII.

MArmor omne colore & splendore multi imitari hoc seculo possunt. Sed duritie & pondere pauci. Fuit satelles quidam Pragae Imperatoris Augusti Domini mei clementissimi, qui satis egregie id ementiri & ponderosum reddere potuit. Verum alabastri instar molle fuit. Mensas & spheras fundebat pulchras, quas exiccatas politura splendidas reddebat. Materia fuit vt opinor Gipsum & puluis aliorum lapidum, cui ad pondus augendum forte cineres plumbi addebat. Liquor quo materiam soluebat vt exodore coniicere potui, vel acetum in quo caseus solutus fuit vel lac vel serum lactis fuit. Acetum vt eius penetratione partes melius coniungerentur & caseus vt glutinis vices subiret. Alii vt audio bubulum sanguinem dum rubrum lapidem cupiunt, addunt, indurescit enim annis ac optimè glutinat, alii glutine vtuntur vt factitium marmor firmiter cohęreat, & excauari aciterum partes illi forinsecus misceri possint. Dum sero vtuntur materiam commiscent vt pultis instar sit. Deinde quos volunt colores, aut diuersas massas coloratas fundunt in planitiem, si mensas velint, fusas bacillo prout venas & gyros cupiunt hinc inde circumagitant, exiccatum postea lapidem aequant ac deinde smegmate poliunt. Satelles ille cuius mentionem feci excauare lapidem vbi volebat, alioque colore massam, in locum euacuatum infundere ita potuit, vt tam firma fieret infusae massae cum excipiente lapide connexio, vt innata vel adnata, cum exiccata esset videretur. Hac ratione gentilitia insignia, lineas & literas ita exactè inserere vt lignarii fabri asseres coloratos solent, non sine multorum admiratione potuit. Cardanus marmorum

[p. 253]

vel aliorum lapidum diuersi coloris frusta iungi puluere marmoris & oui candido aut pice, vel etiam glutino tenaci docet eaque ratione Lithostrata Constantinopoli in aede Sapientiae, Venetiis in aede S. Marci, Florentiae in aede S. Ioannis Baptistae & Mediolani in aede S. Laurentii esse constructa affirmat. Nonnulli silices, lapidum variorum fragmenta, sanguinem hirci aut bouis, vinum ardens & fel bouinum commiscent ac in formas premunt, vt marmoris formam aemulentur. Sunt qui aqua calida caseum contundunt addendo calcem viuam & quosuis colores. Ad id apti sunt qui corpus habent, vt cinabrium, chrysocolla, ochra, haematitis, sandaracha, auripigmentum, viride aeris, ceruleum, cerussa & similes. Loco aquae aliqui oleo lini vtuntur ne factitia marmora ab humido dissoluantur. Vidi Italum in Bohemia qui alabastrum pulchre imitari poterat. Is silices fluuiatiles in puluerem redigebat addita calce viua ac aqua glutinis, deinde ex ea pasta formabat imagines quae politae elegantissimè erant. Vt autem vera marmora factitia imitentur, meo iudicio, salsae aquae adhibendae sunt, & acutae quae penetrare possint partesque iungere. Deinde vbi induruerint, feruens lini oleum instillandum vt superficiem permeet, eamque solidam faciat & ne aquam combibat, prohibeat. Has omnes facultates in se bubulus sanguis calidus & recenter effusus habere videtur, spiritus enim salis in se habet vt omnis sanguis, deinde glutini quiddam simile, & pinguedinem. Hinc fit lapidis instar indurescere si calci admisceatur, nec vlla aqua vnquam dissolui. Sed propter colorem vniformem, quem factitio marmori tribuit non facile in vsum admittitur.