Gemmarum et lapidum historia

De nigris, fuscis ac liuidis marmoris speciebus. Cap. CCLXXII.

[p. 245]

INter nigra marmora narratur Basaltes seu Basanites lapis lydius seu chrysitis Alabandinus de quo in capite de alabastrite egi, Obsidianus lapis, Buga Hispanorum & veterum marmor Numidicum quod interdum liuescit interdum flauescit.⁺ Liuidum eximie splendet tale Pisis in templo cathedrali conspicitur. Nam ex eo Herculis statua à Pisanis ex Numidia translata marmorei suggesti fulcrum vice columnae est. De eo Plinius ita scribit. M. Lepidus Catulli in senatu collega, primus omnium limina ex Numidico marmore in domo posuit magna repraehensione. Hoc primum inuecti Numidici marmoris vestigium inuenio, non in columnis tantum crustisue, vt Mamurra Carystium marmor posuit, sed in massa ac vilissimo liminum vsu. Ex Numidico flauescente multae columnae Romae extant. ⁺Nigrum marmor est Luculleum à Lucullo consule dictum qui primus id Romam inuexit ex Nili insula, vbi reperitur. ⁺Obsidianus lapis nigerrimi coloris ab Obsidio primum inuentus in Aethiopia marmoris genus est. Hic aliquando translucet crassiore visu atque in speculis parietum pro imagine vmbras reddit. Gemmas multi ex eo faciunt, teste Plinio, qui sic inquit lib. 36. cap. 26. Videmus (supple ex Obsidiano) solidas imagines D. Augusti, capti materia huius crassitudinis: dicauitque ipse pro miraculo in templo Concordiae Obsidianos quatuor elephantos. Remisit & Tiberius Caesar Heliopolitarum ceremoniis repertam ibi in haereditate eius qui praefuerat Aegypto Obsidianam imaginem Menelai. Ex quo apparet, antiquior materiae origo, nunc vitri similitudine interpolata. Xenocrates Obsidianum lapidem in India & in Samnio Italiae, & ad Oceanum in Hispania nasci tradit. Huic non dissimile marmor effoditur Serauitiae & Carrariae in Hetruria, adeo nigrum vt cum perpolitum est speculi instar sinceras imagines reddat. Huiusmodi Pisis ad valuas ecclesiae cathedralis conspicitur. In Serauitia fodina extant atra marmora, distincta venis candidis & aureis. Ex priore marmore quod venas albas habet duae columnae positae in campo sancto Pisano ad monumentum, quod Gregorius 13. Pont. Max. fratri posuit, extant. Vocant Itali hoc marmoris atri genus Paragone, quia eo lapidis lydii vice vtuntur ad aurum examinandum.⁺ Reperitur huiusmodi nigri marmoris genus etiam in Belgio quod à Belgis Toutstein, à Gallis Pierre de touche, à Germanis probierstein vocatur, quia examinando auro & argento quorum signum ad se rapit vtile est. Ex hoc marmore monumenta aliquot & sedes tres egregiè elaboratae splendentes & nigerrimae in choro templi cathedralis in vrbe celeberrima Brugensi spectantur. Ex eodem lapide Tumba illustrissimi ducis Mauritii electoris dicitur constructa, & tabulae nonnullae in quibus epitaphia inscribuntur. Inuenitur etiam atrum marmor in Belgio quod sulphur & aliud quod cornu vstum olet. Atra marmora Annabergae, Ratisbonae & prope Galliae Andegauum aliisque multis in locis inueniuntur.

+ Alabandinus.
Obsidiunus.
Buga.
Chrysitis.

+ Luculleum.

+ Obsidianus.

+ Paragone.