Gemmarum et lapidum historia

Natura, qualitates & facultates cristalli. Cap. LXXIIII.

[p. 110]

⁺FRigidae & siccae natura adeo est cristallus, vt sub lingua positus sitim febrientium sedet, manibusque detentus acuta febre correptos recreet & refrigeret, praesertim si satis magnus fuerit ac sphericae figurae, saepeque in aqua rosarum mergatur, vbi à manu aegri incaluerit. ⁺Cristallus in tenuissimum puluerem redactus ac cum vino propinatus, dysenteriam curat, ac albos vteri fluxus sistit. ⁺Cum melle, vino aut iusculo exhibitus lactantibus, lactis vbertatem & copiam à proprietate promouet. ⁺Praeterea dragma pulueris cum oleo amigdalarum dulcium exhibitus; extemplo curat eos quibus argentum sublimatum oblatum est. ⁺Fluxum praeterea cholericum vel coeliacum citissime & à proprietate tanquam bezoar aliquod compescit, calculum etiam rumpit & per vrinam expellit. ⁺Collo appensus cristallus somnia prohibet & vertigini medetur.

⁺Ad praedictos omnes affectus chymici è cristallo salem vel essentiam eliciunt, quam crudo cristallo praestantiorem & tutiorem existimant, & ad calculum pellendum vtiliorem. Cristalli in pollinem redigantur his adde duplum sulphuris, tere optimè simul, sine sulphur exuratur, ac reuerbera optimè sex horarum spacio. Calcinato cristallo affunde aquam vrticae, vt sex digitis emineat, ac in fimo equino digere quatuordecim diebus. Postmodum distilla & magna cristallorum pars extillatur. Remanentiae iterum affunde aquam vrticae, ac repete prius opus, donec omnes cristalli transcendant, nihilque in dante vitro remaneat. Extillato iniice parum salis fusi, ac sine vt stet aliquandiu, hac enim ratione oleum cristalli separatur ab aqua quae superiorem partem occupat. Aquam effunde ac aliam aquam distillatam cristallis affunde, in qua iterum salis portio dissoluitur. ⁺Hoc opus repete donec omne sal in ea solutum fuerit, & cristalli oleum dulce fiat. Id serua ad vsum, ac dragm. semissem aut vnciam vnam cum aq. appropriata exhibe ad praedictos affectus. Aliter praeparatur vt & sal ipsius, hac ratione. Cristalli subtilissimè conteruntur, & vel aequali nitri vel duplo sulphuris pondere commixti in calcem aduruntur. Haec deinde ex aqua pluuiali stillatitia lauatur aliquoties rursusque siccatur. Postea spiritu vini perfunditur maceraturque in loco calido aliquot diebus, tum extillatur rursus & quod in fundo remanet, iterum calcinatur, lauatur, maceratur, distillaturque toties, donec salis instar sit ac in vino eliquescat niuis instar, tandem id sal in loco humido resoluitur, & pro oleo cristallorum haberi potest.⁺ Ad calculum maiori compendio vis cristallorum haberi potest.⁺ Cristallus in pollinem redactus excandescat ignis vi per horam, ac in aqua raphani, ononidis aut petroselini, cui quarta pars olei vitrioli aut sulphuris acidi addita est extinguatur, idque opus decies repetatur. Postea saccharo optimè trito affunde paulatim aquam praedictam, ac diligenter spatula lignea moue. Huius sacchari offer quotidie mane & vesperi semicochlear aut quantum medietas nucis iuglandis capere potest. ⁺Valet etiam ad omnes viscerum obstructiones, teste Quercetano: & quia tartarum in homine resoluit, podagricis conuenit, syncopi praeterea ac capitis morbis, quia cerebrum confortat, apprimè conducit in eum vsum datur à granis 10. ad 30.

+ Ad febrim.

+ Ad dysenteriam.
Ad vteri fluxus.

+ Ad lactis abundantiam.

+ Ad sublimatum.

+ Ad alui fluxus calculum.

+ Ad somnia & vertiginem.

+ Oleum & sal crystallorum.

+ Oleum dulce cristalli.
Alius modus.

+ Sal cristalli in vino solubile.

+ Sal cristalli ad calculum aliter.

+ Ad obstructiones, Podagram, Syncopen.

[p. 111]

⁺Sal cristallorum etiam alia ratione, non tamen à praedicta dissimili haberi potest. Calcinatur cristallus, ac in tenuissimum puluerem supra marmor conteritur, postea sulphure & sale nitro calcinatur perque diem ac noctem reuerberatur, in vas vitreum longum collum habens inditur, ac acetum terebinthinatum superfunditur, obturatoque vase, supra cineres calidos per noctem relinquitur, sequentique die quod solutum est, effunditur, custoditur, nouumque iterum acetum suprafunditur. Hocque tamdiu repetitur donec cristallus soluatur. Acetum postea in quo cristallus solutus est filtratur, ac in balneo humiditas euaporatur, vt in fundo cristalli sal resideat, quod tritum & supra marmor positum in liquorem soluitur.

+ Sal cristallorum aliter.