De regeeringe van Amsterdam, soo in 't civiel als crimineel en militaire (1653-1672)

[p. 448]

Bijlage VIII. Instructie voor Mr. Cornelis Hop als pensionaris¹⁾.

‘De Heeren Burgermeesteren ende vroedschap hebben aengenomen Mr. Cornelis Hop²⁾, omme, als raed en pensionaris, dese stad getrouwelijck te dienen, na zijn beste vermogen ende verstand; tot welcken einde hij zal compareren in Schepenencamer³⁾, ende deselve in alle, saken, zoo civile als criminele, aldaer voorvallende, van advys dienen, ende zonderlinge daerop helpen letten, dat de ordre, op de manier van procederen ende dienen van de rollen, voor desen geraemt, ofte noch te beramen, achtervolght, midsgaders alle gepretendeerde costuymen, corruptelen ende misbruycken van de suppoosten gecorrigeert ende geweert mogen werden; gelijck hij, versocht sijnde, oock de Heeren Burgermeesteren ende andere

1) In de noten zal aangegeven worden, waarin deze instructie verschilt van die, waarop van Beuningen in 1650 tot pensionaris is aangenomen. Men vindt de laatstgenoemde in het Groot Memoriaal III fol. 289 v^o-291. Den 28^sten November 1650 benoemde de raad Mr. Pieter Vogelesangh tot tweeden pensionaris. Noch in de vroedschaps-resolutiën, noch in het groot-memoriaal vindt men zijne instructie. Waarschijnlijk is hij op dezelfde instructie aangesteld als van Beuningen. Pieter de Groot heeft in 1660 ook den eed afgelegd op dezelfde instructie als van Beuningen, blijkens een aanteekening in margine, Groot Mem. III fol. 289 v^o.

2) In de instructie van van Beuningen staat: ‘De Heeren Burgermeesteren hebben den voors. Mr. Coenraed van Beuningen aengenomen voor den tijt van vier eerstcomende jaren, omme’ enz.

3) ‘Tot welcken eynde hij gehouden zal wesen ordinarie te comparere in Schepenencamer’. (Instructie van van Beuningen).

[p. 449]

collegiën als weescamer, asseurantie ende diergelijcke, zal assisteren en dienen.

Zal mede gehouden wesen alle dezes stads privilegiën, handvesten ende regten te helpen voorstaen ende mainteneren ende, bevindende daerjegens yts voorgenomen, gedaen off geattenteert te zijn, binnen off buyten de voorszegde stad, off dat tot zijn kennisse yetwes comt, twelck deselve prejudiciabel ofte nadeelig zoude mogen wesen, zal hij den Heeren Burgermeesteren in der tijd tselve terstond te kennen geven ende hem na derselver ordre reguleren.

Insgelijx zal hij gehouden wesen alle de processen, dese stad ten principalen aengaende, ofte daerin deselve haer zal hebben gevoeght, waer te nemen, te bevorderen, recommanderen¹⁾ ende alle instructiën, daertoe van noden zijnde, te geven, midsgaders de procureurs van de stadt, zoo alhier als in Den Haghe, alle drie maenden aff te vorderen staet van de processen, zoo voor den geregte dezer stede als voor den Hove hangende, ende daervan den Heeren Burgemeesteren in der tijd te adverteren omme, na gelegentheit, daerin gedaen ende geresolveert te mogen werden; behoudelijck nochtans, dat de voornoemde Mr. Cornelis Hop wel zal mogen consuleren in alle zaecken²⁾, den geregte alhier niet aenhangig zijnde, nochte apparent voor denzelven geregte te zullen comen, waeronder egter niet verstaen werden begrepen te sijn de zaecken, waerin hy albereits als advocaet heeft geadviseert, ofte die hem, in het toecomende, in zijn privé, off wegens zijn bloed- ofte aengetrouwde vrienden, tot achterskinderen toe inclusive, zoude mogen overkomen³⁾.

Zal oock voornoemde Mr. Cornelis Hop waernemen ende vorderen alle zaken, dewelcke hem bij den Heeren Burgemeesteren in der tijd van stadts wegen⁴⁾ zullen werden bevolen; ende, ter dagvaert van de Heeren Staten

1) In plaats van recommanderen: ‘solliciteren’. (ibid.)

2) ‘Behoudelijck nochtans, dat de voorn. Mr. Coenraed van Beuningen tusschen partijen zal mogen consuleren in civile zaecken’. (ibid.)

3) ‘Waeronder egter niet verstaen werden ........ zoude mogen overkomen’ staat niet in de instructie van van Beuningen.

4) ‘Van stadtswegen’ staat niet in de instructie van van Beuningen.

[p. 450]

van Hollandt en Westvriesland gecommitteert en gesonden werdende, zal hij goed ende pertinent register houden van alle zaken van importantie, dewelcke op de voorszegde dagvaert gedaen, gebesoigneert ende affgehandelt zullen werden; ende, wederom thuys comende van de voorszegde dagvaert, overleveren in handen van den Heeren Burgemeesteren alle de stucken ende papieren, bij hem op dezelve dagvaert gebruyct ende gelicht, midsgaders, nevens zijn rapport, memorie van de poincten, waerop bedencken is genomen ofte prompte resolutie vereyscht werdt; ende zal voorts alle des lands ende deses stads zaecken, dewelcke behoren niet gedivulgeert te werden, secreet houden, zoowel gedurende zijn dienst als daerna.

Item, zoo wanneer de voorszegde Mr. Cornelis Hop van stadts wegen in eenige andere zaecken buyten dese stad ende binnen de geunieerde provinciën werd gesonden ofte als voren op de vergaderingh van de voornoemde Heeren Staten gecommitteert, zal hij voor sijn persoon voor vacatiën hebben ende genieten vier gulden ende thien stuyvers sdaegs¹⁾, ende, reysende met een dienaer, vijff gulden vijftien stuyvers²⁾, behalvens wagenhuyr, schuytvraght ende andere oncosten. Ende bijaldien hij buyten de Nederlanden oostwaerts over de Eems, off elders, als voren gesonden moght werden, zal met hem daeraff in redelijckheyt ende na gelegentheit van der zaecke gehandelt werden, zonder dat hij hem in eenige commissiën zal mogen laten gebruycken³⁾ dan bij expres consent van de voornoemde Heeren Burgemeesteren; ende van eenige commissiën, tsij binnen off van buyten de provincie, wedergecomen sijnde, zal hij terstond het wedervaren den Heeren Burgemeesteren rapporteeren, ende hetgene daerop bij vervolg zoude moeten gedaen werden, bij memorie overleveren.

Ende off 't gebeurde (dat God verhoede) dat de voornoemde Mr. Cornelis Hop, als voren van deser stede wegen reysende, in eenige commissiën, op eenige wegen

1) ‘Vier guldens 's daeghs’. (Instructie van van Beuningen).

2) ‘Vijff guldens, vijff stuyvers’. (ibid.)

3) ‘'T zij van den Heeren Staten off-yemand anders’ volgt nog in de instructie van van Beuningen.

[p. 451]

off passagiën bij den gemeynen vijand off anderen zoude mogen werden gevangen, vervoert, gearresteert, ofte eenigsints aen lijff ofte goed beschadight ofte geranconneert, zal de gemelte Mr. Cornelis Hop, volgens de resolutie van den Heeren XXXVI Raden, op 't reysen in deser stede zaecken genomen, in dato 5 Mey A^o 1600¹⁾, van deser stede wegen wederom werden gelost ende vrijgemaeckt; gelijck mede aen hem, midsgaders zijn weduwe, kinderen ende andere erffgenamen van stadts wegen vergoedinge gedaen zal moeten werden van alle schaden ende interessen, die hij, uyt zaecke van 's stadts dienst, in betrachtinge van zijne commissie binnen ofte buyten de stad off provincie in eeniger hande wijse zal comen te lijden²⁾.

Voor alle welcke voorszegde diensten de voornoemde Mr. Cornelis Hop hebben ende genieten zal jaerlijx, denselven dienst gedurende, de somme van vierduijsend Caroli gulden³⁾, te betalen bij de vierendelen jaers, ingaende den 1^en Maij A^o 1663⁴⁾, midsgaders vijftigh guldens⁵⁾ tot een nieuw cleed; ende zal voorts de voornoemde Mr. Cornelis Hop zijn verblijven ontlast van alle deser stede personele lasten, als waken, bijten, schutterije, soldaten ofte hovelingen te logeren, ende wat des meerder zoude mogen zijn.

Des zal de voornoemde Mr. Cornelis Hop, bij solemnelen eede, aen handen van den Heeren Burgermeesteren beloven ende sweren de voorszegde instructie, na haer form ende inhouden, behoorlijck te achtervolgen ende na te comen’. (Resol. Vroedschap 29 April 1666).

In margine is hierbij aangeteekend: ‘desen eed is bij

1) ‘15 Mey 1600’ heeft de instr. van van Beuningen; maar het moet zijn 5 Mei 1600, blijkens Resol. vroedschap dl. 8 en 9, p. 598 en 599.

2) ‘Gelijck mede aen hem, mitsgaders zijn weduwe, kinderen.....zal comen te lijden’, staat niet in de instructie van van Beuningen.

3) ‘De voorn. Mr. Coenraed van Beuningen hebben ende genieten zal jaerlix, geduyrende den tijt van de voors. jaren, de somme van twee duysendt guldens’. (Instructie van van Beuningen).

4) ‘Den eersten Februarij lestleden’. (ibid.)

5) ‘Jaerlix’ wordt hier in de instructie van van Beuningen nog eens herhaald.

[p. 452]

Mr. Cornelis Hop gepresteert den 30^en April A^o 1666, blijckende bij 't Groot Memoriaal, f^o 185’.

9 December 1668 legde Mr. Reinier van Heemskerk¹⁾ den eed af op een instructie, gelijk aan die van Hop. Alleen werd hij voor vier jaar benoemd en kreeg ƒ1200 salaris. Ook staat bij zijne instructie in margine aangeteekend: ‘Op het gemoveerde van Mr. Reinier van Heemskerk is bij de Heeren Burgem. goedgevonden ende verstaen, dat hij niet doorgaens sal gehouden sijn in de kamer van Heeren Schepenen te compareren, maar alleenlijck soo wanneer hij bij de gemelte Heeren specialijck aldaer ontboden sal wesen’²⁾. Feitelijk was de toestand reeds lang zoo als nu werd bepaald: de stoel van den pensionaris in schepenkamer stond meestal leeg³⁾. - Den 13^den September 1672 werd Mr. Gerard Hooft tot tweeden pensionaris benoemd, op dezelfde instructie als Heemskerk. (Vroedsch. Resol. 13 Sept. 1672).

1) Vgl. Tweede deel, p. 83 en 84.

2) Groot Memor. V fol. 238.

3) Vgl. Eerste deel, p. 295.