De regeeringe van Amsterdam, soo in 't civiel als crimineel en militaire (1653-1672)

5. Wisselbank.

De Heeren Commissaresen sijn dry, besorgen de bewaringe der gelden en goude en silvere metaelen, die yeder vrij staet daer in te brengen, volgens de willekeuren successivelijk daerop gestatueert, meest op resolutiën van de vroetschap, dewelke meede behelsen de forme van open afschrijvinge; besorgen dat alle speciën van gelden, die onder de gemeente werden uytgegeven, door haeren essayeur werden geëssayeert; de minderwaerdige ofte valsche munten daerdoor bekent werdende, geven dat te kennen aen Burgemeesteren, die dat brengen daer het behoort. Hoe en op welken maniere de gelden en verdere effecten, aldaer berustende, bevrijt sijn van becommeringe ende arresten, is te leesen in de Hantvesten, laest gedrukt, daerin de willekeure, date 31 Januarij 1609,

[p. 129]

door de authorityt van de Staeten gemaekt, en naerder octroy, verleent den 31^sten December 1670, omstandelijk te leesen sijn¹⁾. Hoe de consignatiegelden in de wisselbanck bij ongeluck sijn te draegen, leest fol. 158²⁾.

1) De hier bedoelde willekeur van 31 Januari 1609 en het nader octrooi - niet van 13 December, zooals Bontemantel zegt, maar - van 16 December 1670 vindt men in Noordkerk's uitgave van de Handvesten op p. 673 en 674.

2) Over de wisselbank vond ik nog de volgende aant.: ‘Werden gedient door boeckhouders, cassiers en onderboekhouder en essayeur, welcke laeste, Suevert Jansz. genaemt, door sijn groote kennisse seer is vermaert. Tot uytvindinge der oncosten, die omtrent 14000 gld sijn’ (zie echter de volgende aant. van 27 Febr. 1662) ‘weten gout en silver in te copen, om te laeten munten ducaten en ander munt, dat met avance, tot gerief der negotie, uytventen, en (trekken) intresten van gelden, die somwijle aen de Oost-Indische Compaignie voor een tijt werden geleent, soodat jaerlijx comen te winnen, boven de oncosten, omtrent veertich à vijftich duysent guldens’. (Clatversamelinge, p. 110.)
(27 Februari 1662): ‘Op 't versouck der Oost-Indische Compaignie is geconsenteert uyt de wisselbanck te mogen gebruycken, voor een corten tijt, viermael hondert-duysent guldens, mits betaelende intrest. De Heeren commissarissen van de wisselbanck syden, dat de ongelden van deselfde banck jaerlijx bedraegen omtrent 19 duysent guldens, die op sulcke wijse moeten gevonden warden, alsoo de andre proffijten van de banck van geen importantie sijn’. (Resol. Raad II, 1. p. 542.)