De Aristarch van 't Y

6.13 Samenvatting

Op grond van het bovenstaande kunnen we concluderen dat op basis van gegevens die Huydecoper in de Proeve verstrekt, geen afgeronde spellingleer kan worden afgeleid. Hoewel Huydecoper zegt weinig waarde te hechten aan spelling, heeft hij enkele hete hangijzers over dit onderwerp - al dan niet onder verwijzing naar andere taalkundige geschriften - toch tamelijk uitvoerig behandeld. Men denke daarbij onder meer aan de aa/ae-spelling, de i/y/ij-spelling en de d/t/dt-spelling.

Blijkens uitspraken in de Proeve heeft Huydecoper zich bij het spellen laten leiden door drie principes: de regel van de etymologie, de regel van de beschaafde uitspraak en de regel van de differentiatie. Van de genoemde beginselen is het eerste voor Huydecoper het belangrijkst, want in navolging van de Duitse taalkundige Wachter stelt Huydecoper: Orthographia pendet ab etymologia, wat hij vertaalt met ‘de Spelling der woorden hangt af van hunnen oorsprong’. Na het etymologisch principe is de regel van de beschaafde uitspraak bepalend voor het correct schrijven van Nederlands. De toevoeging ‘beschaafde’ is hierbij van groot gewicht: het taalgebruik van het gewone volk mag volgens hem in geen geval bepalend zijn.

Huydecopers ideeën over spelling hebben hun weg gevonden naar tal van grammatica's die in het midden en aan het eind van de achttiende eeuw zijn verschenen.¹⁴⁵ De door Huydecoper gepropageerde spellingopvattingen vonden niet alleen ingang bij andere grammatici. Ook dichters, met name de leden van dichtgenootschappen, maakten dankbaar gebruik van de praktische wenken die Huydecoper gaf. Zo besloten de schrijvers die betrokken waren bij de vervaardiging van een nieuwe berijmde psalmvertaling de Proeve als handleiding aan te houden. Dat Huydecoper een gevierd literator en een aanzienlijk man was, zal zeker hebben bijgedragen aan de invloed die van zijn spellingopvattingen is uitgegaan.

145 Zie bijvoorbeeld Kornelis Elzeviers Drie dichtproeven [...] benevens een proef van een nieuwe Nederduitsche spraekkonst (Haarlem, 1761) en de door Lambertus van Bolhuis bezorgde uitgave van Klaas Stijls Beknopte aanleiding tot de kennis der spelling, spraakdeelen en zinteekenen van de Nederduitsche taal (Groningen, 1776).