Gebruik en Mis-bruik van de Thee

Mitsgaders een Verhandelinge wegens de Deugden en Kragten van de Tabak. Hier nevens een Verhandelinge van de Coffee, Met des zelfs krachten in gezonde, en ongezonde

[p. 28]

IV. Capittel. Van de operatie der Thee in de darm- en onderbuiks-qualen.

§. I.

WAnneer de Theé door de mond, de keel, en de maag gepasseert is, komtse door de beweginge van de maag, en haar eygen swaarte tot in 't gedarmte, om aldaar sijn kragten in sieke en gesonde menschen te toonen. Wat aangaat de gesonde, daar van hebben wy in het voorgaande Tractaat bewesen, datse daar niet dan alles goeds effectuëert, want se is oorzaak dat de gyl ofte het sap van de spijse dadelijk verdunt werd, en door de melk-adertjes in meerder quantiteyt kan gedistribueert werden: so dat het bloed, en bygevolg het geheele Lighaam meer voedsel krygt als wanneer dit sap al te dik is, en door de onsigtbare melk-vaatjes na het hert niet kan vervoerd werden. De dunne gyl, is dan oorsaak dat alle dodderigheid en hooftpijn overgaat, om dat sulk een groven bloed en gijl door de enge pypjes niet door konde geperst werden, maar dit dunne Theé-water schielijk uit de maag en gedarmte in 't bloed gerakende, kan aanstonds ons een verligtinge in het hooft en alle de leden des Lighaams geven.

[p. 29]

§. II.

Nu gelijk de Theé in de gesonde goed is gedronken voor 't gedarmte, en de distributie des gyls, alzoo kan die d' ongesonde geensins schadelijk zyn, ja seer profitabel en nut; en is capabel in allerly Personen, 't zy van wat gestalte zy zijn, of wat darm-siekten zy hebben, t' eenemaal te restitueren, indien men daar by maar een weynig Medicynen wil gebruiken. Wanneer men dan een tragen kamergang heeft, en men in ettelyke dagen niet afgaat, zoo is 'er in de Waereld niet beter dan eenige kopjes Theé te drinken: waar door de Excrementen verdunnen, en makkelijk afglibberen: ook maakt de warmte een lieffelijke beweginge, om dese vuyligheden ter stoelgang makkelijk quyt te werden: hier door werd den afgang soodanig gefaciliteert, dat de aanbeyen die door het comprimeren der verharde drek wierden gecauseert, t' eenemaal verdwijnen: drinkt dan Theé-water alle daag, en gy zult beter door het Theé drinken gecureert werden, dan door het beste Apozema uit den stinkenden Apotheek, daar de menschen nog zoo op versot zijn, en haar laten doeken, door een schoon praatjen van mijn Heer Doctoor, Singjoor Barbier, en Monsieur Apteker, voornamelijk in 't Voor-jaar tegen Mey, dan moetense een

[p. 30]

Mey-drank hebben, om het bloed te suyveren, en te reynigen, om, gelijk als met een bessem alle vuyligheden af te schrapen, en schoon te maken. Even of het Lighaam een Huis was, en dat het zelve met spinrach en andere vuyligheden begroeit was, en dat men sulx jaarlijks, gelijk men de Huisen in Holland doet, behoorde schoon te maken; maar zeker het scheeld zulke Doctoren in haar imaginatie, en het is een zaak puur verdicht en imaginair, schoon die by 't gemeen ingang neemt, die niet alles aan haar oordeel toetsen: drinkt liever Theé, en gebruikt dagelijks wat Sal Volatile het zy het een of het ander, en het zal uw onvergelijkelijk beter bekomen, als die geheele plassen en tobben vol dranken.

§. III.

Die te veel buikvloed hebben, een dysenterie of yets 't geen onder die naam passeert, zo werden die qualen alleen door Theé water gedronken, weggenomen, want de oorzaak werd daar door uit het bloed genomen: ik hebbe meermaals getoont dat het bloed vol scherp sout kan wesen, en 't is de Meisjes in de keuken bekend, dat het zout in 't water smelt, wanneer zy pekel maken, alzo smelt ook het zout onses bloeds en sappen in 't water van de Theé, en het werd door de wegen van

[p. 31]

de urine weder uitgeloost. En al was het zake dat men al bloed en etter loosde, zoo zal de Theé wat sterk gedronken, die openingen weder consolideren, en alle loop zal ophouden, voornamelijk soo men daar wat Salia Fixa by gebruikt, om het zuur wat meer de nek te breken.

§. IV.

Wanneer dan ymand ook van een heftig kolyk werd aangetast, ofte andere vringingen in de darmen zal het Theé-water met wat Sal Volatile gebruikt, het zelvige terstond doen overgaan: want alle verstoppingen geraken door het heete water los, en alle zuur werd door het vlugge alcali vermeestert, daarom drinkt Theé in alle siekten en wee'en. Weg dan met alle Klysteren, die, na dat 'er somtyds een dozijn of anderhalf zijn geappliceert geweest, ik het Theé-water alleen heb doen gebruiken met mijn Sal Volatile Anodynum, en heb de sieken terstond herstelt. De warmte doordringt terstond den geheelen onderbuik door, en die set weder het Sal Volatile aan, zoo dat alle zuur, alle slijm, alle winden, en wat het dog verder zoude konnen wesen, als een groot viand verslagen werd, en als een Goliath ter nedergevelt.

[p. 32]

§. V.

In verdikkinge en verstoppinge der klieren van het darmscheil, dat de buik hard is en opgespannen, dat het lighaam mager werd, en de beenen somtijds dik, en loom van bewegingen en diergelijke, daar toe is het Theé-water een excelente remedie: dewijl het door zijn warmte en dunnigheid alle de ingewanden penetreert, en los maakt 't geen dik en taey is; daarenboven werd het nog door het alcali (een fijn vlug zout, die liefelijk met zijn olie verknogt is) in de Theé gevonden, die alle grove, dikke, en taeye vogten los maakt: het welk geen bewijs van nooden heeft, dewijl de zaak van selven spreekt.