Overmoed en onverstand. Beschouwingen over politiek

[p. 162]

Debat met professor Fred Halliday

Laat ik eerst de zaak van de oorlog tegen Irak uit de weg ruimen. Ik ben altijd een tegenstander geweest van die oorlog.

Maar dan blijven we met een probleem zitten. Zonder deze oorlog zou Saddam Hoessein waarschijnlijk nog steeds in leven zijn. Nou was hij een door en door slecht mens. Lees Kanan Makiya¹, ook bekend als Samir el-Khalil, er maar op na. Hadden we hem dan maar moeten laten begaan? Mijn voorkeur was uit te gaan dat de andere Arabische regeringen hem zouden aanpakken. Het probleem is dat die regeringen hoogstwaarschijnlijk niets aan Saddam Hoessein hadden gedaan. Zoals ze evenmin geïnteresseerd zijn in de mensen van Darfur. Zoals ze evenmin geïnteresseerd zijn in de Palestijnen.

Na afloop van de Tweede Wereldoorlog vluchtten twaalf miljoen Duitsers van het Oosten naar het Westen. Ze werden opgenomen in West-Duitsland. Er zijn geen twaalf miljoen Palestijnen. Ze zijn maar met een tiende daarvan. Waarom kunnen zij niet worden opgenomen in de Arabische wereld? Ze zijn verstoten door hun zogenaamde Arabische familie. Ze zijn niet gewenst als Libiërs, Syriërs, Egyptenaren of Irakezen. Nu moeten ze emigreren naar Brazilië. Als ze waren opgenomen, zo wordt geredeneerd, zou het Palestijnse probleem niet meer bestaan. Precies. De Palestijnen worden ingezet als wapen tegen Israël en het Westen. De Arabische regeringen zijn niet geïnteresseerd in hun lot.

Laten we eens naar de Verenigde Staten kijken. De oorlogsdoelen zijn gewijzigd, wat duidelijk wijst op een verwarde denkwijze. Eerst was het doel Irak te ontdoen van massavernietigingswapens. Toen deze niet bleken te bestaan, werd het

1 Kanan Makiya werd in Bagdad geboren. Hij verliet Irak om architectuur te gaan studeren aan de mit, trad later toe tot Makiya Associates om projecten in het Midden-Oosten te ontwerpen en te bouwen. In 1981 begon hij een nieuwe carrière als schrijver/geleerde. Kanan Makiya op internet: http://www.benadorassociates.com/makiya.php, http://www.iraqmemory.org/en/index.asp

[p. 163]

doel het veranderen van het regime (regime change). Nu is het doel het vestigen van een moslimdemocratie.

Op Turkije na hebben de volken in het Midden-Oosten geen enkele ervaring met democratie. Het hele idee van vertegenwoordiging, fundamenteel voor een democratie, is het Midden-Oosten vreemd. De volken daar zijn altijd onderdrukt geweest. Een poging om van Irak een democratie te maken is, ben ik bang, een zaak van ondoordachte bemoeizucht met weinig kans op succes.

Militair en politiek gezien is de eu geen partij voor de vs. Maar andere zaken van wereldwijd belang treden nu op de voorgrond: milieubescherming, de strijd tegen de financiering van het terrorisme, tegen drugshandel, tegen protectionisme, tegen aids. Evenals Europeanen moeten begrijpen dat pure kracht soms nodig is, kunnen de Amerikanen zichzelf niet tevredenstellen met te zeggen: ‘Op mijn manier of helemaal niet.’ Ze moeten hun aanzienlijke macht omzetten in consensus.

Soms wordt gevraagd wat het doel van de Islam in Europa is. Die vraag getuigt niet van veel verstand van zaken, omdat ervan uitgegaan wordt dat de Islam een hiërarchisch georganiseerde religie is zoals de katholieke kerk. Maar dat is zij niet, tenminste niet het soennisme. Er bestaat dus niet zoiets als ‘de Islam’. Er zijn natuurlijk moslims, miljoenen moslims. Wat de meesten van hen willen is in alle rust hun werk doen, hun godsdienst uitoefenen en gelukkig leven met hun gezin.

Wat de multiculturalisten aangaat, mogen moslimimmigranten hun cultuur meebrengen. Nou ja, tot op zekere hoogte. Veel gewoontes die moslims dierbaar zijn, zijn zonder meer aanvaardbaar. De Nederlandse wet is aangepast om islamitische gebruiken rond slacht en begraven toe te staan. Tot zover heel goed. Maar er zijn ook immigranten die verfoeilijke gewoontes meebrengen, die botsen met de fundamentele waarden van de westerse beschaving. Wij houden niet van gedwongen huwelijken. We houden al helemaal niet van eerwraak. We

[p. 164]

willen dat moslimmeisjes ook na de puberteit gewoon naar school gaan. We vinden het stenigen van overspelige vrouwen een barbaars gebruik. Gelukkig gebeurt dat in Europa niet. Tariq Ramadan heeft opgeroepen tot een voorlopig verbod op steniging. Waarom zegt hij niet gewoon dat het verboden is? Is dat omdat hij een salafist is?

De laatste zaak is afvalligheid. Als ik het goed heb, zegt de koran: ‘Wie van godsdienst verandert, dood hem.’ Maar wij kennen vrijheid van godsdienst. Dat is een van de grondbeginselen van Nederland. Wij kunnen onmogelijk aanvaarden dat het mensen niet is toegestaan hun godsdienst afvallig te worden.

Het multiculturele standpunt houdt dus alleen stand als het gaat om niet-essentiële aspecten. Waar essentiële Europese waarden in het gedrang komen, moet worden opgetreden. Ook de integratie van moslims in de Nederlandse samenleving is niet zo simpel. De moslimimmigranten zijn oververtegenwoordigd in de misdaadstatistieken en in de Nederlandse gevangenissen. Een onevenredig groot deel van hen is werkloos. Een van de belangrijkste redenen hiervoor is het grote percentage voortijdige schoolverlaters. Moslims kunnen zichzelf niet beter helpen dan door te zorgen dat ze een diploma halen. Dit moeten ze zelf doen, daar hebben ze geen hulp bij nodig.

Niet alle moslims hebben goede bedoelingen. Er zijn er die een ‘niet-territoriale moslimstaat’ willen, waar de sharia ingevoerd zou worden. Is dat wat we willen? Ik denk het niet. Voor de wet zijn we allemaal gelijk: de wet is dezelfde voor allen. De regering van Ontario koesterde eens het plan om de sharia toe te staan voor hen die zich daaraan wilden houden. Gelukkig hebben ze dit onzalige plan laten vallen.

En dan heb je de terroristen. Sommige mensen beweren dat dit wordt veroorzaakt door het conflict tussen de Palestijnen en Israël. Nu is dat conflict zeker een complicerende factor. Maar ik denk niet dat het de belangrijkste reden is. Als dat con-

[p. 165]

flict ooit wordt bijgelegd, denk ik niet dat de terroristische aanvallen zullen stoppen.

Het lijkt me dat aspirant-terroristen door wrok worden gedreven. In het begin waren islamitische landen machtig en rijk, en nu niet meer. Hoe kon dit gebeuren? Of de islamitische leiders zijn ontrouw geworden aan de zuivere Islam. Of het Westen heeft de islamitische rijkdom ingepikt. Beide situaties vragen om een gewapende strijd.

Niet altijd wordt erkend hoe krachtig wrok is als politieke drijfveer. Het zette aan tot nationaalsocialisme. Het was de oorzaak van 11 september.

Het deel van Afrika ten zuiden van de Sahara buiten beschouwing gelaten, heeft het Midden-Oosten de kleinste economische groei van de wereld gekend. Waarom? Een Egyptische socioloog heeft een rapport gepubliceerd onder auspiciën van de undp (Verenigde Naties Ontwikkelingsprogramma). Hij vat zijn analyse van de islamitische onderontwikkeling als volgt samen: te weinig vrijheid, te weinig kennis, te weinig vrouwkracht. Arabieren kunnen het Westen, de Amerikanen of de joden de schuld ervan geven dat ze onderontwikkeld zijn. Het zal hun niet baten. Zolang ze zichzelf als slachtoffer blijven zien, verandert er niets. De bron van wrok zal dus niet snel zijn opgedroogd.

Ongeveer zes jaar na het ontstaan van Pakistan in 1947, ontstonden er in Lahore ernstige rellen tegen de ahmaddiyya's, een sekte die door orthodoxe moslimtheologen wordt beschouwd als ketters. De rellen haalden de internationale kranten. Ze werden de Punjab-ongeregeldheden van 1953 genoemd. Er werd een onderzoek ingesteld door een gerechtelijke commissie van onderzoek, die een opvallend rapport uitbracht. Dit zogenaamde Munir-rapport² benadrukte dat het door het moderne Europa geïnspireerde constitutionalisme niet samengaat met de islamitische opvattingen over een staat, zoals een land als Pakistan die in praktijk zou moeten brengen. Het rapport concludeerde als volgt: ‘Niets dan een doortastende heroriëntatie van de Islam waarbij dat wat van wezenlijk belang is

2 Het Munir-rapport is genoemd naar mr. Justice Muhammad Munir, een rechter van het Lahore-hooggerechtshof. Dit rapport kan op internet worden gevonden: http://www.thepersecution.org/dl/report-1953.pdf, http://www.alislam.org/library/zafar2.html

[p. 166]

wordt onderscheiden van het levenloze, kan de Islam behouden als wereldgedachtegoed en de moslim veranderen van een archaïsch incongruent wezen in een burger van de huidige en toekomstige wereld.’