Kortbondige spreuken wegens de ziektens

[p. 271]

De ziektens van de kinderen.

1340. Aan een jonggebooren Kind koomen eige ziektens.

1.	Van de lymagtige vuiligheden, die kaasig en tay zyn, met welke de mond, maagpyp, maag, darmen vervuld werden.

1341. Wegens welke oorzaak alleen, walgingen, brakingen, buikpynen, de hik, stuiptrekkingen dikmaals komen; ende eindelyk overblyven de onordentelyke verteringen van 't genomene.

1342. Word genezen ligt door tien of twaalf uuren te vasten; neeming van weinig wyn met honing gemengd, de maat herhaald, op deze tyd van onthoudentheid gegeven: of een zeker zeer zacht purgeermiddel, te gelyk bydoende een prikkeling.

1343. Waarom, om deze drek van deze snotagtige sprouw vooraf te reinigen, zyn dikmaals uitstekend dienstig matig kruidige en geestige bettingen.

1344.

2.	Veel leiden zy gemeenelyk van de geboorte drek, ^(a)niet ras genoeg uitgedreven om de zwakheid van de vrugt, hardigheid van de stof, al te veel overvloed dezes, droogheid van de weg.

1345. Hier door van deszelfs vertoeven, door de lugt nu aangezet zynde, scherpigheid, goorigheid, verrotting, ontbinding in dampen, en zo zeer buykpynen, stuyptrekkingen, walgingen, brakingen, ook hoesten, niezingen, schreeuwingen, geschrey, slaapeloosheid, schrikken, koortzen, vermagering, de dood.

1346. Een uitdryvende kragt word verbeterd, gestild door een sacht purgeerende prikkeling, zagte zetpil, zeer zoet en zachte hertsterkende.

1347. De hardheid van de stof verbeterd men door een drank van wey van versche melk met een weinïg honing t'zamengemengd, een klysteer van zeepagtige wey van melk, of verhooningd.

(a) Meconium.

[p. 272]

1348. De darmen worden slibberig gemaakt, genomen lyn, olyv-soete Amandel-olie &c. dat zelve zoort geworpen in de klysteer, en diergelyke besmeeringen.

1349. Door welke manier, en door welke medecynen zeer gelukkig werden overwonnen die verscheide en ergste toevallen, van deze eene wortel gesprooten (1345)

1350. Dog indien ergens, zo hebben hier de tegensuurige een gebruik, en onder die voor eerst de verswelgende.

1351. Zelden opiaaten, nog niet zonder groote omzigtigheid, te neemen.

1352. Waarom men ook vlieden moet allen, die te sterk verdunnen, prikkelen, vlug zyn.

1353. Maar voor een ieder byzonder kwaad (1345.) word licht een geneesmiddel gevonden, 't verhaal van de oorzaak, genezing van alle de ziektens dus verre beschreven, bekend zynde.

1354.

3.	Veel lyden van de melk zelfs, dewyl dat al schielyk, en sterk in de maag gestremt, zo word t'zamengebonden in een zware en scherpe hoop.

1355. Want deze allengzaam scherper, en zuurder gemaakt, groene afgang, zuurachtig ruikende, een zuure stof door braking weggeworpen, hier door buikwee, winden, pynen, en oneindige andere verwekt, meest stuiptrekkingen.

1350. Welke genezen worden door vaste tegenzuurige, met purgerende vermengd, diergelyke klisteringen, aangename windbrekende, inwendige olieagtige, en uitwendigen.

1357. Verder de Epileptische aantastingen, nemen hier door meest zyn oorsprong, 't zenuwgeslagt getergd door middelen van een nypende scherpte.

1358. Waar van ook door deze geneesmiddelen alleen genezen worden, indien ze een middel nemen.

1359.

4.	De kinderen als die hebben te gelyk deze kwalen overwonnen, en beginnen te gebruiken zuure spyzen, ooftvruchten, vleesch, kaas, zo is 't dat door diergelyke wormen komen.

[p. 273]

1360. De eyeren van de bloedelooze diertjes, geven oorzaak, in de lugt op of aarde levende, genomen, noch zyn weg te nemen, door kracht van een teere beweging.

1361. De darmige, of buikige slymerigheid maakt een nest, in welke zy hangen gevoed werden, baren, en werden vermeerdert.

1362. Hier door zeldzaam in volwasschene, en zo die in deze, zo zyn ze vadzig, en witslymzuchtig.

1363. En zyn ronde, breede, aardwormtjes.^(a)

1364. Werken uit door terging, walgingen, brakingen, afvloeyingen van de afgang, flauwtens, geringe, ophoudende, tusschenpozende polsslagen, jeukingen van de neus, epileptische overvallen.

1365. Werken uit door verteering van de chyl honger, bleekte, zwakheid, hardlyvigheid, daar door zwelling van de onderbuik, oprispingen, beslotene winden

1366. Werken uit dikmaal een doorbooring van de darmen zelfs.

1367. Waar doorze zo menigmaal doodelyk bevonden zyn.

1368. Worden gekend van de ouderdom, spys, gematigheit, uitwerkingen (1364-1366.)

1369. De genezing geschied.

1	Met 't nest te storen, (1361.) door vaste alcalische, slymdryvende middelen ^(b) quikbereidzels, antimonialen, bittere kruidigen.

1370. Dan met uiterlyk te smeren de onderbuik met halsamiken uit de sterkste kruidige, doormengd met purgerende en olieachtige.

1371.

2	Met de wormen te dooden, 't welk geschied door middel van geboningde, zoutige, onverteerlyke medicynen voor de wormen, als bittere kruidige, quikbereidzels, zuuren, vitriolische uit staal, en koper.

1372.

3.	Met uit te dryven de ronde levendige wormen, en gedood door middel van bittere purgeer, slymdryvende, en quikmiddelen.

(a) Ascarides.

(b) Phlegmagoga.

[p. 274]

1373. Waarom klisteren, zetpillen, uiterlyke zalvingen tot dezelve als zeer dienstig.

1374. Wanneer de tanden beginnen voor den dag te komen, van de spanning, steeking, scheuring van 't zenuwagtige en bloedige tandvleesch, komt ontsteeking, swelling, heetvuur, stuiptrekking, groene afgang, kwyling, de koorts, de dood.

1375. Welke allen, licht uit dezelve oorzaak voor te komen, betoogd werden.

1376. Waarom weggenomen de terging der zenuwen, (1374.) die van zelfs ophouden.

1377. 't Welk geschied.

1.	Met 't tandvleesch te verzachten, verkoelen, verquikken, met zachte tegenvuurige.
2.	Dat te wryven aan harde Lichamen dikmaals.
3.	Door te snyden door middel van een vlym

1378. Stuiptrekkingen, die hier door zoude komen, neemt een zeer kleine maat van de geest van hertshoorn gelukkig weg.