Logo DBNL
Der leken spieghel (ca. 1970)

Der leken spieghel

(ca. 1970)–Jan van Boendale–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

[Boek II]

Hier beghint die tafle vanden andren boeke

¶ Dbeghin vanden andren boeke .xlix.
¶ Van josephs ende marien gheslachte .l.
¶ Vanden groeten santen die quamen van sente annen marien bloede .li.
¶ Wat iheronimus screef van onser vrouwen gheboerten .lij.
¶ Hoe maria wart ghepresentert inden tempel .liij.
¶ Hoe maria mids den vonnesse gods man trouwen moeste .liiij.
¶ Waerbi die zone mensche werden moeste ende hoe hi gheboedscaept wart an marien .lv.
¶ Van marien wijsheit ende hoe si den godsone ontfinc .lvi.
¶ Hoe ioseph marien laeten woude ende bi wat redenen god woude dat si man hadde .lvij.
¶ Hoe maria voer te bethleem wert ende hoe christus wart gheboren ende vanden vroeden vrouwen .lviij.
¶ Hoe die heileghe kerke al dit niet en hout ende datmens nochtan gheloeuen mach .lix.
¶ Van menegherhande wondren die ghescieden in gods gheboert ende van balaams sterre .lx.
¶ Hoe die drie coninghe tkint versochten met horen ghichten .lxi.
¶ Hoe ioseph ende die drie coninghe te samen spreken ende wat eren si doen den kinde ende der moeder .lxii.
¶ Hoe die coninghe iosephe berechten ende hoe si van hem sceeden .lxiij.
¶ Vanden visioene dat octauianus sach van den gods sone ende sire moeder .lxiiij.
¶ Hoe herodes die kindere onthoeft ende hoe ioseph vaert tegypten wert .lxv.
¶ Homen sente ianne vluchte ende zacharias wart vermoerdt .lxvi.
¶ Hoe si dor die woestine trocken tegypten wert ende van vele wondren die ghescieden inden weghe .lxvij.
¶ Vanden afgoden die vielen enden vanden wondren die christus in egypten wrachte .lxviij.
¶ Hoe ihesus tkint steruen dede ende hoet weder leuende wart .lxix.
¶ Hoe ihesus voghelkine maecte van erden die henen vloghen .lxx.
¶ Hoe des princen kint doet bleef ende noch een ander dat ihesus weder leuen dede .lxxi.
¶ Hoe ihesus disputerde ieghen die groete clerke ende van wondren die hi seide .lxxij.
¶ Hoe ihesus was ter scolen gheset ende hoe hi die groete clerke verwan .lxxiij.
¶ Vanden kinde dat viel vanden solre dat ihesus verwecte .lxxiiij.
¶ Van sinen bornestoepe dien de kindere braken .lxxv.
¶ Vander tarwen die ihesus saide .lxxvi.
¶ Hoe ihesus was onder die leuwe .lxxvij.
¶ Vanden houte dat ihesus lingde .lxxviij.
¶ Hoe die meester starf doen hi ihesuse sloech .lxxix.
¶ Hoe ihesus sinen meester nam den boec vter hant ende selue las .lxxx.
¶ Hoe ioseph den man ghenas mids gods wille .lxxxi.
¶ Hoe ihesus iacoppe ghenas vander slanghen venine .lxxxij.
¶ Hoe ihesus kintsheit inde nam .lxxxiij.
¶ Van ihesus miraclen ende ander dinc .lxxxiiij.
¶ Hier beghint die geeste ons behouders die keyser theodosius vant te iherusalem in pylatus vite inden ghemeinen boeken .lxxxv.
¶ Vander epistlen die pylatus sende an den keyser claudius .lxxxvi.
¶ Noch van nichodemus ende ander dinc .lxxxvij.
¶ Van christus verrisene sijn opvaert ende hoe hi sinen apostelen sende den heileghen gheest ende hoe si schieden .lxxxviij.
¶ Van tween regementen ende van peetre ende pauwelle ende ander dinc .lxxxix.
¶ Die pater noster ende daer af die bediedenesse .xc.
¶ Dit es die aue maria .xcj.
¶ Dit es die credo in dietsche .xcij.
¶ Hier beghinnen die pause op christum ende striken voert op karlen ende wat elc paus sette .xciij.
¶ Vanden paus siluestre ende vanden keyser constantine hoe hi bekeerde ende vele doeghden dede .xciiij.
¶ Hoe keyserinne helena bekeert wart ende wat wondre dat gheuiel .xcv.
¶ Hoe helena theileghe cruce vant .xcvi.
¶ Hoe siluester den drake bant ende ander dinc .xcvij.
¶ Vanden paus leo ende vanden keyserrike .xcviij.
¶ Vander heylegher keerken ende van kaerlen ende den keyseren .xcix.
¶ Dbedieden vander keerken ende van priesters ghewaden .C.
¶ Dbedieden vander messen .C.I.
¶ Dbedieden vanden .vij. uren .C.ij.
¶ Vanden .vij. ewen ende van des tijts bescede .C.iij.
¶ Hier beghint onser vrouwen opvaert ierstwerf hoe dinghel tote haer quam .C.iiij.
¶ Hoe dapostlen versaemden vore marien ende hoe christus selue quam om hare .C.v.
¶ Hoe christus metter hemelscher scaeren marien ziele voerde te hemele waert .C.vi.
¶ Hoe dapostle droeghen marien ten graue ende wat wondren daer ghescieden ende hoese christus haelde met lichamen .C.vij.
¶ Van marien ende van ianne ewanglisten .C.viij.
¶ Van ianne ewanglisten ende van ianne baptisten. hoe dat twee clerke streden welc meerre ware vore gode .C.ix.
¶ Een bispel van O Intemerata .C.x.

Dat prologus vanden andren boke.

 
Alle doegheden ghemeene
 
Spruten vut gode alleene
 
Ende wat hire deilt hier ende daer
 
Hine heefter te min niet een haer
5
Want sijn tresoer dats v cont
 
Van sire doeght es sonder gront
 
Wet nochtan dat ende verstaet
 
Dat sine ontfarmecheit gaet
 
Bouen al sijn ander werc
10
Als ons seeght een wijs clerc
 
Soude god dat moghdi merken
 
Mids sine gherechtecheit werken
 
Hi soude dan tallen stonden
 
Wreken der menschen zonden
15
Maer ontfarmecheit des sijt vroet
 
Can gods ons heren grammen moet
 
Alsoe goedertieren maken
 
Dat hi beidt metter wraken
 
Tote hi te penitentien tiet
20
Ende en bekeert hi hem dan niet
 
Soe wrect hijt hier oft ghinder
 
Hine verghetes meerre no minder
 
In dat beghin van erterike
 
Wrac god zelcstont soe haestelike
25
Maer sint hi selue mensche was
 
Ende menscheit kinde alsic las
 
Die hi ontfinc ane die maeght
 
Soe es sine wrake sere ghetraeght
 
Dat sine ontfarmecheit es groet
30
Merken wi daer an al bloet
 
Dat hi sinen sone en spaerde niet
 
Hi en sendene in dit verdriet
 
Daer hi iammerlec bleef doet
 
Om ons te helpene vter noet
35
Alsoe v dese ander boec al
 
Scoene ende clare verclaren sal
 
God latene soe volbringhen mi
 
Datter sijn lof ende eere in si

Dbeghin vanden andren boeke .xlix.

 
DIe ander boec hier beghint.
 
Die v sal doen bekint.
 
Hoe dat nuwe testamint.
 
In gaet alsoe ment vint.
5
Hoe doude euwe int
 
Die menech iaer stoet blint
 
Hoe dat yeuen perlemint
 
Daer die mensche bi was ghescint
 
Hoe der hillen swaer tormint
10
Inden nemen mids een kint
 
Dat die vaeder heeft ghesint
 
Hier neder in dit ellint
 
Daer hi ons mede wint
 
Deuweghe bliscap sonder meswint
15
Die inde meer en ghewint
 
Lieue kinder dit versint
 
Hoe ghi comt in dit couint
 
Daer die iare en liden twint
 
Hi es meer dan onsint
20
Ende sotter vele dan een rint
 
Die vut desen gheloue wint
 
Daer god den mensche dus mint
 
Dat hi sinen zone dat diere presint
 
Om ons liet hanghen inden wint
25
An dat cruce vast gheprint
 
Daer hi wart swart als atermint
 
Ende droeghe als een parkemint
 
Meneghe wonde hem omtrint
 
Daer dat edel sacramint
30
Tonsen behoude vte rint
 
Dat ons es bleuen iesint
 
Daer sduuels macht bi wert verslint
 
Gheloeft si hi al ongheint
 
Die ons sine gracie dus toe sint
35
¶ Onser vrouwen gheborte mede
 
Hoe dinghel sine bodscap dede
 
An hare van dier hogher drachte
 
Hoe si ter werelt brachte
 
Dien behoudere van ertrike
40
Hoe hi wandelde menschelike
 
Miraclen dede openbare
 
Als die ghewarech god ware
 
Predeken ghinc sins vaeder woerde
 
Diemen te vore noyt en hoerde
45
Die engheen en hadde moghen
 
Den volke alsoe betoghen
 
Vander pinen di hi leet
 
Ende hoe dat vromelec street
 
Toten inde vander doet
50
Seldi hier hoeren al bloet
 
Hoe hi op voer tsinen vaeder
 
Met liue ende met zielen tegaeder
 
Ende ten lesten comen sal
 
Dese werelt doemen al
55
Ende elken loen gheuen
 
Van dat hi hier heeft bedreuen
 
Ende ander dinghe ondertusschen met
 
Selen hier oec sijn gheset
 
Daer an sal ligghen zalechede
60
Beide der zielen ende den liue mede

Van iosephs ende marien gheslachte .l.

 
NV alse onse here van hemelrike
 
Sach dat al erterike
 
Quaet hanteerde ende zonde minde
 
Ende hem nieman en kinde
5
Diet al van nieute hadde ghemaect
 
Entie duuel an hem hadde ghesaect
 
Alle dese werelt ghemeene
 
Ende prince daer in was alleene
 
Ontfarmde hem sire hantghewerke
10
Elc hoere nu ende merke
 
Hoe vriendelec dat god woude
 
Gaen tote onsen behoude
 
¶ Hi hadde in sine godleke nature
 
Voersien ene creature
15
Eer hemele oft erde waren
 
Daer hi met woude twaren
 
Af doen scade ende blame
 
Die ons quamen van adame
 
Ende des duuels macht storen
20
Dat was die maeght vercoren
 
Als ghi hier na selt horen
 
Daer si werden sal gheboren
 
Vanden edelen gheslachte daer ghi
 
Hier voren af horet zegghen mi
25
¶ Hier vore hebbic bescreven
 
Hoe .xij. sonen bleuen
 
Na iacoppe den patriarke
 
Ende hoe dat van elken een starke
 
Groet gheslachte comen was
30
Deen soe hiet iudas
 
Van wies gheslechte des seker sijt
 
Quam die coninc dauid
 
Ende van dauids gheslechte vercoren
 
Wart ihesus christus gheboren
35
Dus es sijn moeder van rechte
 
Van iudas ende dauids gheslachte
 
Want sijns vaeders gheslechte als ghi siet
 
En hoert teser menscheit niet
 
¶ Nu sijn daer .ij. ewangelisten
40
Die dese gheslachten bat wisten
 
Die beide scriuen ende leeren
 
Dat hoghe gheslachte ons heren
 
¶ Lucas dat gheslachte began
 
Op ioseph marien man
45
Ende noemet achterwert algader
 
Tote op adame den iersten vader
 
Matheus set sijn beghin
 
Op abrahame meer no min
 
Ende comt neder met diere gheboert
50
Tote op iosephe daer ghi af hoert
 
Aldus soe en doen si twint
 
Van marien gheboerte bekint
 
Nochtan sijt seker des
 
Datsi van dauids gheslechte es
55
Want ioseph wats ghesciet
 
En hadse anders moghen trouwen niet
 
Want elc ioede van rechte
 
Moeste huwen in sijn gheslechte
 
¶ Dewangelisten hadden hier toe
60
Redene ende seggu hoe
 
Men plach wilen alst noch soude
 
Daermen gheslachten woude
 
Bescriuen datmen dan
 
Tgheslechte vertra vanden man
65
Ende vander vrouwen niet
 
Oec mochte wel sijn ghesciet
 
Dat dewanglisten alsoe clare
 
Tgheslachte niene wisten van hare
 
Alsi van haren man deden
70
Maer wet dat ter waerheden
 
Dat maria na ende vore
 
Quam van tser dauids oere
 
Alsoe die heileghe kerke lijt
 
Telker stede ende telker tijt
75
Ende elc leerere scriuet mede
 
¶ Van dauite lasic in eere stede
 
Dat hi onder dandre hadde .ij. sonen
 
Natanne ende salomonen
 
Ende ioseph man marien
80
Quam van salomons partien
 
Ende dat marien vader dan
 
Quam van desen nathan.
 
¶ Marien moeder ende vader
 
Entie ioeden allegader
85
Waren alle seker das
 
Dat her ioachim was
 
Van heren dauite gheboren
 
Ende daer bi wart maria ghecoren
 
Inden tempel te sine met
90
Dien edelen maeghden die gheset
 
Daer inne waren als ghi
 
Zaen selt horen segghen mi
 
Ons seeght scolastica
 
Entie goede clerc beda
95
Dattie ioeden in ouden daghen
 
Te descriuene plaghen
 
Hoer gheslachten in een boec
 
Ende leiden dien in enen hoec
 
Inden tempel alsic las
100
Daer hi wel besloten was
 
¶ Herodes die daer coninc wart
 
Wien die ioden waren haert
 
Dede dien boec nemen daer
 
Ende verbranden dat was waer
105
Om dat hi van desen
 
Tedelre woude wesen
 
¶ Want hi hadde ghemict te uoren
 
Ware die boec verloren
 
Dat hi wel soude maken mare
110
Dat hi van dauits gheslechte ware
 
Soe soude hi hebben edelhede
 
Ende der ioden maech sijn mede
 
Want ieghen der ioden ghehinc
 
Was hi worden coninc
115
Soe datsine hadden leit
 
Ende hi ontsach hoer felheit
 
Hier bi machmen wel weten
 
Dat des vele was vergheten
 
Doen men dboec brande
120
Doch waren ioden inden lande
 
Die des vele hadden onthouden
 
Alsoe si zegghen hoerden den ouden
 
Datmen weder som bescreef
 
Soe dadt al niet verloren en bleef

Vanden groeten santen die quamen van sente annen marien moeder .lj.

 
IOachim nam waerlike
 
Annen in huwelike
 
Ende dese vrouwe anna
 
Hadde ene zuster hiet hymeria
5
Die hadde .ij. kinder dat ghijt wet
 
Dene was elysabeth
 
Sente ians baptisten moeder
 
Dander was eliud hoer broeder
 
Hi was ouderuaeder van sente seruase
10
Die te tricht rust op die mase
 
Die den bisscopstoel met sire machte
 
Van tongren te tricht brachte
 
Daer hi langhe stoet alsic vernam
 
Eer hi te ludeke quam
15
¶ Dese goede vrouwe anne
 
Hadde deen naden andren drie manne
 
Ioachim was hare ierste man
 
Die ons heren moeder an hare wan
 
Diemen iosephe te huweleeke gaf
20
Als ghi na selt hoeren daer af
 
¶ Alse ioachim doet was
 
Nam si enen man hiet cleophas
 
Die was des iosephs broeder
 
Man marien gods moeder
25
Cleophas wan ane annen alsic sie
 
Ene dochter hiet oec marie
 
¶ Deser marien wi lesent dus
 
Gafmen enen man hiet alpheus
 
Die an hare wan .iij. kindre
30
Deen was iacob die mindere
 
Ioseph diemen oec hiet barsabas
 
Ende sente symon ende iudas
 
¶ Alse annen ander man starf
 
Den derden si doen verwarf
35
Salome hiet hi alsic versta
 
Daer af hadsi oec ene maria
 
Zebedeus wart hare man
 
Daer si .ij. kindre af ghewan
 
Twee vte nemende saleghe manne
40
Den meerre iacob ende ianne
 
Den vermaerden ewangliste
 
Die gods verhoelenheit wiste
 
Dien god sire moeder gaf in hoeden
 
Daer si bi den cruce stoeden
45
Dit saeleghe gheslachte ende dit goede
 
Quam van veren annen bloede
 
Hier na seldi hoeren
 
Hoe maria wart gheboren

Wat jeronimus screef van onser vrouwen gheboerte .lj.

 
Jheronimus in sire kintschede
 
Hadde ghelesen in ere stede
 
In wat manieren ende hoe
 
Onser vrouwen gheboert quam toe
5
Ende ouer langhen tijt na dat
 
Soe sat hi in ere stat
 
Daer hi ieghen liede sprac
 
Ende die dinc alsoe vertrac
 
Alsoe hem ghedachte van desen
10
Dat hi wilen hadden ghelesen
 
¶ Doe badmen hem sonder letten
 
Dat hijt in scrift wilde setten
 
¶ Doen screef die goede iheronimus
 
Van onser vrouwen aldus
15
Ende heft in sijn beghin gheset
 
Dat ioachim was van nazareth
 
Vten lande van galilea
 
Ende van bethleem ver anna
 
Ende dat dese .ij. tesamen
20
In rechten huweleeke quamen
 
Ende waren gherecht in gode
 
Ende hilden der wet ghebode
 
Alle die haue die hen god gaf
 
Daer maectensi drie deele af
25
Deen gauensi te gods eren
 
Den dienres inden tempel ons heren
 
Den armen gauensi gheheel
 
Ende den pelegrimen dander deel
 
Dat derde si selue hilden
30
Om dat siere af leuen wilden
 
.Xx. iaer oft daer omtrent
 
Saten si dus sonder kent
 
¶ Doen baden si nerenstlike
 
Gode van hemelrike
35
Dat hi hen een kint wilde gheuen
 
Si wildent al sijn leuen
 
Weghen setten ende leren
 
Ten heileghen dienste ons heren
 
¶ Nu quam een hoghe feeste dach
40
Dat dioescap van rechte plach
 
Van oueral inden lande
 
Te bringhene sine offerande
 
Ten temple in iherusalem
 
Daer quam ioachim ende met hem
45
Siere ghebure een deel te samen
 
Inden tempel dat si quamen
 
Tien outare als dandre deden
 
Een pape stoet daer ter steden
 
Die heren Ioachimme doe
50
Harde smadelijc sprac toe
 
Hi seide hoe hi soe coene ware
 
Dat h quame te gods outare
 
Hi ware versmaedt voer gode
 
Na der wette ghebode
55
Want god hem in al sijn leuen
 
Noyt kint en hadde ghegheuen
 
Dare sijn volc bi ware ghedijt
 
Des ware hi vermalendijt
 
Ioachim was te barenteert
60
Ende es vten temple ghekeert
 
Sere bescaemt ende confuis
 
Ende en dorste niet comen thuis
 
Metten gheburen daer hi met quam
 
Sinen wech dat hi nam
65
Ter weiden daer sijn herden laghen
 
Met sinen beesten tien daghen
 
Daer hi enen tijdt bleef
 
Ende sijn vernoy allene dreef
 
¶ Doen quam dinghel te hem daer
70
Met groeten lichte herde claer
 
Soe dat versaeght was ioachim
 
Dinghel sprac aldus te him
 
Ioachim en versaeght v twint
 
Ic ben dinghel van gode ghesint
75
Om dat ic di soude doen verstaen
 
Dat god dine bede heeft ontfaen
 
Ende dine scande ende dijn verseren
 
Al in vreude di sal keren
 
God en doet sonder sake niet
80
Want dat es dicke ghesciet
 
Dat god niet en woude ghehinghen
 
Dat vrouwen kint ontfinghen
 
Inder ioeght maer inder outheit
 
Alst hem nature heeft ontseit
85
Om dat god niene woude
 
Dat die vrocht comen soude
 
Van des vleischs ghenoechlijcheden
 
Maer bi sire moghentheden
 
Iet nuwes woude bringhen voert
90
Van dire selsenre gheboert
 
¶ Dierste moeder des sijt ghewes
 
Daer dioedsche volc af comen es
 
Dat was abrahams wijf ver sare
 
Si was out .xc. iare
95
Doen si van ysaacke ghenas
 
Die een heylech patriarke was
 
¶ Ioseps moeder ver rachel
 
Was ondrachtech alsoe wel
 
Die here sider was becant
100
Van al egypten lant
 
Die droeme conste bedieden
 
Daer wondre af ghescieden
 
Wie was starker ie dan samsoen
 
Wie was heylegher in al sijn doen
105
Dan samuel die prophete goet
 
Hoerre beider moeder des sijt vroet
 
Waren ondrachtech ende daer bi
 
Moechdi te bat gheloeuen mi
 
Mids exemple die wi scouwen
110
Dat van ondrachteghen vrouwen
 
Groete gheboerten op stan
 
Daer bi segghic di zonder waen
 
Anne sal die ene dochter draghen
 
Die gode wel sal behaghen
115
Maria sal sijn hoer name
 
Si sal inder moeder lichame
 
Gheheilecht sijn ende heilech bliuen
 
Ende salech bouen alle wiuen
 
Men salse ter werelt niet keeren
120
Maer inden tempel ons heren
 
Salsi metten maeghden sijn
 
Ende altoe maeght bliuen fijn
 
Van hare sal werden gheboren
 
Die goedsone vut vercoren
125
Alder werelt salechede
 
Ende si sal bliuen maeght mede
 
¶ Ende hier bi gheloeues te bat
 
Als ghi ter porten comt vander stat
 
Diemen guldene porte hoert nomen
130
Sal anne ieghen v comen
 
Die om v langhe meren
 
Droeue heeft gheweest ende erre
 
Si sal verbliden menichfout
 
Also saen alsi v scout
135
¶ Dus voer dinghel van dier stat
 
Tote annen daer si sat
 
Ende dreef groet mesbare
 
Om haren man waer hi ware
 
Dinghel seide annen doe
140
Al die selue boedscap toe
 
Die hi ane ioachimme dede
 
Oec seide hi hare mede
 
Datsi op stoede handelinghe
 
Ende ter guldener poerten ghinghe
145
Si soude joachimme ontmoeten daer
 
Dit vonden si beide waer
 
Want si ondermoetten hen beide
 
Ghelijc dat hen dinghel seide
 
Ende elc heft andren vertroken
150
Wat dinghel heeft ghesproken
 
Als ghi vore hebt verstaen
 
Thuiswert sijn si beide ghegaen
 
Ende dancten gode daer of
 
Ende verbeidden sijn belof
155
Anne ontfinc dat beste kint
 
Dan man ane vrouwe wan iesint
 
Recht optien achtensten dach
 
Die in decembre ghelach
 
Ende alsijt hadde ghedreghen
160
.Ix. maende als vrouwen pleghen
 
Ghenas sire af onghewaent
 
.Viij. daghe in spelmaent
 
Doemen screef alsic versinne
 
Vander werelt iersten beghinne
165
Een ende viftech hondert iare
 
Ende .lxxxiiij. dits clare
 
¶ Nu benic ierst comen dan
 
Daer ic dit gheslechte omme began
 
Van adame neder als ghijt hoert
170
Tote onser vrouwen gheboert
 
Elc kersten waerlike
 
Sal gode van hemelrike
 
Danken met al sire macht
 
Van deser glorioser dracht
175
Dits die vrouwe van machte groet
 
Die de hemelsche porte ontsloet
 
Die ver yeue sluten dede
 
Met horre onghehorsamhede
 
Dits si die dserpent verwan
180
Dat yeuen brachte inden ban
 
Dit es si die den duuel bant
 
Die al ertrike hadde in hant
 
Die de viande soe ontsien
 
Dat si alle van hare vlien
185
Dit es si der ingle vrouwe
 
Verdrijfsterre van allen rouwe
 
Coninghinne die ghelike
 
Van hemle ende ertrike
 
Dit es si oec die ghereit
190
Vellen can gods gramheit
 
Als hi op ons es erre
 
Dit es si die leidsterre
 
Die ter hauenen der salecheiden
 
Alle menschen wel can leiden
195
Hi es vroet die hare dient
 
Want god es hare soe vrient
 
Hin ontseeght hare cleine no groet
 
Si helpt den mensche vter noet
 
Vore haers liefs kints anscijn
200
Gheloeft moet si euwelec sijn

Hoe maria wart ghepresenteert in den tempel .liij.

 
Maria dese jonghe ioeght
 
Wies in gracien ende in doeght
 
Dier si altemale vol was
 
Want god onste hare das
5
Doen si was van drien iaren
 
Ende melcs mochte ontbaeren
 
Woude moeder ende vaeder
 
Gode doen algader
 
Datsi gheloeft hadden voren
10
Als ghi vore moeght hoeren
 
Tkint brachtensi met eeren
 
Toten temple ons heren
 
Die tempel was hoeghe ghestaen
 
Soe datmen op moeste gaen
15
Viftiene trappen dicke
 
Hoeghe ende onghemicke
 
Daer settensi tkint neder
 
Ende soudent vernemen weder
 
Ende op draghen met hoeden
20
Ende alsijs minst moeden
 
Es tkint sonder hulpe saen
 
Alle die trappen op ghegaen
 
Sonder iemans toedoen
 
Des wonderde hen allen doen
25
Ende om tghedinken van desen
 
Vintmen noch liede die lesen
 
Die viftiene zalme teeren
 
Marien der moeder ons heren
 
Die de .xv. trappen op ghinc
30
Ieghen der naturen ghehinc
 
Want te teeder was hoer macht
 
Te doene al selkene cracht
 
¶ Hore offrande daedensi dare
 
Als men pleeght te dien outare
35
Ende dancten gode der gaue
 
Ende keerden weder aue
 
Thuiswert hoerre straten
 
Ende hebben tkint daer ghelaten
 
Mettien maeghden die plaghen
40
Te werkene in dien daghen
 
Ornamente ende sierhede
 
Daermen mede dede
 
Goeds dienst tier stede
 
Alsoet doen was die sede
45
Dat werc leerde si soe wel
 
Dat sijt bat dede dan ieman el
 
Datten andren maeghden daer
 
Te werkene was te swaer
 
Te subtijl ende te rike
50
Dat wrachtesi lichtelike
 
Om dat si was van desen sinne
 
Hietense dandere coninghinne
 
Si seiden waer/ diet wel besiet
 
Al en wistensijs selue niet
55
Daghelijcs quam dinghel te hare
 
Dien si scouwede openbare
 
Diese vriendelec visiteerde
 
Ende themelsche broet presenteerde
 
Want si was van seden
60
Gherne in enecheden
 
In haren inneghen ghebeden
 
Al vol oetmoedecheden
 
Sine quam nie voer mans anschijn
 
Daer sijs quite mochte sijn
65
Si ontrac hare tallen steden
 
Vter menschen onleden
 
Ende voeghede hare alleene
 
Om dat si met herten reene
 
Ghebruken woude in vreuden diep
70
Hoers brudegoems diese sciep

Hoe maria mids den vonnesse gods man trouwen moeste .liiij.

 
DOen dese saleghe maeght twaren
 
Out was van dertiene iare
 
Gheboet die bisscop openbare
 
Dat elke maeght die soe out ware
5
Datsi nemen mochte man
 
Thoren vrienden trocke dan
 
Ende man namen na die wet
 
Die dioedscap hadde gheset
 
Dus heefter een deel orlof ghenomen
10
Die thoren tide waren comen
 
Sonder maria wats ghesciet
 
Si en woude van daer niet
 
Ende alsmen hore vraeghde waerbi
 
Si dat daede antwerde si
15
Mijn vaeder ende mijn moeder beide
 
Daeden gode sekerheide
 
Dat ic al mijn leuen
 
In sinen dienste soude cleuen
 
Ende offerden mi onsen heere
20
Ende al en ware den min no mere
 
Soe hebbic gode gheloeft nochtan
 
Dat ic meer en neme man
 
Maer mine reinecheide houde al
 
Alsoe langhe alsic leuen sal
25
¶ Alse die bisscop dat verstoet
 
Peinsdi thant in sinen moet
 
Dat gheloeften sijn scouden
 
Ende datmen die moeste houden
 
Gode sonder breken
30
Ende woude hem des bespreken
 
Want en was noit ghesien
 
Dadt iemen gheloefde vore dien
 
Te houdene reinechede
 
Te meer was hire ghelaeden mede
35
Oec woudi noede ghehinghen
 
Onghewoene dinc op bringhen
 
Te gadre dedi comen te hant
 
Doude wise diemen vant
 
Ende beriet hem met hen
40
Doe droech hen alsoe die sen
 
Om dat die dinc ware onghelijc
 
Ende sonderlingne sere twiuelijc
 
Datmen gode an roepen soude
 
Dat hi dese dinc besceeden woude
45
Die bisscop viel op sine knien
 
Ende bat onsen here mettien
 
Dat hi te kinne gaue
 
Sinen heyleghen wille hier aue
 
Eene stemme sprac daer doe
50
Daer sijt alle hoerden toe
 
Elc man des sijt ghewes
 
Die buten huweleeke es
 
Ende comen van dauits bloede
 
Sal draghen ene dorre roede
55
In sijn hant tien outare
 
Ende sgheens roede die bloyt dare
 
Ende daer ene duue op comt dan
 
Dat sal sijn marien man
 
¶ Doen si dese stimme hoerden
60
Warensi blide van dien woerden
 
Ende dadent alsoe ghescien
 
Ioseph was een van dien
 
Dlt was op enen feeste dach
 
Dat dat ioedsche volc plach
65
Van ouer al inden lande
 
Ten temple bringhen offerande
 
Ende om dat ioseph tout was ghedaecht
 
Te trouwene soe ionghe een maeght
 
Decti sine roede ghereet
70
Dadt nieman en wiste onder sijn cleet
 
Ende alsi alle alsoe te samen
 
Tote dien outare quamen
 
Onder hen allen ghemene
 
Soe en bloyde daer roede en ghene
75
Die bisscop viel echt in sijn ghebede
 
Die stimme sprac alsi vore dede
 
Die ghene daer met allen
 
Gods lot op sal vallen
 
Hadde sine roede bedect
80
Hier bi eest dat het ghebrect
 
¶ Men verdoet met selker hoede
 
Dat elc bloet draghe sijn roede
 
Ghi selt die waerheit thant verstaen
 
Echt sijn si alsoe ghegaen
85
Ende iosephs roede thant
 
Wart bloyende in sijn hant
 
Van beneden inden tsop
 
Ende ene duue quammer op
 
Alse ysaias wilen leerde
90
Daer hi seide ende propheteerde
 
Den heileghen gheest waerlike
 
Comen in ere duuen ghelike
 
¶ Openbare wistmen dan
 
Dat ioseph was marien man
95
Die bisscop heefse zaen
 
Beide ondertrouwe ghedaen
 
Ende ioseph trac thans na dat
 
Te bethleem te sire stat
 
Om dat hi bereet woude maken
100
Sijn huis ende ander zaken
 
Daermen die brutlocht mede
 
Houden zoude alst was die zede
 
Ende hier en binnen alsict versta
 
Soe nam orlof maria
105
Ane die maeghde die bleuen dare
 
Die noch niene hadden hoere iare
 
Ende trac henen al ongheleth
 
In die stat van nazaret
 
Thorre moeder ende vaeder
110
Ende vertrac hen algader
 
Hoe dat hare ware ghesciet
 
Alsoe gods vonnesse hiet
 
¶ Ic hout vore ware dinc
 
Eer maria man ontfinc
115
Dat hare dinghel hadde doen verstaen
 
Hoet met hare soude vergaen
 
Ende datsi ware onuersaeght
 
Si soude bliuen maeght
 
Al waert dat si troude man
120
Want si sprakene ende sach an
 
Daghelike alsoe ic v
 
Hier voren seide nu
 
Oec liep die niemare
 
Onder diodscap hare ende dare
125
Dat die tijt bi ware
 
Dat die behoudere openbare
 
Van ere maeght soude sijn gheboren
 
Die de hille soude scoren
 
Want bi vele figuren
130
Ende oec bi vele scrifturen
 
Wistent die oude wise wel
 
In dat lant van israel
 
Dat messyas tijt naecte
 
Daer dat volc na haecte
135
¶ Oec seeghtmen dat can
 
Die mare loepen vore den man
 
Ende om dese selue mare
 
Waren some maeghde dare
 
Die maeghdoem wilden houden
140
Om datsi hoepten datsi souden
 
Daer toe sijn vercoren
 
Dus hebbic segghen horen

Waer bi die sone mensche werden ende hoe hi gheboedscapt was an marien .lv.

 
Van drien persoenen die sijn
 
In enen god warech ende fijn
 
Enghenen bat toe en hoerde
 
Dan den sone dat mensche worde
5
Want den vaeder hoert die moghentheit
 
Ende den sone die wijsheit
 
Ende ten heileghen gheest
 
Hoert die goedertiernheit meest
 
Ende om dat tsoens wisheit can vorsien
10
Alle dinc die mach ghescien
 
Ende sine wijsheit ghehingde dat
 
Dat ver yeue den appel at
 
Daer die menscheit om wart verloren
 
Soe moeste den sone bat toe horen
15
Te comene in dit horeest
 
Dan den vaeder of den heileghen gheest
 
Ende dattie godheit woude
 
Datmen tfolc bekeeren soude
 
Met wijsheit niet met crachte
20
Ende die wijsheit was in tsoens machte
 
Soe wart die sone daertoe ghenomen
 
Dathi in ertrike soude comen
 
Ende alle dinghe soe beleiden
 
Met sire grondeloeser wijsheiden
25
Dat sijn leuen noch sijn leeren
 
Nieman en mochte blameren
 
Noch begripen daer toe mede
 
Metter waerheit alst oec en dede
 
¶ Die sone wiste wel te waren
30
Dathi emmer moeste varen
 
Dese sware vaert besuren
 
Hi sende vore ter seluer vren
 
Den alre ersamsten bode
 
Die ghesent wart van gode
35
Om die bodscap te doene wel
 
Dat was dinghel gabriel
 
Die de herberghe nemen zoude
 
Daer die coninc in rusten woude
 
Coninc ende here moghentlike
40
Van hemle ende van ertrike
 
Desen coninc betaemde waele
 
Een eersam bode en reine sale
 
Dit was doen maria was
 
In nazareth alsic vore las
45
Bi vaeder ende bi moeder
 
Ende ioseph hoer behoeder
 
In bethleem was bereiden
 
Der brulocht besecheiden
 
¶ Gabriel quam tier maeght reene
50
Daer si heimelec sat alleene
 
Hi sprac tote hare aue
 
Dat bediet als vele als zonder wee
 
Dat es thoeghste woert van groeten
 
Voert sprac hi met goeder moeten
55
Gracien vol god met di si
 
Onder alle wijf benedijt si di
 
Maria die dit heft ghehoert
 
En antworde niet een woert
 
Maer si peinsde in hoer ghedochte
60
Wat dese groete wesen mochte
 
Nu merct hoe wijslijc dat sal
 
Dit kint andwerden ouer al
 
Dinghel seide daer na
 
En onsiedi niet maria
65
Du heeft in dinen stonden
 
Gracie vore gode vonden
 
Du sout in dinen lichame
 
Ontfaen zonder blame
 
Ende bringhen enen zone
70
Ihesus sal heten die gone
 
Dese sal groet sijn onghemeten
 
Ende sal des alder hoechs sone heten
 
God sal hem gheuen algaeder
 
Den stoel dauids sijns vaeder
75
Hi sal regneren ewelike
 
Sonder ende sal sijn sijn rike
 
Dese woerde en volghen al niet
 
Ghelijc datmense siet
 
Inder ewangelien bescreuen
80
Doch es die sin hier bleuen
 
Daer ons die macht in leeght
 
Want daerment in rimen zeeght
 
Moetmen omme die rime te vinden
 
Die woerde som anders winden
85
Daer omme en sal dese woert
 
Niemen begripen diese hoert
 
¶ Nu hoert hoe wijslec hier af
 
Maria antwerde gaf
 
Den inghel op dit beheet
90
Sine woude niet sijn te ghereet
 
Te gheloeuene dese groete mare
 
Wijslijc bedacht si hare
 
Ende peinsde in hoer ghedochte
 
Dat dese dinc niene mochte
95
Bi naturen wesen
 
Doe antwerde si te desen
 
Hoe mochte dit ghescien dan
 
Want ic en kenne enghenen man
 
Als oft si zegghen woude
100
Hoe dat comen soude
 
Sine hadde noyt met manne mesdaen
 
Ende si hadde ghelof ghedaen
 
Gode te houdene reinecheide
 
¶ Dinghel antwerde ende seide
105
De heileghe gheest in di comen sal
 
Die ouerste cracht sal di al
 
Omscaeduwen gheloefs mi
 
Dat gheboren sal sijn van di
 
Sal heilech sijn ende fijn
110
Ende die gods sone gheheeten sijn
 
Lijsbeth dijn nichte zonder waen
 
Heeft in horre ouderre een kint ontfaen
 
Want vore gode sijt seker des
 
Gheen dinc onmoeghelijc en es
115
Doen wart ontsteken thant
 
Van des heilechs gheests brant
 
Die maeghet vol van eeren
 
Siet hier die dierne ons heren
 
Sprac si oetmoedelike mettien
120
Na dijn woert moet mi ghescien
 
Mettien ontfinc si waerlike
 
Dien goedsone van hemelrike
 
Onghequetst ende besloten
 
Daer hen die ioeden ane stoeten
125
Datsi maeght een kint ontfinc
 
Nochtan gheloeuensi alsoe starke dinc
 
¶ Si gheloeuen ende ets waer
 
Dat onse here openbaer
 
Die roede zee deilde in twen
130
Soe datter ene scoene strate dore scheen
 
Daer dwater stont tien tiden
 
Enen mure ghelijc in elker siden
 
Soe dat en vloide noch en liep
 
Ende ouer dien gront diep
135
Trocken die ioden horre verde
 
Soe dat hen dwaeter niene derde
 
¶ Si gheloeuen oec al ghemeen
 
Daer moyses sloech opten steen
 
Datter ene fonteine vte spranc
140
Daer al tfolc af dranc
 
Die soe groet was sonder waen
 
Daer mochte een molen met omme gaen
 
Si gheloeuen oec ghereet
 
Dat die beeste die balaam reet
145
Ieghen tfolc van israel
 
Openbaer sprac ende wel
 
¶ Si gheloeuen noch meerre cracht
 
Dats dat god met sire macht
 
Hemle ende erde maecte van niet
150
¶ Nu merct dan ende besiet
 
Welc sijn die meerre zaken
 
Soe iet van niet maken
 
Soe men dat es gheformeert
 
In ene andere materie keert
155
Het ware vele meerre zake
 
Datmen niet in iet trake
 
Dan dat dinc die es ghemaect
 
In een ander dinc worde ghesaect
 
Nu merct in uwen sin
160
Die sone es zonder beghin
 
Metten vaeder inder euwechede
 
Maria hadde haer wesen mede
 
Dat die zone dan die was god
 
¶ Ende ouer die nature hadde ghebod
165
Ane tfleesch enre maeght ontfinc
 
Een nuwe wesen ene nuwe dinc
 
Was mindre vele waerlike
 
Dan dat hi hemle ende ertrike
 
Inghle/ zee/ firmament/ ende locht
170
Van niet in iet heeft brocht
 
Als ons een wijs man screef
 
¶ Dat maria besloten bleef
 
Ende maeghet al besonder
 
Dat was vele minder wonder
175
Dan dat hi beslotender dore quam
 
Tsinen iongheren daer hise vernam
 
Want doen hi in marien reine zale
 
Quam was hi gheest altemale
 
Ende den gheest nes niet onghemicke
180
Hemel noch erde soe dicke
 
Hi en lidet al ghereit
 
Alsic vore hebbe gheseit
 
Ia hoe cleine hi si ghedaen
 
Ic late gode selue staen
185
Maer doen hi beslotenre dore
 
Int thuis quam alsic seide vore
 
Was sijn lichame mede daer
 
Dat was starker ende noch alsoe swaer
 
Dan dat die gheest alleene in ghinc
190
Oec waest ene swaerre dinc
 
Des moeghdi wel wesen vroet
 
Dat hi met lichamen op stoet
 
Vten graue na sine doet
 
Dat met enen steene groet
195
Vaste toe ghesloten was
 
Dan dat maria ghenas
 
Ende maeght bleef vanden kinde
 
Beslotens lijfs zonder meswinde
 
Gheheel reine onbesmet
200
Van alle dien dat vrouwen let
 
¶ Ic hebbe ghelesen van
 
Eenen gheordenden man
 
Dien twiuelde daer aue
 
Dat god uut beslotenen graue
205
Met lichamen ware gheghaen
 
Men mochts hem niet doen verstaen
 
Eens daer hi inde kerke ghinc
 
Peinsende om dese dinc
 
Quam sijn rieme met allen
210
Vore sine voete gheuallen
 
Besloten in die wijdde
 
Alsoe hine hadde om sine side
 
Sonder af doen met handen
 
Doen gheloefdi thanden
215
Dat hi die dat wrochte
 
Vten graue gaen mochte
 
Hier bi soe en darf dan
 
Twiuelen wijf no man
 
An dese gheboerte fijn
220
Daer wi alle met verloest sijn
 
Vore gode oec waerlijc
 
En es gheene dinc onmoghelijc
 
Want hi die maecte nature
 
Machse breken telker vre
225
Als hi dicke heeft ghedaen
 
Alsoe wi merken ende verstaen
 
In die scrifture die wi lesen
 
Ghebenedijt moet hi wesen

Van marien wijsheit ende hoe si den godsone ontfinc .lvi.

 
DInghel vant die maeght reene
 
In ene camere alleene
 
Hine vantse niet op die strate
 
Noch loekende tenen gate
5
Noch daermen danst oft royt
 
Noch inde kerke staen ghepoyt
 
Ghelijc dat hen vrouwen poyen
 
Met hornen ende met sloyen
 
Hore hoeftslope soe wide
10
Datmen in elke side
 
Hoer lijf scouwet an
 
Des si hoer voer elken man
 
Sculdech te scamene waren
 
Datsi tonen nu ende baren
15
Om dat si den volke willen behaghen
 
Daersi gode met veriaghen
 
Ende die manne aen hen trecken
 
Die te meer om hen mecken
 
Om die sierheit die si toghen
20
Met horen liue vor die oghen
 
Vorwaer segghic v dat
 
Si bleuen thuis vele bat
 
Dan si comen ter kerken
 
Daer hen die riese merken
25
Die si dicke verleiden
 
Met horre vterlijcheiden
 
Daer si beide dicke omme riesen
 
Ende lijf ende ziele verliesen
 
Si souden goet leren sijn
30
An dese edele maghet fijn
 
Die scoene was wijs ende vroet
 
Ende ter werelt neder ghemoet
 
Nu merct alle ghemeenlike
 
Hoe vtermaeten wijslike
35
Maria gaf antwoerde
 
Den inghel telken woerde
 
Op dierste dat dinghel sprac
 
En sprac si niet maer si trac
 
Die groete in hoer ghedochte
40
Ende peinsde wie dat sijn mochte
 
Die hare ane sprac soe openbare
 
Daer si allene besloten ware
 
Si was eens deels ghestoert in hare
 
Ende oec beuaen met vare
45
Ende en sprac een woerd niet
 
Nu merct dan ende besiet
 
Dus soe souden maeghde pleghen
 
Altoes soude hen sijn ieghen
 
Mans ghemanc ende mans anscouwen
50
Ende niemene te saen ghetrouwen
 
No gheloeuen dien no desen
 
Scamel stille ende midel wesen
 
Ende lettel spreken mede
 
Dits der gherechter maeghden zede
55
Dus soe dede die ionghe ioeght
 
Als ghi hier na horen moeght
 
¶ Doen dinghel sach dat si
 
Veruaert was seide hi
 
Datsi hare en duchte twint
60
Si soude draghen een kint
 
Dat soude die godsone heeten
 
¶ Noch soe woudsi weten
 
Ende die dinc ondervinden bat
 
Si seide hoe mochte sijn dat
65
Dat ic kint soude draghen dan
 
Inne bekinde noyt man
 
¶ Al waren noch ionc hare iare
 
Si hadde selke wijsheit in hare
 
Datsi woude weten clare
70
Wat hi meende met deser mare
 
Want sijn woert openbare
 
Ieghen die nature ware
 
Doen die inghel dit kint
 
Aldus wijslijc vant ghesint
75
Woudise doen vten waene
 
Ende gaf hare te verstaene
 
Dat niet en soude dese dinc
 
Bider naturen ghehinc
 
Toe comen maer bider macht
80
Vandier ouerster cracht
 
¶ Nu siet dan ende merct
 
Hoe die drievoldecheit werct
 
Altemale in dit ontfaen
 
Alse ons dinghel doet verstaen
85
Cracht des ouersts dat es svaeder
 
Sal di omscaduwen altegaeder
 
Die heileghe gheest sal comen in di
 
Den sone soutu ontfaen daer bi
 
Hier werct in dese dinghe
90
Elc persoen sonderlinghe
 
Gheljic dat ghi ghehoert
 
Hebt in des inghels woert
 
¶ Thant na dit spreken
 
Soe wart die maeght ontsteken
95
Vander godheit altemale
 
Doen bekinde si wale
 
Dat het was een warech bode
 
Ghesendt tote hare van gode
 
Tote harre groeter eren
100
Siet hier sprac si die dierne ons heren
 
Na dijn woert moet mi ghescien
 
¶ Lieue kinder hier moeghdi sien
 
Groete wijsheit ende groete doeght
 
In aldus ionghe ene ioeght
105
Sine verhief niet hare
 
Van deser hogher mare
 
Sine seide niet met hoghen sinne
 
Siet hier die coninghinne
 
Van hemle ende van ertrike
110
Niemen en es mijn ghelike
 
Ic sal gods moeder sijn
 
Maer siet hier sijn diernekijn
 
Spracsi met nederen moede
 
Ende dancte gode vanden goede
115
Ende mettien ontfinc si
 
Den heileghen godsone vri
 
Maeght besloten ende ombeswaert
 
Alsic v vore hebbe verclaert
 
Daer ontfinc die sone
120
Vleesch an die maeghet scone
 
Daer worden god ende mensche een
 
Die ghelijcheit hadden engheen
 
Deen was sceppre dander creature
 
Deene was sterflijc in sine nature
125
Ende dander was onsterflijc
 
Nu merct hoe wonderlijc
 
God dit toe brachte
 
Mids sire godliker crachte
 
In een kint van .xiiij. jaren out
130
Ende algaeder om onse behout
 
Godheit/ menscheit/ ziele alsoe wel
 
Dese drie quamen euen snel
 
In dat cleine vleeschelkijn
 
In marien lichame fijn
135
Ende dat wies ende dijde voert
 
Alse noch tier naturen hoert
 
Van deser menschelichede
 
Dat dinghel die bodscap dede
 
Was op den .xxvsten dach
140
Die in de maent van merte ghelach

Hoe ioseph marien laten ende bi wat redenen god woude datsi man hadde .lvij.

 
HIer vore dedic v verstaen
 
Dat ioseph was ghegaen
 
In sine stat te bethleem
 
Om te versiene hem
5
Van dinghen die dochten
 
Tote sire brulochten
 
Nu wet dat hi daer naer
 
Keerde te nazareth daer
 
Maria sine bruit was
10
Bi haren vader alsic v las
 
Alse ioseph anesiet
 
Soe en kinde hiere niet
 
Want ut haren ansichte
 
Ghinc die claerheit soe ghedichte
15
Vanden lichte datsi hadde binnen
 
Dathise niet ne conste ghekinnen
 
Noch oec niemen die daer was
 
Vore datsi skinds ghenas
 
¶ Ioseph wart wel gheware
20
Dat daer anders gheuaren ware
 
Sider dat hi van hare sciet
 
Maer hine wiste niet
 
Hoe dat het met hare stoet
 
Maer doen hi wart vroet
25
Dat hare die lichame wies
 
Wart hi te rade dies
 
Dat hise woude laten
 
Ende henen gaen sire straten
 
Doen quam dinghel sonder beide
30
Die iosephe aldus doe seide
 
Ioseph en duchte niet daer ane
 
Marien tenen wiue tontfane
 
Datsi ontfaen heeft sijt seker des
 
Dat het vanden heileghen gheest es
35
Daer den mensche af sal comen
 
Vele baten ende vromen
 
Dus bleef ioseph bi hare
 
Ende nammer toe groete ware
 
Ende diende hare vroech ende spaede
40
Beide met rade ende met daede
 
Ende heeft vordane bekint
 
Dat van gode was ghesint
 
Tkint dat maria droech
 
Ende datter groet gheuoech
45
Der menscheit af comen soude
 
Ten eweliken behoude
 
¶ Goeds ons heren vorsienechede
 
Die nie in en geenre stede
 
En ghebrac die woude dan
50
Dat maria troude man
 
Bi drien redenen die ic v
 
Cort sal ouerloepen nu
 
¶ Dierste redene es dat
 
Die hoghe verborghene scat
55
Ende die sonderlinghe salecheit
 
Die ons daer hi was bereit
 
Dien duuel niene soude sijn cont
 
Die belet in alre stont
 
Onse salecheit daer hi mach
60
Want ane die dracht soe ghelach
 
Hem sijn verlies groflike
 
Want die herscapie van ertrike
 
Die hi allene hilt vermoghen
 
Wart hem mids dit kint ontoghen
65
¶ Dits dander redene alsoe ment vint
 
Hadde maria ghehadt een kint
 
Ende enghenen ghetrouden man
 
Men hadde hare gheteghen an
 
Datsijt in ouerspele wan
70
Ende hadse willen steinen dan
 
Alsoe dat recht was der wet
 
Die dat ioedscap hadde gheset
 
¶ Die derde redene alsict beuroede
 
Was dat si in hoede
75
Ende ene hulpe hebben soude
 
Dat was ioseph die oude
 
Die hare niene soude af gaen
 
Maer als hoer knecht bi staen
 
Bi desen redenen woude
80
God datsi man troude
 
Ende duule ende die ioeden bede
 
Bleuen ghehoent daer mede

Hoe maria vaert te bethleem wert ende hoe christus wart gheboren ende vanden vroeden vrouwen .lviij.

 
DOe maria ghinc groet
 
Metten kinde soe gheboet
 
Keyser augustus dat hi woude
 
Datmen bescriuen soude
5
Alle die liede ghemeenlike
 
Al dore en dore ertrike
 
Ende elc gheslechte bi hem
 
Hier bi moeste in betleem
 
Ioseph trecken denen hi was
10
Ende maria sijt seker das
 
Voer met hem daer waert
 
Si leidden mede in die vaert
 
Horen esel die hen droech
 
Spise ende ander gheuoech
15
¶ Daer si aldus te samen
 
Inden weghe gaende quamen
 
Sprac te iosephe marie
 
Tweerhande volc ic sie
 
Deene met groeten bliscapen beuaen
20
Dandere wenen meneghen traen
 
Ioseph antwerde daer naer
 
Maria v en dunkets maer
 
Ghi sprect overtollech nu
 
Sit op ende rijdt dat raedic v
25
Doen baerde hem thant na dit
 
Een scoene kint met cleedren wit
 
Van sonderlingher ghedane
 
Ende sprac iosephe dus ane
 
¶ Waerbi seidstu zelke zake
30
Dat maria te vele sprake
 
Si sach daer twee liede
 
Hoer ic segghe di dbediede
 
Dat een volc dat si meent
 
Dat daer soe sere weent
35
Dats dat ioedsche gheslachte
 
Dat van eren ende van machte
 
Saen sal sijn ondeert
 
Om dat van gode es ghekeert
 
¶ Dander volc dat si daer siet
40
Soe blide nes anders niet
 
Dan dat zalech volc dat al
 
Ten rechten gheloeue keeren sal
 
Alsoe god gheloefde daer oppe
 
Abrahame ysaac ende iacoppe
45
Nu es comen die tijt
 
Dat in abrahams saede benedijt
 
Alle die liede selen wesen
 
Tkint verlorensi met desen
 
¶ Doensi naecten der stat
50
Ghinc ioseph vore om dat
 
Hi om herberghe soude sien
 
Een huis vant hi mettien
 
Daer nieman en woende inne
 
Hi peinsde in sinen zinne
55
Dat hi daer woude trecken naere
 
Want buten lieden ware
 
Ende dat maria die ghinc swaer
 
Te bat soude rusten daer
 
Daer dedi marien beten
60
Sinen knape heeft hi gheheten
 
Dat hi hare voete dwa
 
Ende na al hoer raste sta
 
Dat soe dedi gherne dan
 
Eene crocht stoet daer an
65
Daert altoes donker inne was
 
Ioseph wart wel gheware das
 
Dat marien tijt naect
 
Eene coetche heeft hi ghemaect
 
In die donkere crocht om dat si
70
Heimelec sijn soude ende vri
 
Ende vander vren alsic vernam
 
Dat maria daer binnen quam
 
Soe waest daer alsoe clare
 
Alse oft te middaghe ware
75
Hier en binnen quam saen
 
Eene vrouwe daer ghegaen
 
Ende seide hier soudic wesen
 
Ioseph sprac na desen
 
Wie si ware ende wat si sochte
80
Een ionghelinc sprac si brochte
 
Mi bodscap handelinghe
 
Dat ic te desen huise ghinhe
 
Ic soude wonder scouwen
 
Ic can helpen vrouwen
85
Die van kinde in arbeit gaen
 
Ioseph dancte gode saen
 
Datsi quam al onghesocht
 
Hi leidese vore die crocht
 
Maer doen si die claerhede
90
Sach in die donker stede
 
Wart si versaeght van sinne
 
Nochtan so ghinc si inne
 
Vore marien staen dan
 
Ende sprac hare aldus an
95
Lieue kint wat doedi
 
Behoefdi eneghen raet van mi
 
Maria en sprac groet no cleen
 
Mer lach stille als een steen
 
Danschijn te hemle waert
100
Doen quam daer metter vaert
 
En meerre licht groet ter core
 
Met alsoe soeten gore
 
Datment ghesegghen en mochte
 
Thant daer na so dochte
105
Dier vrouwen dat dare
 
Een kint gheboren ware
 
¶ Doen vrachde si marien thant
 
Oft si mochte hare hant
 
An hoer doen ende tasten iet
110
Ende doen sijt ghescien liet
 
Ende die vrouwe was worden vroet
 
Hoe dat marien stoet
 
Riep si lude ende openbare
 
Oft si vut haren senne ware
115
Here god van hemelrike
 
Wie sach ie des ghelike
 
Dese dinc die ic hier sie
 
En wart vore nv ghesien nie
 
Van wondren also selken
120
Borste vindic vol van melke
 
Tkint toent al ghemene
 
Dat die moeder es maghet rene
 
Want het van gheenre smette
 
Teeken en heeft no lette
125
Alse tier naturen hoert
 
Gheen wee was inde gheboert
 
Maeght onfinc maeght ghenas
 
Maeght blijft alsi vore was
 
Dit hebbic opebare
130
Gheproeft ende ghestaest an hare
 
Gheloeft si god van dien
 
Dat ic nv hebbe ghesien
 
Dit neuwe wonder op desen dach
 
Datmen noyt te voren en sach
135
¶ Doen was daer ene vrouwe
 
Ende seide bi mire trouwe
 
Des en gheloeuic nemmermere
 
Inne hebbe die dinc gheproeft ere
 
Te marien liep si also houde
140
Ende daer sise tasten soude
 
Verdorde hare te hant
 
Beide arm ende hant
 
Ende hadder wee in soe groet
 
Datsi waende bliuen doet
145
¶ Doen riepsi ten seluen male
 
Here god ghi kent dat wale
 
Dat ic v altoes ontsie
 
Ende dat ic loen en nam nie
 
Van mater vrouwen die ghenas
150
Van kinde daer ic ouer was
 
Nu benic kaytiue ghemaect
 
Om mijn mesloeue ongheraect
 
Om dat ic coene dorste sijn
 
Te proeuene den heileghen maeghdoem dijn
155
¶ Ende altehant daer naer
 
Baerde hem een ionghelinc daer
 
Hi sprac aenbede dkint ghereit
 
Dat daer bi marien leit
 
Ende taste sine ghewaden
160
Het saldi thant beraden
 
Want het es waerlike
 
Behoudere van ertrike
 
Ende elcs menschen met
 
Die sinen hoep in hem set
165
Alsoe saen alsijt dede
 
Ghenas si optie stede
 
Ende dancte onsen here zaen
 
Daer vte es si ghegaen
 
Ende riep al openbare
170
Die wondere die si dare
 
Ghehoert hadde ende ghesien
 
Ende hoe dat si van dien
 
Tormente was ghenesen
 
Alsoe dat doe van desen
175
Vele liede gheloefden sere
 
Ende danctens onsen here

Hoe die heileghe kerke al dit niet en houdt ende datmens nochtan gheloeven mach .lix.

 
SOme dinc die ghi hier siet
 
En hout die heyleghe keerke niet
 
Om dadt die ewangelisten
 
Die goeds leuen bat wisten
5
Die dinc niet vut en gheuen
 
In een boec vandic bescreuen
 
Dat sente iheronimus
 
Dese dinc scrijft aldus
 
Daer hijt trac met siere pine
10
Van abreusche in latine
 
Om twier bisscoppe bede
 
Daer hijt gherne omme dede
 
Deen het cromatius
 
Ende dander eliodorius
15
Dat boec sprect voren
 
Hoe maria wart gheboren
 
Hoe si te huwelike trac
 
Alsoe alsic v hier voren sprac
 
Daer na christus gheboert
20
Als ghi nv hebt ghehoert
 
Daer na soe volght mede
 
Ihesus christus kinschede
 
Daer hi vele wonders werct
 
Dat onse gheloue sere steerct
25
Die heileghe keerke heeft selken staet
 
Datsi en ghene ystorie en ontfaet
 
Men ierst seker sonder lette
 
Wise ierst in scrijfte sette
 
Eist dattie bescriuere dan
30
Es een gheautoriseert man
 
Soe gheloeft men te bat des
 
Eist oec dat des niet en es
 
Oft datmen den scriuere niene kint
 
Soe en darfmens ghelouen twint
35
En si datment doen wille
 
Ende dies gheloeft lude of stille
 
En doeter ane gheen quaet
 
Op dadt jeghen tgheloeue niene gaet
 
Elc mensche mach merken wel
40
Dat daer meer dings gheuel
 
Daer maria tskints bleef
 
Dan enech ewangeliste screef
 
Want si scriuen luttel mere
 
Dan dat van onsen here
45
Maria in bethleem ghenas
 
In een huus dat ghemene was
 
Hoe dadt die herden vernamen
 
Die dkint aenbeden quamen
 
Hoet drie coninghe sochten
50
Die hem hare ghichten brochten
 
Hoe dadt in die crebbe lach
 
Hoe datment opten achtensten dach
 
Besneet ende hiet ihesus
 
Hoe maria wi lesent dus
55
Ten temple quam metten kinde
 
Ende hoe symoen tkint kinde
 
Ende propheteerde daer ter stede
 
Ende oec die vrouwe anne mede
 
¶ Dit eist also ict merke
60
Dat hout die heileghe kerke
 
Oft luttel meer twaren
 
Tote christus .xij. jaren
 
¶ Daer bi mach elc merken
 
Dat god meer moeste werken
65
Onder tfolc openbare
 
Eer hi hadde .xij. jare
 
Want hi altenen niene sliep
 
Hi stoet ghinc ende liep
 
Met kindren ende met lieden
70
Daer hem meer dinghe ghescieden
 
Dan die kerke verstaen duet
 
Want hi was also vruet
 
Ende also machtech opten dach
 
Dat maria van hem ghelach
75
Na die godheit ende also scone
 
Als doen hi inden trone
 
Metten vader was gheseten
 
Want hine wart nie ghespleten
 
Van dier volmaecter godhede
80
Alse waest dat hi dede
 
Den sac der menscheit a
 
In die vorme van enen man
 
¶ Daerbi vermochte sine godheit
 
Alse wel inder kintscheit
85
Miracle te doene menichfout
 
Alse doen hi .xxx. iaer was out
 
Oft als hi emmer toe doet
 
Daerbi willic v maken vroet
 
Wondre die christus wrachte
90
Mids siere godliker crachte
 
In siere puerre kintshede
 
Hier na daert sal hebben stede
 
Alsoet iheronimus bedreef
 
Die dabreusche in latine screef
95
Maer ic wille dat ghi tierst hoert
 
Wondre die in sijn gheboert
 
Ghescieden ende optie vre
 
Datsi ghelach die maeght pure

Van menegherande wondren die ghescieden in gods gheboert Een van balaams sterren .lx.

 
IN dit ghemene huus alsic las
 
Dat der armere herherghe was
 
Daer woude als te voren
 
Douerste coninc sijn gheboren
5
Van moeder liue naect
 
Die hemel ende erde hadde ghemaect
 
Het gheuiel inder seluer nachten
 
Dat herden die hoer scaep wachten
 
Dat dinghel quam dare
10
Ende brachte hen die mare
 
Vanden behoudere vercoren
 
Die in bethleem ware gheboren
 
Si hoerden dingle singhen do
 
Gloria in excelsis deo
15
Et in terra pax hominibus
 
Doen si dit hoerden aldus
 
Liepen si met haesten daer
 
Ende vonden die dinc al waer
 
In die crebbe daer sine vonden
20
In sine doeke ghewonden
 
¶ Dat mach elc wel weten
 
Dat vele ingle wouden beten
 
Ter feesten daer gheboren waert
 
Ieghen der naturen aert
25
Hoer sceppre van ere maeght rene
 
Si achtens harde cleene
 
Ende en hadde hen twint boy
 
Dat hi daer lach op hoy
 
Tier zonderlingher feesten
30
In ene crebbe vore .ij. beesten
 
Si en achten niet van groeten zalen
 
Van bonten no van sindalen
 
No van andre cierheit
 
Daer die mensche sijn goet an leit
35
¶ Stomme beesten die daer stoeden
 
Tier crebben ende niet en vroeden
 
Bekinden wel in horen sen
 
Dat hoer sceppre lach voer hen
 
Ende eerdenne met goeden onsten
40
Soe si best mochten ende consten
 
Alse abacuc ende jeremyas
 
Voerseit hadden alsoe ic las
 
Hier bi merct ende verstaet
 
Dat die ghene es harde quaet
45
Die mensclijc verstaen ghewint
 
Ende sinen sceppre niet en kint
 
Alse dese beesten stom
 
Kinden ende eerden christum
 
¶ Voert soe seeght die scrifture
50
Dat in die selve vre
 
Dat christus ter werelt quam
 
Alle dinc sweech ende raste nam
 
Die cisten alsoe dat
 
Nerghen en ruerde een blat
55
Die vloede ende die riuieren
 
Stoeden stille inder manieren
 
Ofte sijt hadden van naturen
 
Sonder ruischen ende sonder ruren
 
Menschen beesten vogle mede
60
Hilden alle stilhede
 
Aldus soe hilden alle dinghe
 
Silentie sonderlinghe
 
Doen hoer sceppre wart gheboren
 
Vander maeghet vut vercoren
65
¶ Eene maeght oec alsic vernam
 
Die tote onser vrouwen quam
 
Na dat si skinds ghenas
 
Die sonder hant gheboren was
 
Worden .ij. hande ghegheuen
70
Bi marien es si bleuen
 
Ende diende hare als gods bruut
 
Dat kinderbedde al vut
 
In die vre van gods gheboert
 
Spranc te rome in die poert
75
Ene fonteine vter erden diep
 
Die al dien dach met olyen liep
 
Dat bediede openbare
 
Dat die olye comen ware
 
Die al die werelt gansen soude
80
Thoren eweliken behoude
 
¶ Tgroete palays viel oec met
 
Daer met lettren ane was gheset
 
Dit palays en sal vallen twint
 
Vore dat ene maeght bringt en kint
85
Om datmen zeker ware vandien
 
Dat nemmermeer en mochte ghescien
 
God en vergat niet dat woert
 
Nochtan waest vore sine gheboert
 
.M. jaer na minen waen
90
Dat dat huis daer hadde ghestaen
 
¶ Enen groeten rinc men sach
 
Omme die zonne al dien dach
 
Die scone was ende groet
 
Gheverwet als purper roet
95
In dat verre orient
 
Wart ene nuwe sterre bekent
 
Die die coninghe leidde scone
 
Tote christum den godsone
 
Alsoe balaam alsic las
100
Die een heiden prophete was
 
Ghepropheteert hadde openbare
 
Meer dan .m. iare
 
Eer dat die sterre quam
 
¶ Nu hoert van desen balaam
105
Balaam hadde ghepropheteert
 
Ende sinen gheslachte voert gheleert
 
Dat het noch soude ghescien
 
Datmen ene sterre soude sien
 
Diemen noch en sach te voren
110
Ende dan soude sijn gheboren
 
Een kint op ertrike
 
Dat here van hemelrike
 
Ende van erthrike sijn soude
 
Ende wie dat anebeden woude
115
Dat hi salech soude wesen
 
Doen dedemen mids desen
 
Op enen berch die daer stoet
 
.Xij. liede wijs ende vroet
 
Die bi daghe ende bi nachten
120
Die sterre souden wachten
 
Si hadden daer hoer woeninghe
 
Ende men gaf hen alle dinghe
 
Des hen aldaer bedarf
 
Ende alse enech van hen starf
125
Settemen van balaams gheslachte
 
Enen andren die voert wachte
 
Dit hildensi also voert
 
Tote ihesus christus gheboert
 
Ende also saen alse onse here
130
Gheboren wart min no mere
 
Heeft hare die sterre ghebaert
 
Doen daden si ter vaert
 
Den drien coninghen weten
 
Die in orient waren gheseten
135
Ende van sterren waren vroet
 
Deser vordren hadden tgoet
 
Vut gheleeght daer dese
 
.Xij. daer ic af lese
 
Vertert hadden inden daghen
140
Datsi opten berch laghen

Hoe die .iij. coninghe tkint versochten met horen ghichten .lxi.

 
NE gadre dat si doe quamen
 
Dese drie coninghe ende namen
 
Horen wech ten kinde waert
 
Die sterre ghinc vore in die vaert
5
Neder inde locht was hoer gaen
 
Niet daer dandre sijn ghestaen
 
Die drie coninghe volghden na
 
Ende brachten alsic versta
 
Drierhande ghichten oec
10
Gout mirre ende wiroec
 
Inden goude kinden si wel
 
Dat dat kint ende nieman el
 
Die alre moghenste coninc ware
 
Inden wieroec kinden si clare
15
Dat hi douerste priester si
 
Inden bittren mirre daerbi
 
Kindensi sine bittre doet
 
Die hi liden sal so groet
 
Alle dit kinden si wale
20
Indie sterre ten seluen male
 
Want si waren alle drie
 
Wijs in astronomie
 
¶ Doen si dus ten kinde waert vuren
 
Vonden si bi auonturen
25
Daer si den coninc herodes spraken
 
Die nauwe ondervant die zaken
 
Ende den tijt vander sterren
 
Hi bat datsi zonder merren
 
Aldaer weder souden keeren
30
Hi woude tkint oec varen eeren
 
Alshi wiste waerment vonde
 
Dit quam vte quaeden gronde
 
Want hi en menes twint
 
Maer om dat hi dat kint
35
Doeden woude daer naere
 
Alse hi wiste waert ware
 
Want hi ontsach hem van desen
 
Dat tkint gheboren mochte wesen
 
Van sire viande gheslachte
40
Ende hem van sire machte
 
Werpen mochte ende verdriuen
 
Hier bi woudi tkint ontliuen
 
¶ Doen si quamen alsoe ic las
 
Biden huise daer maria was
45
Bleef die sterre staende stille
 
Bouen thuis na goeds wille
 
Int huis sijn si ghegaen
 
Op hare knien vielen si saen
 
Vore dat cleene kindekijn
50
Ende vore die maete moeder sijn
 
Dese coninghe rike
 
Herde oetmoedelike
 
Ende alsi hore offrande
 
Ghedaen hadden drierhande
55
Als ic vore hebbe gheleert
 
Sijn si thuis wert ghekeert
 
Al enen andren wech saen
 
Alsoe hen dinghel dede verstaen
 
In horen slape daersi waren
60
Aldus en conste te waren
 
Herodes vernemen twint
 
Waer hi vinden mochte dat kint

Hoe die .iij. coninghe ende ioseph tsamen spraken ende wat eren si doen den kinde ende der moeder .lxij.

 
NV hoert hier meer dinghen
 
Vanden .iij. coninghen
 
Alsoe jeronimus vte trac
 
Inden boeke daer hi vore af sprac
5
Dese crocht daer maria in lach
 
Daer ic vore af dede ghewach
 
Was bi bethleem ghestaen
 
Ende alse die coninghe woude gaen
 
Inde crochte metter vaerde
10
Stoet daer ioseph op die waerde
 
Ende seide ghi heren seght mi
 
Wanen comdi ende wat soecti
 
Dat ghi dus zonder vermiden
 
In mine herberghe wilt tiden
15
Si andwerden weder thant
 
Wi sijn vut orienten lant
 
Ende comen gheuolght der sterren
 
Die ons hier leidde van verren
 
Ioseph sprac ic biddu heren
20
Dat ghi mi wilt leeren
 
Bi wat zaken ghi teser tijt
 
Te desen huise ghebeet sijt
 
Si andwerden zonder beide
 
Om ghemene salecheide
25
Si wi hier nu comen
 
Ene sterre hebwi vernomen
 
Die betekent in waerre dinc
 
Der ioeden warech coninc
 
Ende wi comen anebeden dien
30
In ouden boeken machment zien
 
Daert scoene in steet verclaert
 
Alse hare die sterre openbaert
 
Sal die coninc gheboren sijn
 
Die regneren sal zonder fijn
35
Ende die den gherechten sal gheuen
 
Dat onsterfleke leuen
 
Ioseph sprac weder doe
 
Ghi soudt sijn comen toe
 
Te jherusalem want dat
40
Es gods heileghe stat
 
Ende daer souddi hebben gheuraeght
 
Omme die dinghen die ghi jaeght
 
¶ Doen antwerden si hem
 
Wi waren te jherusalem
45
Ende seiden den coninc aldus
 
Dat gheboren ware christus
 
Ende dat wine sochten in dat lant
 
Doen antwerde hi thant
 
Dat hem oec niet cont en ware
50
Maer hi souder staen nare
 
Dat hi die waerheit weten soude
 
Doe ontboet hi alsoe boude
 
Alle die clerke die hi wiste
 
Die wijs waren ende van liste
55
Die scrifture consten ontbinden
 
Ende der sterren machte kinden
 
Scriben ende phariseen met
 
Die den volke leerden die wet
 
Ende vraeghde hen met groeten ghere
60
Waer christus gheboren were
 
Si antwerden hem weder aldus
 
Es gheboren christus
 
Dats emmer in bethleem
 
Want die scrifture seeght van hem
65
Alsoe die prophete selue ghiet
 
¶ Bethleem dune best die minste niet
 
Onder die princen van iuda
 
Vte die sal gaen hier na
 
Een hertoghe die regneren sal
70
Ouer mijn volc van israel
 
¶ Doen wi vernamen dese woert
 
Micten wi te treckene voert
 
In bethleem ten kinde
 
Alse herodes dit versinde
75
Bat hi ons vriendelike
 
Dat wi harde nernstelike
 
Die dinc ondersochten
 
Ende dat wi hem weder brochten
 
Vanden kinde seker mare
80
Hi woude oec comen dare
 
Ende tkint anebeden mede
 
Alse hi wiste die stede
 
Doen gaf hi ons sijn crone
 
Die sonderlinghe es scone
85
Die hem die coninc van persen sende
 
Om te gheuene den kende
 
Aldus scieden wi van daer
 
Ende comen tesen huse naer
 
Want die sterre in waerre dinc
90
Die opten weghe vore ons ghinc
 
Saghewi in die haghedochte gaen
 
Daer ghi vore sijt ghestaen
 
Ende ons den inganc belet
 
Wine weten wat ghire meent met
95
¶ Alse ioseph dit kint
 
Sprachi inne scuwe v twint
 
Volght vwer sterren daer onder
 
Ende anscout goeds wonder
 
Mettien ghinghen si inne
100
Ende aengruetten marien met sinne
 
Vore tkint met groeter werden
 
Vielensi neder ter erden
 
Alsoe was hoer lant sede
 
Sine voete custensi mede
105
Deen vore ende dander na
 
Doen offerden si alsic versta
 
Die scoene croene den kinde
 
Die hem die coninc herodes sinde
 
Sie ontploken hare cofferen
110
Om datsi wouden offeren
 
Gout/ mirre/ ende wijrroec
 
Marien gauensi oec
 
Groete ghichten ende diere
 
Doen vielensi weder sciere
115
Opter erden neder
 
Ende anebedden tkint weder
 
Alsi voren hadden ghedaen
 
Mettien sijn si vut ghegaen
 
Ende dancten onsen heren van dien
120
Datsi tkint hadden ghesien
 
¶ Wet dat int latijn
 
Vele meer woerde sijn
 
Dan ic hier segghe v
 
Ic lijdt metten cortsten nu
125
Inne vertrecke niet altemale
 
Beide tale ende wedertale
 
Die si hadden onderlinghe
 
Want ic hope een sonderlinghe
 
Bouc daer af te maken
130
Ghelijc dat die zaken
 
Ieronimus met sire pine
 
Vten ebreusche trac in latine
 
Soe ic best mach ende can
 
Eist dats mi onse here an

Hoe die coninghe iosephe berechten ende hoe si van hem scheeden .lxiij.

 
DOen dese heren dus te samen
 
Vter crocht gaende quamen
 
Was ioseph daer vore ghestaen
 
Tote hem sprakensi saen
5
O man es dit kint dijn
 
Hi sprac wies sout sijn dan mijn
 
Doen antwerden si hem echt
 
Dune best niet vader maer sijn knecht
 
Du en souten handelen niet
10
Als dijn kint wats ghesciet
 
Maer als dinen god dinen here
 
Soutune gherinen min no mere
 
Met ernste ende met groeten vresen
 
Soutu altoes houden desen
15
Als dune in dine hande heues
 
Al eist dattu hem tetene gheues
 
Hi es god ende here mede
 
Bouen alle heerlijchede
 
Der ingle coninc van hemelrike
20
Van alder werelt die ghelike
 
Hi sal die helle breken
 
Al tfolc sal aen hem treken
 
Ende sal roepen aldus
 
Du best ihesus christus
25
Onse god onse troester
 
Onse behouder onse verloester
 
Die ewelike sijt
 
Bouen al ghebenedijt
 
Ioseph antwerde doe
30
Segt mi ghi heren hoe
 
Es v dese dinc bekant
 
Vrient seidensi in onse lant
 
Sijn boeke van ouden propheten
 
Die christus comst doen weten
35
Ende noch oudere boeke sijn daer
 
Die segghen openbaer
 
Vander sterren die comen sal
 
Daer wi dese dinc an kinen al
 
Si segghen ende doen verstaen
40
Hoe die sterre sal sijn ghedaen
 
Welker vorme ende ghedaene
 
Noit mensche en scoude ane
 
Dese sterre sachmen nu
 
Ende si bediet dat segwi v
45
Dat gods ons heren volc al
 
Indes daeghs claerheit regneren sal
 
Dese sterre en ghinc niet
 
Alomme ghelijc dat ghi siet
 
Dat sonne ende sterren ommegaen
50
Sine was niet vaste ghestaen
 
Ghelijc dat andre sterre sijn
 
Die loepen horen termijn
 
Si was soe groet als ons dochte
 
Datse die hemel cume behouden mochte
55
Der sonnen schijn en constse niet
 
Verblusschen als goet als iet
 
Ghelijc datsi verblint
 
Ander sterren ende verwint
 
Maer dese sterre dochte ons wale
60
Verwan die sonne altemale
 
Dese sterre es gods woerdt
 
Ende si bediet gods gheboert
 
Ende gods woert des sijt ghewes
 
Dat dat god selue es
65
Dien vergronden en can nieman
 
Alsoet dese sterre en can
 
¶ Si heft ons hier gheleidt aldus
 
Daer gheboren es ihesus christus
 
¶ Ioseph seide ghi heren ghi
70
Hebt harde sere verblijdt mi
 
Met deser hogher mare
 
Ic biddu met herten clare
 
Dat ghi blijft heden meer
 
Si seiden wi moeten eer
75
Weder keeren omme dat
 
Dat ons coninc herodes bat
 
Dat wi keerden met haestecheiden
 
Ende hem mare vanden kinde seiden
 
¶ Doch sijn si des auons bleuen
80
Ende hebben marien ghegheuen
 
Diere ghiften ende scoene
 
Dore dere van haren sone
 
Snachts quam dinghel van gode ghesent
 
Die hem in slape dede bekent
85
Dat si enen andren wech sijn ghetiet
 
Dat ende herodesse en spraken niet
 
Alsoe alsic v hier voren las
 
Daer herodes harde erre omme was
 
Dat hi wrac harde swaer
90
Ane de kinderkine daer
 
Dat ic v hier na sal verclaren
 
Hoe daer met es gheuaren
 
Maer tierst salic v verstaen doen
 
Een sunderlinghe visioen
95
Dat octouianus sach harde scone
 
Van marien ende hoeren sone

Vanden visioene dat octouianus sach vanden godsone ende sire moeder .lxiiij.

 
DOen christus wart gheboren
 
Was keyser als ghi moght horen
 
Die goede octouianus
 
Die drike beleide aldus
5
Dat hi maecte wijslike
 
Van alder werelt een rike
 
Dat hi al besat in vreden
 
Ende in selker eendrachticheden
 
Dat in al dese werelt wijt
10
Orloghe en was no strijt
 
Desen seghe hi ghewan
 
Gheluckegher was noyt man
 
In stride dan hi was
 
Want also alsic las
15
Soe hadt al voerspoet
 
Daer hi toe sette den moet
 
¶ Twist maecti gherne te goede
 
Soe cleine was hi van moede
 
Dat hine woude ghedoeghen niet
20
Datten ieman here hiet
 
¶ Van vader was hi van romen
 
Vander moeder was hi comen
 
Van eneas dien troyaen
 
Aldus so hebbict verstaen
25
Hi was iulius suster sone
 
Daeromme soe bleef hem die crone
 
Na sinen oem ende alt rike
 
Dat hi berechte keyserlike
 
¶ Doen hi orienten hadde bracht
30
Al onder der romeine macht
 
Wouden die romeine aldus
 
Dat sijn name ware augustus
 
Dat luidt also vele sijds vroet
 
Alse die de dinc meerren doet
35
Mids dien dadt roemsche rike
 
Bi hem meerrede daghelike
 
Want augustus ic lese also
 
Comt int latine van augeo
 
Dat es meerren alsict versta
40
Noch hetensi alle daer na
 
Die keysere voert ane mere
 
¶ Ints keysers augustus ere
 
Denemarke ende tgroete germanien
 
Dat wi nv heten almaengien
45
Ende al ertrike heeft hi bracht
 
Onder dier romeine macht
 
Ende al ghekeert in enen rike
 
Ende elc mensche van ertrike
 
Moeste sinen hoeftcheins om dat
50
Te rome senden in die stat
 
In tekene dat roeme albloet
 
Van al ertrike ware thoet
 
¶ Alse die romeine saghen an
 
Die scoenheit van desen man
55
Ia dat nieman en conste ghedoeghen
 
Danscouwen van sinen oeghen
 
Ende selc gheluc hadde ontfaen
 
Dat hem ertrike was onderdaen
 
Ende cheins gaue al ghemeine
60
Senden an hem die romeine
 
Ende leiden hem dat ane
 
Dat sine wouden voert ane
 
Aenbeden als enen god
 
Ende houden al sijn ghebod
65
Want en ware god in hem niet
 
Hem en mochte niet sijn ghesciet
 
Soe meneghe voerspoedecheit
 
Dit heeft die keyser ontseit
 
Maer ene verste bat hi mede
70
Een wijf hi tote hem comen dede
 
Ene sibilla ene vroede meesterse
 
Si was eenrehande waersagherse
 
Hi seide hare den gront hier aue
 
Ende bat dat si hem raet gaue
75
Ende si bat den keyser voert
 
Drie daghe verste. nu hoert
 
Gods goetheit harde groet
 
In sine camere dat si hare sloet
 
Allene dese drie daghe lanc
80
Datsi en at noch en dranc
 
Daer na antwerde si aldus
 
Toten keyser augustus
 
Tfonnesse der alre hoeghster saken
 
Sal die erde bedauwet maken
85
Vten hemle in waerre dinc
 
Soe sal comen een coninc
 
Die machtech es bouen al
 
Dies rike ewelec duren sal
 
Doe si dus hadde ghesproken
90
Es die hemel wide ontploken
 
Ende harde groete claerhede
 
Quam op hem daer ter stede
 
Daer sach hi inden hemel staen
 
Ene maeght sere wel ghedaen
95
Op enen scoenen outaer
 
Ende hilt in hoer arme daer
 
Een kint was alsoe scoene
 
Alse die sonne vanden troene
 
Des wonderde hem sere
100
Doen hoerdi noch mere
 
Ene stemme riep openbare
 
Dit es des gods soens outare
 
Doen viel thant opt pauement
 
Ende anebeedde daer dat kent
105
Dit visioen ende dese woert
 
Vertrac hi den senatoren voert
 
Ende seide dat hi niet ne wilde
 
Datmen hem vore god hilde
 
Oft anebeedde groet oft clene
110
Dat kint ware god allene
 
Dat inden hemel hadde sine wone
 
Dat hi soe claer sach ende soe scoene
 
¶ In augustus camere soe was
 
Dit visioen alsic las
115
Daer men nu mach scouwen
 
Ene kerke van onser vrowen
 
Bi dcapitolium alsict versta
 
Daer menderbroeders woenden na
 
¶ In sijn .xliijste iaer
120
Wart christus gheboren dats waer
 
Doent pays was ende sonder discoert
 
In al ertrike weder ende voert
 
Ende daer na regneerde hi
 
.Xiiij. iare keyser vri
125
.Lvi. jaer waerlike
 
Sat hi keyser inden rike
 
Ende was die beste die
 
Daer keyser wart ie
 
Want alle diere sider quamen
130
Hebben ere noch sijns namen
 
Want si hen scriven augustus
 
Om dat hi ierst hiet aldus
 
¶ Mi wondert hoe dat coemt
 
Daermen drie de beste heidene noemt
135
Dat men sijns daer niene nemt goem
 
Hi was beter dan sijn oem
 
Iulius dat ghijt wet
 
Die metten drien es gheset
 
¶ Alle dese wondre als ghi hoert
140
Ghescieden in gods gheboert
 
Ende oec vele meer nochtan
 
Die ic al niet ghesegghen en can
 
Hoe mochtic vertrecken v
 
Alle die wondre nu
145
Die hi op ertrike wrachten
 
Mids sire godliker crachte
 
Want si waren onmenschelike
 
Ende te wonderne groflike
 
Daer bi es hi wildijt weten
150
Die wonderlike god gheheten
 
Want sijn nes niemene cont
 
Sijn wesen es al sonder gront
 
Dier meest na slaet doelt meest
 
Daers vaeder/ sone/ heilech gheest
155
Daert al vut comt sijds ghewes
 
Dat in hemel ende op erde es
 
Dat goet es ende bequame
 
Ghebenedijt soe si sijn name
 
Op herodes keric nv
 
Daeric vore af seide v

Hoe herodes die kindere onthoeft ende hoe ioseph vaert tegypten wert .lxv.

 
Alse herodes heeft vernomen
 
Dat dese coninghe niet en comen
 
Ende al enen anderen wech cleuen
 
Ende hi hem tscerne siet ghedreuen
5
Dedi nauwe na tkint spien
 
Maer god hadt anders versien
 
Hi dede tkint soeken ouer al
 
In stat in dorp op berch in dal
 
¶ Doen peinsdi alsoe houde
10
Dat hijt emmer gheraken soude
 
Want hi engheen soude sparen
 
Van dien in bethleem waren
 
Hi en soudse alle doeden
 
Met desen wart hi ontboden
15
Int hof van rome sonder beiden
 
Daer was hem dach bescheiden
 
Ieghen sine wedersaken
 
Die hem daer ane spraken
 
Dat hi tonrechte coninc ware
20
Aldus soe wart dare
 
Gheverst der kinder doet
 
Hi voer darwaert met coste groet
 
Ende wan dat ghedinghe daer
 
Ende merrede omtrent .ij. jaer
25
Eer hi weder thuis quam
 
Dleuen dat hi daer bi nam
 
Den kinderen van .ij. iaren
 
Ende die daer beneden waren
 
Dat hi swaerlijc sint ontgout
30
Met plaghen harde menechfout
 
¶ Dese waren dierste die
 
Maerteleren worden ie
 
Om christus den gods sone
 
Want si verdienden die croene
35
In hore onnoselheit groet
 
Eer christus selue die doet
 
Smaecte om hare salechede
 
Daer hi ons verdingde mede
 
¶ Si worden ghedoept sijds vroet
40
In hore onnoesel bloet
 
¶ Drierhande dat wet wel
 
Es dat heileghe doepsel
 
Deen int bloet als ghi
 
Nv hoert segghen mi
45
¶ Dander die heileghe gheest twaren
 
Daer met ghedoept waren
 
Dapostle ende onse vrouwe
 
¶ Dat derde alsoe ict scouwe
 
Es dwater daermen mede
50
Doept in dat kerstenhede
 
Dese drie sonder waen
 
Moghen die erfsonde af dwaen
 
Soe dat hi hemelrike verwerft
 
Die buten hoeftsonden sterft
55
¶ God onse here die weet al
 
Wat ghesciet ende ghescien sal
 
Hadde in hem wel verstaen
 
Dat herodes soude verslaen
 
Die kinder inder ioden lande
60
Sinen inghel dat hi sande
 
Ane iosephe marien man
 
Die hem aldus sprac an
 
Nem tkint ende sire moeder
 
Du bester af een behoeder
65
Ende trec in egypten lant
 
Herodes heeft wille thant
 
Dat hi die kinder al
 
In dit lant doeden sal
 
¶ Ioseph ghereedde sine vaert
70
Ten lande van egypten waert
 
Die wech was verre ende woeste met
 
Sine beeste loedhi onghelet
 
Met spisen daersi met souden
 
Inden weghe hem onthouden
75
Want die wech was al meest
 
Wildernesse ende foreest
 
Dus trocken si henen daer
 
¶ Dit was in tselue iaer
 
Dat christus gheboren waert
80
Maria inde selue vaert
 
Voerde tkint in haren scoet
 
Die hem dicke den mont boet
 
Ende moederlec op hem loech
 
Daer sine in hare arme droech
85
Die coninc was waerlike
 
Van hemle ende van ertrike
 
Die woude dit mate wiuekijn
 
Hebben ter moeder sijn
 
Ende algaeder om onse behout
90
Des hi en hadde engneene scout
 
¶ Hi hadde hem wel doen dienen
 
Hondert dusentweruen tienen
 
Inghele haddijt beghert
 
Maer hi hadt anders ghesceert
95
Hi woude ons claerlike leeren
 
Dpoint der ouerster eeren
 
Dat es oetmoedechede
 
Daermen te hemle comt mede
 
Ende oec ter werelt ere heeft
100
Al waert die meeste die leeft
 
Oetmoet ware sijne ere
 
Dat leert ons christus onse here
 
¶ Van janne baptisten salic v
 
Alluttel segghen nv
105
Ende dan salic keeren omme
 
Op iosephe ende christomme
 
Hoe si trecken tegypten waert
 
Daer vele wondre in die vaert
 
Ghescien die christus doet
110
Die te hoerne sijn harde goet

Hoemen sente janne vluchte ende hoe zacharias wart vermoerdt .lxvi.

 
DOe elysabeth wiste
 
Dat herodes met liste
 
Hoer kint ianne soeken dede
 
Namsi tkint ende vlauwer mede
5
Op enen berch alsic las
 
Die zonderlinghe hoghe was
 
Ende doe si alsoe haer dochte
 
Niet hogher comen en mochte
 
Om des berchs hoechede
10
Ende daer en sach gheene stede
 
Die hemelec was gnoech
 
Hare te berghene int gheuoech
 
Doe droeuesi harde sere
 
Ende riep an onsen here
15
Here god want ghi wel siet
 
Dat ic hogher en can comen niet
 
Ent bier onheimelec es
 
Soe wilt ons onnen des
 
Dat ons dese berch ontfa
20
Ende altehant daer na
 
Ontploec die berch tier stede
 
Ende ontfinc moeder ende kint mede
 
Aldus bleuensi daer
 
Licht waest daer ende claer
25
Dinghel was daer diese hoedde
 
Vroech ende spaede ende diese voedde
 
¶ Doemen tkint niene vant
 
Sende herodes sinen cnape thant
 
Tsinen vaeder zacharien
30
Om dat hi hem soude lien
 
Waer sijn kint gheborghen ware
 
Zacharias die was dare
 
Die ouerste pape van machte
 
Ende plach bi daghe ende bi nachte
35
Inden tempel te sine eenpaerlike
 
Inden dienst gods van hemelrike
 
Ende was een harde out man
 
Hi antwerde den knape dan
 
Dat hi bi nachte ende bi daghe
40
Inden tempel te sine plaghe
 
Ende hi en wiste twint
 
Waer ghedaen ware sijn kint
 
¶ Die bode keerde handelinghe
 
Ende seide dit den coninghe
45
¶ Die coninc wart sere ghestoert
 
Doen hi hoerde dese woert
 
Hi seide mi dunct dat hi
 
Sijn spot nu maect met mi
 
Hi mict nu dat hoeric wel
50
Dat sijn sone in israel
 
Met christus sal regneren
 
Thant dede hise wederkeren
 
Gaet sprac hi segt hem dat
 
Hine wise v die selue stat
55
Daer sijn sone es bleuen
 
Ghi selt hem nemen dleuen
 
¶ Alse zacharias hoerde
 
Den boden spreken dese woerde
 
Antwerde hi weder tote hen
60
Gaet segt herodes dat ic ben
 
Martelere gods ons heren
 
Dat mach hi daer ane leren
 
Dat hi dit onnoesel bloet
 
Inden tempel storten doet
65
Want god onse here dats sonder waen
 
Sal minen gheest ontfaen
 
Daer wart zacharias verslaghen
 
Recht doent begonste daghen
 
Soe dat nieman en wiste gherede
70
Wie die iammerlike moert dede
 
¶ Des morghens vroech altesamen
 
Die papen inden tempel quamen
 
Om te doene hore orisoene
 
Ghelijc dat si waren ghewoene
75
Ende zacharias niene quam vut
 
Om dat si alle hoer saluut
 
Doen souden an desen here
 
Wonderes hen allen sere
 
Ende waren versaeght in horen sen
80
Dat hi niene quam ieghen hen
 
Alsoe als hi altoes plach te doene
 
Doen was daer een soe coene
 
Van dien pape dare
 
Dat hi streec int sanctuare
85
Ende sach vore dien outare
 
Zacharias bloet openbare
 
Ligghen oft vervorsen ware
 
Ene stimme riep daer clare
 
Zacharias es ontlijft
90
Sijn bloet aldus blijft
 
Tote dat die ghene comen sal
 
Die sijn bloet sal wreken al
 
¶ Die pape wart sere vervaert
 
Ende liep vut metter vaert
95
Ende vertrac dien papen voert
 
Wat hi ghesien hadde ende ghehoert
 
Doen ghinghensi alle in mettien
 
Dat groete wonder daer besien
 
Ende dreuen groete iammerechede
100
Ende scoerden hore cleeder mede
 
Van bouen tote beneden
 
Ende tote op ten dach van heden
 
Alsemen bescreuen siet
 
En vantmen sinen lichame niet
105
Ende sijn bloet es al ouer een
 
Verherdt ghelijc enen steen
 
Al tfolc ende sine maghe
 
Beweendenne drie daghe
 
In sijn stede wart ghecoren doen
110
Die goede man symeoen
 
Dat hi ouerste pape ware
 
Hi was out C. ende xij. jare
 
Een recht propheten was hi
 
Hi hadde verstaen gheloeuets mi
115
Van gode onsen here
 
Dat hi en storue nemmermere
 
Hine hadde den gods sone vordien
 
In desen vleesche ghesien
 
¶ Rechte ten .xlsten daghen
120
Brachtmen christuse ghedraghen
 
Inden tempel alsmen doen plach
 
Tierst datten symeon sach
 
Kinde hi inden gheeste clare
 
Dat christus die godsone ware
125
Nu heeft god sprac hi
 
Sijn ghelof ghedaen met mi
 
God heeft nu ghevisenteert
 
Sijn volc ende ghewarneert
 
Alsoe hi wilen swoer daer oppe
130
Abrahame/ ysaac/ ende iacoppe
 
Doen anebeedde hi tkint saen
 
Ende heuet in sine arme ontfaen
 
Ende custe sine voete beide
 
Mettien hi aldus seide
135
Here nu late na dijns selfs woert
 
Dinen knecht in vreden voert
 
Want nu hebben die oeghen mijn
 
Aneghesien dijn anschijn
 
Aldus sprac hi vore waer
140
Den Nunc dimittis al vut daer
 
¶ Ene prophetisse hiet anna
 
Was inden tempel alsic versta
 
Weduwe was si seeght die scrifture
 
Ende en cesseerde nemmer vre
145
Sine was inden tempel sonder rasten
 
In hoer ghebede ende hoer vasten
 
Dese anebeedde tkint aldaer
 
Ende sprac al oppenbaer
 
In desen es dat weetic wel
150
Die verloesenesse van israel
 
Dese wondre die ghi hier hoert
 
Gheuielen alle in gods gheboert
 
¶ Jan ende die moeder sine
 
Waren in die woestine
155
Optien berch in die score
 
Daer ic v af seide vore
 
¶ Dinghel die voedese wale
 
Jan die bleef daer altemale
 
Sprinchanen in die wise
160
Ende bosch honech was sine spise
 
Van kemels hare was sijn cleet
 
Hi en dranc noit datmen weet
 
Ghemaecten dranc no wijn
 
Water was die dranc sijn
165
Hi was prophete der propheten
 
Want dat dandre daeden weten
 
Donkerlijc niet openbare
 
Wijsde hi metten vinghere clare
 
Hi predecte tgheloeue fijn
170
Den volke in dat woestijn
 
Ende deedse met sire leren
 
Ten gherechte gheloeue keren
 
Dats ten sceppre diese sciep
 
Hi was die stimme die riep
175
In die woestine eenpaerlike
 
Ghereedt gods wech van hemelrike
 
Ende maect recht sine pade
 
Dit was sine stimme vroech ende spaede
 
Hi was gods vorloepere
180
Ende die alre ierste doepere
 
Soe dat vele liede waenden dus
 
Dat hi hadde gheweest christus
 
Op iosephe keeric weder
 
Dien ic vore leide neder

Hoe si dore die woestine trocken tegypten wert ende van vele wondren die ghescieden inde weghe .lxvij.

 
IOseph ende maria sijn in die vaert
 
Metten kinde tegypten waert
 
In hoer gheselscap waren ghinder
 
Een esel .ij. ossen ende drie kinder
5
Ende oec een deel scape met
 
Dus eist int latijn gheset
 
Doe si aldus tesamen
 
In die wilde woestinen quamen
 
Quamen tote hen manieren
10
Van alrehanden wilden dieren
 
Ia wolue leuwe liebaerde
 
Alse maria hare vervaerde
 
Ende dandre daer toe mede
 
Sprac christus ende sede
15
Niemen en darf hem ontsien
 
Vwer gheen en sal messchien
 
Sine comen niet om v te deerne
 
Maer om v te dienne gherne
 
Thoeft dat die diere neghen
20
Te christum wert ende sweghen
 
Ende smeecten metten steerten
 
Ende ghelieten van herten
 
Oftsi hen alle dare
 
Dienen wouden inde scare
25
Ossen ende scape ghigen daer
 
Met woluen ende leuwen sonder vaer
 
In rechter vrienscapen wise
 
En namen te gader hoer spise
 
Sonder discoert ende tumult
30
Doe was die prophesie veruult
 
Die ysayas hadde doen weten
 
Wolue selen met lamren eten
 
Ende leuwe ende ossen sonder failgen
 
Selen tsamen eten pailgen
35
Want joseph hadde daer in sijn gheleide
 
Ossen ende scape alsic voerseide
 
Men leest daer oec voer waer
 
Datsi in die woestine daer
 
Vernachten tere auonstonden
40
Daersi ene haeghdocht vonden
 
Ende thant als sire in traken
 
Quamen daer vut .ij. draken
 
Die sonderlinghen waren groet
 
Ende neghen ten kinde wert thoet
45
Si waren alle veruaert sere
 
Doe gheboet hen christus onse here
 
Datsi streken ten woude waert
 
Doe ghinghensi wech ter vaert
 
Alse .ij. lamre wel ghereet
50
Ende daden haers sceppers beheet
 
Alse dauid sprac willen ere
 
Loeft ghi draken onsen here
 
Selc stont reet maria
 
Ende soe ghinc si daer na
55
Alsoet haer best gheluste
 
Eens gheuielt datsi haer ruste
 
Onder enen palmboem
 
Maria nam ten daten goem
 
Maer si waren hoer te hoghe ghestaen
60
Dat kint gheboet den boeme saen
 
Dat hi hem boghe nederwaert
 
Die boem boech hem ter vaert
 
Met siere vrochte soete
 
Die tsop vore marien voete
65
Daersi metten kinde sat
 
Maria plucte ende at
 
Ende alle dandre haer gheuoech
 
Ende alsire alle hadden ghenoech
 
Gheboet tkint den boeme echt
70
Dat hi hem op heeft ghereecht
 
¶ Tkint oec aldaer ter stede
 
Ene fonteine springhen dede
 
Die goeden sueten borne gaf
 
Daersi alle dronken af
75
Ende vulden mede hoer vate
 
Ieghen die langhe strate
 
Wantmen daer int lant
 
Harde lettel waters vant
 
Ioseph sprac dese hitte groet
80
Mach ons bringhen ter doet
 
In dit wilde woestijn
 
Here mocht v wille sijn
 
Dat wi trocken neffens der zee
 
Daer vonden wi gijsten mee
85
Daer wi rusten souden moghen
 
Ihesus sprac wilt v ghedoghen
 
Ic sal den wech soe corten nv
 
Dats wonder sal hebben v
 
Datmen in .xxx. daghen soude tiden
90
Selen wi in enen daghe liden
 
Ende daer na saghen si thant
 
Tgheberchte van egiptenlant
 
Alsoe wilen ysaac
 
Propheteerde ende sprac
95
Onse here sal doet hi verstaen
 
Op ene wolke in egypten gaen
 
Ende dan selen vlien voer sijn anscijn
 
Alle de afgode die daer sijn
 
Doen si dlant dus saghen
100
Ende die stade dier in laghen
 
Daersi quamen ghetoghen
 
Warensi sere in hoghen
 
Ende dancten gode met oetmoede
 
Van alselken scoenen spoede

Vanden afgoden die vielen ende vanden wondren die christus in egypten wrachte .lxviij.

 
Doen si dus te samen
 
Int lant van egypten quamen
 
Quamensi in ene stat gheuaren
 
Daer si onbekint waren
5
Ende herberghen en wisten waer
 
In enen tempel trockensi daer
 
Datter gode tempel was
 
Capitolium hiet hi alsic las
 
Ende die stat hiet sotria
10
Alsoe saen alsi quamen na
 
Rumeden dafgode ghemeen
 
Datter noit en bleef een
 
Ende hoer beelden vielen neder
 
Die niet op en stoeden weder
15
.Iii.c wasser alsic scriue
 
Ende tsestech ende viue
 
Der gode diermen tier stede
 
Alle daghe dienst dede
 
Des moestensi alle sneuen
20
Ende horen sceppre stede gheuen
 
Om te bringhene ter waerheit
 
Dat dauid inden soutre seit
 
God sprac hi die prophete hoghe
 
Stoet in die synagoghe
25
In midden verdoemt hise daer
 
Dat woert was nu worden waer
 
¶ Die papen om dese sake
 
Waren sere tonghemake
 
Datsi hore gode dus verloren
30
Dese dinc quam te voren
 
Affrodosiuse alsic las
 
Die here vandien lande was
 
Hi quam darwert met groeten ghere
 
Ende brachte vor hem al sijn here
35
Om dat wonder te scouwen an
 
Die papen waenden dan
 
Dat hi quame alsoe houde
 
Om dat hi raet nemen woude
 
Met hen van deser zaken
40
Doen hi den tempel begonde naken
 
Es hire in ghegaen te hant
 
Ende doen hijt alsoe vant
 
Alse hem was doen verstaen
 
Es hi tote marien ghegaen
45
Daer si sat met haesten groet
 
Ende hadde haer kint in horen scoet
 
Ende anebeedde tkint dare
 
Doen soe sprac hi openbare
 
En ware dit kint dat ghi hier siet
50
Here bouen onse gode niet
 
Sine waren dus met allen
 
Voer sine voete niet gheuallen
 
Bi desen dinghen tonensi
 
Dat tkint hore here si
55
Ensi dat wi oec mede
 
Vore tkint vallen teser stede
 
Ghelijc dat onse gode hebben ghedaen
 
Het sal ons lichte te quaede vergaen
 
Wi moghen lichte bederuen alsoe
60
Als wilen bederfde pharao
 
In egypten ende sine liede
 
Doe al dwonder daer ghesciede
 
Te herberghen quamensi daer na
 
Met ere weduwen alsic versta
65
Een iaer woendensi daer
 
Doen hadde christus .iij. jaer
 
Ende was harde wijs van sinne
 
Want hi hadde die wijsheit inne
 
Sijns ewechs vaeders twaren
70
Al en was hi maer van .iij. iaren
 
Na die arme menschede
 
Daer hi hem seluen in lede
 
¶ Doen hi spelen sach die kinder
 
Ghinc hi met hen spelen ghinder
75
Een doet vesch quam hem ter hant
 
Was ghesouten alsict vant
 
Daer hi onder die kinder zat
 
Dien soe leidi in een vat
 
Daer water in was ghedaen
80
Dien soe dedi leuen saen
 
Ende swemmen openbaer
 
Ende tsout van hem spuelen daer
 
¶ Doen die weduwe dit verstoet
 
Peinsesi in haren moet
85
Dat hi ware een toeuerare
 
Ende en lietse nemmer woenen dare
 
¶ Men leest dat twaren
 
Doen si in egypten waren
 
Datsi hadden hore wone
90
Bider stat van babylone
 
Daer nu die goede hof leeght
 
Die balsame te draghene pleeght
 
Die nerghen en wast dan daer
 
Goet ende gherecht dats waer
95
No soe edel no soe fijn
 
Dat mach daer bi wel sijn
 
Dat christus ende maria mede
 
Wandelden te diere stede
 
¶ Daer sprinct oec in dien pleine
100
Ene zonderlinghe fonteine
 
Daer maria alsict vinde
 
Gherne was metten kinde
 
Want si dicke na haer gheuoech
 
Sijn lijf ende sine ghewaeden daer dwoech
105
Noch soe pleghen alle iare
 
Die heidene te comene dare
 
Opten dertiendach dats hoer sede
 
Ende dwaen haer lijf daer mede
 
Die heidene gheloeuen wel ende stijf
110
Dat maria was een heilech wijf
 
Ende maeght des kints ghenas
 
Ende christus hoer sone was
 
Een heilech prophete mede
 
Die vele miraclen dede
115
Si prisen harde sere
 
Cristus leuen ende sine lere
 
Ende algaeder sijn wesen
 
Ende hoerender gherne af lesen
 
Sint dat die werelt ierst began
120
Alsoe alsict ghemerken can
 
Soe was tfolc selden ofte niet
 
En oefende afgode emmer iet
 
Eer christus op ertrike quam
 
Ende menscheit ane nam
125
Ende tgherechte gheloeue leerde
 
Daer hi tfolc mede bekeerde
 
Ende sine apostelen sande
 
Al ouer al van lande te lande
 
Die predecten die waerheit
130
Soe sijn die afgode neder gheleit
 
Ouer al in desen ertrike
 
Die heiden gheloeft claerlike
 
Ouermids christus leere
 
Ane enen god enen here
135
Die hemel ende erde maecte al
 
Ende alse hi wilt ontmaken sal
 
Ende alle dinc wassen doet
 
Des die mensche leven moet
 
¶ Die iode gheloeft oec ane gode
140
Want hi hout die .x. ghebode
 
Ende dat oude testament
 
Alsoement inde lettre vent
 
¶ Alle dit gheloeft mede
 
Dat saleghe kerstenhede
145
Want wi alle meerre ende minder
 
Sijn ihesus christus kinder
 
Ende wi gheloeuen sijds ghewes
 
Dat hi warechtech god es
 
Ende elken mensche sal gheuen
150
Sine verdiente na dit leuen
 
Aldus heeft christus leuen
 
Dafgode doen begheuen
 
Ouer al in ertrike
 
Gheloeft si hi ewelike
155
Maer daer met dat ghijt kint
 
En bliuen behouden twint
 
Heidene noch ioden met
 
Sine vallen tierst an onse wet
 
Want onse gheloeue wet dat wel
160
Es die gherechte slotel
 
Die hemelrike onsluten doet
 
Mids ihesus christus bloet
 
Daer hi doude ende dnuwe testament
 
Algader met heeft gheent
165
Om den bete van adame
 
Daer omme wi in die blame
 
Der eweliker doet waren
 
En daedt ons niet af twaren
 
Theileghe doepsel dat ons liet
170
Christus doen hi van ertrike schiet

Hoe ihesus tkint steruen dede dat sine putten brac ende weder leuende wert .lxix.

 
Dus bleuensi in egypten lant
 
Tote dat herodes hore viant
 
Doet was/ doen quam dinghel zaen
 
Ende dede iosephe verstaen
5
Dat hi moeder ende kint name
 
Ende weder te lande quame
 
Die tkint sochten waren doet
 
Ioseph en beidde cleine no groet
 
Te lande wert es hi ghetiet
10
Alsoe alshem dinghel hiet
 
Hi voer woenen onghelet
 
In de stat van nazareth
 
Om dat hi zoude heeten dus
 
Na die stat nazarenus
15
Want dscrifture dede vore weten
 
Nazarenus sal hi heeten
 
¶ Onlanghe daer na alsict las
 
Dat vte egypten comen was
 
Ende in galylea woende daer
20
Doen hi ghinc in sijn vijfte jaer
 
Alsoe ic bescreuen sach
 
Zat hi op enen zaterdach
 
Ende speelde met kinderen int sant
 
Opter iordanen cant
25
Daer maecti metten handen sine
 
.Vij. scoene wuwerkine
 
Ende elc met sinen condute
 
Doen dedi comen vte
 
Dier iordanen die was diep
30
Water dat rechte liep
 
In sine putten twaren
 
Soe datsi alle vol waren
 
Ende deedt weder vut lopen saen
 
Alsoe dedijt comen ende gaen
35
Alse dicke alshiit woude doen
 
Ende dandere en constens niet ghedoen
 
Doen sat daer een kint anden rinc
 
Dat soe sere beneet dese dinc
 
Dat het ihesus putten brac
40
Ihesus sach op hem ende sprac
 
Wee di zone der nidechede
 
Sathanas kint daer toe mede
 
Hoe waers du soe coene van ghedachte
 
Dattu braecs dwerc dat ic wrachte
45
¶ Daer bleef tkint doet op die stat
 
Vaeder ende moeder vernamen dat
 
Ende maecten iammerlijc mesbare
 
Om dat hoer kint doet ware
 
Si liepen beide al onghelet
50
Te iosephe ende marien met
 
Ende daeden iammerlike claghe
 
Dat hoer kint daer doet laghe
 
Van ihesus vloeke op dat sant
 
Ioseph ende maria thant
55
Waren in vernoye groet
 
Om dat dat kint dus was doet
 
Want si tgheruchte ontsaghen
 
Vanden ioden ende den maghen
 
Dat op hen quam onghespaert
60
Doen ghinghensi te ihesum waert
 
Ioseph ende maria beide
 
Ioseph tote marien seide
 
Ic en dar niet alse wel als ghi
 
Hem toe spreken daer bi
65
Vraeght hem waeromme dat hi
 
Aldus ghedaen van sinne si
 
Dat hi des volx euelen moet
 
Ieghen ons al keeren doet
 
Doen si dus te samen
70
Tote Ihesumme quamen
 
Sprac maria thoren kinde
 
Datsi niet lettel en minde
 
Wat hadde dese ionghelinc mesdaen
 
Dat hi steeruen moeste soe zaen
75
¶ Ihesus antwerde ende sprac
 
Hijs der doet wert want hi brac
 
Vut siere quader ghedachte
 
Die werke die ic wrachte
 
Maria die bat hem sere
80
Dat hijs en dade nemmermere
 
Want al tvolc dat ware in rure
 
Op hem tier seluer vre
 
Ihesus en woude niet
 
Siere moeder bedroeuen iet
85
Sine voet hi an tkint dede
 
Stant op sprac hi kint der quaethede
 
Dune beest niet wert waerlike
 
Te comene in mijs vader rike
 
Want du vut dinen quaden gronde
90
Mijn werc braecs te deser stonde
 
Dkint stont op metter vaert
 
Ende ginc ghesont tuuswaert

Hoe ihesus voghelkene maecte van erden die henen vloghen .lxx.

 
ONlanghe hier na hebbic vernomen
 
Heeft ihesus modere ghenomen
 
Ende maecte metten handen sine
 
.Xij. erdene voghelkine
5
Dit was op enen saterdach
 
Eens ioden kint die dit sach
 
Liep te josephe ende seide nv siet
 
Ihesus en acht der vierten niet
 
Hi heeft .xij. voghele nv ghemaect
10
Mi dunct hi der vierten messaect
 
Ioseph ghinc te jhesomme
 
Ende beresptene hier omme
 
¶ Ihesus sloech altehant
 
Deene hant in dander hant
15
Hi sprac ic wille dat ghi leeft nv
 
Ende henen vliecht dat hetic v
 
Alsoe zaen alsijt gherde
 
Vloghensi henen hoerre verde
 
Daer sijt alle saghen toe
20
Hen allen wonderde doe
 
Van desen tekenen al bloet
 
Die dat kint wrachte soe groet
 
Selke prijsden sijn dade
 
Selke keerdent int quade
25
Ende brachten die boedscapen
 
Voer die princen der papen
 
Soe dat die mare wert bekant
 
Ouer al inder ioden lant

Hoe des princen kint doet bleef ende noch een ander dat ihesus weder leuen dede .lxxj.

 
EEcht gheuiel dat ihesus
 
Op sine putten speelde aldus
 
Alse hi te voeren hade ghedaen
 
Doe soe quammer toe ghegaen
5
Vanden papen des princhen sone
 
Die quader kintsheit was ghewone
 
Ende hadde in hant ene roede
 
Daer mede hi in ouermoede
 
Ihesus werc ontwee stiet
10
Ihesus sprac als hi dat siet
 
O saet der quader nidecheit
 
Ghefundeert op alle archeit
 
Sduuels kint altemale
 
Sekerlec ic seghdi wale
15
Die vrocht van dinen sade
 
Sal cranken vroech ende spade
 
Ende dine wortelen mede
 
Selen sijn sonder vochthede
 
Ende dine telghe in dinen daghen
20
En selen ghene vrocht draghen
 
¶ Ende daer sijt alle saghen toe
 
Bleef dat kint doet doe
 
¶ Ioseph nam jhesumme metter vaert
 
Ende leidene thuiswaert
25
Maria die ghinc met
 
Doen soe quam al onghelet
 
Een ander kint van fellen wille
 
Ende spranc swighende stille
 
Op ihesus scoudre om dat hine
30
Quetsen woude ofte doen pine
 
Haddijt moghen bringhen toe
 
Ihesus sprac te hem doe
 
Du en sout (mei)t keren ghesont
 
Van desen weghe dat doe ic di cont
35
Mettien viel tkint doet
 
Vader ende moeder maecten groet
 
Mesbaer doen sijt vernamen
 
Ende die vriende alle te samen
 
Riepen lude hoe comt dat dit kint
40
Sijn woert nemmer en wint
 
Al dat hi spreect dat ghesciet
 
Des en ghebreect immer niet
 
Ia eer hi dwoert vut laet gaen
 
Es selcstont sijn wille ghedaen
45
¶ Doen ghinghen moeder ende vader
 
Tote josephe beide gader
 
Ende spraken tote hem aldus
 
Doet henen dese jhesus
 
Men sal hem te rechte verbieden
50
Te woenne metten lieden
 
Oft leert hem dadt benedien can
 
Ende niet malendien voert an
 
¶ Doen joseph hoerde dese woert
 
Streec hi te jhesomme voert
55
Hi sprac waeromme doedi
 
Dus groet vernoy mi
 
Tvolc maect alle daghe
 
Ouer v groete claghe
 
Ende wert op ons onsint
60
Ende ghi wert onghemint
 
Ouer al hier in dlant
 
Ihesus antwerde thant
 
Die vader leert den kinde voert
 
Wijsheit die werelt hoert
65
Mijn vader leert sinen sone
 
Wijsheit die comt vten trone
 
Des vader vloec nieman en dert
 
Dan hem allene die quaetheit beghert
 
Hieren binnen quam tvolc al
70
Ende maecte op jhesumme groet ghescal
 
Ende claghden ielanc soe mere
 
¶ Ioseph wart veruert sere
 
Om dat tvolc dus ghebaerde
 
Doe nam ihesus metter vaerde
75
Dkint metter oren daert lach
 
Daert al tvolc toe zach
 
Ende hief op soe hoeghe dat kint
 
Dathem derde en ghereen twint
 
Ende sprac hem toe met sueten sinne
80
Ende sijn gheest quam weder inne
 
Ende wart leuende ophenbaer
 
Dies hen allen wonderde daer

Hoe ihesus disputerde ieghen die grote clerke ende van wondren die hi seide .lxxij.

 
EEn meester was daer alsic las
 
Was gheheten zacharias
 
Die hoerde dat jhesus seide
 
So ouer groete wijsheide
5
Ende soe meneghe doeghdelike sake
 
Dat hijs al tonghemake
 
Tote josephe es hi ghegaen
 
Ende heeftene hardelec bestaen
 
Met felle stueren woerden
10
Daert vele liede toe hoerden
 
Hi sprac ghi en wilt niet keren
 
V kint ter scolen om leren
 
Conste ende wijshede
 
Ende alle goede seden mede
15
Daer bi wanic dat ghi tkint
 
Meer dan die wet mint
 
Oft dan die oude statute
 
Die doude wilen gauen vte
 
¶ Talre ierst sal sijn sijn lere
20
Dat hi die papen werde ende ere
 
Metten kindren in alle sinnen
 
Eendrachtech si in minnen
 
Ende hem laten leren ende castien
 
Soe mach hi ter wijsheit ghedien
25
Ende van sinne werden vroet
 
Anders en eist niet dat hi doet
 
¶ Ioseph antwerde dan
 
Ende wie es hi die man
 
Die ghenoech daer toe dochte
30
Dat hi dit kint leren mochte
 
Proeft condijt gheleren iet
 
Wi en verbiedens v niet
 
¶ Ihesus antwerde onghelet
 
O ghebiedere der wet
35
Ghi seght nv ens deels waer
 
Die poente die ghi noemt daer
 
Die selen houden v ghelike
 
Maer ic ben hier op ertrike
 
Vut ghenomen als te voren
40
Van dinghen die ter mensheit horen
 
Vut uwen rechte benic algader
 
Inne hebbe ghenen erdschen vader
 
Inne v boeke ghi de wet vint
 
Anders en weet dire twint
45
Ic was sijt seker das
 
Eer dan uwe wet was
 
¶ Ghi waent sijn sonder ghelike
 
Vanden leringhen op ertrike
 
Nochtan moghdi leren van mi
50
Dore al dat ic een kint si
 
¶ Alsic ghehoeght sal werden
 
Ende ghehauen vander erden
 
Salic v gheslachte vellen
 
Soe datment nemmer en sal tellen
55
Vwe gheburen voertaen
 
Alsmen tote hare heeft ghedaen
 
¶ Ic weet oec wel te voren
 
Wanneer ghi wort gheboren
 
Ende wanneer ghi alle steruen selt
60
Dit weten es in mire ghewelt
 
Ende des en weet vwer neghene
 
¶ Doen wonderde hen ghemene
 
Ende spraken ghemeenlike
 
Wie hoerde noyt des ghelike
65
Pape noch phariseen
 
Gramarine noch meester engheen
 
En spraken nie ghelijc desen
 
Nochtan soe duncti ons wesen
 
Cume out van vijf iaren
70
¶ Die phariseen oec twaren
 
Seiden dat si nie kint
 
En vernamen dus ghesint
 
¶ Ihesus antwerde mettien
 
V wondert sere van dien
75
Dat ic weten soude v gheboert
 
Ende vwen steerfdach voert
 
¶ Nu hoert wonders vele meer
 
Dan ic nu seide eer
 
Abrahame dien ghi algader
80
Segt dat es v vader
 
Dien sprakic ende sach
 
Ende noch doe op desen dach
 
Doe warensi alle soe veruert
 
Dat si nemmeer te hem wert
85
Spreken en dorsten een wort
 
Doen sprak jhesus vort
 
Ic hebbe hier gheweest onder v
 
Metten kindren tote nv
 
Ende hebbe v gheseeght ouer al
90
Dat die wise verstaen sal
 
Op dat hi wel es bedacht
 
Des ghi niet en hebt gheacht
 
Salech selen wesen si
 
Die te tide ghelouen ane mi

Hoe ihesus was ter scolen gheset ende hoe hi die groete clerke verwan .lxxiij.

 
Eecht quam weder alsic las
 
Dese groete meester zacharias
 
Ende sprac te iosephe aldus
 
Noch radic dattu ihesus
5
Ter scolen willes keren
 
Dat hi sine boeke moghe leren
 
Ende daer vut spreken ende wisen
 
Soe machmen sine leren prisen
 
Salmen proeuen eneghe dinghen
10
Men moet vten boeke bringhen
 
¶ Maer hi nemet al in sijn hoeft
 
Daeromme soe en gheloeft
 
Gheen vroet man dat hi sprect
 
Dits die dinc die hem ghebrect
15
Wildi tkint gheuen mi
 
Ic salne den ouden leui
 
Beuelen op sijn ere
 
Datti hem lettren kinnen lere
 
Met goedertiernheiden
20
Ioseph ende maria seiden
 
Dat het wel ware hore wille
 
¶ Ihesus sweech al stille
 
Ende es met hem ghegaen
 
Leuj nam dat kint zaen
25
Ende woude hem doen zegghen .a.
 
Ihesus en sprac niet na
 
Echt hijt hem zegghen hiet
 
Ende ihesus en antwerde niet
 
Leui hadde in sine hant
30
Ene roede ende sloecher thant
 
Ihesum mede op sijn hoet
 
¶ Ihesus sprac dits wonder groet
 
Sech waeromme slaestu mi
 
In waerheiden zegghic di
35
Dat hi diemen hier sleet
 
Wiser es ende meer weet
 
Dan hi es diene hier sloech
 
Hi mochte van hem leeren gnoech
 
Ic segghe dat si alle sijn blint
40
Die anders en weten twint
 
Te segghene den volke voert
 
Dan si hebben ghehoert
 
Die sijn no min no meer
 
Dan een clinkende eer
45
Dat gheenen sin en heft
 
Noch geene verstannesse en gheft
 
Dat ic segghe groet ende smal
 
Nemic vut mi seluen al
 
In soect in gheenen bouc
50
Noch oec in andren hoec
 
¶ Op zacharien sach hi doe
 
Ende sprac hem aldus toe
 
Meester ghi wet wel ende versint
 
Datmen die lettren onderkint
55
Vander ierster die alpha heet
 
Tote tau daer dabce vte gheet
 
Dat dat doet ende niet el
 
Dan donghelike maecsel
 
Ende donghelike namen mede
60
Dese maken donderschedechede
 
¶ Nu segt mi tierst wat tav
 
Bediedt dan salic v
 
Segghen wat si alpha
 
Doen sprac ihesus daer na
65
Die tau niene can versinnen
 
Hoe soudi alpha bekinnen
 
¶ O ghi ypocriten
 
Wat moeghdi den volke verwiten
 
Ghi wilt leren den lieden
70
Ghine cont alpha niet bedieden
 
Condi alpha bedieden mi
 
Ic segghe v wat betha si
 
Doen vraeghi die bediedinghe
 
Van elker lettren zonderlinghe
75
Ende nieman en sprac een woert
 
¶ Doen sprac ihesus voert
 
Segt ghi meestre vander wet
 
Diet al met rechte wet
 
Die a. waeromme heeft si
80
Drie hoeke ende waerbi
 
Es si op dside ghebroeken
 
Ende onder al ontploken
 
Die meester was te barenteert
 
Ende al vut den kere ghekeert
85
Recht oft hi ontsint ware
 
Doen riep hi al openbare
 
Here vader van hemelrike
 
Wie hoerde ie des ghelike
 
Dit en soude gheen mensche wesen
90
Wat moedere droech desen
 
Oft wat borste soech hi
 
Inne weet wat met hem si
 
Ic wilne scuwen tallen daghen
 
Inne can sine woert niet verdraghen
95
Soe benic versaeght van sinne
 
Dese wijsheit heeft nieman inne
 
Hine hebbe gode binnen
 
Met rechte soudic ontsinnen
 
Dat ic mi hebbe in mijn leuen
100
Enen kinde dscerne ghegheuen
 
Ic wanet mijn jonghere hadde ghesijn
 
Ende hi es die meester mijn
 
Wat salic segghen voert
 
Hi sprect so subtile woert
105
Dat ics niet verstaen en can
 
Hier verwinnet tkint den man
 
Mijn const en es twijnt
 
Ieghen dat can dit kint
 
Noch alle const van ertrike
110
Ic wane dat sekerlike
 
Dat hi god si ofte dat
 
Dinghel sprect in sijn vat
 
Wie hi es en canic ghesien
 
Ocht wat mids hem sal ghescien
115
Doen ihesus al dese woert
 
Van desen meester hadde ghehoert
 
Vande ende ten beghinne
 
Sprac hi met enen bliden sinne
 
[¶] Die nv ondrachtech wesen
120
Selen drachtech sijn na desen
 
Blinde selen sien zaen
 
Crople zelen rechte gaen
 
Doede zelen op staen
 
Daerme zelen rijcheit ontfaen
125
Ende elc sal sonder waen
 
In hem seluen ghestaen
 
Want ets wortle delc leuentheit
 
Ende der euweleker suetecheit
 
Doen dat salighe kint ihesus
130
Dit hadde ghesproken dus
 
Worden daer ter seluer stont
 
Some zieke liede ghesont
 
Ende doe en dorstensi vort ane
 
Hem nemmeer spreken ane

Vanden kinde dat viel vanden solre dat ihesus verwecte .lxxiiij.

 
ONlanghe soe voeren hier na
 
Woenen joseph ende maria
 
Te nazareth in die stede
 
Ende ihesus voer mede
5
Op enen zaterdach gheuel
 
Dat vele kindere hadden spel
 
Op enen solre in een huis
 
Daer mede speelde ihesus
 
¶ Daer si dus speelden ouer een
10
Gheuiel dat der kinder een
 
En ander vanden zolder stac
 
Soe dat viel ende den hals brac
 
Ende bleef doet op die stat
 
Vaeder ende moeder vernamen dat
15
Ende liepen te iosephe ende te marien
 
Ende begonsten ihesuse betien
 
Dat hi hoer kint hadde doet
 
Ende maecten die claghe groet
 
Ihesus die sweech al stille
20
Ende liet hen zegghen horen wille
 
Alse maria dit hoert
 
Es si ghestreken voert
 
Op dien solre daer ihesus stoet
 
Lieue kint sprac si maect mi vroet
25
Hebs du dese dinc ghedaen
 
Ihesus es neder ghegaen
 
Tote kinde daert lach
 
Daert alt volc toe sagh
 
Met sinen name noemde hijt do
30
Ende riep lude Zeno
 
Sprec vollec jeghen mi
 
Here sprac tkint wat ghebiedi
 
Wasict die di neder stiet
 
Here sprac tkint neenghi niet
35
Doe wonderes papen ende leeken
 
Die anescouden dit teken
 
Ende dancten gode van dien
 
Dat si dit wonder hadden ghesien

Van sinen bornestoepe dien de kindere braken .lxxv.

 
HIer na voerensi do
 
Wonen in jherico
 
Ende jhesus hadde .vi. iaer
 
Doe sendene sijn moeder daer
5
Om borne met enen stoepe
 
Met anderen kinderen te hoepe
 
Ende alsi borne hadden ghenomen
 
Ende thuis wert souden comen
 
Quam een kint dat soe stac
10
Jhesus stoep dat hi brac
 
Entie borne storte neder
 
Ihesus sciep doen op weder
 
Dien borne in sijn mantelkijn
 
Ende drochghene der moeder sijn
15
Doen wart si wel gheware das
 
Dat sbors meer no min en was
 
Dan in den stoep te gane plach
 
Alse maria dit wonder sach
 
Ende andere wondere die hi wrachte
20
Sette sijt al in hore ghedachte
 
Ende onthilt in horen moet
 
Alse die wijs was ende vroet

Van der tarwen die hi sayde .lxxvi.

 
HIer na soe gheuiel dat
 
Ihesus ghinc vter stat
 
Ende brachte tarwe in sijn hant
 
Ende sayese daer opt lant
5
Si ghinc scone in haren was
 
Doe die tarwe rijp was
 
Ende in ghedaen altemale
 
Wasser hondert mudde wale
 
Die deilde hise groet ende smal
10
Sinen vrienden ouer al

Hoe ihesus was onder die leuwe .lxxvij.

 
HEt gaet een wech vte Iherico
 
Rechte tier iordanen to
 
Die woeste was ende fel
 
Dattie kindre van israel
5
Wilen dore leden
 
Metter arken doen si streden
 
Ieghen die philisten
 
Daer si langhe ieghen twisten
 
¶ Desen wech hebbic verstaen
10
Es ihesus rechte vut ghegaen
 
Tote dier iordanen toe
 
Viij. iaer was hi out doe
 
¶ Bider iordanen alsoe ic las
 
Anden wech ene haghedocht was
15
Daer in lach ene leuwinne
 
Die haere ionghe daer inne
 
Gheworpen hadde ende voedde mede
 
Alsoe dat te dier stede
 
Niemen zeker en dorste gaen
20
Ihesus heft dat verstaen
 
Dat daer volc was in groten vaer
 
Om dat die leuwinne was daer
 
In die haghedocht streec hi doe
 
Daert al tfolc sach toe
25
Alse die leuwe hebben vernomen
 
Ihesum daer binnen comen
 
Sijn si hem gheronnen ieghen
 
Ende hebben hem thoeft gheneghen
 
Ihesus ghinc daer zitten neder
30
Doe liepen voert ende weder
 
Die ionghe met goeder moeten
 
Omtrent ihesus christus voeten
 
Ende speelden met hem herde sere
 
Alsic wijs dits onse here
35
¶ Dandre leuwe die waren groet
 
Hilden nederwert hare hoet
 
Ende loefden gode vtermaten
 
Met vriendeliken ghelaten
 
¶ Dfolc dat verre was ghestaen
40
Ende ihesum hadde sien in gaen
 
Waende dat hi verbeten ware
 
Doen seidensi openbare
 
En hadde dese in sinen stonden
 
Niet ghedaen groete zonden
45
Hine hadde sijn ionghe leuen
 
Den leuwen dus niet ghegheuen
 
Dit sijn alte vremde zaken
 
¶ Binnen dien dat si dus spraken
 
Quam ihesus in corter stont
50
Daer vte gaende al ghesont
 
Ende vore hem soe quamen
 
Die leuwe alle te samen
 
Ia die oude metten ionghen
 
Die wolpene speelden ende spronghen
55
Vore jhesus voete met feesten groet
 
Doude hilden neder thoet
 
Ende ghinghen vore ghetoghenlike
 
Ende neghen hem oetmoedelike
 
Tfolc dat was sere vervaert
60
Ende sach van verren daerwaert
 
Ende en dorste niet comen naer
 
Doen riep onse here openbaer
 
Tote volke dat daer vloe
 
Besiet dese beesten hoe
65
Vele si beter sijn dan ghi
 
Horen here kinnensi
 
Ende louen ende eren als ghi siet
 
Maer ghi en kint mi niet
 
Die ghemaect sijt ghelike
70
Gods beelde van hemelrike
 
¶ Doen soe deilde ihesus sciere
 
In tween siden die riuiere
 
Beide ter rechter ende ter slinker hant
 
Ende ihesus leet te hant
75
Metten leuwen ten andren boerde
 
Ende seide daert al tfolc hoerde
 
Gaet daer ghi niemene en deert
 
Rechte ter steden wert
 
Daer ghi iersten vte quaemt
80
Doen ghi den wech herwert naemt
 
Ic wille oec ende ghere
 
Dat v gheen mensche en dere
 
Vore dat ghi sijt gheraect
 
Daer ghi ierstwerf vte traect
85
Die leuwe vielen op hore knien
 
Ende namen orlof mettien
 
Niet met woerden maer met ghelaten
 
Ende ghinghen henen horre straten
 
Ende ihesus keerde metter vaert
90
Weder te sire moeder waert
 
Aldus verloeste ihesus dare
 
Sijn volc vander leuwen vare

Vanden houte dat ihesus lingde .lxxviij.

 
IOseph was een temmerman
 
Van dinghen daermen lant mede wan
 
Alse ploeghen eeghden spaeden
 
Ende oec van bedde staeden
5
Eens soe gheuiel hem dat
 
Hi temmerde ene bedde stat
 
Doe hiet ioseph die oude
 
Dat hi een hout corten zoude
 
Na een ander met ere zaghen
10
Soe datsi ghelijc laghen
 
Ihesus dede datmen hem hiet
 
Maer hine mat thout niet
 
Doent ghereet was al ghemeen
 
Ende ment voeghden zoude an een
15
Was daer een hout alsic las
 
Dat niet lanc ghenoech en was
 
Ioseph staect wt ende staect in
 
Maer en halp meer no min
 
En conste emmer niet wel
20
Ghereiken sinen stapel
 
Hoe hijt stac ocht hoe hijt nam
 
Doe wart joseph alluttel gram
 
Als jhesus dat sach seide hi
 
Gheeft thout metten ende mi
25
Ende houdet metten anderen inde
 
Ende laet ons trecken met gheninde
 
Ocht wijt iet ghelinghen moghen
 
Doen si thout aldus toghen
 
Ghinc thout staen alsoe houde
30
In de lingde daert wesen soude
 
Ioseph maecte dbedde voert
 
Ende en vergat niet dat woert

Hoe die meester starf doen hi ihesuse sloech .lxxix.

 
NOch worden ghebeden hier na
 
Beide ioseph ende maria
 
Datmen tkint sette ter scolen
 
Also doudere hadden beuolen
5
Doen leidensi tkint thant
 
Ten besten meester die men vant
 
Om dat hi hem soude gheuen voert
 
Wijsheit die ter werelt hoert
 
Die meester was een stuer man
10
Ende ghinc den kinde hardelec an
 
Ende woude hem doen segghen alpha
 
¶ Ihesus antwerde hem daer na
 
Segt wat detha es mi
 
Ic seggu wat alpha si
15
Hieromme wart die meester gram
 
Soe dat hi ene roede nam
 
Ende sloech jhesum op thoet
 
Ende thant viel die meester doet
 
Ende jhesuc stoet op ter vaert
20
Ende ghinc thuis tsiere moeder waert
 
Ioseph vernam dese sake
 
Ende was sere tonghemake
 
Tote marien sprac hi aldus
 
Ic duchte sere dat ihesus
25
Derre dinghe soe vele sal pleghen
 
Dat hi werden sal versleghen
 
Van iemene in haestecheden
 
Want vele volcs es onbescheden
 
¶ Maria sprac en onsiedu twint
30
Die ghene diet heft ghesint
 
Onder tfolc hier te dale
 
Salne bescermen harde wale

Hoe ihesus sinen meester nam den boec vter hant ende selue las .lxxx.

 
Echt baeden die ioedsche pertien
 
Ane iosephe ende ane marien
 
Datmen ihesum ter scolen kere
 
Tenen meester diene lere
5
Zuetelec ende ongheslaghen
 
Ioseph ende maria ontsaghen
 
Des volx gheroepe al in een
 
Ende oec die phariseen
 
Ende die papen die alle daghe
10
Ouer ihesuse maecten claghe
 
Om dat hi hem onderwonde
 
Wijsheiden die hi vonde
 
Den volke te leerne openbare
 
Nochtan dat hi leec ware
15
Ende dat hem niene hoerde toe
 
Dkint leiddensi doe
 
Vore enen anderen wisen man
 
Wel wistensi nochtan
 
Dat niemen daer toe en dochte
20
Dat hi dit kint leren mochte
 
Want hi in hem hadde algaeder
 
Die wijsheit des ewechs vaeder
 
¶ Doen hi in die scole quam ghegaen
 
Wart hi metten heyleghen gheest beuaen
25
Den boec nam hi altehant
 
Dien scoelmeeste vter hant
 
Daer die wet in bescreuen was
 
Die hi voert den clerken las
 
Te lesene soe begonste hi daere
30
Vore al tfolc openbare
 
Niet vten boeke daer ic af seide
 
Maer vter leuender godheide
 
Ende vt dien gheeste zonder gront
 
Sprac die benedide mont
35
Recht oft ene beke diepe
 
Vt ere fonteinen diepe
 
Die altenen vol ware
 
Alsoe openbaerdi dare
 
Ende leerde den volke voert
40
Des leuens gods woert
 
Die meester viel op sine knien
 
Ende anebedde ihesum van dien
 
Dat hi sprac selke woerde
 
Die noyt mensche tierst en hoerde
45
Die mare brac vt in die stat
 
Tierst dat ioseph vernam dat
 
Wart hi harde sere veruaert
 
Ende liep thant te ihesum waert
 
Om dat hi anxt hadde groet
50
Oec vandes meesters doet
 
Doen die meester wart gheware
 
Dat ioseph daer comen ware
 
Riep hi lude alsine macht
 
Ioseph ghi soudt hebben bracht
55
Enen ionghere alsoe seiddi
 
Ende hi es meester bouen mi
 
Wie es hi in desen daghen
 
Die sine woerde mochte ghedraghen
 
Inne canse seker niet verstaen
60
Doen was die scrifture voldaen
 
Die ons dauid weten doet
 
Waters es vol goeds vloet
 
Want sine voreghereescap es alsoe
 
Ioseph ende maria voeren doen
65
Met horen kinde ihesum
 
Woenen in capharnaum
 
Dats op die zee om dat
 
Hen dat volc was ghehat
 
Om die wondre die christus wrachte
70
Mids sire godliker crachte

Hoe ioseph den man ghenas mids gods wille .lxxxi.

 
DOen ioseph maria ende ihesus
 
Te capharnaum woenden aldus
 
Was daer een poertre alsic las
 
Die rike ende wel ghemint was
5
Ende hiet alsoe ioseph hiet
 
Die soe siec was dat hi versciet
 
Ihesus hoerde op die straten
 
Tfolc claghen vtermaten
 
Ende maken groet mesbare
10
Om dat dese ioseph doet ware
 
Tote iosephe sprac hi dan
 
Hoe quam dat ghi desen man
 
Eer hi starf niene stoedt bi
 
Hi es doch gheheeten als ghi
15
Ende hadten doen ghenesen
 
Ioseph sprac hoe mochte dat wesen
 
Dat ne constic niet ghedoen
 
Nemt den doec sprac ihesus doen
 
Dien ghi hebt op vwe hoet
20
Ende gaet ten man daer hi leeght doet
 
Hi es noch opt bedde sijn
 
Ende legtene op sijn anscijn
 
Ende segt ihesus moet v
 
Goede ghesonde gheven nv
25
Hi sal ghesont op staen
 
¶ Ioseph es thant ghegaen
 
Ende dede alsoe ihesus seide
 
Ende alsoe saen zonder beide
 
Stoet die man op ghesont
30
Ende vraeghde ter seluer stont
 
Wie dat tie ihesus ware
 
Ende onlanghe hier nare
 
Voerensi woenen ende ihesus mede
 
Te bethleem in iosephs stede
35
In sijn huis ende in sijn goet
 
Nu hoert voert wat ihesus doet

Hoe ihesus iacoppe ghenas vander slanghen venine .lxxxij.

 
DOen ioseph aldus bi hem
 
Woende binen bethleem
 
Hiet ioseph sinen ousten sone
 
Iacob hiet de ghone
5
Dat hi inden hof ghinghe daer vut
 
Ende laese waermoes ende cruut
 
Datmen sieden ende eten soude
 
Iacob ghinc alsoe houde
 
Inden hof daer dwaermoes stoet
10
Ihesus volghdem opten voet
 
Soe dats niene wiste maria
 
Noch ioseph dat hi volghde na
 
Doen iacob begonste lesen
 
Waermoes quam met desen
15
Ene slanghe vter erden thant
 
Ende sloech iacoppe an sine hant
 
Soe datsi hem thant ontstac
 
Vanden venine datter in stac
 
Ende dwee quam hem soe groet
20
Dat hi waende bliuen doet
 
Betterlike soe riep hi
 
Ene slanghe heeft doet mi
 
¶ Ihesus liep hem thant toe
 
Ende nammene metter hant doe
25
Daer hi dwee in gheuoelde
 
Ende die hant si vercoelde
 
Ende iacop en hadde ghene noet
 
Ende die slanghe lach daer doet
 
Ioseph ende maria wisten niet
30
Wat daer buten was ghesciet
 
Maer doen si hadden ghehoert
 
Iacops stemme ende sine woert
 
Liepensi te hem met vare
 
Dserpent vondensi doet dare
35
Ende iacoppe ghesont die ghelike
 
Mids ihesus christus visike
 
Die al wee mach ghenesen
 
Ghebenedijt moet hi wesen

Hoe ihesus kintsheit inde nam .lxxxiij.

 
DAt latijn zeeght hier na
 
Alse ioseph ende maria
 
Met horen maghen tsamen
 
In ghemeenscap quamen
5
Daermen at in enegher stede
 
Was daer hoer zuster mede
 
Diemen hiet maria cleophe
 
Dus lasic no min no mee
 
Ende oec harre zuster kindre
10
Ende ander maeghde meerre ende mindre
 
Ende daer en dorste niemen eten
 
Eer dat ihesus was gheseten
 
Spise handelen no broet sniden
 
Noch zitten gaen vore dien tiden
15
Dat ihesus christus comen was
 
Ende hi die spise ouer las
 
Met sinen heileghen monde
 
Ende alst gheuiel op zelke stonde
 
Dat hi merde nochtan
20
Soe en begonste daer nieman
 
Vore hi quam ende hijt
 
Al hadde ghebenedijt
 
Alshi sliep zeeght dat latijn
 
Quam altoes soe claren scijn
25
Omtrent hem ende soe ghedichte
 
Dat wonder was van selken lichte
 
Wies glorie ende ere
 
Duren sal emmermere
 
Hier nemt ihesus kintsheit inde
30
Want icker nemmeer en vinde
 
Alsoese transfereerde
 
Ieronimus ende keerde
 
Van ebreusche in latine tale
 
Want hi beide conste wale

Van ihesus miraclen ende ander dinc .lxxxiiij.

 
NV was christus twaren
 
Comen tsinen xij. iaren
 
Daer die ewangelisten
 
Die de waerheit best wisten
5
Op beghinnen te scriuen
 
Cristus leuen ende sijn bedriuen
 
Dwelke leuen iacob van merlant
 
Transfereerde met sire hant
 
Vten boeke alsic versta
10
Datmen heet scolastica
 
Daer hijt set in dietsche tale
 
Harde scoene ende harde wale
 
Daer soe vendi christus leuen
 
In dietsche harde wel bescreuen
15
Daeromme en willic die zaken
 
Die iacob maecte niet vermaken
 
Want hi thoeft es wildijt weten
 
Van allen dietschen poeten
 
Maer ihesus miraclen willic v
20
Some vertrecken nu
 
Ende metten cortsten ouerrinnen
 
Soe ict best can versinnen
 
¶ Dewangelisten ghewaghen das
 
Doe ihesus van .xij. jaren was
25
Ende ioseph ende maria tsamen
 
Met ihesum te iherusalem quamen
 
Tote temple vander steden
 
Om datsi daer zouden beden
 
Op enen hoeghen feestedach
30
Alsoe dioedscap doen plach
 
Dat hi van sire moeder doen sciet
 
Dat sijs noch ioseph en wisten niet
 
Ende ghinc inden temple leren
 
Ende ieghen die meestre disputeren
35
Die meestre vander wet waren
 
Die hi soe verwan twaren
 
Dat si en wisten zegghen wat
 
Hoer boeke en holpen niet en blat
 
Hi brachte hen nuwe lere voert
40
Die si noyt en hadden ghehoert
 
Doe sprakensi mettien
 
Dit wonder en was noyt ghesien
 
Dat dese die ghene lettren en kint
 
Dese wijsheit in hem vint
45
Sijn moeder quammer toe ghegaen
 
Si sprac kint wat heefstu ghedaen
 
Wi hebben di ghesocht beidegaeder
 
Sere bedroeft ic ende dijn vaeder
 
¶ Ihesus sprac ter moeder sijn
50
En wetti niet dat ic moet sijn
 
In dien dinghen spaede ende vroe
 
Die minen vaeder hoeren toe
 
Ihesus ghinc met sire moeder thuis
 
Ende die meestre bleuen confuis
55
Ghi hebt oec horen ghewaghen das
 
Hoe hi die lazerse ghenas
 
¶ Hoe hi verloeste twaren
 
Hen die beseten waren
 
Ende gheboet den quaden gheesten. dat
60
Si thant rumen moesten tvat
 
¶ Die ghichteghe ende die crople met
 
Ghenas hi oec al onghelet
 
Met enen siene ofte woerde
 
Daerdt dvolc sach ende hoerde
65
¶ Die blinde dedi zien
 
Ende sonderlinghe dien
 
Die blint was gheboren
 
Doeue dedi hoeren
 
Ghebenedijt moet hi sijn
70
Vanden watre maecti wijn
 
Ende broet vanden stene
 
.Xl. daghe ghemene
 
Ende .xl. nachte vasti dat
 
Hi daer binnen niet en at
75
¶ Doede soe verwecti mede
 
Ende sonderlinghe soe dede
 
Hi miraclen scoene ende groet
 
Ane lazarumme die doet
 
Hadde gheweest viere daghe lanc
80
Verwecte hi die lanc ende stanc
 
Ende leefde sider langhe stont
 
Weluerdech ende ghesont
 
¶ Doen oec baptiste ian
 
Christum doepte dan
85
Sachmen den heyleghen gheest claerlike
 
Op hem in ere duuen ghelike
 
Ende ene stemme sprac daer scoene
 
Dese es mijn lieue sone
 
Daer mi wel in heeft behaeght
90
Aldus soe ghewaeght
 
Die scrifture zonder wanc
 
Wat holpe dat ict maecte lanc
 
Alle sine werke ende sine woert
 
Diemen van hem leest ende hoert
95
Van sire gheboert tote sire doet
 
En sijn niet dan wondre groet
 
Alsoe scriuen dewangelisten
 
Die de waerheit niet en misten
 
Die .ij. zaghen sijn leuen an
100
Dat waren matheus ende ian
 
Want si waren sine iongheren beide
 
Ende zaghen al die waerheide
 
Vandien dat si screuen meest
 
Maer marcus ende lucas alsmen leest
105
En zaghen soe wel niet sijn leuen
 
Nochtan hebbensijt bescreuen
 
Soe ghelijc den anderen diet wel besiet
 
Dat lettel discordert ofte niet
 
Ende want ghi hoert alden dach
110
Vten ewangelien doen ghewach
 
Die dewanglisten scriuen
 
Soe latic nu die achter bliuen
 
Ende sal v maken memorie
 
Van nichodemus hystorie
115
Die hi bescrijft herde scoene
 
Van christuse den godsone

Hier beghint die geeste ons behouders die keyser theodosius vant te iherusalem in pylatus vierscare inden ghemenen boeken .lxxxv.

 
NIchodemus hadde des verdient
 
Dat hi was heimelec vrient
 
Ons heren ihesu christi
 
Ende was hem gherne dicke bi
5
Ende doen die ioeden christum vinghen
 
Ende alle sine iongheren hem afghinghen
 
Ghinc nichodemus emmer mede
 
Voer elken man in elke stede
 
Daermen christum leidde dan
10
Want hi was een mechtech man
 
Soe dat hi niet en ontsach
 
Dioedscap/ daer bi soe sach
 
Hi die dinghen bat doen
 
Dan si die waren ghevloen
15
Dese goede man nichodemus
 
Beghint christus passie aldus
 
Annas/ senna/ dathan/ ende cayphas
 
Gamaliel/ leui/ ende iudas
 
Alexander/ syrus/ ende neptalim
20
Ende menech ander ioede met him
 
Quamen alle vore pylaten
 
Met moede groet vtermaten
 
Ende wroechden christum alle tsamen
 
Van vele archs ende blamen
25
Si seiden wi kinnen dat hi
 
Iosephs ende marien zone si
 
Nochtan zeeght hi tgone
 
Dat hi es die godsone
 
Hi es coninc zeeght hi met
30
Hi wilt breken der vaedre wet
 
Want hi niene viert den zaterdach
 
Dien dioedscap oyt te vierne plach
 
[¶] Pylatus sprac na dit spreken
 
Wat doet hi oft wat wilt hi breken
35
Die ioeden antwerdden dan
 
Onse wet hout dat nieman
 
Tsaterdaeghs gainsen en sal
 
Dese gainst hi al ouer al
 
Crople/ blende/ entie crom gaen
40
Lazerze ende metten viant beuaen
 
Die gheneest hi opten zaterdach
 
Alsmen des niet doen en mach
 
Hi ne viertene vroech no spaede
 
En sijn dit niet quaede daede
45
Pylatus sprac waer bi
 
Dunct v dat dit quaet si
 
Die ioeden seiden daer naer
 
Hi es mesdaedech dats waer
 
Want mids belsbuke sijds ghewes
50
Die prince vanden duulen es
 
Soe werpt hi die duule vut
 
Sonder anders eneghe virtuut
 
Ende sijn hem alle onderdaen
 
Pylatus antwerde saen
55
Die de dinc wel besiet
 
Soe en est metten quaeden gheest niet
 
Duule werpen vte
 
Maer al bi gods virtute
 
¶ Die ioeden antwerden ende seiden
60
Wi bidden uwer moghentheiden
 
Dat ghine doet comen handelinghe
 
Vore v int ghedinghe
 
Ende dat ghine wilt hoeren an
 
Pylatus riep te hem dan
65
Enen bode die daer stoet bi
 
Seghe ihesum sprac hi
 
Ghetoghenlec ende met sinne
 
Dat hi tons come hier inne
 
Die bode ghinc vut thant
70
Ende brachte ghedraghen in sijn hant
 
Ene busle alsoe ic las
 
Inne weet weder bies oft stroe was
 
Hi neech ihesum met groeter werden
 
Ende sprayde daer opter erden
75
Die busle die hi brachte zaen
 
Here sprac hi ghi selt gaen
 
Hier op toten rechtre nu
 
Hi beghert te sprekene v
 
¶ Doen die ioeden dit saghen
80
Begonste hen quaellec behaghen
 
Datmen dit dede ihesuse
 
Doen riepensi op pylatuse
 
Waeromme en daedine niet voert
 
Eyschen hem diet toe behoert
85
Maer doetene eyschen enen knecht
 
Die crom en weet noch recht
 
¶ Pylatus vraechde den knecht zaen
 
Waerbi hi dat hadde ghedaen
 
¶ Here sprac die knecht thant
90
Doen ghi mi hadt ghesant
 
Te iherusalem in die stat
 
Saghic dat ihesus sat
 
Op enen esel ghinder
 
Ende dat debreusche kinder
95
Risere droeghen allegaeder
 
Die hadden scoene groene blaeder
 
Ende ghinghen hem ieghen daer hi reet
 
Selc spreidde oec sijn cleet
 
Inden wech daer hi leet
100
Si riepen alle ghereet
 
Osanna hoeghste coninc vri
 
Ghebenedijt si di
 
Die comt inden name ons heren
 
Dit daedensi hem daer teeren
105
Daeromme woudic hem oec doen ere
 
Vandien dat ic vermochte here
 
¶ Die ioeden riepen lude doe
 
Ende spraken den bode dus toe
 
Der ebreuscher kinder taele
110
Die es ebreusch altemale
 
Ende want ghi sijt een griex man
 
Hoe verstoedi ebreusch dan
 
Ic vraghes sprac hi thant
 
Enen ioede diet mi ontbant
115
¶ Pylatus antwerde doe
 
Wat riepensi ende hoe
 
Here sprac die bode alsict versta
 
Soe riepensi osanna
 
Wat bediet osanna vraghic di
120
Het diedt here salech maect mi
 
¶ Pylatus sprac ten ioeden voert
 
Ghi hebt nu wel ghehoert
 
Wat uwes selfs kinder riepen
 
Wat wildi desen verdiepen
125
Wat heeft hi dan mesdaen
 
Doen sweghen die ioeden zaen
 
Echt hiet pylatus zonder waen
 
Den bode om ihesum gaen
 
Dat hine comen daede houde
130
In wat manieren dat hi woude
 
Die bode keerde weder omme
 
Ende seide tote jhesumme
 
Dat hi toten rechtre ghinghe
 
Hi wouden spreken handelinghe
135
Ihesus ghinc doen daer inne
 
Mi dunct alsoe in minen sinne
 
Dat daer liede stoeden ane
 
Die elc hilden enen vane
 
Daer een teken in stoet
140
Dat peinsic in minen moet
 
Datmen doen plach aldus
 
Daer dinghen soude pylatus
 
Doe ihesus vore die vanen leet
 
Boghensi alle ghereet
145
Ende neghen te ihesum waert
 
Doe riep pylatus ghereet ter vaert
 
En mercti niet ghi heren
 
Hoe dese tekene christum eren
 
Daermense hout in die hant
150
Die ioeden seiden thant
 
Met onsen oeghen wi saghen
 
Datsi die de tekene draghen
 
Selve neghen ihesumme
 
Pylatus iesch voert hieromme
155
Die vaendraghers ende vraghden zaen
 
Waeromme si dat hadden ghedaen
 
Doen antwerdensi mettien
 
Here wi sijn zeker vandien
 
Onsculdech altemale
160
Dat moeghdi weten herde wale
 
Waertoe soude wi hem nighen
 
Wi saghen hem seluen bighen
 
Die tekene die wi hilden daer
 
Pylatus sprac thant daer naer
165
Ic segghu heren wat ghi doet
 
Ghi selt kiesen dat dunct mi goet
 
.Xij. starke manne nu
 
Die ghi selue wilt onder v
 
Die de tekene houden selen
170
Ende ic sal hen beuelen
 
Op hare hoeft af te slane
 
Datsi en boghen neghenen vane
 
Dit was altehant ghedaen
 
Doen dedemen ihesuse vte gaen
175
Daer hi te voren was ghestaen
 
Ende weder in keeren zaen
 
Alsoe was pylatus beheet
 
Ende alshi vore die vanen leet
 
Neghensi christum onsen here
180
Alse te voren min no mere
 
 
 
Pylatus wart versaeght doe
 
Aldus sprac hi den ioeden toe
 
Nu sidi doch seker das
 
Datter knecht scout niet en was
185
Dattie tekene christum neghen
 
Die ioeden doen stille sweghen
 
¶ Thant soe sende hier na
 
Pylatus wijf ver publica
 
Tote pylaten enen bode
190
Die seide datsi hem ontbode
 
Dat hi hem clene no groet
 
En onderwonde van ihesus doet
 
Hore ware soe vele in hoer droemen
 
Pinen ende anxte van hem comen
195
¶ Doen dit die ioeden hoerden an
 
Sprakensi te pylaten dan
 
Wi seiden v wel dat hi
 
Een ongherecht man si
 
Desen droem en twiuelets twint
200
Heeft hi uwen wiue in ghesint
 
Mids des duuels macht
 
Die hem dienen dach ende nacht
 
¶ Pylatus keerde hem omme
 
Ende sprac tote ihesumme
205
Waeromme en antwerdi niet
 
Ghi hoert nu wel ende siet
 
Wat ghetughen dat v
 
Dese liede gheuen nu
 
Ihesus antwerde met zoeten sinne
210
En haddensi gheen spreken inne
 
Si en spraken niet tesen stonde
 
Ende elc mach met sinen monde
 
Spreken si quaet si goet
 
Mer die quaet seeght hi mesdoet
215
¶ Doudere vanden ioeden spraken
 
Wi hebben te hem wert gnoech zaken
 
Dierste es wildijt hoeren
 
Hi es in keefdoeme gheboren
 
¶ Dander. hi es van bethleem
220
Daermen die kinder om hem
 
Voermaels al onthoefde
 
Ende vanden liue roefde
 
¶ Dat derde es dat sijn moeder doe
 
Met hem in egypten vloe
225
Ende en dorste hore danne
 
Ghetroesten te niemanne
 
¶ Doen stoeden daer andre ioeden bi
 
Die voert torden ende seiden dat hi
 
Van keefdoeme niene ware comen
230
Want maria hadde ghenomen
 
Met wette horen man
 
Pylatus antwerdde dan
 
Dien ouden ioeden zonder beiden
 
Die ihesum keefkint seiden
235
Het schijnt sprac hi openbaer
 
Dat uwe woerde niene sijn waer
 
Want uwes selfs liede tughen als ghi hoert
 
Dat hi es van wettegher gheboert
 
Annas ende cayphas spraken doe
240
Met hoeghen moede pylatuse toe
 
Alle tfolc roept dat hi
 
In keefdoeme gheboren si
 
Ende dat hi es van valschen treken
 
Ende dese die met hem spreken
245
Sijn vernoiert allegader
 
Want hoer moeder ende hoer vaeder
 
Ende hoer vordren waren heidijn
 
Al eest dat dese nv ioeden sijn
 
Ende si willen nu echt verkeeren
250
Mids des ihesus leeren
 
¶ Doe torden daer .xij. ioeden voert
 
Der welker namen ghi hebt ghehoert
 
Lazar/ jacob/ anchanius
 
Samuel/ ysaac/ asterius
255
Phineus/ crispus/ esras
 
Agrippa/ annes/ ende iudas
 
Dese spraken al ongheuiert
 
Wi en sijn niet vernoyiert
 
Wi sijn meerre ende minder
260
Alle ioeden ende ioeden kinder
 
Ende wi zegghen die waerhede
 
Wi waren ter ieghenwordechede
 
Daer ioseph troude marien
 
Des sele wi ouer al lien
265
¶ Doen soe sprac pylatus
 
Tote dien tweuelen aldus
 
Nu besweric v bi
 
Der seluer hulden die ghi
 
Onsen here den keyser sculdech sijt
270
Dat ghi mi die waerheit lijt
 
Oft ihesus als ghi seidt te voren
 
¶ Van wetteghen bedde es gheboren
 
Si seiden weder onghelet
 
Wi liede hebben ene wet
275
Dat wi niet en selen sweren
 
Maer hen diet willen weren
 
Doet sweren ofte neen
 
Doet ons allen ghemeen
 
Steruen en vindijt niet ter waerheden
280
Die dinc alsoe als wise seiden
 
¶ Pylatus gheboet handelinghe
 
Dat tfolc al vte ghinghe
 
Sonder die tweleue dedi dare
 
Bi hem bliuen in die vierscare
285
Ende ihesum dedi vutwert gaen
 
Toten .xij. sprac hi zaen
 
Nu zegt mi bi wat dinghen
 
Willensine ter doet bringhen
 
¶ Doe seidensi pylaten
290
Si beniden vtermaten
 
Dat hi tfolc tsaterdaghs gheneest
 
¶ Soe hoeric dan wel soe eest
 
Om sine goede werke al bloet
 
Dat si begheren sine doet
295
Here sprakensi dats waer
 
Wi zegghen v openbaer
 
Die dinc maket al die werre
 
Doe wart pylatus soe erre
 
Doen hi verstoet dese dinc
300
Dat hi vter vierscare ghinc
 
Ende seide ten ioeden die daer stonden
 
Ic hebbe nu gnoech orkonden
 
Dat ic ghene mesdaet en can
 
Venden in desen man
305
Die ioeden antwerden tier stont
 
Ende seiden pylaten in sinen mont
 
En wiste niet openbare
 
Dat hi van quaeden daeden ware
 
Wine haddenne niet gheleuert di
310
¶ Pylatus seide nu houtene ghi
 
Ende doemtene na vwe wet
 
Die ioeden al onghelet
 
Antwerden pylatus danne
 
Ons en staet te doedene niemanne
315
¶ Pylatus es weder ghegaen
 
In die vierscare ende dede zaen
 
Ihesum te hem comen alleen
 
Ende vraghde hem tusschen hem tween
 
Du best der ioeden coninc
320
Ihesus seide dese dinc
 
Du seghs dese dinc vte di
 
Oft andere seident di van mi
 
¶ Pylatus sprac alst hem bestiet
 
En benic dan een ioede niet
325
Dijns selfs liede ende dine bisscoppe
 
Hebben mi di gheleuert oppe
 
Wat heftu dan mesdaen
 
Ihesus antwerdde zaen
 
Ende sprac aldus mijn rike
330
Nes niet van desen ertrike
 
Maer hadde dat rike mijn
 
Van desen ertrike ghesijn
 
Die ghene die te minen dienste staen
 
Hadden dat wel wederstaen
335
Dat ic en ware meer no min
 
Den ioeden gheleuert alsic bin
 
Nu en es waerlike
 
Van hier niet mijn rike
 
¶ Pylatus sprac doe dese dinc
340
Daeromme soe bestu coninc
 
Ihesus antwerde nu
 
Want ic coninc ben dat seghstu
 
Noch sprac ihesus mettien
 
Ic ben gheboren in dien
345
Ende comen om dat ic al
 
Der waerheit ghetughen sal
 
Ende wie vander waerheit es
 
Hoert mine stemme sijds ghewes
 
Pylatus sprac wat es waerheit
350
Ihesus heeft weder gheseit
 
Wi zegghen de waerheit hire
 
Maer in welkerhande mainiere
 
Moet men van hen ghedoemt werden
 
Die macht hebben opter erden
355
¶ Pylatus liet allene dare
 
Ihesum in die vierscare
 
Ende ghinc toten ioeden thant
 
Ende seide dat hi en vant
 
In ihesum zake en ghene
360
Die ioeden spraken ghemeene
 
Hi seide hi mach den tempel breken
 
Ende binnen drien daghen weder reken
 
Wat temple sprac pylatus doen
 
Den tempel die salomoen
365
Maecte in .xlvi. iaren
 
Vermat hi hem twaren
 
Dat hine werpen mochte neder
 
Ende in drien daghen maken weder
 
Pylatus sprac na desen
370
Ic wille onsculdech wesen
 
Vanden bloede des gherechts mans
 
Die ioeden riepen lude thans
 
Sijn bloet meerre ende minder
 
Bliue op ons ende op onse kinder
375
¶ Pylatus iesch alsoe houde
 
Die leuiten entie oude
 
Ende dat paepscap daer die dinc
 
Van dier zaken meest ane ghinc
 
Hi sprac heimelec ghi heren siet
380
Dit en soudi doen niet
 
Noch hier mede gaen voert
 
Hine heues slijfs niet verboert
 
Om dat hi tsaterdaeghs ghenas
 
Den ghenen die tonghereke was
385
¶ Doen antwerdensi met enen rade
 
Die den keyser scande daede
 
Hi hadde verdient der doet
 
Dese mesdaet es noch alsoe groet
 
Hi heeft gode scande ghedaen
390
Pylatus hiet den ioeden zaen
 
Dat si ghinghen vter vierscare
 
Ende iesch ihesum hem bat nare
 
Wat soe salic sprac hi
 
Nu moghen doen metti
395
¶ Doe antwerde ihesus
 
Het es ghegheuen aldus
 
¶ Hoe eest ghegheuen sprac pylatus
 
Doe seide ihesus christus
 
Moyses entie propheten
400
Hebben ouer lanc doen weten
 
Mine passie ende mijn verrisen
 
Alsoet die boeke noch wisen
 
¶ Doe dat die ioeden hoerden an
 
Sprakensi te pylatuse dan
405
Hoe wildi dat hi doe mere
 
Scande gode onsen here
 
[¶] Pylatus antwerde zaen
 
Dunctu dat scande ghedaen
 
Soe leidtene selue nu
410
Tuwer synagoghen met v
 
Ende doemtene na uwe wet
 
¶ Die ioeden seiden onghelet
 
Onse wet hout soe wie
 
Enen anderen mesdoet dat die
415
Viertechvout betren moet
 
Maer die ieghen gode mesdoet
 
Datmen steinen sal dien
 
¶ Pylatus sprac mettien
 
Sou houdtene ende doet hem al
420
Dat uwe wet leren zal
 
Pylatuse antwerdensi
 
Datmenne cruce dat wille wi
 
Pylatus sprac dat nes niet goet
 
Doe sach hi opt folc dat daer stoet
425
Ende zach daer vele liede wenen
 
Hi sprac en es den ghemenen
 
Volke niet lief ihesus doet
 
Die ioeden spraken weder bloet
 
Daeromme comen hier ionghe ende oude
430
Om dat ihesus steruen zoude
 
¶ Pylatus sprac wats sine mesdaet
 
Dat hem emmer te steruene staet
 
Om dat hi zeeght sprakensi
 
Dat hi godsone ende coninc si
435
¶ Nichodemus quam voert ghegaen
 
Ende es vore den rechtre ghestaen
 
Ende bat dat hi hoeren woude
 
Een luttel dat hi zegghen zoude
 
Pylatus sprac zeght an
440
Nichodemus sprac ic zeght v dan
 
Ic quam sprac hi al toten papen
 
Ten ouderen vanden ioedscapen
 
Entien leuiten twaren
 
Die int synagoghe versaemt waren
445
Ic seide ghi heren ghi doet quaet
 
Dat ghi soe sere staet
 
Om te bederuene desen mensche
 
Die teekene doet van wensche
 
Die soe scoene sijn ende soe goet
450
Datse noyt mensche en dede noch en doet
 
Laet hem bliuen in rasten
 
Ende wilt merken ende tasten
 
Eist dat hi met gode werct
 
Sine teekene selen ghesterct
455
Bliuen ende altoes staen
 
Eest oec anders si zelen vergaen
 
Want moyses was van gode ghesint
 
In egypten als ghi wel kint
 
Ende dede teekene scoene
460
Vore den coninc pharaoene
 
Die hem god selue hiet doen
 
Twee meestre waren daer doen
 
Iamnes ende mambres als wi lesen
 
Die tfolc daer plaghen te ghenesen
465
Die oec daeden daer ter stede
 
Some teekene die moyses dede
 
Ende die egyptiene hilden dan
 
Ouer gode dese .ij. man
 
Ende want hoer teekene twaren
470
Vter macht gods niet en waren
 
Soe moestensi te nieute gaen
 
Ende moyses moesten staen
 
Hier bi soe raedic v dan
 
Dat ghi rusten laet den man
475
Want hine heeft cleene no groet
 
Verdient enegher doet
 
 
 
DIe ioeden antwerden nu
 
Du best oec sijn ionghere dat bestu
 
Ende wercs al na sijn woert
480
Nichodemus sprac nu hoert
 
Es de rechtre sijn ionghere bi di
 
Dat hine gherne hilde vri
 
Ende verloeste vte vwer cracht
 
Daer omme heeften des keysers macht
485
In dese werdecheit gheset
 
Om dat hi elken sal doen wet
 
¶ Die ioeden worden erre doe
 
Ende spraken nichodemum toe
 
Als honde die op andere scieten
490
Sire waerheit moetstu ghenieten
 
Ende deel met hem hebben tsamen
 
¶ Nichodemus seide amen
 
Dit ontfaic al ghereit
 
Ghelijc dat ghijt hebt gheseit
495
¶ Doe seide en ioede die daer quam voert
 
Rechtre maghic spreken en woert
 
Die rechtre seide iadu
 
Here seidi soe zegghic v
 
Ic lach .xxxviij. iare
500
Op mijn bedde van ziecten zware
 
Ihesus quam eens al dare
 
Ende ghenas openbare
 
Beseten liede vele twaren
 
Ende die anders oec ziec waren
505
Doe droechmen metten bedde mi
 
Tote ihesum ende hi
 
Sprac te mi eer iet lanc
 
Doe wech dijn bedde ende ganc
 
Ende ic dede mijn bedde wech ter vaert
510
Ende ghinc ghesont thuiswaert
 
¶ Die ioeden seiden te pylaten dan
 
Her rechtre nu vraeght den man
 
Op wat daghe dat hine ghenas
 
Doe seide die man het was
515
Saterdaeghs doe dit gheuel
 
¶ Her rechtre wi seident v wel
 
Spraken die ioeden dat hi
 
Den zaterdach niene houdt vri
 
Entie duule dan vte coert
520
¶ Doe quam daer een ioede voert
 
Her rechtre sprac hi nu wilt mi horen
 
Blint soe wasic gheboren
 
Ende daer ihesus liden zoude
 
Riepic op hem alsoe houde
525
Dauits zone wilt mijns ontfarmen
 
Ende hi hoerde thant mijn carmen
 
Ende leide op mijn oeghe sijn hant
 
Ende doen zaghic altehant
 
Een ander ioede tard oec voert
530
Ende seide her rechtre nu hoert
 
Ic was al crom dat ic soe was
 
Met enen woerde hi mi ghenas
 
¶ Een ander sprac ten zeluen male
 
Ic was lazers altemale
535
Met enen woerde ghenas hi mi
 
¶ Een wijf stoet oec daer bi
 
Diemen noemt veronica
 
lc was ziec sprac si hier na
 
Vander bloetsocht xij. iaer
540
Doe quamic eens hem soe naer
 
Dat ic eens sijn cleet taste
 
Ende vordane haddic raste
 
Mijns onghemaecs ende was ghenesen
 
¶ Die ioeden spraken wi lesen
545
In onse wet al ouer al
 
Dat gheen wijf tughen en sal
 
¶ Doen riepen daer int ghemeen
 
Vele liede ouer een
 
Hi es prophete en gherecht man
550
Die scoene teekene doen can
 
Dien de viande sijn onderdaen
 
¶ Toten papen sprakensi zaen
 
Waeromme en ghebiedi niet aldus
 
Den boesen gheesten als ihesus
555
¶ Some seidensi mede
 
Hoe ihesus opstaen dede
 
Lazarum ende sijn leuen gaf
 
Daer menech ioede stoet omt graf
 
¶ Pylatus wart thant veruaert
560
Doen sprac hi dus ten ioeden waert
 
Waerbi wildi ghi ioeden
 
Dit onnoesel bloet doeden
 
Doe dede pylatus te heme
 
Comen den zeluen nichodeme
565
Ende die xij. die ghi
 
Voren horet zegghen mi
 
Die ghetuight hadden openbare
 
Dat christus gheen keefskint en ware
 
Gheraedt mi sprac hi des biddic v
570
Wat ic hier met mach doen nu
 
Want ic duchte in minen waen
 
Dat tfolc elc andren mach verslaen
 
¶ Wine wetens spraken die ioeden doe
 
Ghewerds hen diet bringhen toe
575
¶ Doe soe sprac pylatus twaren
 
Tote al dien ioeden die daer waren
 
Het heeft een zede gheweest tote nu
 
Datmen plach te latene v
 
Enen gheuanghenen alst paeschdach was
580
Ic hebbe enen heet barrabas
 
Die van manslachte as gheuaen
 
Ende want ic niet en can verstaen
 
Dat ihesus cleine ofte groet
 
Verdient heeft der doet
585
Wien willic v dan quite laten
 
¶ Doen riepensi tote pylaten
 
Doet ons wech desen man
 
Ende laet ons quite barraban
 
¶ Wat doe ic doe sprac pylatus
590
Met ihesum diemen heet christus
 
¶ Si spraken met ere druist
 
Hi zal wesen ghecruist
 
Voert oec seidensi
 
Eest dat ghine laet vri
595
Soe en sidi niet skeysers vrient
 
Hine heues oec niet verdient
 
Want hi seide openbare
 
Dat hi godsone ende coninc ware
 
Lichte begherdi oec dat hi
600
Onder den keyser een coninc si
 
¶ Pylatus wart thant erre
 
Altoes sprac hi maecti werre
 
Soe daeden vwe vordren ende parlement
 
Dat ter waerheit wel es bekent
605
Ende ghi waert oyt quaet ende fel
 
Den ghenen die v daeden wel
 
¶ Wie dede ons wel sprakensi
 
¶ Vwe here v god sprac hi
 
Die vwe vorders verloeste scoene
610
Vter macht van pharaoene
 
Doe si verdruct waren swaer
 
Vte egypten leiddise daer
 
Ende dore die zee ghemeen
 
Dathen dwater niene ghereen
615
In die woestine voeddise met
 
Met manna ende met voglen vet
 
Ende drinkese met watre mede
 
Dat hi vten steene springhen dede
 
De wet hi hen daer toe gaf
620
Nochtan ghinghen si hem af
 
Ende en kindens groet noch half
 
Maer anebeedden een calf
 
Datsi van ere ghieten daeden
 
Hoers selfs gode in smaden
625
Doen hoer god dit wreken woude
 
Verbadse moyses alsoe houde
 
Dit soe wetti alle wel
 
Nu haetti oec ende sijt fel
 
Ihesum vwen coninc
630
Pylatus staet op met derre dinc
 
Ende woude vter vierscaren gaen
 
Doe riepen die ioeden zaen
 
Wi ghien dat die keyser coninc es
 
Niet ihesus des sijt ghewes
635
Doen herodes quam te voren
 
Dat een coninc ware gheboren
 
Alsoet hem te voren brochten
 
.Iij. coninghe diene sochten
 
Dedine soeken alsoe houde
640
Om dat hine doeden woude
 
Ioseph sijn vaeder nammene thant
 
Ende voerdenne in egypten lant
 
Doen dede herodes twaren
 
Die kindere van .ij. iaren
645
Doeden of daer beneden
 
In bethleem der steden
 
¶ Doen pylatus dit verstoet
 
Wart hi versaeght in sinen moet
 
Toten ioeden sprac hi mettien
650
Es hi dit die ghene dien
 
Herodes sochte zegghet mi
 
¶ Si antwerden dit selue es hi
 
¶ Pylatus wart noch meer veruaert
 
Sine hande dwoech hi ter vaert
655
Hi sprac vore tfolc dat daer stoet
 
Ic en wille des gherechts mans bloet
 
Scout hebben noch mesdaet
 
Dat siedi wel die hier staet
 
Doe riepen die ioeden ghinder
660
Sijn bloet si op ons ende op ons kinder
 
Doe dede pylatus zonder beiden
 
Ihesum vore hem leiden
 
Daer hi in sine dingbanc zat
 
Tote ihesum sprac hi dat
665
Ic sal di gheselen doen na tstatuut
 
Dat doude princen gauen vut
 
Want dijns selfs gheslachte heft di
 
Ouer sculdech gheproeft mi
 
Dit was thant ghedaen
670
¶ Doen soe hiet pylatus zaen
 
Ihesum ane enen cruce slaen
 
Daer soe sachmen ihesum gaen
 
Vter vierscare tsire passien waert
 
Met tween dieuen ghescaert
675
Daer hi tusschen hen beiden was
 
Deen hiet gysmas ende dander gesmas
 
Dus ghinc hi met desen conuente
 
Toter stede van dien tormente
 
Daer daedense hem vut sine cleeder
680
Ende bonden hem omme weder
 
Een linen cleet ende hebben hem met
 
Ene dorne croene opt hoeft gheset
 
Ane dat cruce hinc hi daer
 
Tusschen .ij. dieue dat es waer
685
Ter rechter zide hinc gysmas
 
Ende ter slinkere gesmas
 
Ihesus sprac vaeder en wrect dit niet
 
En weet niet wat het doet dit diet
 
Sine cleedere soe deildensi
690
Tfolc dat daer stoet bi
 
Bespottenne dat es waer
 
Der papen princen die daer
 
Stoeden entie ouderen mede
 
Spraken onder hen ter stede
695
Ander liede maecte hi ghesont
 
Ghenese hem seluen teser stont
 
Es hi godsone soe ga af
 
Als hi selue te verstaene gaf
 
¶ Riddren stoeden daer alsoe wel
700
Die oec met hem maecten spel
 
Si mingden galle ende asijn
 
Ende settent ane den mont sijn
 
Ende boden hem drinken alsoe
 
Ende spraken hem aldus toe
705
Es dattu der ioeden coninc sijs
 
Verloes di zeluen wantus lijs
 
¶ Longius ondede met groten ghere
 
Ihesus zide met enen spere
 
Daer bloet ende water vut ran
710
¶ Pylatus dede scriuen dan
 
Ant cruce daer hi ane hinc
 
Dits ihesus der ioeden coninc
 
In ebreusch in griex ende in latijn
 
Moeste dit daer ghescreuen sijn
715
¶ Doen seide deen dief gesmas
 
Die ter slinker ziden ghehanghen was
 
Eest dattu christus best soe
 
Verloese di ende ons daer toe
 
Doen sijn gheselle dat hoerde
720
Scout hine van dien woerde
 
En onsiestu sprac hi gode niet
 
Die hier staes in dit verdriet
 
Wi hebben te rechte loen ontfaen
 
Van dat wi hier hebben ghedaen
725
Dese en dede noyt quaetheide
 
Doe sprac hi noch ende seide
 
Here ghedinct mijns tier tijt
 
Als ghi in uwen rike sijt
 
Ihesus sprac du sout dat zegghic di
730
Heden int paradijs sijn met mi
 
Doen wardt donker in die werelt wijt
 
Het was omtrent sexte tijt
 
Ende bleef oec donker alsoe
 
Toter hoegher noenen toe
735
Des tempels zeil daer ter stede
 
Scoerde in tween sticken mede
 
Met dien soe riep ihesus
 
Met groter stemmen aldus
 
Vaeder inden handen dijn
740
Soe beuelic den gheest mijn
 
Ende thant doen hi dat seide
 
Gaf hi den gheest zonder beide
 
¶ Doen centurio hadde ghesien
 
Dese wondre daer ghescien
745
Dancte hi gode ende sprac dan
 
Seker dit was en gherecht man
 
Ende dat volc dat daer stoet
 
Wart versaeght in sinen moet
 
Ende clopten vor hore herten doe
750
Ende keerden thuiswert alsoe
 
¶ Centurio thant vertrac voert
 
Wat hi ghesien hadde ende ghehoert
 
Doen pylatus dit verstoet
 
Wart hi soe droeue in sinen moet
755
Dat hi in dien daghe om dat
 
Noyt en dranc noch en at
 
Die ioeden dedi tote hem comen
 
¶ Hebdi sprac hi vernomen
 
Die dinghe die daer sijn ghesciet
760
Si seiden daer an gheleeght niet
 
Het was eclyps der zonnen maer
 
Alsoe si pleeght op zelc iaer
 
 
 
Ihesus vriende stoeden daer
 
Van verren ende zaghen naer
765
Ende wiue die hem volgheden na
 
Vten lande van galilea
 
Ende scouweden ihesus van verren ane
 
Met meneghen groten trane
 
¶ Thant quam en man hier na
770
Van arismathya
 
Dats ene stat inder ioeden lant
 
Dese man hi was bekant
 
Een goet man ende en gherecht
 
Ende en hadde niet mede gheplecht
775
Noch gheuolght lude no stille
 
Der ioeden wroeghen noch haren wille
 
Maer hi was salechlike
 
Verbeidende gods rike
 
Ioseph was sine name
780
Hi verbat ihesus lichame
 
Pylaten diene hem gherne gaf
 
Den lichame dedi doen af
 
Ende wantene in een suuer cleet
 
Ende leidene in sijn graf ghereet
785
Int welke dat vore dien dach
 
Noyt ander mensche in en lach
 
¶ Doen die ioeden vernamen dat
 
Ioseph den lichame verbat
 
Ende ten graue hadde ghedaen
790
Ghinghensi thant na hem staen
 
Ende na die xij. die te voren
 
Ihesum in wette seiden gheboren
 
Ende na nichodemum daer toe
 
Ende na dandre die doe
795
Hadden vor pylatus oeghen
 
Ihesus goede werke vertoghen
 
Alsoe ghi vore hebt ghehoert
 
Ende en dorsten niet comen voert
 
 
 
DOen si hen alle borghen dus
800
Toende hem allene nichodemus
 
Want hi was der ioeden vorste
 
Die ioeden vraghden hoe hi dorste
 
In die synagoghe comen bidi
 
Hi hadde gheweest volghere christi
805
Ende des hi ghenieten zal
 
Des moetstu ghenieten al
 
In dander werelt te samen
 
Doen sprac hi amen amen amen
 
Ioseph quam oec voert doe
810
Ende sprac dien papen aldus toe
 
Waerbi stoerdi v om dat
 
Ic ihesus lichame verbat
 
Dats waer ic dedene af
 
Ende leidene in mijns selfs graf
815
Ghewonden in en cleet reene
 
Ende decte tgraf met enen stene
 
¶ Ioseph wart thant gheuaen
 
Ende in vaste hoede ghedaen
 
Ende si seiden hem openbare
820
Dat hi niet werdech en ware
 
Dat menne grauen zoude in derde
 
Maer in sire groter onwerde
 
Soudemen sijn vleesch na sijn leuen
 
Den beesten ende den voglen gheuen
825
Doe sprac ioseph mettien
 
Dits ghelikenesse vandien
 
Dat hem golyas verwaende
 
Ende dauite doeden waende
 
Dien god halp in der noet
830
Die prophete zeeght al bloet
 
Gheeft mi op die zake
 
Ic sal selue doen die wrake
 
¶ Doen wart pylatus meer vervaert
 
Ende dwoech sijn hande ter vaert
835
Ende sprac met inneghen moede
 
Ic ben onsculdech van sinen bloede
 
Alsoe ic te voren dede verstaen
 
Doen antwerdet di mi saen
 
Sijn bloet si meerre ende minder
840
Op ons ende op onse kinder
 
Ende ic vruchte dat goeds gramheit
 
Comen sal als ghi hebt gheseit
 
Ende swaerlec op v sal wesen
 
¶ Ioseph wart met desen
845
In ene starke camere ghedaen
 
Daer hi inne was gheuaen
 
Daer enghene veinstre ane en was
 
Ende annas ende cayphas
 
Versloeghen vaste die dore
850
Ende lietender goede hoede vore
 
Ende alsoe soudi ligghen daere
 
Tote dat zaterdach leden ware
 
¶ Na den zaterdach quamen
 
Alle die papen te samen
855
Die leuiten ende ander ioeden
 
Om datmen iosephe zoude doeden
 
Ende datmen daer visieren woude
 
Wat doede hi steruen zoude
 
¶ Doen die raet ghegadert was
860
Hieten annas ende cayphas
 
Datmen iosephe brachte voert
 
Hoer ghebod was saen ghehoert
 
Men ontsloet die dore thant
 
Diemen wel besloten vant
865
Soe dat hare en lette niet
 
Maer iosephe en vant men niet
 
¶ Doen dat die ioeden vernamen
 
Die daer alle stoeden tsamen
 
Warensi sere te barenteert
870
Ende van wondre al ontkeert
 
Daersi aldus in wondre staen
 
Comt en ridder in ghegaen
 
Die en hadde ghewest daer af
 
Die hoedden ons heren graf
875
Ende brachte hen nuwe mare
 
Ghi heren sprac hi hoerter nare
 
Ic sal v zegghen nuwe dinghe
 
Het quam ene groete erdbeuinghe
 
Daer wi bi den graue laghen
880
Den inghel gods dat wi saghen
 
Den steen af doen alleene
 
Ende hi ghinc sitten opten steene
 
Sijn anscouwen sonder waen
 
Was als ene blixeme ghedaen
885
Sine cleedre wit als en snee
 
Van vare was ons soe wee
 
Dat wi als doede laghen daer
 
Doen hoerde wi den inghel openbaer
 
Ieghen die vrouwen spreken
890
Die daer ten graue quamen ghestreken
 
Hi seide en duchtu niet ic weet wel
 
Dat ghi ihesum soect ende niemen el
 
Die ghecruist es hi es op verstaen
 
Ende vore in galilea ghegaen
895
Alsoe hi te voren seide
 
Siet hier de stat daermenne in leide
 
Hi nes hier niet dat ghijt wet
 
Nu gaet henen onghelet
 
Ende zeght sinen iongheren dat hi
900
Vten graue verresen si
 
Ende es te galilea waert
 
Die ioeden worden meer veruaert
 
Doen si hoerden dese tale
 
Ende daeden thant altemale
905
Die riddren vor hen comen
 
Die ware ten graue hadden ghenomen
 
Si vraechden hen openbaer
 
Ieghen wat vrouwen sprac dinghel daer
 
Ende waeromme en greepdise an
910
Die riddren antwerden dan
 
Om dat wi alse doede laghen
 
Doen wi gods inghel saghen
 
Soe sere ware wi ontdaen
 
Hoe soudewise dan gheuaen
915
¶ Die ioeden spraken bi onsen here
 
Wine gheloeuens v min no mere
 
¶ Die riddren antwerden doen
 
Ghi hebt hem meerre wondre sien doen
 
Die ghi en ghelouet niet
920
Hoe souddi ons gheloeuen iet
 
Maer wet dat hi leeft zonder waen
 
Dien ghi ane dcruce daedt slaen
 
Ende wi horen hier altehant
 
Van iosephe dien ghi metter hant
925
Vinght om dat hi ihesum was hout
 
Dat ghine leidt in vwe behout
 
Ende versloeght vaste die dore
 
Ende leidter uwe hoeders vore
 
Ende als ghi weder quaemt ter doren
930
Haddi iosephe verloren
 
Levert iosephe uwen gast
 
Dien ghi in die camere sloet soe vast
 
¶ Wi selen v leueren ihesumme
 
Dien wi hoedden in sine tumme
935
Die ioeden seiden nu besiet
 
Iosephe en sele wi leuren niet
 
Hi es in arismathia
 
Ende ihesus es in galilea
 
Spraken die riddren doe
940
Alsoe dinghel sprac den vrouwen toe
 
¶ Doe die princen vanden papen
 
Ende doudere vanden ioedscapen
 
Hoerden dese zelsene mare
 
Warensi in groten vare
945
Ende maecten enen heimeliken raet
 
Si seiden het ware ons quaet
 
Dat de mare van deser zake
 
Onder tfolc vte brake
 
Want tfolc zoude met allen
950
Te ihesum loepen ende ane hem vallen
 
Ende soe bleue wi ondeert
 
Doe wart hoer raet alsoe ghekeert
 
Datmen hen die hoedden tgraf
 
Herde vele ghels gaf
955
Om dat si maken zouden mare
 
Dat hen ihesus lichame ware
 
Ghestolen inden nacht diep
 
Doe tgheselscap lach ende sliep
 
Ende al waert dat soe quame
960
Dat pylatus dit vername
 
Si soudent wel alsoe bedriuen
 
Datsi onghemoyt zouden bliuen
 
Die riddren namen tgheniet
 
Ende seiden alsoe men hen hiet
965
Maer die wareghe mare
 
Was horen worden contrare
 
Die rechte waerheit groet ende smal
 
Brac vte al ouer al
 
 
 
Twee papen soe quamen daer na
970
Die hieten phineas ende oda
 
Die ghebiederen waren vander wet
 
Ende aggeus die leuite met
 
Dese .iij. liede quamen
 
Vut galilea te samen
975
In iherusalem ter synagoghen
 
Ende seiden vore der papen oghen
 
Den seluen ihesum dien ghi
 
Crucet dien saghen wi
 
Opten berch van oliueten
980
Daer hi selue was gheseten
 
Met sinen .xi. jongheren
 
Ende sprac aldus te hen
 
Gaet ouer al in ertrike
 
Ende predect den volke ghemeenlike
985
Ende doept in de name tsvaeder.
 
Tsoens. ende des heylechs gheests te gaeder
 
Die ghedoept es ende gheloeuen sal
 
Sal behouden bliuen al
 
Hier na saghe wine twaren
990
Opwaert inden hemel varen
 
¶ Doen die vorste vanden papen
 
Ende doudere vanden ioedscapen
 
Dese mare hadden verstaen
 
Seidensi den drien zaen
995
Hout der weg ghebode
 
Ende lijt der waerheit vore gode
 
Van deser selsender dinghe
 
Die drie seiden handelinghe
 
Sijt des seker ende ghewes
1000
Leeft die here die god es
 
Abrahaams. ysaacs. ende iacobs mede
 
Soe hebbe wi v die waerhede
 
Gheseeght in zekeren worden
 
Doen die ioeden dat hoerden
1005
Daedensi sweren onghelet
 
Op den boec van gods wet
 
Datsi hier af nemmer wort
 
En souden vertrecken voert
 
Ende gauen hen na datte
1010
Vele van horen scatte
 
Ende hebbense thant na dat
 
Vte iherusalem der stat
 
Met drien boden ghesant
 
Die elken leidde in sijn hant
1015
Om datsi daer bi zouden
 
Ieghen niemene tale houden
 
Hier na zaen soe quamen
 
Die ioeden alle tsamen
 
Ende beweenden dese mare
1020
Ende maecten iammerlec mesbare
 
Si spraken onder hen lieden
 
Wat mach dit wonder dieden
 
Dat wi in israel nu sien
 
Oft wat salder na ghescien
1025
¶ Annas ende cayphas twaren
 
Die vorste der papen waren
 
Wouden dandre troesten doe
 
Ende spraken hen aldus toe
 
¶ Souden wi soe dwaes wesen
1030
Dat wi gheloeuen zouden desen
 
Die hoedden ihesus graf
 
Si ghinghen hoers words af
 
Om dat wi hen gauen ghichte
 
Sine iongheren gauen hen oec lichte
1035
Ghelt om te makene mare
 
Dat ihesus verresen ware
 
Ende den lichamen stelen zouden
 
Draghen dan daer si wouden
 
¶ Men sal oec niet dat wet wale
1040
Gheloeuen vremder liede tale
 
Die comen van hier ende van daer
 
Want ghi siet openbaer
 
Dat wise om ghelt ghecreghen
 
Datsi hore mare versweghen
1045
Set v te rasten van desen
 
Die dinc sal lichte anders wesen
 
 
 
DOen stoet op nichodemus
 
Ende sprac toten ioeden aldus
 
Ghi hoeret wel die zaken
1050
Die de drie manne spraken
 
Alse dat ihesus verresen ware
 
Ende datsine zaghen openbare
 
Bi sinen iongheren gheseten
 
Op den berch van oliueten
1055
Ende dat hi daer ter vaert
 
Op voer te hemele waert
 
Ende dat hise predeken ende doepen hiet
 
Nu merct wel ende besiet
 
V boeke ghewaghen das
1060
Doen verloren wart helyas
 
Dat die liede seiden meest
 
Datten ghegrepen hadde en gheest
 
Ende hadden ghevuert dat mocht sijn wel
 
Int gheberchte van israel
1065
Der propheten kinder
 
Ghinghene zoeken ghinder
 
Maer sine mochtens niet vinden
 
¶ Dochtu goet men soude daer sinden
 
Goede liede diene sochten
1070
Waert dat sine vinden mochten
 
Soe ware wi zeker van desen
 
Dat hi ware verresen
 
Soe soudewi dan met allen
 
In penitentien vallen
1075
Ende in rechter boeten staen
 
Van dat an hem es mesdaen
 
Dese raet dochte hen allen goet
 
Si sendden wech metter spoet
 
Die ihesum sochten als men hen hiet
1080
Ende sine constens vinden niet
 
Si keerden weder omme
 
Ende seiden jhesumme
 
En vinden wi niet was mach ghescien
 
Maer josephe hebben wi ghesien
1085
Tarismathia inde poert
 
Dien ghi wt uwen slote verloert
 
[¶] Doen ghemeinlec dat paepscap
 
Ende al tfolc vander joedscap
 
Ane hoerden dese boetscap
1090
Haddensi groete blisscap
 
Dat si josephe hadden vonden
 
Ende jhesum niet vinden en conden
 
[¶] Si quamen tsamen ende ondersochten
 
Hoe dat si josephe mochten
1095
Ghewinnen tote hen
 
Doe droech hen alsoe die sen
 
Datsi hem letteren senden goet
 
Daer dus in ghescreuen stoet
 
Goeds vrede met di si
1100
Ende met hen allen die di sijn bi
 
Wi hebben mesdaen dat kinnen wi
 
Beide in gode ende in di
 
Wilt ghewerdeghen dat ghi
 
Tote ons comt seker ende vri
1105
Wi kennen wel dat die raet
 
Die wi op di hadden was quaet
 
Daerbi halp di gods ghenade
 
Vte onsen bosen raede
 
Vrede si met di josep here
1110
Die werdech best alder ere
 
[¶] Hen .vij. namensi twaren
 
Die josephs beste vrient waren
 
Dat paepscap seide hen dat
 
Als ghi comt tier stat
1115
Daer ghi joseph vint gruetten dan
 
Ende sprect hem goedertierlijc an
 
Want hi heft v allen lief
 
Ende dan gheeft hem desen brief
 
Doen si dus te samen
1120
Vore josephe quamen
 
Gruetten sine altehant
 
Ende gauen hem dien brief inde hant
 
Ende alse hine hadde ghelesen
 
Sprac hi gheloeft moet god wesen
1125
Die mi verloeste metter spoet
 
Datsi niene storten mijn bloet
 
Mettien custehise zaen
 
Ende heefse in sijn huis ontfaen
 
Des anders daeghs nam hi die vaert
1130
Met hen te iherusalem waert
 
Doen hi naecte iherusalem
 
Liep dat volc ieghen hem
 
Ende riepen altegaeder
 
Willecome ioseph vaeder
1135
Hi antwerde weder met desen
 
Gods vrede moet met v allen wesen
 
Si custenne ende nichodemus
 
Ontfinckene eerlec in sijn huis
 
¶ Des daeghs dier naest was
1140
Quamen annas ende caphas
 
Ende met hen nichodemus
 
Ende seiden iosephe aldus
 
Seght die waerheit gode van israel
 
Des wi v vraghen soe doedi wel
1145
Wi sijn sere tonghemake daer af
 
Dat ghi ihesum leidt int graf
 
Ende om dat wi v doen
 
Niene vonden int prisoen
 
Daer ghi soe vaste in waert ghedaen
1150
Wi bidden v doet ons verstaen
 
Hoet met v es vergaen
 
Ende hoe dat ghi sijt ontgaen
 
Ioseph antwerde. doen ghi
 
Svrindaeghs hadt ghevanghen mi
1155
Ende vaste ghedaen in vwe hachte
 
Quam omtrent middernachte
 
Ihesus vore mi staen doen
 
Daer ic lach in mijn orisoen
 
Ende des huis hoeke viere
1160
Worden op ghehauen sciere
 
Hier af ic mi soe ververde
 
Dat ic neder viel ter erde
 
Doen nam hi mi metter hant
 
Ende hief mi op altehant
1165
Ende goot mi waeter onder doeghen
 
Ende ghinc mi thant staen droeghen
 
Ende custe mi ende sprac mi an
 
Ioseph wie benic/ ic seide dan
 
Lieue here mi dunket das
1170
Dat ghi sijt helyas
 
Helyas sprac hi en benic niet
 
Ic ben ihesus dien ghi hier siet
 
Wies lichame ghi daedt af
 
Ende met uwen handen leidt int graf
1175
Here sprakic mettien
 
Mochtic v graf dan sien
 
¶ Doe leidde hi mi zonder beide
 
Ter seluer stat daer icken leide
 
Ende toende daer mi thant
1180
Tcleet daer ickene in want
 
Ende wisch des gheloeft
 
Dien ic hem leide onder thoeft
 
Ic sprac gheloeft si hi met eeren
 
Die quam inden name ons heren
1185
Ende thant leiddehi mi daer na
 
Te mijn huis tarismathia
 
Doen kindic dat hi ihesus ware
 
Thant anebeedickene dare
 
Voert sprac hi tote mi
1190
Binnen .xl. daghen zegghic di
 
En soutu vten huise niet gaen
 
Te minen iongheren ga ic zaen
 
¶ Doe dese mare ende dese worden
 
Die papen entie ioeden hoerden
1195
Quam hen anxt an soe groet
 
Datsi vielen alse doet
 
Ter erden dansichte nederwaert
 
Ende riepen alse volc veruaert
 
Wat es des teekens bediet
1200
Dat hier nu es ghesciet
 
Want wi kinden beidegaeder
 
Ihesus moeder ende vaeder
 
Dit wonder was nie ghehoert
 
Doen tart een leuite voert
1205
Ic kinde sprac hi twaren
 
Sine maghe die goede liede waren
 
Ende gode sere ontsaghen
 
Bedens ende vastens plaghen
 
Ende gode van horre hauen
1210
Offrande ende aelmoesene gauen
 
Oec es mi kinlec wel
 
Doen menne brachte in den tempel
 
Daerne die heyleghe symeon
 
Ontfinc dat hi sprac doen
1215
¶ Nu lach here na dijns selfs woert
 
Dinen knecht in paise voert
 
Want nu hebben die oeghen mijn
 
Ane ghescout dijn anscijn
 
Dattu bereides te voren
1220
Eer ie mensche wart gheboren
 
Vanden kinde propheteerde hi met
 
Siet dese es hier gheset
 
Om dat hi sal doen in israel
 
Meneghen vallen ende opstaen alsoe wel
1225
Doen sprac hi ter moeder weert
 
Dore dine ziele sal gaen en swert
 
Ende vele ander dinghe mede
 
Propheteerdi daer ter stede
 
Daermen wel bi merken mach
1230
Dat ane ihesuse vele ghelach
 
¶ Die ioeden seiden alle danne
 
Sendi wi om die .iij. manne
 
Die ons seiden tandren daghen
 
Datsi ihesum sitten zaghen
1235
Opten berch van oliueten
 
Ende laet ons die waerheit bat weten
 
Doe dedemense comen zaen
 
Ende heefse echt met eede beuaen
 
Si seiden leeft god van israel
1240
Soe zaghen wi harde wel
 
Dat hi met sinen iongheren sprac
 
Ende thant daerna themele trac
 
Doen sciet mense handelinghe
 
Ende deedse zegghen zonderlinghe
1245
Ende si seiden als te voren
 
Alse annas ende cayphas dit horen
 
Sprakensi al onghelet
 
Dat es houdende onse wet
 
Dat alle orkonden zelen staen
1250
Die vut .ij. oft vut .iij. monden gaen
 
¶ Maer dits emmer wonder groet
 
Dat ihesus die was doet
 
Opghehaelt zoude wesen
 
Ets waer wi lesen
1255
Dat enoch op ghehaelt was
 
Entie prophete helyas
 
Ende oec moyses lichte die heyleghe man
 
Want men sijn graf niet vinden en can
 
Dese waren doch ter seluer stont
1260
Datmense haelde al ghesont
 
¶ Maer ihesus die was gheuanghen
 
Ende ane enen cruce ghehanghen
 
Sine side met enen spere dorsteken
 
Datter dbloet vut ran ghelijc ere beken
1265
Met dornen dorsteken sijn hoet
 
Ende ant cruce hinc al doet
 
Dat wi anescouden allegaeder
 
Ende dien ioseph onse werde vaeder
 
Metter hant int graf leide
1270
Alse hi selue zeeght ende seide
 
Dat die zoude sijn verresen
 
Dunct ons dmeeste wonder wesen
 
Dat ie was in ertrike
 
Men sach noyt des ghelike
1275
Ioseph stoet op doe
 
Ende sprac annas ende cayphas toe
 
Hi sprac wel soe mach v
 
Van ihesum wonderen nu
 
Dat hi leuende vten graue quam
1280
Ende daerna te hemele op clam
 
¶ Maer meer mach v wonderen des
 
Dat hi niet alleene en es
 
Vander doet op ghestaen
 
Maer vele liede dats zonder waen
1285
Heeft hi doen verrisen met hem
 
Die gaen ende staen in iherusalem
 
Wi kenden alle meest symeoene
 
Den heileghen pape in sinen doene
 
Die ihesum in sine hande ontfinc
1290
Doemen ierst ten temple met hem ghinc
 
Twee zonen haddi vorwaer
 
Wi waren meest alle daer
 
Daer si verscieden beide
 
Ende daermense int graf leide
1295
Dese sijn leuende op ghestaen
 
Hoer graue sietmen wide ontdaen
 
Tesamen quamensi ghegaen
 
Dat doe ic v vorwaer verstaen
 
In arismathia die stede
1300
Daer sijn si in hore ghebede
 
Al stille datmens niet en hoert
 
Ieghen niemene en sprekensi woert
 
Mijn raet es dat wi daer treken
 
Ende vriendelike ieghen hen spreken
1305
Moghenwise vor ons bringhen
 
Si selen ons selsene dinghen
 
Segghen des sijt ghewesse
 
Van horre verrisenesse
 
¶ Dese raet dochte hen allen goet
1310
Daer trocken henen metter spoet
 
Annas/ cayphas/ ioseph alsoe wel
 
Nichodemus ende gamaliel
 
Toten grauen sijn si ghegaen
 
Die vondensi open staen
1315
Vandaer trockensi voert
 
Tarismathia in die poert
 
Daer hebbensise ghesien
 
In ghebede op hare knien
 
Si gheboghen tote hen hoefschelike
1320
Ende custense werdelike
 
Ende brachtense met hen ter vaert
 
Ter stat van iherusalem waert
 
Tote in die synagoghe doe
 
Die doren sloetmen alle toe
1325
Gods wet brachtmen voert thant
 
Ende leide tboec in hoer hant
 
Ende beswoerense bi gode adonay
 
Ende van israel dat si
 
An ihesum gheloefden clare
1330
Ende oft hi verresen ware
 
Ende hoe dat mochte wesen
 
Dat si dus waren verresen
 
Alse karinus ende lucius
 
Besworen waren aldus
1335
Beefden hen al hoer lede
 
Sere suchtensi mede
 
Ende sloeghen thant metter vaert
 
Doeghen op te hemele waert
 
Een cruce maectensi thant
1340
Op hoer tonghe metter hant
 
Si spraken gheeft ons parkemint
 
Wi selen v doen kekint
 
Met scriuene in corter woert
 
Dat wi ghesien hebben ende ghehoert
1345
Dat wart hen thant ghegheuen
 
Doen zatensi neder ende screuen
 
Elc van anderen zonderlinghe
 
Ende seiden tierst dese dinghe
 
Here ihesu christe die cons gheuen
1350
Den doeden opverstaen ende leuen
 
Ghehinc nu den knechten dijn
 
Die hier toe nu besworen sijn
 
Datsi dine wondre moghen
 
Desen volke voert vertoghen
1355
Dat dine godlike crachte
 
Inder demster hillen wrachte
 
Dattu ons te heelne beuales
 
Doe du dine vrient daer hales
 
Doen wi metter vaedre scaren
1360
In dier swarter demsterheit waren
 
Quam en groet licht ende en claer
 
Op ons allen gheuallen daer
 
Dat scoenre was ocht noch alsoe scoene
 
Dan die zonne ane dien troene
1365
Doen verblijdden allegadre
 
Die propheten entie vadre
 
Adaem onse ierste vader seide
 
Dits licht tsvaders der ewecheide
 
Dat hi ons gheloefde te sinden
1370
Ende alle de ghenen dine minden
 
¶ Doe riep die prophete ysayas
 
Doen ic op ertrike leuende was
 
Propheteerdic van desen lichte
 
Dat tsoens vader teere ghichte
1375
Mids sinen zone nu heeft ghesint
 
Desen gheselscape dat hi mint
 
Doen soe propheteerdic dat
 
Tfolc dat inde demsterheit sat
 
Dat scouwede licht harde groet
1380
Ende die woenden int rike der doet
 
Hen wart en scoen licht gheboren
 
Dit propheteerdic te voren
 
Ende dit es dat selue licht
 
Dat ons hier nu verlicht
1385
Doen waren wi alle in groter vrouden
 
Vanden lichte dat wi daer scouden
 
¶ Doen quam daer symeon onse vader
 
Ende seide sijt blide allegader
 
Ic ontfinc bequame ende scoene
1390
Ihesum christum den gods sone
 
In mine arme zoete ende zachte
 
Doe menne ionc ten temple brachte
 
Die heileghe gheest mi doe leerde
 
Dat ic van hem propheteerde
1395
Ende sprac aldus dese woert
 
Nu lach here in rasten voert
 
Dinen knecht want die oeghen mijn
 
Hebben ane ghesien dijn anschijn
 
Dattu bereet hads te voren
1400
Eer ie mensche wart gheboren
 
Du best dlicht der liede dat weetic wel
 
Ende blijscap dijns volx van israel
 
Doen verblidden si noch meer
 
Dan si ghedaen hadden eer
1405
Doe quam daer een toe ghegaen
 
Recht als een ermite ghedaen
 
Doe vraghden hem die vadre dare
 
Ende die propheten wi hi ware
 
Hi sprac ic ben ian de doepre
1410
Ihesus christus voreloepere
 
Ic ben die stemme die vore hem liep
 
Ende inder woestinen riep
 
Doen ic hem op enen dach
 
Tote mi wert comen zach
1415
Propheteerdic doen hi quam
 
Nu siet hier dat gods lam
 
Dat die zonden af doet
 
Ic doeptene des sijt vroet
 
Inde riuiere vander iordane
1420
Die heileghe gheest sprac hem daer ane
 
In ere duuen ghelike
 
Ende seide openbaerlike
 
Dits mijn zone die ic minne
 
Daer ic mi behaeghde inne
1425
Dien soe willic dat ghi hoert
 
Nu sijt blide alle voert
 
Hi naect v hi es hier bi
 
Die v allen zal maken vri
 
¶ Doe adaem hoerde ane
1430
Dat christus in die iordane
 
Van ianne was ghedoept
 
Wart hi noch meer verhopt
 
Hi sprac al zonder lette
 
Tote sinen zone sette
1435
¶ Seth vertrec hie soe doestu wel
 
Wat tote di sprac dinghel
 
Doen ic di ten paradyse gaen dede
 
Om olye der ontfarmechede
 
Om datmen mine lede
1440
Bestriken zoude daer mede
 
Doen ic van ziecten was so swaer
 
Seth sprac vader ghi segt waer
 
Doen ic vor die porte quam
 
Sprac dinghel die mi vernam
1445
Du best om niet vut ghetiet
 
Dijn vader en mach noch niet
 
Der olyen hebben teser stont
 
Diene sal maken ghesont
 
Maer ouer vijf dusentech iaer
1450
Ende ouer vijf honder hier naer
 
Soe zal op ertrike comen scoene
 
Die hoeghe vraye gods sone
 
Ende sal menscheit nemen ane
 
Ende ghedoept sijn in die iordane
1455
Ende als hi daer ghedoept es
 
Soe sal vte hem des sijt ghewes
 
Olye vloien der ontfarmechede
 
Daer hi gansen zal mede
 
Al dat volc groet ende smal
1460
Dat ane hem gheloeuen zal
 
Ende quite maken van allen zonden
 
Ende dan in dien stonden
 
Sal dijn vader werden ghesmeert
 
Metter olyen die hi beghert
1465
Ende christus die godsone fijn
 
Sal die selue olye sijn
 
Die vut sire ontfarmecheit zal rinnen
 
Op al die ghene diene minnen
 
Ende die zal vwen vader
1470
Ende sine vriende algader
 
Vut allen vernoye leiden
 
Inder ewegher zalecheiden
 
Doen die propheten ende die vadre
 
Entie heileghen allegadre
1475
Dese hoeghe mare hoerden an
 
Waren sijs al te blider dan
 
Nv quam sathan die here groet
 
Die prince es vander doet
 
Ende sprac der hellen aldus ane
1480
Ghereedt v alse tontfane
 
Den ghenen die seide openbare
 
Dat hi christus die godsone ware
 
Nochtan es hi mensche dats waer
 
Want hi ieghen die doet hadde vaer
1485
Bi dien ic hoerden spreken bloet
 
Mine ziele es seerech toter doet
 
Hi heeft gheweest in alre wijs
 
Onse groete aduersarijs
 
Die ic lazers maecte ende crom
1490
Beseten ghichtech doef ende stom
 
Ganste hi met enen worde
 
Dit wonder men noyt en hoerde
 
Desen hebbic ter doet bracht
 
Hi comt hier zaen in onse macht
1495
Siet hoe ghine wilt ontfaen
 
Hi heeft mi vele vernoys ghedaen
 
¶ De helle antwerdde na desen
 
Hoe soude dat moghen wesen
 
Dat en puer mensche met sire machte
1500
Wederstaen zoude uwe crachte
 
En was noyt mensche op ertrike
 
Soe mechtech soe vrome no soe rike
 
Hine moestu sijn onderdaen
 
Ende hier in onse prisoen gaen
1505
Daeromme soe duchtic mi
 
Dattie godheit in hem si
 
Ende comt hi hier sijt zeker dies
 
Datter aneleeght onse groete verlies
 
Ende daertoe dijn groet ongheual
1510
Datti ewelec bliuen sal
 
¶ Sathan antwerdde na dien
 
Soudstu twiuelen oft ontsien
 
Hem tontfane in dijn onthout
 
Die di ende mi soe menechfout
1515
Ghecreet heeft ende ghestoert
 
Ic hebbene gheprueft ende ghecoert
 
Wet oec dat ict daer toe brachte
 
Dat doude ioedsche gheslachte
 
Al in roere wart ieghen hem
1520
In die stat van iherusalem
 
Een cruce ic ghereiden dede
 
Daermen ane hinc sine lede
 
Ende hande ende voete doresloech
 
En doeghde noyt mensche zelc ongheuoech
1525
Sijn side dedic met enen spere
 
Ontwee steken dat was mijn ghere
 
Hi en mach nu nemmeer spreken
 
Sine herte es op dat breken
 
Hi sal hier comen herde zaen
1530
Ende v ende mi sijn onderdaen
 
¶ Die helle antwerdde doe
 
Du spraecs mi al soe toe
 
Dat mi dese soude hebben ghenomen
 
Zielen die hier waren comen
1535
Ende weder ten liue brachte
 
Hier esser noch in mire hachte
 
Die wilen dat selue deden
 
Niet met crachte maer met beden
 
Die si daeden des sijt ghewes
1540
Ane gode die almechtech es
 
Hi verlozese van deser stede
 
Met sire eyghenre moghenthede
 
Maer mi wondert van desen ihesus
 
Dat hi mi zoude aldus
1545
Zielen ontrecken vut mire macht
 
Met sijns selfs eyghenre cracht
 
Mochti iet sijn de ghene
 
Die lazarumme allene
 
Vut deser steden trac
1550
Met enen worde dat hi sprac
 
Sonder iemene te roepene an
 
Dit selue es hi sprac sathan
 
¶ Doen die helle dat hoerde
 
Sprac si ten iersten woerde
1555
Ic beswere di bi der moghentheiden
 
Die wi hebben onder ons beiden
 
Dattune hier en brings niet
 
Quame hi ons ware euel ghesciet
 
Heeft di vergheten dat hi
1560
Lazarum maecte vri
 
Die doet was .iiij. daghe lanc
 
Ende int graf lach ende stanc
 
Des wi hier soe zeker waren
 
Hi verhief hem als een aren
1565
Die sine vlogle scudt vanden naten
 
Ende voer alsoe sire straten
 
Wine constens niet ghehouden
 
Weder wi wouden oft en woude
 
Voer die ziele en wech ter vaert
1570
Inne wart noyt soe sere veruaert
 
Alsic was van ihesus woerde
 
Doen ic sire stemmen zegghen hoerde
 
Lazare nu com hier vut
 
Ic verloes al mine virtuut
1575
Ende oec alle mine ambachte
 
Waren beroeft van harre machte
 
In selken anxt en quamic nie
 
Sathan wet wel dat die
 
Die dat met enen woerde dede
1580
In hem heeft die godhede
 
Een recht god es sijds ghewes
 
Die ter werelt comen es
 
Om die menscheit te vertroestene
 
Ende menschlike nature te verloestene
1585
Dats claerlike mijn gheloeuen
 
Comti hier hi sal ons beroeuen
 
Van onsen gheuanghenen entie ontleiden
 
Te sire ewegher salecheiden
 
Dats in heileghe hemelrike
1590
Dat duren zal ewelike
 
Binnen desen datsi spraken
 
Onder hen tween van desen zaken
 
Quam thant zonder verdrach
 
Oft ware een groet donderslach
1595
Ene stemme sprac ten seluen tide
 
Doet op v poerten al wide
 
Ghi princen daer moet nu zaen
 
Der glorien coninc in gaen
 
In groeten anxte warensi doe
1600
Die helle sprac sathanne toe
 
Vollec sathan ganc van mi
 
Mine herberghe ontsegghic di
 
Ocht du nu goet vechtre sijs
 
Soe ganc vechten ende beiaghe den prijs
1605
Ieghen der glorien coninc
 
Du vermaets di soe hoeghe dinc
 
Ieghen hem te doene
 
Laet sien bestu nu iet coene
 
¶ Die helle geboet horen ambachten
1610
Datsi die poerten wel wachten
 
Ende sloten grendele ende ameiden
 
Vore die poerten vaste leiden
 
Ende niemene in en lieten gaen
 
Waerbi dat niet en worde gheuaen
1615
Die de gheuanghene hilden daer
 
Die alle hadden groeten vaer
 
Doen die propheten entie vadre
 
Entie heileghen allegadre
 
Dese wondre hadde ghehoert
1620
Sprakensi ghemeenlec dese woert
 
Doet op v eerne poerten ghi
 
Laet in der glorien coninc vri
 
¶ Coninc dauid sprac na desen
 
Doen ic op ertrike hadde mijn wesen
1625
Propheteerdic dat god onse here
 
Die poerten ghemaect van ere
 
Altemale ontwee stac
 
Entie yserne slote brac
 
Ende nam die sine daer thanden
1630
In midden sinen vianden
 
¶ Doen sprac ysayas
 
Ic sprac doen ic op ertrike was
 
Die doede selen op staen
 
Die inden grauen sijn beuaen
1635
Ende die dan sijn te dien tiden
 
Opter erden zelen verbliden
 
Entie dau die van gode comen sal
 
Sal hore ghesonde wesen al
 
Noch in ene ander stede
1640
Soe propheteerdic mede
 
Ver doet waer es dijn gaert
 
Daer du mede waers soe haert
 
Waer es ver helle dijn zeghe
 
Dien du hads alle weghe
1645
Doen dat die heileghen hoerden
 
Verstondensi vandien woerden
 
Si seiden doet op v poerten nu
 
Ver helle wi segghen v
 
Ghi sijt verwonnen zonder waen
1650
V macht heeft nu al ghedaen
 
Hier en binnen quam zonder verdrach
 
Ene stemme als een donderslach
 
Doet op die poerten wide
 
Ende sprac tien seluen tide
1655
Ghi princen daer moet zonder waen
 
Der glorien coninc nu in gaen
 
¶ Dauid sprac doen zonder beide
 
Toter hellen ende seide
 
Dese woerde ic propheteerde
1660
Alsoe mi de heileghe gheest leerde
 
Dat ic doen seide segghic nu
 
Hi es starc dat zegghic v
 
In stride machtech telker stede
 
Ende coninc der glorien mede
1665
Die selue here doen hijs gherde
 
Sach vanden hemele op die erde
 
Om dat hi dat zuchten woude verstaen
 
Van hen die waren gheuaen
 
Ende ontbinden die kindre met
1670
Die onder die morders waren gheset
 
Ende du versmaedde helle. doe
 
Op dine poerten die noch sijn toe
 
Lach in der glorien coninc ets tijt
 
¶ Doen dat sprac coninc dauijt
1675
Quam der glorien coninc ghegaen
 
In die helle als mensche ghedaen
 
Ende verlichte met sire moghentheit
 
Der hellen swerte demsterheit
 
Ende scoerde die bande die
1680
Vore ghescoert en worden nie
 
Ende visiteerde ons die daer zaten
 
In demsterheit groet vtermaten
 
Ende in de scadue vander doet
 
Daer hi ons halp vter noet
1685
Doen dit anesach die helle
 
Ende hore ministere quade ende felle
 
Dat christus quam dus stoutelike
 
In hoer macht ende in hoer rike
 
Ende van sire eyghenre machte
1690
Soe groeten licht vore hem brachte
 
Dattie helsche demsterheit daer
 
Verlichte al openbaer
 
Worden si alle soe veruaert
 
Datsi ne wisten werwaert
1695
Si riepen alle lude wi
 
Sijn alle verwonnen van di
 
Wie bestu sech ons dat
 
Die hier dus coms in onse stat
 
In onse macht in onse behout
1700
Als een kimpe vrome ende stout
 
Sech ons wanen du coems
 
Die onse mach aldus verdoems
 
Wie bestu sech ons bloet
 
Die soe cleine sijs ende soe groet
1705
Soe neder ende soe machtech
 
Ridder soe stout ende soe crachtech
 
Die verwins dus alle dinc
 
Ende es der glorien coninc
 
Die doet es ende oec leeft
1710
Ende ons allen versaeght heeft
 
Ende vut onser moghentheiden
 
Onse gheuanghene wilt ontleiden
 
¶ Wie bestu doch ons bekint
 
Die de gheuanghene hier ontbint
1715
Vanden erfzonden. ende absolueert
 
Ende inden iersten state keert
 
Alse of si niet vonden
 
En waren inder erfzonden
 
¶ Wie bestu sech ons mede
1720
Die de helsche demsterhede
 
Met godliken lichte verclaert
 
Ende ons allen mede veruaert
 
¶ In desen anxte in desen doene
 
Riepen alle die legioene
1725
Van dien duulen dare
 
Begrepen met groeten vare
 
Si seiden wanen bestu ihesu
 
Die soe starc ende soe claer best nu
 
Soe suuer ende soe onbesmet
1730
Quite van alre blamen met
 
¶ Die werelt die vore desen dach
 
Onse rente ons te zendene plach
 
Ende tonsen ghebode stoet ie
 
Si en zende ons nie
1735
Doeden mensche aldus ghedaen
 
Wi bestu dan doe ons verstaen
 
Die dus onuervaerlike
 
Coms binnen onsen rike
 
Om onse scade om onse verlies
1740
Ende onse tormente niene onsies
 
¶ Bestu iet die man
 
Daer onse prince sathan
 
Af seide soe menechweruen
 
Hadde hi di doen steruen
1745
Dat hi dan zoude moghentlike
 
Here sijn van al ertrike
 
¶ Ende altehant na dese dinc
 
Soe greep der glorien coninc
 
Sathanne ende sloetene mede
1750
Inder hellen nederste stede
 
¶ Ende sine claerheit bequame
 
Keerde hi thant op adame
 
Thant ontfinc die helle danne
 
Met groeten ghescelde sathanne
1755
Int nederste der hellen doe
 
Ende sprac hem aldus toe
 
¶ O prince sot ende ries
 
Toebringhere alles verlies
 
Der ingle sceren ende spot
1760
Der gherechter menschen sot
 
Hoe dorstu in dijn ghehinc
 
Crucen der glorien coninc
 
Die met sire doet heeft betaelt
 
Den groeten roef dien hi hier haelt
1765
Sech wat heeftu dwaes ghedaen
 
Ihesus die hier nu comt ghegaen
 
Heeft met sire godliker claerhede
 
Verlicht die doet der demsterhede
 
Ende ons in enen kerker ghesloten
1770
Dien heefti ontwee ghestoten
 
Ende ontbint die gheuanghene sijn
 
Sine duchten nemmeer ons anscijn
 
Die onder onse tormente laghen
 
Te suchtene ende te weenne plaghen
1775
Toenen nu blide manieren
 
Het schijnt si selen ons assailgieren
 
Hier in onse proper rike
 
Dits verwandelt haestelike
 
Want die weenen zouden ende screyen
1780
Sitten als die hen meyen
 
¶ O prince sathan dul algader
 
Van alre quaetheiden vader
 
Hoe soe dorstu dit doen
 
Die ghene die in onse prisoen
1785
Vander werelde beghinne
 
Waren altoes in horen sinne
 
Van alre ghenaden onthoopt
 
Mi dunct hier nu anders noopt
 
Men hoert hier niet zuchten no stenen
1790
Vlen carmen no wenen
 
Noch in harre gheens anscijn
 
En vintmen van tranen tekenkijn
 
¶ O prince van groeter cracht
 
Die alleene hads in dine macht
1795
Alle die slotele vander hellen
 
Ende here waers vanden ghesellen
 
Alle de rijcheit die
 
Du beiaghes vormaels nie
 
Mids dat adaems onnoeselhede
1800
Int paradijs ant hout mesdede
 
Die heefti ontoghen des sijt vroet
 
Scrucen hout daer christus ane stoet
 
Alle dine vreude verghinc
 
Doe du cruces desen coninc
1805
Daer du ewelec zouds bliuen
 
In mijn hoede met dien caytiuen
 
¶ O du prince sathan
 
Die alle quaetheit ierst began
 
Ende hoeuerde ierst toe brocht
1810
Du soud tierst hebben ondersocht
 
Oftu in ihesum hads vonden
 
Eneghe zake van zonden
 
Ende als du sijn leuen grondes
 
En ghene zake en vondes
1815
Van zonden in al sinen doene
 
Hoe waerstu sathan dan soe coene
 
Dattune cruces soe iammerlike
 
Ende hier brachte in onse rike
 
Den onnoeselen den gherechten
1820
Die ons nu sal ontcrechten
 
Onse gheuanghene die wi houden
 
Ende die ons werden zouden
 
Doen die hille dit vertrac
 
Ende ieghen sathanne aldus sprac
1825
Seide der glorien coninc
 
Toter hellen dese dinc
 
Sathan hi sal na desen
 
Ewelec onder dine macht wesen
 
In adaems ende sire kinder stede
1830
In die vtterste demsterhede
 
Ende thant na dese woert
 
Sprac der glorien coninc voert
 
¶ Comt te mi alle ghi sante mijn
 
Die ghebeeldt sijt na mijn anschijn
1835
Die mids den houte enten duule met
 
Verdoemt waert ende hier gheset
 
Ghi sijt verloest dat segghic v
 
Mids des leuens houte nu
 
Die duuel v viant groet
1840
Es verdoemt ende oec die doet
 
¶ Ende hier na versaemden thant
 
Alle die heileghen onder gods hant
 
Onse here nam adame doe
 
Metter rechter hant ende sprac hem toe
1845
Metti si dewelike vrede
 
Ende met alle dinen kindren mede
 
Die mine gherechte minschen wesen
 
Adaem viel thant na desen
 
Vore ons heren voete dan
1850
Ende sprac hem weenende dus an
 
Met rechte here soe louic v
 
Want ghi hebt mi ontfaen nu
 
Ende verloest vten banden
 
Van minen swaren vianden
1855
Alle die heileghen vielen mede
 
Tons heren voeten optie stede
 
Ende riepen alle ghemeenlike
 
Ghi verloestere van ertrike
 
Sijt nu comen als ghi daedt weten
1860
Mids der wet enden propheten
 
Datsi te voren daeden verstaen
 
Hebdi here nu voldaen
 
Mids den cruce hebdi
 
Ons vander doet ghemaect vri
1865
Mids dcruce sidi hier comen
 
Ende vter hellen ons ghenomen
 
Wi bidden v here oetmoedelike
 
Ghelijc dat ghi op ertrike
 
Dcruce in memorien
1870
Hebt gheset uwer victorien
 
Dat ghi in die helle alsoe met
 
Teeken vwer victorien set
 
Soe dat daer vortdane mere
 
Die doet nemmeer en regere
1875
¶ Onse here stac vut sine hant daer
 
Ende maecte een cruce openbaer
 
Op adame ende dandre thant
 
Adame nam hi metter rechter hant
 
Ende leidde adame vter hellen
1880
Hem volghden met al sine ghesellen
 
¶ Dauid riep doe lude ende sere
 
Zingt nuwen zanc onsen here
 
Want hi wonder heft ghedaen
 
Daer na soe seide hi zaen
1885
Onse here heeft teser stont
 
Sine zalecheit ghemaect cont
 
Ende die gherechtecheide sijn
 
Ghebaert vore sijns volx anscijn
 
Alle dandere riepen doe
1890
Dese glorie hoert sinen heileghen toe
 
Gheloeft si hi met eren
 
Die quam inden name ons heren
 
Onse here onse god die ons gheeft
 
Daer hi ons met verlicht heeft
1895
¶ Doen riepensi alle na
 
Amen amen alleluya
 
¶ Die prophete micheas
 
Ende elc prophete die daer was
 
Riep vut sire prophesien iet
1900
Dat mer noch in ghescreuen siet
 
Te gods loue te sire ere
 
Datsi propheteerden wilen ere
 
Dat rechte waren proper dinghe
 
Tese feesten zonderlinghe
1905
¶ Doe riepen die sante ghemeenlike
 
Dit es onse god ewelike
 
Die ons zonder failgeren
 
Ende zonder inde sal regeren
 
¶ Onse here hilt adaems hant
1910
Ende leuerdene michiele thant
 
Den archangel ende daer
 
Volghden hem alle die heileghen naer
 
Ende michiel in deser wise
 
Leidese inden paradyse
1915
Quite ende vri van alre nose
 
Mids der gracien gloriose
 
¶ Doen si dus ghinghen blide ghemoet
 
Quamen .ij. manne in hoer ghemoet
 
Die out waren van daghen
1920
Die heileghen begonste hen vraghen
 
Wie sidi zegt ons ter vaert
 
Die inder hellen met ons niene waert
 
Ende hier nu tesen tide
 
Int paradijs sijt soe blide
1925
¶ Doen antwerdde die een
 
Ic ben enoch van hen tween
 
Dien god op derde halen dede
 
Ende voeren hier in deser stede
 
¶ Dese ander dats helyas
1930
Die oec op derde ghehaelt was
 
Ende op enen viereghen waghen
 
Hier int paradijs wart ghedraghen
 
Daer toe heeft ons god ghenomen
 
Soe wanneer antkerst es comen
1935
Dat wi ieghen hem zelen striden
 
Ende dan tien seluen tiden
 
Dat wi striden ieghen hem
 
Sal hi ons in iherusalem
 
Verslaen dats seker waer
1940
Ende ouer vierdaluen dach daer naer
 
Soe selewi vander erden
 
In die wolken verhauen werden
 
¶ Doen quam daer een ander ghegaen
 
Alse en onsalech mensche ghedaen
1945
Ende brachte op sine scoudren waerlijc
 
En teeken enen cruce ghelijc
 
Doene die heileghe zaghen an
 
Seidensi wie bestu dan
 
Dine ghedane toent al clare
1950
Dattu best en mordenare
 
Wat diedt dat teeken dattu
 
Op dine scoudren draghes nu
 
¶ Seker sprac hi ghi seght waer
 
Mordere wasic al mine iaer
1955
Ende dede alrehande quaet daer bi
 
Daeromme cruisten die ioeden mi
 
Met ihesum christum zonder verdrach
 
Ende alsic alle die wondre sach
 
Die mids den cruce ghescieden daere
1960
Kindic thant openbare
 
Dat hi meester ware der naturen
 
Ende sceppere alre creaturen
 
Ende coninc almechtech mede
 
Ende alsic mine bede
1965
An hem dede min no mere
 
Dan aldus ghedinc mijns here
 
Als du coms in dijn rike
 
Antwerdde hi mi haestelike
 
Du soud noch heden in mijn
1970
Paradijs met mi sijn
 
Dit teeken gaf hi mi doe
 
Ende sprac mi aldus toe
 
Met desen teekene in deser wise
 
Soutu wandelen ten paradyse
1975
Gheuallet soe dattie dinghel
 
Diet paradijs hoedt niene kint wel
 
Soe toene hem dit teeken zaen
 
Ende doch hem dan verstaen
 
Datti christus daer zend
1980
Die ant cruce es ghetorment
 
Hi sal di in laten dan
 
Doe mi dinghel sach an
 
Ende ic die waerheit seide
 
Liet hi mi in zonder beide
1985
Ende sette mi altehant
 
Int paradys ter rechter hant
 
Ende sprac te mi dese woert
 
Beidt hier een luttel gaet niet voert
 
Hier comt adaem dierste vader
1990
Ende sine kinder allegader
 
Die wel ende gherechtelike
 
Leefden op ertrike
 
Die ihesus christus heeft ghehaelt
 
Ende mids des crucen doet betaelt
1995
Aldus soe comic nu
 
Int gheselscap van v
 
Doen die vadre hadden ghehoert
 
Van dien mordere dese woert
 
Sprakensi ghemeenlike
2000
Gheloeft si god van hemelrike
 
Die sine gracie dus twaren
 
Gheuen can mordenaren
 
Almechtech vader ewech here
 
Die de zonderen dus sere
2005
Mids sire goetheit can beraden
 
Ende bringhen ter eweliker ghenaden
 
Amen amen riepensi dan
 
Dus hoerden ende saghen an
 
Ic karinus ende ic leutius
2010
Gods verborghen wondre aldus
 
Ende vorder dan ghi hier siet
 
En hebwi orlof te zegghene niet
 
Gods ons heren heimelecheide
 
¶ Michiel darcangel tote ons seide
2015
Gaet in iherusalem die stede
 
Ende sijt daer in uwe ghebede
 
Ende maect cont ende ghewesse
 
Ihesus christus opverstannesse
 
Ghine selt spreken niet en waert
2020
Maer sijn of ghi stom waert
 
Tote dat die vre comen es
 
Dat u god ghehingt des
 
Dat ghi sine wondre vertrecket voert
 
Die ghi ghesien hebt ende ghehoert
2025
¶ Oec beual ons alsoe wel
 
Michiel die archangel
 
Dat wi onse wandelinghe zouden
 
Ouer die iordane houden
 
Want daer esser vele van desen
2030
Die met ons sijn verresen
 
In orkontscapen aldus
 
Dat verresen es christus
 
Ons es ghehingt dat
 
Wi drie daghe in dese stat
2035
Met onsen maghen moghen bliuen
 
Ende paesschen met hen bedriuen
 
In orkontscape sijds ghewes
 
Dat christus verresen es
 
Wi sijn ghedoept in die iordane
2040
Ende hebben witte stoelen ontfaen
 
¶ Doen drie daghe waren leden
 
Na der paesschen besecheden
 
Ghegreepse ene wolke zaen
 
Die met ons waren op ghestaen
2045
Ende voerese ouer die iordane
 
Nimmeer en sietmense voerdane
 
¶ Dit sijn die wondre daer af
 
Ons onse here orlof gaf
 
Dat wi v cont zouden maken
2050
Ende anders enghene zaken
 
Loeft desen seluen here
 
Ende kint hem ende doet hem ere
 
Ende wilt te penitentien vaen
 
Hi zal uwes ontfarmen zaen
2055
Gods vrede ihesu christi
 
Met v allegadren si
 
Die emmer ende in alre tijt
 
In sine ewecheit es ghebenedijt
 
¶ Doen si dit hadden gheint
2060
Ende ghescreuen int parkemint
 
Ghelijc als ghi hebt ghehoert
 
Gauensi hoer ghescriften voert
 
Den vorsten ioeden die daer waren
 
Karinus gaf tsine twaren
2065
Cayphen/ annen/ ende gamaliele
 
Dit waren ioeden van vordele
 
Leutius gaf tsine alsic versta
 
Nichodemus ende senna
 
Ende altehant daer ane
2070
Verwandelde hoer ghedane
 
Ende worden blickende claer
 
Ende men sachse niet daer naer
 
Die scriften ten zeluen stonden
 
Worden alsoe ghelijc vonden
2075
Datsi van ere lettren niet
 
En discordeerden in alt bediet
 
¶ Doen dat paepscap hadde ghehoert
 
Dese zaken ende dese woert
 
Sprakensi zekerlike
2080
Dits gods werc van hemelrike
 
Gheloeft si hi vore alle namen
 
In secula seculorum amen
 
Met desen sijnsi zaen
 
Vter synagoghen ghegaen
2085
Elc toten sinen waert
 
Sere beureest ende sere veruaert
 
¶ Nichodemus dede thant
 
Al dit pylatuse bekant
 
Ende pylatus dede sonder letten
2090
Alle dese dinghen zetten
 
Inden ghemeenen boec openbare
 
Die hoerde te sire vierscare
 
Daermen alle dinghen in screef
 
Diemen tsire dingbanc bedreef

Vander epystlen die pylatus sende ander keyser claudius .lxxxvi.

 
DEn roemschen coninc claudius
 
Soe gruetet pontius pylatus
 
Nuwelingne ghesciede dat
 
Alte iherusalem in die stat
5
Dat die ioeden mids felheit groet
 
Ihesum brachten ter doet
 
Nochtan dat hen wilen ere
 
Gheloefde hoer god hoer here
 
Alsijt noch bescreuen vinden
10
Dat hi hen enen zoude sinden
 
Vten hemele mids ere maeght fijn
 
Die hoer coninc zoude sijn
 
¶ Doen dese ihesus comen was
 
Ende si gheware worden das
15
Dat hi spreken dede stomme
 
Ende rechte gaen die cromme
 
¶ Die doeue hoeren te waren
 
Ghenesen die lazers waren
 
¶ Quaede gheeste iaeghde vut
20
¶ Doede verwecte mids sire virtuut
 
¶ Den winden gheboet sijn ghehinc
 
¶ Droechs voets ouer dwater ghinc
 
Soe dat der ioeden en groet deel
 
Gheloefden claer ende gheheel
25
Dat hi ware die godsone
 
Wordensi soe gram omt gone
 
Ende met felheiden soe bestaen
 
Datsine thant daden vaen
 
Die princen vanden papen
30
Entie meestre der ioedscapen
 
Ende leuerdenne dats waer
 
Om dat ic rechtre was daer
 
Ende seiden dat openbare
 
Dat hi ware een toeuerare
35
Ende ieghen hare wet wrachte
 
Ic die mi niet en wachte
 
Ende horen worden gheloefde dan
 
Dede doen gheselen den man
 
Ende gauen hen ouer alsoe
40
Ende si cruistene doe
 
Ende leidenne doet int graf
 
Mijn riddren waren daer af
 
Hoeders ende bleuenre bi
 
Want die ioeden baedens mi
45
Nochtan es hi op verstaen
 
Des derds daghs ende wech ghegaen
 
Doe dit die papen hoerden spreken
 
Wart hore felheit soe ontsteken
 
Datsi minen riddren gauen
50
Vele ghelds ende horre hauen
 
Om datsi zegghen zouden clare
 
Dathi hen ghestolen ware
 
Van sinen iongheren bi nachte
 
Does hem niemen daer en wachte
55
Alse namen minen riddren gheniet
 
Nochtan soe en sweghensi niet
 
Si en daden die waerheit verstaen
 
Hoe christus was op verstaen
 
Ende hoe hen dpaepscap ghelt gaf
60
Om dat si swighen souden daer af
 
¶ Here dits al die waerheide
 
Ende waert dat ieman anders seide
 
Soe houdet ouer loghene here
 
Gheloeft den ioeden min no mere
65
Waert datsi anders seiden v
 
Vwer moghentheit hebbic nu
 
Die waerheit gheseit clare
 
Alsoet gheuiel in mine vierscare
 
Pylatus was wijs ende vroet
70
Ende dachte wel in sinen moet
 
Dat versuemt ware alte groet
 
Ane ihesus christus doet
 
Ende dat om eneghe daghe
 
Daer na zoude volghen plaghe
75
Ende dat die ioeden souden
 
Op hem werpen die scouden
 
Soe dat hi vore heeft ghesint
 
Ende den keiser doen bekint
 
Hoe dat daer gheuaren ware
80
Eer hem quame andre mare
 
¶ Hem seide waer sijn waen
 
Hi warter sider omme gheuaen
 
Ende in enen kerker ghedaen
 
Ende als hi hadde verstaen
85
Dat ane sijn lijf soude gaen
 
Doedde hi hem seluen saen
 
¶ Doe wart iherusalem die stat
 
Al ghestrueert na dat
 
Dat men scoene bescreuen vint
90
Ende die moeder at hoer kint
 
Eermen die stat mochte winnen
 
Soe groet hongher wasser binnen
 
Hier af dystorie vore ende na
 
Vintmen scoene in scolastica
95
Ende oec salic van dien
 
Hier na zetten mach ghescien
 
Ans mi god van hemelrike
 
Die gheloeft si ewelike

Noch van nichodemuse ende ander dinc .lxxxvij.

 
NIchodemus doet gheen ghewach
 
Dat ihesus opten donresdach
 
Sauonds met sinen iongheren at
 
In symons huise daer hi sat
5
Doer hi in broede ende in wijn
 
Maecte den lichame sijn
 
Daer hi sine iongheren mede
 
Moneghde daer ter stede
 
Ende oec den quaeden iudas
10
Nochtan was christus seker das
 
Datten iudas verraden zoude
 
Nochtan soe en woude
 
Hi iudase wats ghesciet
 
Dsacrament wedersegghen niet
15
Om dat hine niene woude blameren
 
Vore dandre ende scandelizeren
 
Want haddent dandre gheweten
 
Wes hem iudas hadde vermeten
 
Si haddenne thant om dat
20
Ghedoedt daer optie stat
 
Daer bi hal christus die dinc
 
Daer al dat hem ane tleuen ghinc
 
¶ Hier omme pleeghtmen ouer al
 
Daer die priester moneghen sal
25
Onder tfolc openbare
 
Dat hi niemene en es contrare
 
Tsacrament te gheuene dare
 
Al kinde hine mordenare
 
Hine mochts hem niet wedertrecken
30
Om datter tfolc omme soude mecken
 
Ende die ghene mids desen
 
Gheblameert soude wesen
 
Maer hi dat verstaet
 
Die dsacrament daer ontfaet
35
In hoeftsonden onwerdelike
 
Ontfaet sijn doemsel ewelike
 
¶ Dus soe maecte christus
 
Dierste sacrament aldus
 
Dat was den heileghen lichame sine
40
Beide van broede ende van wine
 
Daer hi sine iongheren mede
 
Monechde ter seluer stede
 
Eer hi van hen scheeden woude
 
Want hi wiste wel dat hi zoude
45
Thant daer na sijn gheuaen
 
Ende datsi hem af souden gaen
 
¶ Doude ewe hier int
 
Ende dnuwe testament beghint
 
Mids christum sijt seker das
50
Die dalreierste priester was
 
Ende dsacrament van dien outare
 
Alre ierst maecte dare
 
Daer elc priester macht heeft af
 
Gheloeft si hi diet ons gaf
55
¶ Nichodemus en seeght oec niet
 
Hoe iudas gode verriet
 
Hoe christus inden hof ghinc
 
Daerne dat ioedscap vinc
 
Hoe peeter sijns messaecte
60
Hoemen snachs met hem waecte
 
Hoemenne leidde tsier confusen
 
Te annen ende te cayphas husen
 
Hoemen hem aldien nacht mede
 
Onwerde ende scande dede
65
Alsoe men in dewangelisten vint
 
Des en seeght nichodemus twint
 
Dat comt lichte bi dien
 
Dat hijs niene hadde ghesien
 
Ende snachs niene was daer bi
70
Daer bi soe beghint hi
 
Daer hijt ierst ansach
 
Dat was smorghens alst was dach
 
Ende men met hem openbare
 
Ten ghedinghe quam ter vierscare
75
Daer men met hem dinghen ghinc
 
Alsoe ghi vore horet die dinc
 
Want wilen en mochte nieman
 
Meer dan hi hadde ghesien an
 
Van geesten iet bescriuen
80
Dat laetmen nu sere bliuen
 
Want si die nu dichten
 
Willent al berichten
 
Dat ghesciet te deser wilen
 
Nochtan datsi in .C. milen
85
Niet na en waren daert ghesciede
 
Alsoet hen zegghen die liede
 
Wedert loghene si oft waer
 
Si settent int scrift daer
 
Si slaen die waerheit van monde
90
Mids den valschen orconde
 
Dat hen te voren bringhen
 
Logheneren van meneghen dinghen
 
Ende die waerheit blijft versweghen
 
Dits moert van hen dies pleghen
95
¶ Men sal emmer lieghen niet
 
In hystorien wats ghesciet
 
Want hysteron in dietsche tale
 
Dat es sien dat weet men wale
 
Ende daer na af alsic versta
100
Soe es comen hystoria
 
Om datse niemen dichten en mach
 
Dan die ghene diese ansach
 
Elc dichtre waer hi si
 
Hoede hem emmer dat hi
105
Vter waerheit niene keere
 
Want vintmen valsch sine leere
 
Soe es hi na mine wete
 
Een valsch dichtre een valsch poete
 
Wies boeke men thanden
110
In een vier soude verbranden
 
Ende sal verliesen dichters name
 
Te sire eweliker blame

Van christus verrisene sine opvaert ende hoe hi sinen apostlen sende den heileghen gheest ende hoe si schieden .lxxxviij.

 
DOen die ioeden christum vinghen
 
Ende hem sine iongheren af ghinghen
 
Ende alle sine vriende inder noet
 
Ende si wisten dat hi was doet
5
Haddensi alle tgheloeue verloren
 
Soe wat hi hen te voren
 
Ghepredect hadde ende ghedaen
 
Soe dat tgheloeue moeste staen
 
Alleene op een wiuekijn
10
Dat was maria die maeght fijn
 
Sine iongheren hadden in horen waen
 
Dat hi niet op en soude staen
 
Maer al doet bliuen soude
 
Alse puer mensche in die moude
15
Soe dat tgheloeue alsic screef
 
Alleene op marien bleef
 
Van svridaeghs dat hi ant cruce hinc
 
Tote tsondaeghs dat die zonne op ghinc
 
Daer die zaterdach tusschen leeght
20
Daer bi eest datmen noch pleeght
 
Opten zaterdach te mere
 
Hare dienst te doene ende ere
 
¶ Maer doen christus was verresen
 
Ende hem vertoende dien ende desen
25
Vijfwerf opten paeschdach
 
Daermenne met liue ansach
 
Gheloefden zine iongheren ierst das
 
Dat hi met liue verresen was
 
Wet oec doen christus versciet
30
Ende die ziele vut hem sciet
 
Voer godheit ende ziele met
 
In die helle al onghelet
 
Nochtan en wart vander godheiden
 
Christus lichame niet ghesceiden
35
Doen die hille was ghestoert
 
Alsoe ghi vore heht ghehoert
 
Keerde die ziele weder af
 
Toten lichame in dat graf
 
Daer verresen over een
40
Godheit ende ziele ende menscheit ghemeen
 
Ghelijc datsi alle tsamen
 
In marien lichame quamen
 
Nie sider en sciet die godheit
 
Van ihesus christus menscheit
45
Noch nemmermeer sceeden en sal
 
Dit selewi gheloeuen al
 
¶ Nv moeghdi vraghen waer bi
 
Christus niet op en voer doen hi
 
Vander doet was verresen
50
Maer .xl. daghe na desen
 
Beidde alteenengader
 
Eer hi op voer tsinen vader
 
¶ Daer sijn goede redenen toe
 
Want dapostlen behoefden doe
55
Goeds troests herde wel
 
Ende dat en mochte nieman el
 
Doen dan christus twaren
 
Want ware hi op gheuaren
 
Thant doen hi was verresen
60
Ende glorificeert hadde ghewesen
 
Soe en haddene daer na moghen
 
Anesien gheene menschelike oeghen
 
Ende zonder hem te scouwen an
 
Met lichamen ghelijc enen man
65
Soe en haddensi nemmermeer verstaen
 
Dat hi op ware verstaen
 
Metten liue wats mochte ghescien
 
Si haddenne soe sere ghewont ghesien
 
Maer doen si met goeder moete
70
Saghe sine hande ende sine voete
 
Vore ende na te menegher stont
 
Alsoe hi ant cruce was ghewont
 
Ende dat hi oec met hen at
 
Soe gheloefdensi te bat
75
Dat hi verresen was tsamen
 
Beide met zielen ende met lichamen
 
Want gheenen gheest wats ghesciet
 
Soe en machmen tasten niet
 
Noch hine mach oec niet eten
80
¶ Hier bi waest goet te weten
 
Dat hi met liue verresen was
 
Alsoe ic v te hant las
 
¶ Rechte alsoemen een kint
 
Dat hem niet en versint
85
Allenskene smeken moet
 
Alst weent oft gram es ghemoet
 
Eerment te poente can ghesetten
 
Alsoe woude christus letten
 
Ende sine iongheren met zoetecheiden
90
Ten rechten gheloeue leiden
 
Ende met openbaren betoghe
 
Dat nemmermeer en loghe
 
Noch dat nieman en mochte verkeeren
 
Hier an so moeghdi leeren
95
Waerbi christus niet op en clam
 
Thant doen hi vten graue quam
 
¶ Dscrifture maect ons oec wijs
 
Dat christus in derdsche paradijs
 
Was dese .xl. daghe
100
Daer ic nu af ghewaghe
 
Tusschen dat christus den gheest gaf
 
Ende dat hi verrees int graf
 
Waren rechte .xl. uren
 
Alsoe ict vant inder scrifturen
105
Ende om dat sine iongheren twaren
 
Dese .xl. vren waren
 
In bedroeftheiden groet
 
Om sine iammerlike doet
 
Soe beidde hi xl. daghe te gader
110
Eer hi voer te sinen vader
 
Alsoe ic v altehant
 
Hier vore dede beckant
 
¶ Ende rechte opten .xlsten dach
 
Die sijn verrisen ghelach
115
Quam hi daer sine iongheren waren
 
Versaemt al in ere scaren
 
Daer hi hen troestelec sprac toe
 
Oec seide hi hen doe
 
Ic vare te minen vader
120
Die vader es uwer algader
 
Den heileghen gheest salic v
 
Cortelinghe senden na nu
 
Ende vele andre woerde soe sprac
 
Hi onder hen ende daer vertrac
125
Van goeden troeste scoene ende claer
 
Oec soe was sijn moeder daer
 
¶ Doen saghensi claerlike
 
Dat hi op voer te hemelrike
 
Daer si dus saghen opwaert
130
Sprac ene stemme ter vaert
 
Ghi manne van galylee
 
Wat bescoudi opwaert mee
 
Dus sere met wondre beuaen
 
Alsoe ghine saghet op gaen
135
Ten hemele van hier neder
 
Alsoe sal hi comen weder
 
¶ Dat sal wesen als hi al
 
Dese werelt doemen sal
 
Soe sal hi comen inde ghelike
140
Dat voer te hemelrike
 
Daer hi elken loen sal gheuen
 
Van dat hi hier heeft bedreuen
 
C¶ Doen die xiste dach quam
 
Na dat christus te hemle clam
145
Quam de heileghe gheest in viers ghelike
 
In dapostlen ghemeenlike
 
Daer si alle waren ghemeene
 
In een huis besloten alleene
 
Ende alsoe saen in waren dinghen
150
Alsi den heileghen gheest ontfinghen
 
Was hore stoutheit soe groet
 
Datsi nontsaghen swert no doet
 
Alsoe warensi ontsteken
 
Oec constensi doe spreken
155
Alle talen diemen vant
 
Ende si consten altehant
 
Alle scrifturen ende alle clergien
 
Alse meestre van theologien
 
Si waren alse volc dat es dronken
160
Dat met des heilechs gheests vonken
 
Ontsteken es altemale
 
Mainiere ghedane ende tale
 
Worden doen verwandelt meest
 
Dit wrachte daer die heileghe gheest
165
¶ Tesamen bleuensi aldus
 
Tote inde maent van junius
 
Ende deelden al ghemeene
 
Dat si hadden groet ende cleene
 
Want si en hadden anders af
170
Te leuene dan datmen hen gaf
 
Sente peeter des gheloeft
 
Bleef vanden andren thoeft
 
Ende paus in christus stede
 
Sine misse die hi dede
175
En hadde nemmeer an vore no na
 
Dan die woerde alsic versta
 
Die christus sprac met sinen monde
 
Sdonresdaeghs ter auenstonde
 
Dat dierste sacrament was
180
Alsoe ic v hier vore las
 
Ende enen pater noster daer toe
 
Dit was die messe doe
 
Ende nemmeer vore noch naer
 
Aldus stoedt menech iaer
185
Sider sijn pause comen
 
Diere meer toe hebben ghenomen
 
Alse introite ende gredale
 
Epistlen ewangilien altemale
 
Kyrieleyson ende alleluya alsoe
190
Gloria in excelsis ende credo
 
Prefatie ende sanctus voert
 
Dat nu al ter messen hoert
 
Collecten/ secreten/ ende complenden
 
Ende ite daer die messen op enden
195
Ende vele anders dings dat ic v
 
Onghenoemt late nu
 
Des en hiltmen twint dan
 
Doen die heileghe kerke ierst began
 
Maer om maken te mere
200
Gods dienst ende sine ere
 
Soe hebben die pause zonder waen
 
Al dese dinc daer toe ghedaen
 
Ende elc heeft sijn bedieden al
 
Alsic hier na zegghen zal
205
¶ Recht opten .xvden dach
 
Die inde maent van junius lach
 
Dats die dach alsmen ons seit
 
Daer der apostlen dach op leit
 
Doen sciedensi ghemeenlike
210
Harentare in ertrike
 
Alse hen christus hadde doen verstaen
 
Hi hadde ghesproken ghi selt gaen
 
Inde werelt weder ende voert
 
Predeken sgheloeuen woert
215
Ende doepen daertoe mede
 
Inden name der drievoldechede
 
Die ghedoept werd int gheloeue fijn
 
Sal seker behouden sijn
 
¶ Alse ghi staet vore die heren
220
Dien ghi predeken selt ende leren
 
Soe en vorpeinst niet wat
 
Ghi segghen selt want optie stat
 
Sal v ghegheuen werden ghewelt
 
Wat ghi hen daer zegghen selt
225
Selke teekene alsic doe
 
Seldi doen ende meerre daertoe
 
¶ Dus soe ghinghensi vut
 
Nort/ oest/ west/ ende zuit
 
Ende predecten ende leerden
230
Daersi volc mede bekeerden
 
¶ Dit sijnsi die pilare dan
 
Daer die kerke op began
 
Ende op ghesticht es des gheloeft
 
Daer christus af es thoeft
235
Ende wi alle sijn sine lede
 
Die ontfaen hebben kerstenhede
 
Ende verbeidende sijn salechlike
 
Die ghemeenscap in hemelrike
 
Daert al sal comen tere scaren
240
Die goede kindre op ertrike waren
 
Ende den lamme selen volghen na
 
Ende singhen lude alleluya
 
Dan sal dit arm ellende
 
Al comen sijn ten ende
245
Entie heileghe kerke sal
 
Daer bouen versaemt sijn al
 
In ene glorie in een acoert
 
Dat nemmermeer en werd ghestoert
 
Dats onse erue onse woeninghe
250
Hier sijnt al gheleende dinghe
 
¶ Die heileghe kerke dat wet wel
 
Dat en es niet die tempel
 
Of dat huis dat daer staet
 
Daer dat volc in beden gaet
255
Maer der heilegher kerken bediede
 
Es sameninghe der goeder liede
 
Alle pause bisscoppe papen clerke
 
Dese sijn die heileghe kerke
 
Ende alt leeke volc daer toe mede
260
Dat ontfaen heeft kerstenhede
 
Ende in gherechten gheloeue waect
 
Ende na deweghe rike haect
 
Dits die heileghe kerke des sijt vroet
 
Niet thuis daermen den dienst in doet

Van tween regimenten ende van petre ende pauwelse ende ander dinc .lxxxix.

 
TWee regimente beghinnen nu
 
Die ic beide wille noemen v
 
Deerste es dat gheestelike
 
Dander es dat keyserlike
5
Dat gheestelike beghint scone
 
Op christum den godsone
 
Dat keyserlike beghint dan
 
Op octauiane den goeden man
 
Want christus sijt seker das
10
Dierste paus in ertrike was
 
Ende octauianus augustus
 
Was dierste keuser wi vindent dus
 
Gheweldech van al ertrike
 
Nie sider quam sijn ghelike
15
In ere tijt warensi beide
 
Alsoe mi dscrifture seide
 
Want christus gheboren wart vore waer
 
In octauiaens .xlijste jaer
 
Ende christus gheboert
20
Xiij. iaer alsoe voert
 
Soe staerf keuser octauiaen
 
¶ Ihesus christus dats sonder waen
 
Was die hoechste endie ierste mede
 
Die ter werelt hilt paus stede
25
Ene ewangelie seeght dat
 
Ihesus christus paus sat
 
.Xxxij. jare alsoe
 
Ende oec .iij. maende daertoe
 
Nochtan ian gulden mont
30
Maect ons op matheuse cont
 
Dat christus leefde vore waer
 
Al vut .xxxiij. iaer
 
Ende alsoe vele meer alsic las
 
Alse van kerssauonde tote paesschen was
35
Oec lasic openbare
 
Dattet was vm. jare
 
Na der werelt ierst beghin
 
Ende oec ijc. een min
 
¶ Na die passie ons heren
40
Zat peeter paus met eren
 
In dat lant van orient
 
.Iiij. iaer oft daer omtrent
 
Namaels soe quam hi voert
 
Tantiochen in die poert
45
Ende besat den stoel dare
 
.Viij. daghe ende .vij. iare
 
¶ Te rome quam hi na dat
 
Daer hi den paus stoel besat
 
.Xxv. iare ende .vij. maend
50
Ende oec .viij. daghe onghewaent
 
Twee epistlen maecte dese here
 
Die de heileghe kerke prijst sere
 
Vele iongheren hadde hi ghemeen
 
Daer marcus af was een
55
Dien hi vter vonten hief
 
Dien hi zonderlinghe hadde lief
 
Die ene der ewangelien screef
 
Alsoet sente peeter bedreef
 
Want marcus en had niet al ghesien
60
Des maecte hem peeter vruet vandien
 
Mids den heileghen gheest doe
 
Die hen beiden halp daer toe
 
¶ Niet langhe na dat dit ghesciede
 
Zendde peeter vele liede
65
Van sinen iongheren vut vorwaer
 
Om tgheloeue te baerne hier en daer
 
Daer sente marc een af was
 
Die dierste kerke alsic las
 
Stichte in alexandrien
70
In dere christus des vrien
 
¶ Pauwels quam te rome daer na
 
Ende huerde eene scure alsic versta
 
Niet verre buten der poert
 
Daer hi in vertrac gods woert
75
Metten broederen die daer quamen
 
Die sine heilecheit vernamen
 
Ende om die wise seneca
 
Neroens meester alsic versta
 
Daer niene dorste gaen om dat
80
Sijn meester den kerstenen was ghehat
 
Soe sendensi brieue onderlinghe
 
Ende waren ghevriende zonderlinghe
 
Die welke brieue zonder waen
 
Groete wijsheit hebhen beuaen
85
Ende van leringhen groet bediede
 
Noch soe hebben vele liede
 
Dese selue lettren in latijn
 
Die swaer gnoech te verstane sijn
 
¶ Peeter was dierste die sette
90
Die .xl. daghe met wette
 
Te vastene vore paeschdach
 
Ende oec alsict ghescreuen sach
 
Sette hi te vastene voert
 
Den aduent vore gods gheboert
95
In ghedinken ende eren
 
Der twee toecomste ons heren
 
Dene toecomst alsic vernam
 
Dat hi neder inden vleessche quam
 
Dander sal ten ordeele sijn
100
Alse die werelt sal nemen fijn
 
¶ Peeter ende pauwels worden bede
 
Buten rome an die stede
 
Op enen dach ghepassijt
 
Niet teere stede maer teere tijt
105
Na groefmen hoer lichamen
 
Bi neroens palayse tsamen
 
Daer onser vrouwen kerke nu steet
 
Diemen in terebinte heet
 
¶ Mertens coronike maect ons wijs
110
Dat doen paus sat cornelijs
 
Dat die grieken doen vorwaer
 
Dese .ij. lichamen stolen daer
 
Om dat sise ter auenturen
 
Int lant van grieken wouden vuren
115
Doe riepen die duule openbaer
 
Die in de afgode woenden daer
 
Met luder stemmen harde sere
 
Alsoe alst woude onse here
 
Ghi romeine bescud nu
120
Vwe gode men onvuerdze v
 
Die kerstene moedden dit ghescal
 
Op hore apostlen al
 
Die heidene waenden oec twaren
 
Dat hore afgode ontfuert waren
125
Dus wart in roere ghinder
 
Kersten heiden meerre ende minder
 
Ende volghden den grieken nare
 
Doensi des worden gheware
 
Worpensi die lichamen mettien
130
In enen putte ende ghinghen vlien
 
¶ Paus cornelijs die goede man
 
Deedse vte trecken dan
 
Ende doensi alle ghemeene
 
Ouer hoep laghen die bene
135
En wistmen niet twaren
 
Dwelke peeters oft pauwels waren
 
Doe vasten die goede liede
 
Ende baden gode met niede
 
Dat hi hen te kinnen gaue
140
De rechte waerheit hier aue
 
¶ Doen andwerdde ene stemme zaen
 
Van bouen ende dede verstaen
 
Des visschers sijn die mindre bene
 
Ende spredekers die meerre allene
145
Doe leidemense ghesceeden
 
Van een in tween steden
 
¶ Paus siluester quam daer na
 
Ende deelde ghelijc alsic versta
 
Des ghebeenten beide
150
Alsoe dat hi van beiden leide
 
In elcs kerke werdelijc doe
 
Ende wide de kerken daertoe
 
Dandre apostle alsic seide vore
 
Ghinghen al die werelt dore
155
Tgheloeuen leeren ende openbaren
 
Ende worden alle martelaren
 
Alse die ghene die zonder letten
 
Hoer lijf vore tgheloeue zetten

Die pater noster ende daer af die bediedenesse .xc.

 
Die .xij. apostle men seeght also
 
Maecten ierst den credo
 
Daer die .xij. poente in staen
 
Die onsen gheloeue ane gaen
5
Die ic v in dietsche tale
 
Segghen soude constict wale
 
Maer ic wille leken lieden
 
Den pater noster tierst bedieden
 
Soe ic best can teser stonde
10
Dien god sprac met sinen monde
 
Die in dietsche aldus es
 
¶ Vader onse die inden hemel bes
 
Gheheilecht moete dijn name sijn
 
Toe come ons dat rike dijn
15
Dijn wille moete ghewerden
 
Alse inden hemel als inder erden
 
Gef ons heden onse daghelike broet
 
Ende verghef ons onse scouden groet
 
Alsoe wi sijn ghewoene
20
Onsen sculderen te doene
 
En leidt ons niet in coringhen
 
Maer loest ons van quaeder dinghe
 
¶ Dese worde en staen al niet
 
Alsoe men in den pater noster siet
25
Want die rime si belettet
 
Datmense som anders settet
 
Maer die verstannesse ende die sin
 
Die sijn hier meer no min
 
¶ Nv siet kindre allegader
30
Christus an riep sinen vaeder
 
Die bouen es inden hemel
 
Daer an moghen wi merken wel
 
Dat en vaeder es meer no min
 
Die altoes es zonder beghin
35
Inder euwegher godhede
 
Die inden hemel hout sine stede
 
Diemen van rechte anroepen sal
 
Want hi mechtech es van al
 
Sonder beghin in sire naturen
40
Daer alle beghinne vte ruren
 
Sonder wies hulpe nieman
 
Ene vre gheliden en can
 
¶ Nu volght hier thant na desen
 
Gheheilecht moete dijn name wesen
45
An dit woert moghen wi leeren
 
Dat wi altoes louen ende eren
 
Selen den vaeder die ons sciep
 
Ende ten edelen wesene riep
 
Ende hemele ende erde mede
50
Tonsen behoef werden dede
 
Ende al datter binnen es
 
Oec selen wi hem danken des
 
Dat hi ons gaf onsterflijc
 
Ene ziele hem seluen ghelijc
55
Ende meensamheit met hem
 
In douerste iherusalem
 
Ende onse noetdorfste daghelike
 
Ons verleent op dit ertrike
 
¶ Hier na soe volght alsoe
60
Dijn rike moet ons comen toe
 
Daer an moghen wi merken wel
 
Dat deweghe vader ende niemen el
 
Deweghe leuen gheef
 
Elken dies verdient heeft
65
Ende dat macht ende toeuerlaet
 
Altemale an hem staet
 
Daeromme selen wi vroech ende spaede
 
Roepen op sine ghenaede
 
Dat wi sine gracie hebben moghen
70
Te comene vore sine oghen
 
In sijn ewech salech rike
 
Dat duren sal ewelike
 
¶ Hier na volght mettien
 
Dijn wille moete ghescien
75
In hemel ende in erde met
 
Dats te verstane dat ghijt wet
 
Dat sijn wille in hemelrike
 
Ende oec in dit ertrike
 
Altemale ghescie ghereet
80
Wedert ons si lief oft leet
 
Ende dat wi al onsen wille
 
In hem setten lude ende stille
 
Ende al nemen ouer goet
 
Soe wat hi met ons doet
85
¶ Hier na volght opter steden
 
Ons daghelijcs broet ghef ons heden
 
Daer an moghen wi sijn vroet
 
Dat van gode al comen moet
 
Des die mensche leuen sal
90
Ets waer van hem comet al
 
Oec moghen wi merken dat
 
Dat wi om enghenen scat
 
Bidden en selen groet no clene
 
Maer om onse noetdorft allene
95
Want daer staet vore albloet
 
Ghef ons onse daghelike broet
 
Daeromme niet sekerlike
 
Wat wi leuen op ertrike
 
Dan es maer een dach van heden
100
Soe saen es die tijt leden
 
¶ Tweerhande broet god gheeft
 
Daer die mensche bi leeft
 
Die leuen sal onbelet
 
An ziele ende an lichame met
105
Deen broet hoert ter zielen toe
 
Dats gheestelec broet ic vint alsoe
 
Daer die ziele bi werd gheuoedt
 
Als ons christus selue beuroedt
 
Hi sprac met sinen monde rene
110
Niet inden broede allene
 
En leeft die mensche dat verstaet
 
Maer in dwoert dat vut gode gaet
 
Dander broet in sire wise
 
Dat es des lichamen spise
115
Daermen dlijf bedraeght mede
 
Aldus soe selen onse bede
 
Ende onse meininghe wesen
 
Als wi den pater noster lesen
 
¶ Nu volght hier na altehant
120
Alsict int latijn vant
 
Laet ons onse scouden varen
 
Alse wi doen onsen sculdaren
 
Hier an moghen wi beseuen
 
Dat god die zonden mach vergheuen
125
Ia al hadde zonder waen
 
Een mensche al die zunden ghedaen
 
Die alle menschen ie ghededen
 
God soudse met ere beden
 
Die vut rechten rouwe ghinghe
130
Al vergheuen handelinghe
 
Want sine groete ontfarmecheit
 
Alse dauid in den zouter seit
 
Bouen alle sine werke gaet
 
Dats ons en groet toeuerlaet
135
Maer datter na aldus staet
 
Verghef ons onse mesdaet
 
Alsoe wi vergheuens pleghen
 
Dats ons harde sere ieghen
 
Daer bidde wi wrake als ghi siet
140
Ouer ons en vergheuen wi niet
 
Sal ons vergheuen onse here
 
Wi moeten vergheuen in sijn ere
 
Oft hi loent ons met gheliken
 
Hem en can nieman ontwiken
145
¶ Hier na volght handelinghe
 
En leid ons in ghene coringhe
 
Niet en verstaet in dit woert
 
Dat god onse here iemene coert
 
Anders dan tallen goede
150
Want hijs onse vaeder ende onse hoede
 
Maer onse verstaen es in desen
 
Dat hi onse hulpe wille wesen
 
De coringhen te wederstaene
 
Alsi ons comen ane
155
Soe dat wire in en duren niet
 
Lieue kinder nu besiet
 
Ende merket dat vorwaer
 
Dat coringhen sijn herde swaer
 
Ende datmen die moet wederstaen
160
Ghelijc den ghenen die beuaen
 
Es in enen stride groet
 
Die emmer bliuet doet
 
Hine verwere hem vromelike
 
Daer omme selewi innechlike
165
Gode bidden dat hi
 
In coringhen ons sta bi
 
Die ons die viant nacht ende dach
 
Ane draeght soe wat hi mach
 
Met groeter subtijlheiden
170
Hoe hi ons mach verleiden
 
Want hi doet viant es
 
Alre menschen sijds ghewes
 
Daer ieghen ons nieman
 
Bat dan god gehulpen en can
175
Ende daer helpt hi ons gherne toe
 
Op dat wi selue willen alsoe
 
¶ Nv soe volght hier na voert
 
Des pater nosters leste woert
 
Daer wi roepen op gods ghenade
180
Dat hi ons vrie van allen quade
 
Dit woert heeft in hem beloken
 
Al dat hier vore es ghesproken
 
Want hier es onse begheren
 
Al dat ons mach sweren
185
Ende ane siele ende ane lijf deren
 
Ende dat hi al onse dinghe
 
Tenen goeden inde bringhe.
 
¶ Dit es dat selue orisoen
 
Dat ihesus christus sprac doen
190
Hi menschelijc ghinc op ertrike
 
Tote sinen vader van hemelrike
 
Dese bedinghe es alsoe goet
 
Datse elc priester zegghen moet
 
Telken ghetide dat hi doet
195
Diese dicke zeeght hi es vroet
 
Al sijn die worde cleine
 
Die sin es groet ende reine

Dit es die aue maria .xcj.

 
HOert hier die selue groete
 
Scone bequame ende soete
 
Daer wi met grueten daghelike
 
Die coninghinne van hemelrike
5
In dietsche soe ic best versta
 
¶ Ic gruete di maria
 
Gracien vol ons here met di si
 
Vore alle wiue benedijt sidi
 
De vrocht vwes lichamen
10
Es benedijt amen
 
¶ Amen setticker selue toe
 
Om die rime te venden alsoe
 
Oec wet ter waerhede
 
Dat dinghel maria niene seide
15
Dat heefter die kerke toe gheset
 
¶ Ende sente ians moeder lijsbeth
 
Sette daer toe gheloeuets mi
 
Benedictus fructus ventris tuj
 
Doen si marien ontmoette
20
Ende elc andren lieflijc groette
 
Ende lijsbetten kint dat si droech
 
In horen lichame opt kint loech
 
Dat maria hadde ontfaen
 
Doen soe sprac lijsbeth saen
25
Op die vre ende ter seluer tijt
 
Die vrocht vwes lijfs es benedijt

Dit es dit credo in dietsche .xcij.

 
IC gheloeue in gode den vader
 
Almachtech die algader
 
Hemel ende erde sciep scoene
 
Ende in ihesum christum sinen sone
5
Onsen eneghen here ghewes
 
Die vanden heileghen gheest ontfaen es
 
Gheboren vander maeght marien
 
Ghepassijt vandien quadien
 
Onder pylatus moghentheit
10
Ghecruist/ doet/ int graf gheleit
 
Ter hellen voer hi neder
 
Sderds daghs verrees hi weder
 
Ende clam ten hemelen algader
 
Ende set ter rechter hant sijns vader
15
Van daer hi weder sal comen
 
Leuende ende doede doemen
 
¶ Ic gheloeue inden heileghen gheest met
 
Ende inder heilegher kerken wet
 
Ende int gheloeue der kerstenhede
20
¶ Alder heileghen meensamhede
 
¶ Alder zonden verlatenesse
 
¶ Des vleeschs verrisenesse
 
¶ Ende dat eweghe leuen amen
 
¶ Hier hebdi altesamen
25
Die xij. poente zonder waen
 
Die onsen gheloeue ane gaen
 
Die elc mensche moet gheloeuen
 
Die comen wille hier bouen
 
Ende die an dminste twide iet
30
Hi en bleue behouden niet
 
Dapostlen men leest alsoe
 
Maecten den credo
 
¶ Ets waer die woerde hier niene sijn
 
Alsoe si ligghen int latijn
35
In ordinanchen ghesettet
 
Want die rime si belettet
 
Het moet met forchen sijn also
 
Maer die sin vanden credo
 
Es hier gheheel ende altemale
40
Ende meer noch min dat weetic wale
 
¶ Vele liede sijn die daer na poghen
 
Hoe si andren beghripen moghen
 
Ende sien in anders oeghe een mul
 
Des si beide hoer oghen hebben vul
45
Daer omme moeten hi die vroeden
 
Ieghen die begripers hoeden

Hier beghinnen die pause op christum ende striken tote karlen voert ende wat elc paus sette .xciij.

 
HIer vore seidic v aldus
 
Dat dierste paus was christus
 
Ende dat peeter na dat
 
Paus bleef in christus stat
5
Ende wat peeter oec sette
 
Te houdene inder wette
 
¶ Nu hoert van pausen mere
 
Na peetre wart paus een here
 
Linus die heileghe tuscaen
10
Hi sat paus zonder waen
 
.Xi. iaer .iij. maent ende .xiij. daghe
 
Dese sette zonder zaghe
 
Dat wiue inder kerken zouden
 
Hoer hoefde bedect houden
15
Om datmen inder kerken
 
Hens te min zoude merken
 
Want die oeghen dicke verleiden
 
Den mensche vut sire innecheiden
 
Gods martelare starf hi
20
Cletus wart paus gheloeuets mi
 
Ende waest ellef iaer
 
Een romein was hi vorwaer
 
¶ Dese ordinerde mede
 
Alte rome in die stede
25
.XXi. priestre wel gheleert
 
Alse peeter vore hadde ghevisert
 
Hi screef ierst salutem
 
Et apostlicam benedictionem
 
Hi starf heilech martelare
30
¶ Den stoel besat daer nare
 
Clemens die oec romein was
 
Dese sende alsic las
 
Vij. notarise vut
 
Die van sinne niene waren ruut
35
In .vij. riken om datsi
 
Vernemen zouden verre ende bi
 
Die viten der martelaren
 
Ende in scriften bewaren
 
Hoe dat inden hoer dinghen
40
Ende te rome die bringhen
 
¶ Hi was oec die ierst woude
 
Dat tspaus stoel staen zoude
 
Inde hoechste stede om dat dien
 
Alle die liede souden sien
45
Ende hi alt volc weder saghe
 
Hi woude oec datmen plaghe
 
Tfolc te vermene alsoe wel
 
Soemen ierst mochte na toepsel
 
Want si anders twaren
50
Volmaect kersten niene waren
 
In poenten wart hi versent daernaer
 
Ende inde zee gheworpen daer
 
Daer hi in lach langhe stonden
 
Sider soe wart hi vonden
55
Vanden bisscop cirille
 
Alsoet was die gods wille
 
Doen dwater was sire verde
 
Ende te rome gheleit in derde
 
Daer hi vele miraclen dede
60
Hi hilt des paus stede
 
.Ix. daghe ende .ij. maent
 
Ende .x. daghe onghewaent
 
Anacletus na hem quam
 
Een griec waest alsic vernam
65
Dese ordinerde dat
 
In kerstenheit telker stat
 
Gheen clerc ionc noch oude
 
Croec noch baert voeden en soude
 
¶ Dese dede oec ghebieden
70
Ouer al den kerstenen lieden
 
Datmen riddren vroech ende spaede
 
Werdecheit ende ere daede
 
Want si wert sijn alder eren
 
Die gods lichame sacreren
75
Te voren en plachmens niet
 
Paus sat hi als men siet
 
.Ix. iaer .ij. maende met
 
Ende .x. daghe dus eist gheset
 
Euaristus besat hier na
80
Des paus stoel alsic versta
 
Een griec waest alsmen leest
 
Sijn vaeder hadde een ioede gheweest
 
¶ Dese ordineerde mede
 
Al tote rome in die stede
85
.Vij. titele dat ghijt wet
 
Van priestren ende dyakenen met
 
Die den paus vroech end spaede
 
Verhoedden in sine predecade
 
Dat hem die scalke niene betien
90
Dat hi sprake vut heresyen
 
Oft recht gheloeue en hilde niet
 
Daermen hem in begrepe iet
 
Dese maecte oec mede
 
Dattie maghe in elker stede
95
Den huweleec sekeren souden
 
Van hen die vergaderen wouden
 
Ende dat die priester dan thuwelijc
 
Vergaderen souden feestelijc
 
Metter heilegher kerken bande
100
Dus houdment in selken lande
 
¶ Martilie heeft hi ontfaen
 
Onder den keuser troyaen
 
Ende es in rome alsmen seit
 
Bi sente peetre gheleit
105
Hi besat den stoel daer
 
.Vij. maende .ij. daghe .x. iaer
 
Alexander wart paus doe
 
Dierste paus die hiet alsoe
 
Romein was hi ende sette mede
110
Datmen sout ten wijwatere dede
 
¶ Ende water ten wine name
 
Daermen sacrerde gods lichame
 
Daermen denecheit bi mach merken
 
Ihesu christi ende der kerken
115
¶ Hi maecte alsic vernam
 
Ter messen. Qui pridie quam
 
Pateretur/ ende duert alsoe om
 
Tote hoc est corpus meum
 
Daer den lichame ons heren
120
De priestren mede sacreren
 
¶ Ende datmen dat sacrament
 
Vander edelster bloemen diemen vent
 
Maken soude subtijl ende clare
 
Want alsoe te mechtegher ware
125
¶ Martilie heeft hi ontfaen
 
Onder den keyser adraien
 
Doen hi paus hadde gheweest daer
 
.Ij. daghe .v. maent end .viij. iaer
 
Sixtus dierste die soe hiet
130
Wart nu paus alsoemen siet
 
Romein was hi eens scapers sone
 
Die vele doghden was ghewone
 
¶ Hi dede ter messen aldus
 
Sanctus/ sanctus/ sanctus
135
Dominus deus sabaoth
 
Hi gaf oec vte tghebod
 
Dat corporael zoude sijn
 
Niet siden maer vlessen fijn
 
Ongheverwet al wit
140
Oec soe maecte hi dit
 
Dat wiue niet en souden
 
Handelen nach bloot houden
 
Ghewide vate des outaren
 
Hi starf een der martelaren
145
Hi wart onthoeft dats clare
 
Doen hi .ij. maent ende .x. iare
 
Ende .xxi. daghe alsmen leest
 
Salech paus daer hadde gheweest
 
Cellephorus wart paus ghemaect
150
Goet man was hi ende wel gheraect
 
Een romein was hi algader
 
Een hermite was sijn vader
 
¶ Dese sette ende woude
 
Dat paepscap vasten soude
155
Vore paeschen .vij. weken
 
Om dat si bouen den leken
 
Alsoe vele meer daeden
 
Penitentien ende weldaeden
 
¶ Ter messen dede hi also
160
Gloria in excelsis deo
 
Des men te voren niene plach
 
Ende datmen opten kerstdach
 
Drie messen soude singhen
 
Dede hi oec toe bringhen
165
¶ Dierste messe gaet ane
 
Als ierstwerf crayt die hane
 
Dan soe naket middernachte
 
Om dat christus die godermachte
 
Tier tijt oedmoedechde hem
170
Gheboren te sine in bethleem
 
¶ Dandere es inde dagheraet
 
Om dat die herdden dat verstaet
 
Anebeedden ten seluen stonden
 
Tkint inde wieghe ghebonden
175
¶ De derde es opten dach
 
Daermen in verstaen mach
 
Den dach des lichts alsic vernam
 
Daer onse verloestenesse op quam
 
Ghemartilijt soe wart hi
180
Ende gheert sente peetre bi
 
.Xi. iare was hijt ende me
 
.Iij. maent .xx. daghe ende twee
 
Lgimus die een griec was
 
Wart nu paus alsic las
185
Dese sette ende woude
 
Dat peterne ende pete hebben zoude
 
Dkint dat ter vonten quame
 
Ene epistle screef hi bequame
 
Vander drieuoldechede
190
Ende vander incarnatien mede
 
Hi was paus .iij. jaer
 
.Iij. maent .vi. daghe vorwaer
 
In sente peeters kerke wart hi
 
Begrauen alsoe lesen wi
195
Pius wart paus na dien
 
Ende was een ytalien
 
Dese maecte ende woude
 
Datmen paeschdach houden soude
 
Altoes opten zondach
200
Dies men te voren niene plach
 
Ende om dat vele liede dan
 
Sere twiuelden hier an
 
Soe quam dinghel van hemelrike
 
In eens bisscops ghelike
205
Ende gheboet dat si souden
 
Paeschdach opten zondach houden
 
¶ Dese sette oec dat
 
Datmen ioeden telker stat
 
Ten doepsele ontfaen soude
210
Die kersten werden woude
 
Inne vinde niet wel dat
 
Hoe langhe hi paus sat
 
Anichetus quam hier na
 
Van surien alsic versta
215
Dese verboet den papen oec
 
Te voedene baert ende croec
 
Ende ronde crunen souden sceren
 
¶ Daermen den bisscop soude sacreren
 
Souden drie bisscoppe sijn toe
220
Want dapostlen plaghen alsoe
 
¶ Ende ten erdsbisscop alsoe wale
 
Souden comen altemale
 
Die bisscoppe die daer sijn
 
In sire prouinchien termijn
225
Ende hem doen onderhoerechede
 
Dese hilt des paus stede
 
.Xi. iaer der maende drie
 
Ende .iiij. daghe alsoe ict zie
 
Sother wart paus ghecoren
230
Was vte campanien gheboren
 
Dese sette oec ende woude
 
Dat gheene nonne en soude
 
Ter kerken gheuen wierroec
 
No ghewijt vat handelen oec
235
Maer datsi wijle draghen souden
 
Alsoe die nonnen noch houden
 
¶ Hi sette oec alsoe ment scout
 
Dan gheen wijf en ware ghetrout
 
Die priester en hadse bracht te gadre
240
Met wille van moedre ende van vadre
 
Ofte harre naester maghe
 
Hi sat paus .xxi. daghe
 
.Iij. maent ende ellef iaere
 
Ende starf oec martelare
245
[E]leutherius alsic versta
 
Een griec wart paus hier na
 
Coninc van bretaingnen lucius
 
Screef an desen paus aldus
 
Dat hi kerstendoem wilde ontfaen
250
Die paus sende daer zaen
 
Hen tween diene altehant
 
Doepten ende al sijn lant
 
Ende daer int lant telker stat
 
Daer een bisscop der afgode sat
255
Dede hi sitten alsic las
 
Enen bisscop die kersten was
 
¶ Dese sette oec ende woude
 
Datmen niemanne werpen en soude
 
Vut sinen state vte sinen grade
260
Hine ware tierst van sire mesdade
 
Berucht int openbare
 
Om dat christus wiste clare
 
Dat iudas was en quaet
 
Dien hi nochtan liet in sinen staet
265
Om dat hi niet ghewroecht en was
 
Eleutherius alsic las
 
Starf en heilech martelare
 
Paus sat hi .xv. iare
 
.Vij. maent daghe vive
270
Doen schiet hi vanden liue
 
Victor dierste die soe hiet
 
Wart doen paus alsoemen siet
 
Hi was gheboren vut affrike
 
Dese gheboet nernstelike
275
Dat die liede emmer souden
 
Den paeschdach des sondaghs houden
 
Tusschen dat de mane viertiene
 
Ende .xxi. na minen siene
 
Na hore prime out ware
280
Dus houdment noch alle iare
 
¶ Dese sette oec ende gheboet
 
Datmen elken mensche ter noet
 
Kersten daede talre stonde
 
Soe waer datmen water vonde
285
Hi starf heilech martelare
 
Doen hi .ij. maent ende .x. iare
 
Ende .x. daghe paus hadde gheweest
 
Alsmen inde coronike leest
 
Zepherinus wert paus na dat
290
Ende was van rome der stat
 
Dese sette oec twaren
 
Dat elc kersten van .xij. iaren
 
Spaeschdaghs ter kerken quame
 
Ende gods lichame daer name
295
Ende dat die vate des outaren
 
Tennen/ oft glasen waren
 
Ende datmen ten ghesetten tide
 
Der priesteren ordenen wijde
 
Met groeter sollempniteit
300
In als volx ieghenwerdecheit
 
Paus sat hi .ix. iaer
 
.Vi. maent .x. daghe daer
 
Calixtus wart paus ghecoren
 
Een heilech man van rome gheboren
305
Dese maecte alsoe wijt scouwen
 
Die kerke van onser vrouwen
 
Ouer die tybre die riuiere
 
Ende oec quatertempren viere
 
Zette hi inden iare
310
Hi starf heilech martelare
 
Doen hi .v. iaer paus hadde gheweest
 
.Ij. maent .x. daghe als men leest
 
Urbanus wart paus doe
 
Die ierst den name hadde alsoe
315
Gheboren vte rome der stat
 
Dese ordeneerde oec dat
 
Dat ghewijde vate souden
 
Tennen sijn/ seluerijn oft gouden
 
Valerianuse bekeerde hi
320
Die edel was ende vri
 
Sente cecilien brudegoem
 
Ende gaf hem dat kerstendoem
 
Die soe heilech wart daer nare
 
Dat hi starf martelare
325
Dese paus was nochtan
 
Van gheslachte een edel man
 
Ende wijs daer toe mede
 
In doeght ende in suuerhede
 
Dien men om sine doeght groet
330
Dicwile die stat verboet
 
Int leste wart hi gheuaen
 
Ende in enen kerker ghedaen
 
Daer hi langhe in doeghde sere
 
Doen wert onthoeft die here
335
¶ In desen tiden alsic merke
 
Begonste die heileghe kerke
 
Ierstwerf thoren bederue
 
Te besittene rente ende erue
 
Want daer te voren sekerlike
340
Leefde dpapscap na ghelike
 
Dat dapostlen wilen plaghen
 
Te leuene in horen daghen
 
Dat was van ghelde ende van hauen
 
Dat hen deen ende dander gauen
345
In aelmoesenen te waren
 
Om datsi mate liede waren
 
.Viij. iaer regneerde hi
 
.Xi. maent .xij. daghe daer bi
 
Pontius die romaen
350
Wart paus hier na zaen
 
Ende wart in ellenden ghesent
 
Daer hi in martilien es gheent
 
Te rome wart hi sider bracht
 
Ende daer gheleit in sine gracht
355
Dese sat paus .v. iare
 
.Ij. maent .ij. daghe dare
 
¶ Nu seeghtmen vorwaer aldus
 
Dat nu wart paus cyriacus
 
Maer om dat hi den stoel liet
360
Alst paepscap weder riet
 
Ende te coelne nam sinen wech
 
Metten ellef dusentech
 
Maeghden die hi alle dede
 
Kersten te rome in die stede
365
Soe en es hi niet met
 
Int ghetal der pause gheset
 
Paus was hi alsoemen waent
 
Een iaer ende .iij. maent
 
Ancheros quam hier na
370
Een griec was hi alsic versta
 
¶ Datmen bisscop mochte verwandren
 
Vanden enen stoele ten andren
 
Ende datmen der martelaren vite
 
Bescriuen zoude met vlite
375
Sette dese in sine iare
 
Ende starf oec martelare
 
.Iij. iaer hi paus sat
 
Ende .xv. daghe inde stat
 
Fabianus wart paus doe
380
Een romein ic vindt alsoe
 
Dese fabianus was
 
Metten andren alsic las
 
Daermen den paus kiesen soude
 
Ene duue quam daer alsoe houde
385
Vten hemle op sijn hoet
 
Ende sprac tote hem al bloet
 
Du sout paus sijn dats waer
 
Dus soe koesene god daer
 
Hi sette alsic bescreuen sach
390
Datmen opten wittendonresdach
 
Dat crisma soude sacreren
 
Dat die bisscoppe noch hanteren
 
Hi leidde een heilech leuen
 
Martilie wart hem ghegheuen
395
Onder decius den here
 
Die de kerstene haette sere
 
.Xiij. iare sat hi paus doe
 
.Xij. maent .xi. daghe daertoe
 
Nouacianus wart paus dan
400
Een verdoemt kersten man
 
Want hi den sonderen ontleide
 
Hope van ghenaden ende ontseide
 
Ene concilie was om dat
 
Versaemt te rome inde stat
405
Daer .lx. bisscoppe waren
 
Die vte gauen twaren
 
Met goeden ripen rade
 
Dat die sonderen ghenade
 
Hebben selen gods ons heren
410
Die hen te penitentien keren
 
In vant niet noch en las
 
Hoe langhe dese paus was
 
Cornelius wart paus hier na
 
Romein was hi alsic versta
415
Dese sette na sijn gheren
 
Dat priestren mochten sweren
 
Om zekere zake om ware dinc
 
¶ Hi dede oec daer toe sijn ghehinc
 
Datmen petre ende pauwelse beide
420
In andren steden leide
 
[¶] Decius die felle here
 
Maecte desen martelere
 
Doen hi .ij. maende .iij. iare
 
Ende .x. daghe hadde gheseten dare
425
Lucius was romein mede
 
Die daer oec hilt die stede
 
Dese hadde oec gheset
 
Dat .ij. priestre .iij. dyakene met
 
Biden bisscop altoes sijn souden
430
Om gherecht gheloeue te houden
 
In ellenden wart hi ghesint
 
Tsire kerken keerde hi sint
 
Ende valerius die tyran
 
Dede hem thoeft af slaen dan
435
Doen hi paus hadde gheweest daer
 
.Iij. daghe .iij. maent .iij. iaer
 
Stephanus wart paus na dat
 
Gheboren van rome der stat
 
Dese sette in sinen daghen
440
Dat priesters niene souden draghen
 
Daghelijc ghewide ghewaden
 
Sonder alsi messe daden
 
Noch houdent die priestren soe
 
¶ Doen hijt bracht hadde daertoe
445
Datmen dafgode af warp
 
Al waest hem te doene scarp
 
Wart hi onthoeft in een stede
 
Daer hi stoet ende messe dede
 
In sijn vierde iaer dat ghijt wet
450
.Ij. maent .xv. daghe met
 
Sixtus dander nu paus was
 
Een griec was hi alsic las
 
Dese sette ende woude
 
Datmen engheene messe en soude
455
Doen opten outare
 
Die vore niet ghewijt en ware
 
¶ Hi ende felicissimus
 
Ende met hen agapitus
 
Worden onthoeft dats waer
460
Doen hi .xi. maent ende .i. iaer
 
Ende .vi. daghe paus hadde ghesijn
 
Dus soe lasict int latijn
 
¶ Dyonisius wart paus hier na
 
Eens moencs sone alsic versta
465
Wanen hi was en vintmen niet
 
Dese was die ierst schiet
 
Kerkhoue ende prochien met
 
Ende heft elker prochien gheset
 
Horen pape ende termine
470
Om dat elc andren tsine
 
Laten soude met goeden vreden
 
Want papen gherne ouer treden
 
Martelere starf hi alsmen seeght
 
Ende wart biden pausen gheleeght
475
Doen hi drie maent ende .ij. iare
 
Paus hadde gheseten dare
 
Felix wart paus nv
 
Romein was hi dat segghic v
 
Hi sette datmen messen
480
Op ghedinkenessen
 
Der marteleren doen soude
 
Om gods ons heren houde
 
In sine kerke wart hi begrauen
 
Die hi maecte van sire hauen
485
Op een mijlken rome bi
 
Martelere soe starf hi
 
Hi sat paus alsmen waent
 
.Ij. jare ende .x. maent
 
Enticianus die tuscaen
490
Wart paus hier na zaen
 
Dese groef wien soes wondert
 
.Xlij. ende drie hondert
 
Marteleren metter hant
 
Hi starf martelere alsict vant
495
Doen hijt iaer hadde gheweest
 
.X. maent .xiiij. daghe alsmen leest
 
Gayus wart nu paus ghecoren
 
Was van dalmacien gheboren
 
Dese sette ende woude
500
Dat ongheloeuech niene zoude
 
Kerstene wroeghen van enegher dade
 
Dat hen soude doen onstaede
 
Ende dat pape no clerc en soude niet
 
Te rechte staen als goet als iet
505
Vore rechtre die werelec ware
 
Hi starf heilech martelare
 
Doen hi .iiij. maent ende .xi. iare
 
Paus hadde gheseten dare
 
Ende .ix. daghe daertoe voert
510
Vanden paus meer nu hoert
 
Marcellinus alsic gome
 
Wart nu paus ende was van rome
 
Keyser dyocletianus
 
Dwanc desen marcellinus
515
Dat hi den afgoden wierroec gaf
 
Ene consilie quam hier af
 
In campanien te waren
 
Daer .ij.c bisscoppe waren
 
.Xx. min dat verstaet
520
Daer verlijde hi sine mesdaet
 
Met berouwe harde groet
 
Asschen sprayde hi op sijn hoet
 
Ende dede ene hare an
 
Den bisscoppen bat hi dan
525
Datsi hem sijn ordeel zetten
 
Hi woudt anegaen zonder letten
 
Vore dat hi hadde mesdaen
 
Die bisscoppe antwerdden zaen
 
Dat dat niet wesen en soude
530
Dat die mindre doemen soude
 
Den meerren. ende seiden met
 
Peeter vwe meester als ghi wel wet
 
Loechende oec gods dats waer
 
Wie was vanden apostlen daer
535
Diene verdoemen dorste dan
 
Ghi wet selue wel/ nieman
 
Maer hi ghinc vut haestelike
 
Ende weende bitterlike
 
Daeromme doemt v selven nu
540
Met uwen monde dat raede wi v
 
¶ Thant soe antwerdde hi
 
Soe doemic vten stoele mi
 
Ende ic vermeesaemt hier al
 
Dat mi ter erden doen sal
545
Voert sprac hi weenende sere
 
In ben niet wert der ere
 
Dat ic priester bliuen soude
 
Want begherte vanden goude
 
Mi alsoe ghierech maecte
550
Dat ic der waerheit messaecte
 
Vore den keyser ghinc hi zaen
 
Die hem thoeft dede af slaen
 
Om dat hi verlide dare
 
Dat hi warech kersten ware
555
Daen hi .xxx. daghe onwerde
 
Gheleghen hadde bouen derde
 
Baerde hem sente peeter dan
 
Marcelluse den goeden man
 
Ende hiet hem zonder beide
560
Dat hine in derde leide
 
.Vij. iaer .ij. maent daghe vijftiene
 
Sat hi paus no minen ziene
 
Marcellus die romaen
 
Wart te pause doen ontfaen
565
Dese dede te rome inde stat
 
.Xv. cardenaelscape om dat
 
Si vroech ende spade souden
 
Doepsele ende sepulture houden
 
Om dat hi eren en woude niet
570
Dafgode alst hem die keyser hiet
 
Soe dede hi hem alsoe lasic
 
Beesten hoeden ende quic
 
Ende om dat sine clerke nachts quamen
 
Ende sine vten stalle namen
575
Deden die keyser weder vaen
 
Ende sloetene inden stal zaen
 
Biden beesten daer hi starf
 
Sint dat hi den stoel verwarf
 
.Xviij. daghe ende .v. iare
580
Nu hoert wat volght hier nare
 
Eusebius die griec was
 
Wart paus nu alsic las
 
In sinen tiden als wi leeren
 
Wart vonden dcruce ons heren
585
Daer omme sette hi feestelike
 
Te int kerstenrike
 
In meye den derden dach
 
Paus was hi alsoe ic sach
 
.Ij. jaer .ij. maende doe
590
Ende .xxv. daghe daer toe
 
Melchiades wart paus nu
 
Dese sette dat segghic v
 
Onder kerstenheit ende woude
 
Datmen niet vasten en soude
595
Sdonresdaghs na sondaghs met
 
Daer omme dat die heidene wet
 
Dese .ij. daghe hilt twaren
 
Datsi twe heileghen waren
 
.Iij. iare .vi. maende hi paus sat
600
Ende .viij. daghe wi lesen dat

Vanden paus siluestre ende van keyser constantine hoe hi bekeerde ende vele doeghden dede .xciiij.

 
SIluester die wart paus ghecoren
 
Een heilech man van rome gheboren
 
Dierste die alsoe hiet
 
Dese alsmen bescreuen siet
5
Maecte ene concilie hier na
 
Inde stat van nichea
 
Daer vergaederden teenen hoepe
 
.CCC. ende .xviij. bisscope
 
Die dkersten gheloeue daer
10
Ontbonden ende maecten claer
 
Die paus oec daer sette
 
Vele rechte ende wette
 
Ende vride daer die kerke
 
Dats noch ghenieten clerke
15
Mids den keyser constantine
 
Dien hi metten handen sine
 
Doepte ende bekeerde mede
 
Des welcs constantijns lede
 
Inder vonten ter seluer stont
20
Van lazerien worden ghesont
 
Want hi tierst sijt seker das
 
In al sine lede lazers was
 
¶ Dit was dierste keyser die
 
Kerstendoem ontfinc ie
25
Ende oec die kerke vride mere
 
Dan anders dede enech here
 
Tote noch alsoe men leest
 
Soe en hadde nieman gheweest
 
Die lien dorste clare
30
Dat hi recht kersten ware
 
Want die keysere waren heiden
 
Die daer na laghen leiden
 
Hoe sise des lijfs beroefden
 
Die ane christum gheloefden
35
Alse den pausen wel scheen
 
Want lettel oft en gheen
 
Mochts ontgaen tote hare
 
Hi en starf martelare
 
Als ghi vore hebt ghehoert
40
Nochtan waest na gods gheboert
 
.Iij. hondert iaer alsic las
 
Eer constantijn keyser was
 
Daer menech martelare binnen
 
Sijn bloet storte van minnen
45
¶ God en woude niet ghedoeghen
 
Dat sine kerke zonder hoeghen
 
Mids hen die sloeghen ende tortten
 
Maer mids hen die stortten
 
Omt gheloeue hare bloet
50
Bedwonghen kersten was noyt goet
 
Kerstenheit es edel alsoe
 
Daer en mach nieman comen toe
 
Die verstannesse heeft ghenomen
 
En moet vut eyghenen wille comen
55
Daert die heileghe gheest in sent
 
De heileghe gheest alsmen vent
 
Werct waer dat hi wille
 
Ende elre soe staet hi stille
 
Daeromme zeeght dat latijn
60
Dat vele liede gheroepen sijn
 
Ende lettel liede vercoren
 
Dits dat wi daghelijcs horen
 
In dewangelie lesen
 
Nochtan sal onse gheloeue wesen
65
Die wel doet ende daer in volstaet
 
Dat hi in deulijc leuen gaet
 
Entie anders doet dat hi sal
 
Inden eweliken helschen wal
 
[¶] Dus soe stoet dat kerstenheide
70
Alsoe ic v hier voren seide
 
Bedruct harde sware
 
Wel omtrent .iijc. iare
 
Dat lettel ieman dorste lien
 
Dat hi was van christus partien
75
Daer si messe souden lesen
 
Dat moeste heimelec wesen
 
In kelren oft in crochten
 
Oft afweeghs in haghedochten
 
Daer toe haddensi alsic las
80
Enen outaer die houten was
 
Binnen hol als ene scrine
 
Dien .iiij. kinder sonder pine
 
Droeghen wel met .iiij. ringhen
 
Daermen heimelecst volbringhen
85
Mochte den dienst ons heren
 
Om dontsien van quaeden heren
 
¶ Sente petre ende dandre mede
 
Die na hem hilden spaus stede
 
Songhen alle op dit outaer
90
Tote siluesters tiden daer
 
¶ Doen constantijn zonder waen
 
Kerstenheit hadde ontfaen
 
Orloefde hi zameninghe
 
Den kerstenen onderlinghe
95
Te houdene hier ende dare
 
Ende gode te dienne openbare
 
Kerken maecte dese here
 
In des behouders christus ere
 
Ene concilie hi te gadre dede
100
Te nichea in de stede
 
Daer .iij.c bisscoppe tsamen
 
Ende omtrent .xviij. quamen
 
Om datmen daer verdriuen soude
 
Dongheloeue dat woude
105
Een arrius bringhen voert
 
Dar hi an dede meer dan moert
 
Inde welke alsic las
 
Men seeght dat senter claus was
 
Constantijn die gaf daer
110
Paus siluestre dats waer
 
Alle die digniteite scone
 
Die hoerden ter keyser crone
 
Des die kerke noch heeft te bat
 
Doen trac hi zaen no dat
115
Te constantinoble der stede
 
Die hi na hem heeten dede
 
Ende sette daer hoechlike
 
Den stoel vanden keyserrike
 
Daer hi stoet .iiijc. jaer
120
Ende .lxviij. daer naer
 
Eer die romeine daer toe quamen
 
Datsi weder keyser namen
 
Dat was karlen den vromen here
 
Diet daer weder sette in sine ere
125
Ende van dan vordane mee
 
Bleuen ter werelt keysere twee
 
Deen hoert den griken toe
 
Dander den latinen alsoe
 
Maer der grieken macht ende ere
130
Es te vallen harde sere
 
Want der latine keyser heeft al
 
Macht ende ere groet ende smal
 
Op dat hi hem soe setten can
 
Dat hem god sire hulpen an
135
¶ Constantine in grieken lant
 
Houtmen ouer enen sant
 
Men viert daer sine feeste alsic sach
 
Opten .xxi.sten dach
 
Die inde maent van meye leeght
140
¶ Mertens coronike seeght
 
Doene siluester doepte daer
 
Hi quite wart ende claer
 
Van al sire lazerien
 
Datmen hem doen hoerde lien
145
Dat hi opter vren dare
 
Christum sach openbare
 
Hi was ernstech telker stede
 
Te gods dienste ende eersam mede
 
Ende dede meerren die kerken
150
Ende eerde papen ende clerken
 
¶ Hi dede oec stichten vaste ane
 
Dat palays ter latrane
 
Ene kerke in christus eeren
 
Des behouders ons heren
155
Daermen tfondament groef
 
Droech hi tes fundaments behoef
 
Op sine scouderen met werden
 
.Xij. manden met erden
 
¶ Hi deedse siluestre wien
160
Ende met priuilegien vrien
 
Ende daertoe heeten mede
 
Die hoetkerke van kerstenhede
 
Noch houden die romeine daer
 
Dese wijnghe dat es claer
165
Opten neghenden dach alsmen seit
 
Die na alre heileghen dach leit
 
¶ Ende recht opten seluen dach
 
Daer dat volc al toe sach
 
Quam in de kerke een beelde staen
170
An de want na christus ghedaen
 
Oft daer ane ware ghescreuen
 
Dat van bouen wart ghegheuen
 
Met handen ghemaect niet
 
Datmen daer noch staen siet
175
In dese selue kerke daer
 
Es noch die houten outaer
 
Daer sente peeter messe op dede
 
Ende sine nacomelinghe oec mede
 
¶ Doen die paus al ouer al
180
Steenen outare beual
 
Dedi inde kerke dare
 
Bliuen desen outare
 
In sente peeters ere
 
Ende dat daer op nemmermere
185
Ander priester vroech na spade
 
Dan die paus messe en dade
 
Datmen noch houdt zonder saghe
 
Want telken wittendonresdaghe
 
Setmen dien outaer voert
190
Ende alsoe den pausen toe hoert
 
Doet hiere gods dienst op
 
Ende anders en gheen bisscop
 
Ende spaeschauonds dat verstaet
 
Alsmen vander vonten gaet
195
¶ Bouen de haghedocht alsmen seit
 
Daer sente laureins in leit
 
Dedi ene kerke maken
 
Van ere sierliker saken
 
Ende trappen ane de haghedochte
200
Daer men mede gaen mochte
 
Ten lichame als men woude
 
Ene lanterne van goude
 
Dedi maken ende hanghen daer
 
Die de haghedocht maecte claer
205
.Ij. kerken maecte hi mere
 
In peeters ende pauwels ere
 
Ende hare lichamen beide
 
Hi in harde dire vate leide
 
Ende makese rike menechfoude
210
Beide van seluere ende van goude
 
Hi starf alsic versta
 
In ene stat heet nichonia
 
In salecheiden ende in eren
 
Ende voer ter glorien ons heren

Hoe keyserinne helena bekeert wart ende wat wondre dat gheuiel .xcv.

 
Al was kersten constantijn
 
Helena die moeder sijn
 
En woude noch kersten werden niet
 
Maer hilt hore ant ioedsche diet
5
Nochtan dat hi hare lettren zende
 
Daer si claerlec mede kende
 
Dat sijn lijf ende sijn vel
 
Ghenesen waren int doepsel
 
Ten lesten quaemt daertoe
10
Want god onse here woudt alsoe
 
Dat helena soeken dede
 
Onder alle die ioedschede
 
.Xij. meestre van groeter liste
 
Ia die wijste diemen wiste
15
Ende die souden disputeren met
 
Paus siluestre vander wet
 
Ende wie van hen bleue bouen
 
Sijn wet soude helene louen
 
Dus quam helena dare
20
Ende brachte hare ioeden vore hare
 
Ende constantijn brachte ieghen hen
 
Paus siluestere meer no men
 
¶ Wat holpe dat ict maecte lanc
 
Siluester an horen danc
25
Verwan die meestre algader
 
Alsoes hem onste deuweghe vader
 
Wat si seiden oft brachten voert
 
Dat ne was maer een oert
 
Iehgen siluesters argumente
30
Si verloren al die vente
 
¶ Doen si waren aldus erre
 
Dadensi halen enen verre
 
Die welt was ende onghehiere
 
Desen verre brachtmen sciere
35
Inden rinc vore al die liede
 
Daer wonder groet ghesciede
 
¶ Een der meestre tote hem ghinc
 
Ende las hem in sine ore een dinc
 
Dat van machte was soe groet
40
Dat die verre viel steen doet
 
¶ Doe sprac die meester alse een sot
 
Dit verbiedic uwen god
 
Ihesum dat hijs niene doet
 
Doe siluester dit verstoet
45
Gaf hi sijn herte te gode wert
 
Ende sprac daer na metter vaert
 
Et sijn vele minder saken
 
Die leuende doet maken
 
Dan leuen doen die doede
50
Dat staet al ane gode
 
Moghdi uwen god verbidden des
 
Dat hi dese beeste die doet es
 
Leuen doe ende op staen met
 
Wi houden ons an uwe wet
55
En condi des ghedoen niet
 
Ende eest dat het mi ghesciet
 
Dat ghi dan gheloeuet mi
 
Dat onse wet beter si
 
Dit wart daer ten seluen tiden
60
Gheconsenteert in beiden siden
 
Tusschen helenen ende constantine
 
Doen waest al verloerne pine
 
Die ioeden haddens gheene macht
 
Siluester an riep die gods cracht
65
Entie verre ter seluer stont
 
Stoet op sine voete al ghesont
 
Ende ghinc danen hi quam
 
Ter weiden wert als een lam
 
¶ Doen wert bekeert helena
70
Ende al dat hare volghde na
 
Ende die ioeden alle mede
 
Ontfinghen dat kerstenhede
 
Helena dese keyserinne
 
Wart ene groete santinne
75
Van gode alsoe vercoren
 
Dat cruce dat was vercoren
 
.Iiic. iaere oft daer omtrent
 
Daer christus ane stoet gheprent
 
Mids hore tesen stonden
80
Met miraclen wert vonden
 
Onder die erde daert lach
 
Gheborghen harde meneghen dach
 
Allen kerstenen onbekant
 
¶ Die ioeden wisten wel thant
85
Doensi christum hadden doet
 
Dat hore destruxie groet
 
An dat heileghe cruce ghelaghe
 
Ende daertoe hore groete plaghe
 
Soe dat si met scalcheiden
90
Drie crucen in derde leiden
 
Soe diepe dat was wonder
 
Ons heren cruce leidensi onder
 
Ende dandre in waren dinghen
 
Daer die .ij. dieue ane hinghen
95
Die leidensi daer bouen
 
Dit daden die ioeden verscouen
 
Hoe dat quame tandren stonden
 
Dat dese crucen worden vonden
 
Datmen niene worde gheware
100
Welc dat heileghe cruce ware

Hoe helena theileghe cruce vant .xcvi.

 
HElena die keyserinne
 
Woude nu wesen in inne
 
Waer dat cruce ware ghedaen
 
Daer christus ane hadde ghestaen
5
[¶] In iherusalem trac si daer nare
 
Ende dede comen vore hare
 
Alle die ioeden vander stede
 
Ende oec van buten mede
 
Ende alse die ioeden tere scaren
10
Vore helenen versaemt waren
 
Vraeghde si hen aldus
 
Waer es thout daer christus
 
Onse behoudere hinc an
 
¶ Die ioeden andwerdden dan
15
Dat sijs en wisten niet
 
Helena beual ende hiet
 
Datmen al die ioeden sciere
 
Verbernen soude in enen viere
 
¶ Doen dat die ioeden saghen
20
Begonste hen des wanhaghen
 
Ende namen enen iudas
 
Die daer onder hen was
 
Ende leuerdene der vrouwen
 
Ende seiden hare bi trouwen
25
Souds hare berechten ieman
 
Dat soude wesen die man
 
Want sine vorders hadden den sede
 
Dat si altoes die waerhede
 
Van kinde te kinde hadden gheseit
30
Waer dat cruce ware gheleit
 
Ende dat hi oec soe wijs ware
 
Hi soude wel berechten hare
 
Waer af dat si begherde
 
Doen lietsi haerre verde
35
Alle dandre ioeden gaen
 
Ende hilt desen iudas gheuaen
 
¶ Helena sprac met ernste groet
 
Nu sich dijn leuen ende dine doet
 
Sijn beide gheset hier vore di
40
Wiltu leuen soe wijs mi
 
Die stede sonder beiden
 
Daer dine vordren tcruce leiden
 
¶ Iudas die wijs was ende vroet
 
Ende dat wel wiste ende verstoet
45
Datter ioeden groete plaghe
 
Ane christus cruce ghelaghe
 
Waert dat worde vonden
 
Andwerde ten seluen stonden
 
Die stede daer ghi omme vraeght mi
50
En weetic niet waer si si
 
Want het was langhe te voren
 
Eer ic ter werelt wart gheboren
 
Doen dat soude sijn ghesciet
 
¶ Bi den here die hem crucen liet
55
Sprac helena en si dat
 
Ghi mi wijst de selue stat
 
Daer v vordren dcruce leiden
 
Ic sal v al sonder beiden
 
Alsoe iammerlec doen bederven
60
Dat ghi van hongre selt steruen
 
Ende thant sonder meer segghen
 
Dedsine inden kerker legghen
 
Daer hi .vij. daghe lach lanc
 
Dat hi en at noch en dranc
65
¶ Doen riep hi met stemmen groet
 
Men helpe mi vut deser noet
 
Ic sal v wisen sonder beiden
 
Daer mine vordren dcruce leiden
 
Doen wart hi thant vut ghedaen
70
Ende es haestelec ghegaen
 
Toter stede van caluare
 
Op gode riep hi dare
 
Dat hi vertoende openbare
 
Die stede daert cruce ware
75
Doen beefde daert menech sach
 
Die stede daert cruce lach
 
¶ Iudas ghinc daer grauen thant
 
Omtrent .xx. screden ende vant
 
Die cruce tenden een
80
Doe en was daer harre gheen
 
Die gheweten conste clare
 
Dwelc christus cruce ware
 
Doen si in twiste sonder waen
 
Toter noenen hadden ghestaen
85
Brachtmen ghinder alsoe houde
 
Enen doeden alst god woude
 
Op welken doeden men leide
 
Dierste .ij. crucen beide
 
Des hem twint en was te bat
90
Mer alsoe saen alse dat
 
Derde cruce quam daer an
 
Wart die doede leuende dan
 
¶ Doen loefden si ghemeenlike
 
Onsen here van hemelrike
95
Ende helena om die zaken
 
Dede dier ene kerke maken
 
Optie stede meer no min
 
Ende sette daer dat cruce in
 
Versiert harde menechfoude
100
Beide met seluere ende met goude
 
¶ Iudas wart kersten dar
 
Ende wart bisscop daernaer
 
Van iherusalem der stede
 
Onse here verwijsde hem mede
105
Die nagle die ghinghen onsoete
 
Dore sine hande ende sine voete
 
Doen si kersten was aldus
 
Wart hi gheheten quiriacus
 
Ende wart heilech man daer nare
110
Ende starf salech martelare
 
Wies passie ende leuen
 
Die kerke scone heeft bescreuen
 
¶ Dus onste god onse here
 
Sente helenen selker ere
115
Dat mids hare in dien stonden
 
Sijn heileghe cruce wart vonden
 
Daer hi zonder sine scout
 
Des menschen sonden ane gout.

Hoe siluester den drake bant ende ander dinc .xcvij.

 
IN rome lach en drake
 
In een hol gheheeten een lake
 
Die daer dede groete plaghe
 
Want hi doedde alle daghe
5
.Vim. menschen alsic las
 
Met sinen gheblase die venijnt was
 
Siluester dien god minde
 
Sette in gode sijn gheninde
 
Ende heeft priestre tot hem ghenomen
10
Ende es toten hole comen
 
Daer hi neder moeste stappen
 
Onderhalfhondert trappen
 
Eer hi den drake vant
 
Een cruce maecte hi thant
15
Dien drake bant die here
 
Soe dat hi nemmermere
 
Vte en comt vore doemsdach
 
Ende daert menech toe sach
 
Sloet hine vast ende wale
20
Met sterken doren van motale
 
¶ Dus verloeste siluester dare
 
Rome vandien groeten vare
 
Ende dat meeste deel vander stat
 
Ontfinc kerstendoem om dat
25
¶ Hi sette oec dese heileghe vader
 
Dat die ghewaeden allegader
 
Daer men op sacreerd bequame
 
Gods ons heren lichame
 
Niet en mochte siden sijn
30
Noch oec gheverwet vlassijn
 
Maer wit vlassijn sijt zeker dies
 
Alsoet vter erden wies
 
Om dat christus int graf was gheleit
 
In een suuer wit linen cleit
35
¶ In desen tiden bekeerden met
 
Vele liede an christus wet
 
¶ Flamanus ende dyoscherus
 
Ordineerden oec doen aldus
 
Datmen die salmodyen
40
Singhen soude in tween partien
 
Alsmen noch pleeght tesen tide
 
Deen vers in deen side
 
Ende dander ter ander siden
 
Dies men niene plach vore dien tiden
45
¶ Siluester starf in payse
 
Ende bi octouiaens palayse
 
Wart hi begrauen sijds ghewes
 
Daert nu ten hoefde gheheeten es
 
Maer nu rust hi alsic versta
50
In enen cloester heet nouancula
 
In een bisdom dat gheheeten is
 
Episcopatus mutinensis
 
.Xxij. iare hi paus sat
 
.X. maende ende .xi. daghe na dat
55
¶ Die daghelijc seeght desen here
 
Enen pater noster in gods ere
 
Sal tsinen ende sonder waen
 
In gherechten gheloeue volstaen
 
Marcus sat paus onghewaent
60
.Ij. jare .v. daghe .viij. maent
 
Dese sette ter messen also
 
Hoeghe te singhene den credo
 
Iulius wart paus hier nare
 
Ende waest meer dan .xi. iare
65
Eenen zeent hilt hi alsic versta
 
In de stat te nichea
 
Daer versaemden tenen hope
 
.Ccc. ende .xviij. bisscope
 
Daer wart tien houe
70
Arrius valsche gheloue
 
Want hi seide openbare
 
Dattie sone mindre ware
 
Dan die vader inder godheit
 
Dat was alte quaet gheseit
75
Nochtan hilt hem an dat gone
 
Constantius constantijns sone
 
Daer die kerke met doeghde sere
 
Want hi was een quaet here
 
Ende dede hen pine ende groet verdriet
80
Die dit gheloue en hilden niet
 
Inder tijt dat dit ghesciede
 
Waren vele heilegher liede
 
Sente niclaus ende sente eusebius
 
Sente hylarius ende secnte maximinus
85
Die besscop van triere was
 
Ende anastasius alsic las
 
Bisscop van alexandrien
 
Die goet was in theologien
 
Die den quicunque wlt dichte
90
Daer hi tgheloue met verlichte
 
Vander heylegher drievoldechede
 
Ende vander incarnatien mede
 
[¶] Keyser constantius versende
 
Dese julius in ellende
95
Daer hi .x. jaer doeghde noet
 
Doen constantius was doet
 
Es hi te rome ghekeert
 
Te sinen stoele ende gheeert
 
Van leken ende van clerken
100
Ende stichte sint .ij. kerken
 
.Xi. iaer was hi paus daer
 
.Ij. maent .viij. daghe voerwaer
 
Liberius wart paus sent
 
Dien die keyser heeft versent
105
Om dat hi niet en woude lien
 
Arrius heresien
 
Drie jare was hi daer
 
Ten stoele quam hi daer naer
 
Ende dede des keysers raet
110
Met arrius gheloue quaet
 
Dus sat hi tkeysers paus dan
 
Alse een onghelouech man
 
.Xvi. iare regneerde hi
 
.Vij. maent .iij. daghe lesen wi
115
Doen dese liberius was versent
 
Alsic thant dede bekent
 
Sat felix paus een jaer
 
Ende om dat hi seide vorwaer
 
Ende proefde openbare
120
Dattie keyser onghelouech ware
 
Dede hi hem thoef af slaen
 
Ende daer na sat sonder waen
 
Liberius der jare viue
 
Paus ghelijc enen kaytiue
125
Damasius wart paus ghemaect
 
Die in dichten wel was gheraect
 
Te versene was hi goet clerc
 
Hi dichte menech goet cort werc
 
Jeronimus te siere ghiften
130
Sende hem vele scriften
 
Hoe dat dpaepscap soude leuen
 
Mede heeft hi hem ghegheuen
 
Dese .ij. verse wet wel dat
 
Gloria patri. ende sicut erat
135
Datment met songhe luut
 
Telken dat een salme ghinghe vut
 
Damasius deedt houden alsoe
 
Vele santen leefden doe
 
Merten ende ambrosius
140
Jeronimus ende basilius
 
Appollinarius ende andre met
 
Die hier niene sijn gheset
 
Jeronimus met siere pine
 
Trac den soutere int latine
145
Damasius maecte mede
 
Te constantinoble in die stede
 
Enen seent daer te samen
 
.Ijc. bisscoppe quamen
 
Daer wart verdoemt aldus
150
Die valsche clerc macedonius
 
Die segghen woude openbare
 
Dat dheileghe gheest gheen god en ware
 
Daer wart verclaert sijdts ghewes
 
Dattie heileghe gheest es
155
Ene mede substantie algader
 
Ghelijc den sone ende den vader
 
Damasius sat paus daer
 
Een luttel meer dan .xviij. jaer
 
¶ Albericus wart paus dan
160
Ende was een goet gherecht man
 
In desen tiden ic lese aldus
 
Trac die bible ieronimus
 
Vten ebreuschen in latine
 
Dat hi nien dede sonder pine
165
¶ In desen tiden alsmen vint
 
Wart gheboren een kint
 
In emaus dien casteel
 
Dat leuende was gheheel
 
Tote den gordele ende al een
170
Ende daer bouen ghedeilt intween
 
Twe borste .ij. hoefde mede
 
Ende elc hadde sine verstandelhede
 
Ende sonderlinghe sijn weten
 
Alse deen sliep woude dander eten
175
Rechte thoren tween jaeren
 
Staerf deen kint twaren
 
Ende dander staerf daer na
 
Sderds daeghs alsic versta
 
¶ Ende in deser seluer stont
180
Soe was jan guldemont
 
Die ierstwerf priester was
 
Van antiochen alsic las
 
Ende ardsbisscap na dat
 
Van constantinoble der stat
185
Albericus sat paus al daer
 
Niet vele min dan .xvi. jaer
 
[A]nastasius wart paus nv
 
Dese hi sette dat seggic v
 
So wien een let ghebrake
190
Dat hi te paepscaepe niet en trake
 
Ende staen souden oude ende jonghe
 
Alsmen dewangelie lase ocht songhe
 
.Iij. jaer ende .xxvi. daghe
 
Sat hi paus sonder saghe
195
Innocentius wart paus doe
 
Dierste paus die hiet alsoe
 
Dese sette ende woude
 
Dadt volc vasten soude
 
Altoes opden saterdach
200
Om dat god doen int graf lach
 
Ende sine jongre oec vaste dan
 
Oec sette dese man
 
Vele rechte van clerken
 
Ende van goeden vander kerken
205
Die hi alle scoene bescreef
 
Vele ongheloefs hi verdreef
 
Des paes sette hi oec des sijt vroet
 
Te gheuene daermen messe doet
 
.Xv. jare hi paus sat
210
.Ij. maent .xx. daghe na dat
 
Zozimus wert paus hier na
 
Dese maecte alsict versta
 
Ende sette oec voer recht dan
 
Dat engheen eyghen man
215
Ten clercscape en mochte ghedien
 
Ende datmen oec soude wien
 
Spaeschauons als ghi siet
 
De grote kerse des men noch pliet
 
Ende dat gheen clerc soe coene en ware
220
Dat hi dranc vercochte openbare
 
¶ Recht oec in desen stonden
 
Wart sent steuens lichame vonden
 
Die .iijc. jaer oft daer omtrent
 
Gheborghen lach onbekent
225
¶ .Viij. maent sat hi paus dare
 
¶ .Xxv. daghe ende .ij. iare
 
Bonifacius ordineerde dat
 
Wijf noch nonne ghewijt vat
 
Noch dinghe die ghewijt ware
230
Die hoerden tien outare
 
Handelen en souden noch dwaen
 
Paus sat hi hebbic verstaen
 
.Iij. jare ende .viij. maende
 
Dus vandict int scrijft staende
235
Celestinus dierste was
 
Paus na desen alsic las
 
Dese ordineerde aldus
 
Datmen judica me deus
 
Segghen soude sonder chissen
240
Vore dintroyt vander missen
 
Ende datmen dien soutre alsic las
 
Die van .ic. salmen was
 
Telker missen moeste zinghen
 
Want te voren in waren dinghen
245
En wasser anders niet toe gheset
 
Dan depistele ende dewangelie met
 
Ende hierbi hebbic vernomen
 
Soe sijn vten salmen ghenomen
 
Introyte ende gradale
250
Ende offertorien alsoe wale
 
Diemen alle singhen moet
 
Eermen die sacrificie doet
 
¶ Hi sende alsic bescreuen vant
 
Patriciuse in hierlant
255
Sente mertens suster zone
 
Daer hi tfolc bekeerde scone
 
¶ Hi verdoemde mede dan
 
Nestoriuse de valschen man
 
Die segghen woude also
260
.Ij. persoene in christo
 
Ende confirmeerde tier vren
 
Enen persoen in tween naturen
 
Deen nature die godhede
 
Ende dandere die menschede
265
Paus sat hi zonder zaghe
 
.Viij. iare ende .ix. daghe
 
Sixtus die derde vandien
 
Name wart paus mettien
 
Dese sette ende woude
270
Dat gheen clerc en soude
 
Hem doen wijen hier no dare
 
Dan int bisdoem danen hi ware
 
¶ Hi stichte in rome alsic hore
 
Onser vrouwen kerke maiore
275
Kerken versierde hi menechfoude
 
Beide met seluere ende met goude
 
¶ Den armen gaf hi vele hauen
 
Bi sente laureinse es hi begrauen
 
Leo dierste alsic las
280
Die paus vandien name was
 
Sende vele epistlen vte
 
Vandes gheloeuen virtute
 
Doen die wandelen alle dlant
 
Ghestruweert hadden metter hant
285
Versierde hi die kerken weder
 
Ende vernuwede op ende neder
 
Der kerken ambachte ghewijt
 
¶ Hem gheuiel op enen tijt
 
Dat vele liede te samen
290
Te sire hant offeren quamen
 
Daer een scone wijf custe sine hant
 
Daer af hi becoert wart thant
 
Dat rau hem soe betterlijc
 
Doen hi thuis quam heimelijc
295
Alsoe hem sine consientie gaf
 
Dat hi sine hant sloech af
 
Om dat si zake was der dinc
 
Doen hi niet ter kerken en ghinc
 
Ende daghelijcs messe niet en dede
300
Alse te voren was sijn sede
 
Maecte tfolc gheruchte groet
 
Doen hi was in deser noet
 
Riep hi onser vrouwen an
 
Ende vaste ende beedde dan
305
Ende si quam daer hi lach
 
Ende met sinen oeghen toe sach
 
Ende sette hem ane sine hant
 
Ende hi was ghesont thant
 
¶ In deser tijt wet wale
310
Struerde dlant van ytale
 
Die goten ende vrankerike mede
 
Daer si braken menegne stede
 
.Xxi. iaer regneerde hi
 
Ende bina .iiij. maent daerbi
315
Hylarius wart paus nu
 
Dese sette dat segghic v
 
Ende ordeneerde ende woude
 
Dat gheen paus en soude
 
Ordineren die hi wilde
320
Dat paepscap na hem hilde
 
¶ Arture was nu alsic las
 
Die coninc van bertaingen was
 
Die met sire groeter hoefshede
 
Ende sire groter doeght mede
325
Al brachte onder sine hant
 
Vrankerike ende vlaender lant
 
Denemarken ende norweghen
 
Die arturen alle neghen
 
Om sine goedertiernheit groet
330
Ende anders om enghene noet
 
¶ Eens nam hi sine vaert
 
Met hercrachte te rome waert
 
Ende beual sinen broeder dlant
 
Doen hi quam an des berchs cant
335
Quam hem boedscap haestelijc
 
Dat sijn broeder valschelijc
 
Ane hem toghe die crone
 
Ende oec sijn wijf dan was niet scone
 
Doe keerde hi weder alsoe houde
340
Ende recht daer hi landen soude
 
Ende vten scepe te lande gaen
 
Heeften sijn broeder daer bestaen
 
Daer vachtmen met nide groet
 
Walewein die bleef daer doet
345
Daer arture droeue om was
 
Doch wan arture den pas
 
Ende den opganc al waest hem swaer
 
Doen orloeghdensi .vij. iaer
 
In dende vergaderdensi
350
Tenen wighe der zee bi
 
Daer arture sere wart ghewont
 
In een scip viel hi tier stont
 
Ende voer in een eylant
 
Daermenne noysider en vant
355
Maer bleef verloren alsict vinde
 
Noch en weet men niet sijn inde
 
¶ Paus sat hylarius
 
.Vi. iaer ic vindt aldus
 
.Iij. maent ende .x. daghe
360
Dit houdet al sonder zaghe
 
Simplicius quam hier na
 
Een heilech man alsic versta
 
¶ De stat van rome sciet hi
 
In .v. prochien lesen wi
365
Ende in elke dat ghijt wet
 
Heeft hi enen priester gheset
 
Die anders en dede meer no mider
 
Dan hi biechte ende doepte kinder
 
Ghelijc dat noch cureite sijn
370
¶ In deser tijt was merlijn
 
In bertaingen die den lieden
 
Dinghe seide die ghescieden
 
Sijn moeder was begheuen
 
Ende leidde ere nonnen leuen
375
Ende alsi alleene was
 
Quam die quaede gheest alsic las
 
Ghedaen als een ionc man
 
Ende sachse harde lieflijc an
 
Doen hi dit langhe hadde ghedaen
380
Quam hi int leste vore hore staen
 
Daer si was heimelike
 
Ende helsese lieflike
 
Ende hier af alsmen vint
 
Bleef si draghende kint
385
Doen soe dede die coninc maken
 
Enen torre van groeten zaken
 
Ende soe wat die goede man
 
Sdaeghs dede maken daer an
 
Dat lach smorghens alter neder
390
Die coninc versochte voert ende weder
 
Onder alle sine wise doe
 
Hoe dat mochte comen toe
 
Die meestre die van nide groet
 
Gherne hadden ghesien merlins doet
395
Om dat hi soe vele wiste
 
¶ Te segghene van groeter liste
 
Antwerden si openbare
 
Waert dattie moertre ware
 
Ghemingt met eens kints bloede dan
400
Dat noyt vader en ghewan
 
Dwerc soude wel comen toe
 
Die coninc dede soeken doe
 
Alselken kint nernstelike
 
Tallen steden in sijn rike
405
Soe langhe datmen merline vant
 
Want daer kindre speelden op tsant
 
Ende sere scouden onderlinghe
 
Sprac deen kint dese dinghe
 
Du waers sonder vader gheboren
410
Ic hebt di seluen segghen horen
 
Daer ane kindemen openbare
 
Dat dat kint sonder vader ware
 
Doen hi quam voer den coning
 
Sprac hi thant dese dinc
415
Her coninc ic ben verraden
 
Mijn bloet en mach in staden
 
Vwen werke staen twint
 
Maer doet grauen int fondament
 
Ghi selt vinden die saken
420
Daerbi dat uwe werke braken
 
¶ Die coninc dede grauen thant
 
Soe langhe dat hi ondervant
 
Waer af te valne plach
 
Daert menich mensche toe sach
425
Dus soe maecte hi twaren
 
Alle die meesters loghenaren
 
Ende verloeste hem seluen vander doet
 
Simplicius sat paus dare
 
Al luttel meer dan .xv. iare
430
Felix wert paus almen siet
 
Die derde die alsoe hiet
 
Ene keerke stichte dese here
 
Te rome in sente jacobs ere
 
Hi sette oec ende woude
435
Datmen die keerken wien soude
 
¶ Ende dat oec elc man
 
Diemen in rechte sprake an
 
Oft wroeghde van enegher saken
 
Datmen hem respijt soude maken
440
Daer hi hem binnen mochte beraden
 
Ende antwerden met staden
 
Ende dattie wroeghere oec clare
 
Soude sijn van quader mare
 
¶ Hi sat .viij. iaer ende .xi. maent
445
Ende .xvij. daghe alsmen waent
 
Gelasius alsoe wi lesen
 
Wart nv paus na desen
 
Dese maecte orisoene
 
Tracte ende ymnen scone
450
Ter prefacien dede hi best
 
Vere dignum et iustum est
 
¶ Rechte in desen stonden
 
Wart sente michiels kerke vonden
 
In ene steeroke alsmen daer siet
455
Wise maecte en weet men niet
 
¶ In deser tijt oec vonden was
 
Die lichame sente barnabas
 
Ende dewangelie hem beneuen
 
Die matheus hadde bescreuen
460
In abreusche met siere proper hant
 
Gelasius alsoe ict vant
 
Zat .viij. maent ende .viij. jare
 
Ende .xxviij. daghe paus dare
 
Anastasius wart paus nv
465
Dese sette dat seggic v
 
Dat om errescap noch om haten
 
Gheen priester en soude achterlaten
 
Sine ghetiden groet no clene
 
Sonder die messe allene
470
.Ij. iare sat hi paus doe
 
Ende .xi. maende daer toe
 
Ende .xxiij. daghe met
 
Dus vendict int latijn gheset
 
Symachus ende laurencius
475
Worden beide ghecoren aldus
 
Alte rome inder steden
 
Hieromme worden ghesceden
 
Paepscap ende leke mede
 
Soe dat daer was groet onurede
480
Doch mids diderike den coninc
 
Wart soe ghesaet dese dinc
 
Dat symachus paus es bleuen
 
Na wart hi nochtan verdreuen
 
Om dinghen diemen hem teech an
485
Ende laurentius wart paus dan
 
Dpaepscap bi desen saken
 
Ghinc echt nv partien maken
 
Soe dadt swaerlijc nv ghinc staen
 
Een seent wert tsamen nv ghedaen
490
Daer versaemden tenen hoepe
 
.Ijc. ende .xx. bisscoppe
 
Symachus puergeerde hem claer
 
Van datmen ouer hem seide daer
 
Ende wart paus gheconfirmeert
495
Ende laureins wart ghecondempneert
 
¶ In desen tiden ic lese aldus
 
Wart kersten clodoueus
 
Die coninc was van vrankerike
 
Die van doeghden was rike
500
Het dedene kersten sente remijs
 
Een kerke stichte hi te parijs
 
In peeters ende pauwels ere
 
Die hi rike maecte sere
 
In deser tijt ic vinde aldus
505
Leefde die goede clerc boetius
 
Sente remijs ende maxentius
 
Sente leodegarijs ende arnulphus
 
.Vij. maent ende .xv. iaer
 
Sat symacus paus daer
510
Ende .xxviij. daghe daer toe
 
Hormisda wart paus doe
 
Die vele goeds den armen gaf
 
Om dat sire souden leuen af
 
Die kerken versierde hi mede
515
Met ornamenten telker stede
 
Tsente peeters wart hi begrauen
 
Daer hi liet van sire hauen
 
Een stuc seluers dat woech tier stont
 
Dusentech ende .xl. pont
520
.Ix. iare ende .xviij. daghe dan
 
Sat hi paus dese goede man
 
Ian dierste die soe hiet
 
Wart paus nu alsmen siet
 
In desen tiden waerlike
525
Bekeerde te christum vrankerike
 
¶ Diederijc alsic las
 
Die der gothen coninc was
 
Ende ytalien hadde onder dan
 
Vinc desen iersten ian
530
Ende incarcererdene mede
 
Daer hi zaen sinen inde dede
 
Dat god wrac alsic versta
 
Want diederijc starf zaen daerna
 
Ende en heilech ermite sach
535
In visione daer hi lach
 
Datmen in tormente scarp
 
Sine ziele in de helle warp
 
Hi was .viij. maent ende .ij. iaer
 
Ende .xviij. daghe paus daer
540
Felix die vierde wart paus dan
 
Hi sette dese goede man
 
Datmen bestriken soude de lieden
 
Eer si vander werelt scieden
 
Met heilegher olyen als ghi siet
545
Datmen noch te doene pliet
 
.Iiij. iare .ij. maent sat hi
 
Paus ende .xiij. daghe daer bi
 
Bonifacius quam nv alsic las
 
Die dander van dien name was
550
Dese sette inder kerken
 
Dattie leke vanden clerken
 
Versceden souden vroech ende spade
 
Alsmen daer in messe dade
 
.Ij. iare .xxvi. daghe
555
Sat hi paus zonder zaghe
 
Iohannes wart paus doe
 
Dander die hiet alsoe
 
In desen tiden ic vindt aldus
 
Leefde sente maurus
560
Sente benedictus iongre was
 
Paus sat hi alsoe ic las
 
.Ij. iare ende .iiij. maent
 
Ende .vi. daghe alsmen waent
 
Agapitus wart paus hier na
565
Dese sette alsic versta
 
Dattie papen altoes souden
 
Des sondaeghs processien houden
 
Datmen noch houdet wale
 
In kerken conuentuale
570
.Xi. maent sat paus dese here
 
.Xiiij. daghe ende nimmere
 
Siluerius moeste paus nu wesen
 
Die keiser versende desen
 
Verre lants in ene stede
575
Daer hine dan doeden dede
 
Dat toe brachte alsic versta
 
Die keyserinne theodora
 
Om dat hi weder en woude ontfaen
 
Enen bisscop dien hi ghedaen
580
Te banne hadde ende verdoemt beide
 
Om dat hi ieghen tgheloeue seide
 
Hi sat .v. maent der jare drie
 
Ende .ix. daghe paus alsic sie
 
Virgilius wart paus dan
585
Belligarius die hoeftman
 
Verloeste rome dat beseten was
 
Vanden ghoten alsic las
 
Daer hi een cruce wan ter seluer stont
 
Van goude dat woech .c. pont
590
Dat hi sente peetre gaf
 
Noch en stoet niet af
 
Theodora die keyserinne
 
Si en dede met fellen sinne
 
Desen paus oec vaen
595
Om dat hi niene woude ontfaen
 
Den bisscop voreghenoemt
 
Dien agapitus hadde verdoemt
 
Ende daer hi in ene kerke vloe
 
Deedsine vut trecken doe
600
Ende en seel binden anden hals
 
Ende dede hem soe vele ongheuals
 
Datmenne vander morghenstonde
 
Sloyde al toten auonde
 
Ende in enen kerker leide dan
605
Daer hi starf een heilech man
 
¶ In desen tiden ic lese aldus
 
Was die clerc theophilus
 
Die christum ende sire moeder ghinc af
 
Om dinc die hem die duuel gaf
610
Die sider te hem seluen quam
 
Ende selc berou ane nam
 
Dat hem maria scone
 
Versoende an horen sone
 
In deser tijt des sijt wijs
615
Soe starf sente remijs
 
Die de kerke te riem[.......]
 
Berechte .lxxij. iaer
 
Paus sat vergili[..]
 
.Xviij. iare .vi. maent [.....]
620
Ende .xxvi. [..........]
 
Pelagius be[.............]
 
Dese sette [..........]
 
Dat dwe[.................]
 
Over die [....................]
625
Die in on[.............]
 
Ocht [.................]
 
Int gheloeue sayden twist
 
¶ In deser tijt hebbic verstaen
 
Was in scollant sente brandaen
630
In wies vite alsic sach
 
Men groet wonder lesen mach
 
Ende sente steuens ghebeente mede
 
Was te rome bracht inde stede
 
Ende bi sente laureinse gheleit
635
Paus sat dese ter waerheit
 
.Iiij. iare der maende tiene
 
.Xxv. daghe na minen siene
 
Ian wart paus na desen
 
Die derde ian daer wi af lesen
640
In deser tijt ic vind aldus
 
Was die goede clerc fortunatus
 
Die wise poete vercoren
 
Vte ytalien gheboren
 
Die te tours quam om dat hi daer
645
Sente mertens vite bescref claer
 
Ende bisscop wart na dat
 
Tote poytiers in de stat
 
In deser tijt sachmen varen
 
In die locht viereghe scaren
650
Ende daer na besaten thant
 
De lombaerde ytalien lant
 
[.]ne kerke dede maken dese here
 
[.]n philips ende iacobs ere
 
[.]nde doen hise hadde ghewijt
655
[.]tarf hi in corter tijt
 
[..] en vant niet clare dat
 
[........]hen tijt hi paus sat
 
[..........] dierste die soe hiet
 
[.........] nu alsmen siet
660
[...........] tiden alsict vant
 
[..........] lombarde ytalien lant
 
[...........] was ende sterfte groet
 
[............]merecheit bleeft doet
 
[...............] goede man
665
[..............] gheweest dan
 
[....................]ghe .iiij. iaer
 
Doen soe wart paus daer
 
Pelagius die ghecoren was
 
Sonder skeysers beheet alsic las
670
Dat te voren niene mochte ghescien
 
In weet hoet nu quam te dien
 
Doen belaghen ic lese dat
 
Die lombaerde rome die stat
 
Het rechende oec soe sere dan
675
Dat die tybre te rome ran
 
Ouer die mure vander stede
 
Die groete scaede in rome dede
 
Ende vanden beesten die verdronken
 
Ende daer na laghen ende stonken
680
Storuen soe vele liede sijds ghewes
 
Dat wonder te segghene es
 
Dat meest dede de stanc
 
Van enen drake die daer verdranc
 
.X. iare sat hi paus daer
685
Gregorius wart paus dar naer
 
Dierste die was van die name
 
Een reine leerere zonder blame
 
Die de heileghe scrifture ontbant
 
Ende ondersochte ende ondervant
690
Omtrent .xl. omelyen
 
Maecte hi te sire partien
 
Ende ander scriften vele
 
Hi ontbant ioppe ende ezechiele
 
Enen cloester maecte hi mede
695
In sine eyghene woenincstede
 
Soe datmen seide openbare
 
Dat hi en erdersch inghel ware
 
Om dat hi leidde claerlike
 
Een hemelsch leuen op ertrike
700
[¶] Hi maecte die statioene
 
Diemen te vasten pleeght te doene
 
Van kerken te kerken inde stat
 
Van rome. noch houdmen dat
 
Te vasten daer tesen stonden
705
In verlanessen svolcs zonden
 
[¶] Hi dede oec zonder waen
 
Hoefde ende lede af slaen
 
Allen beelden met sinen ghebode
 
Die ghemaect waren na dafgode
710
Om dat hi clare ende wale
 
Dongheloeue altemale
 
Ontwortelen woude ende verdriuen
 
Dattet meer en soude becliuen
 
¶ Hi dede ter messen alsic versta
715
Diesque nostros in tua
 
Pace disponas. datmen leest daer
 
Daghelike in dien outaer
 
¶ Hi was dierste lesen wi
 
Die screef seruus seruorum dei
720
Dats knecht der gods knechte
 
Dit scriuen die pause van rechte
 
¶ Dore al dat hi was soe gheraect
 
Ende in alle doeght soe volmaect
 
Nochtan haddi aduersarise groet
725
Diene beneden na sine doet
 
Datti hadde soe goeden name
 
Ende om sine ewelike blame
 
Sine boeke wouden verbranden gaen
 
En hadt een sijn dyaken ghedaen
730
Die ten heileghen swoer dat
 
Die heileghe gheest op hem sat
 
Als ene duue met lichte
 
Daer hi screef ende dichte
 
Ende dat hijt sach openbare
735
Hi sat paus .xiij. iare
 
.Vi. maent .x. daghe daer toe
 
Hamanus wart paus doe
 
Dese sette ende woude
 
Datmen inde kerke luden soude
740
Tallen ghetiden alst noch doet
 
Paus sat hi des sijt vroet
 
.I. iaer .v. maende ende .ix. daghe
 
Dit houdic al zonder zaghe
 
Bonefacius die derde
745
Wart vanden stoele nu herde
 
Hi sette dese zaken
 
Datmen een gruene laken
 
Opten outare zoude legghen
 
Paus sat hi hoere wi segghen
750
.Viij. maent ende nimmere
 
Bonefacius wart doen here
 
De vierde die hiet alsoe
 
Dese paus brachte dat toe
 
Ane den keyser die hiet phocas
755
Dat sente peeters kerke was
 
Hoeftkerke waerlike
 
Van allen kerken van ertrike
 
¶ Oec beiaeghde hi ic lese daer af
 
Dat hem die selue keyser gaf
760
Den ronden tempel mede
 
Daer te rome inde stede
 
Die ghemaect was wilen ere
 
Inder godinnen tebes ere
 
Die der gode moeder hiet
765
Alse wilen plach theiden diet
 
Dien tempel wijde hi met eren
 
In dere der moeder ons heren
 
Ende alle gods heileghen met
 
Priesters heeft hire in gheset
770
Die ten eweghen gode horen
 
Daermen den duuel diende te voren
 
Noch heetet te derre stonde
 
Onser vrouwen kerke rotonde
 
Alre heileghen feeste sette hi
775
Ende alre zielen dach daer bi
 
¶ .Vi. iaer hilt hi die stede
 
Ende .xxv. daghe mede
 
Beusdedit quam hier nare
 
Ende waest .xx. daghe ende .iij. iare
780
Daer dese custe ane den mont
 
Enen lazerzen wart hi ghesont
 
Bonefacius die vijfte die
 
Wart paus nu alsict sie
 
Dese sette dat wijf ende man
785
Wesen soude inden ban
 
Die roefde oft stole in kerke
 
Hi sat paus alsict merke
 
.Xiij. daghe ende .v. iaer
 
Honorius wart paus hier naer
790
Dit was en heilech man
 
Alle tgoet dat hi ghewan
 
Gaf hi den armen meldelike
 
Vele kerken maecte hi rike
 
Die hi versierde menechfoude
795
Van gheestente/ seluere ende van goude
 
Drie kerken stichte hi mede
 
Daer te rome inde stede
 
Deene in sente agneten ere
 
Daer in groefmen desen here
800
.Xij. iaer hi paus sat
 
Ende .xi. maend in de stat
 
Ende .xxvij. daghe daer toe
 
Zeuerinus wart paus doe
 
Heilech in alle manieren
805
Gheraect ende goedertieren
 
Die clercscap minde ende eerde
 
Ende den kerken dinghe meerde
 
Ende melde ieghen darme was
 
Hi sat een iaer paus alsic las
810
Doen groeuenne sine clerke
 
In sente peeters kerke
 
Ian de vierde wart paus na datte
 
Dese metter heilegher kerken scatte
 
Cochte menech .m. volcs vri
815
Van eyghenen dienste seeghtmen mi
 
Hi si paus .ix. maent .i. iaer
 
Ende .xviij. daghe oec daer naer
 
Theodorus dierste quam hier na
 
Dese maecte alsic versta
820
Een boec van penitentien goet
 
Daer vele orboers in stoet
 
Ende ander dinghe sette hi mede
 
.Vi. iare hilt hi die stede
 
.V. maende .viij. daghe met
825
Merten wart paus hier na gheset
 
Dierste die alsoe hiet
 
Van desen men ghescreuen siet
 
Dat eens daer hi messe dede
 
Een quam daer ter seluer stede
830
Diene doet woude slaen
 
Ende daer hi tswert vt liet gaen
 
Wart hi thant staerblent
 
¶ Te rome maecte hi enen zent
 
Daer hi condempneerde starke
835
Pauwelse den patriarke
 
Van constantinoble om dat
 
Hi valschlike patriarke sat
 
Ende volghde valscher leringhen
 
Die keyser om dese dinghen
840
Versende den paus thant
 
In een verre quaet lant
 
Daer hi starf salechlike
 
Ende voer te gode in hemelrike
 
Sine feeste leeght alsmen sach
845
Alder naest sente mertens dach
 
Die bisscop van tours was
 
.Vi. iaer .ij. maent alsic las
 
Ende .xxvi. daghe hi paus was
 
Eugenius wart paus dan
850
Die goedertierne heileghe man
 
Gracilec sere ende ghemint
 
Paus sat hi alsmen vint
 
.Ij. iare ende .viij. maent
 
.Xxij. daghe alsmen waent
855
Vitalius wart paus nu
 
Dese maecte dat segghic v
 
Der roemscher kerken zanc
 
Na rechter musiken ganc
 
Ende concordeerdene al vut
860
Mede opter orghene luut
 
Des men te voren niene plach
 
Paus sat hi alsic sach
 
.Xiiij. iare. maende sesse
 
Deodatus seeght die lesse
865
Wart paus nu ghemaect
 
Dese was soe wel gheraect
 
Ende soe goedertieren te wensche
 
Dat noyt arm noch rijc mensche
 
Die an hem sochte troest
870
Van hem en keerde onghetroest
 
.Ij. maent ende .iiij. iaer
 
Ende .v. daghe sat hi paus daer
 
Decius wart paus na dat
 
Dese versierde sere die stat
875
Daer wart hi begrauen dan
 
.Iij. jaer sat paus dese man
 
.V. maent der daghe tiene
 
Dus vindict na minen ziene
 
Agato wart paus daernaer
880
Ende waest .v. maent ende .ij. iaer
 
Ende drie daghe daer toe
 
Leo dander wart paus doe
 
Dese sette ende woude
 
Datmen den paes gheuen soude
885
In alle kerken hier ende dare
 
Alse agnus dei ghesonghe ware
 
¶ Van scoenre spraken was hi
 
In scrifturen vroet daer bi
 
Wel soe sprac die tonghe sijn
890
Beide griex ende latijn
 
Den armen was hi goet ter core
 
Beide met handen ende met labore
 
.Xi. maende hi paus sat
 
Ende .xvij. daghe na dat
895
Benedictus wart paus doe
 
Dander die hiet alsoe
 
Die hem pijnde vtermaten
 
Te volghene sinen vorsaten
 
In doeghdeliken werken
900
Ende sere minde die kerken
 
.X. maende ende .xij.I daghe
 
Zat hi paus sonder zaghe
 
Ian die vijfte zat paus nu
 
Paus sat hi dat zegghic v
905
.X. daghe ende .i. iaer
 
Zeno wart paus daer naer
 
Die heilech van leuene was
 
.Xi. iaere alsic las
 
Was hi paus ende nimmere
910
Sergius wart doen here
 
Dierste paus die soe hiet
 
Dese paus alsmen siet
 
Ene seluerne casse vant
 
Alsoe hem god dede bekant
915
Te zente peeters alsic las
 
Die soe sere verrostecht was
 
Datmen cume wart gheware
 
Datse zeluerinen ware
 
In ene oude donker stat
920
Een cruce vantmen int vat
 
Ghesiert harde menechfoude
 
Met ghesteente ende met goude
 
Daer in was al gheheel
 
Van ons heren houte en deel
925
Datmen daer te toenne pleeght
 
Alse des heilechs cruis dach leeght
 
¶ Hi sat paus .ix. iaer
 
.Viij. maent .xxviij. daghe daer
 
Leo die derde wart paus nu
930
In desen tiden dat zegghic v
 
Wart ghedoedt zente lambrecht
 
Die bisscop was te maestrech
 
Al bleef te ludeke doet die man
 
Hi wart te tricht begrauen dan
935
Maer doemen den stoel na dat
 
Te ludeke trac ter stat
 
Voerdemen den lichame mede
 
¶ Datten dodo doeden dede
 
Was om dat hi dorste castien
940
Puppine van sire amien
 
Die dodoes suster was
 
Die hi hilt alsoe ic las
 
Boven sine ghetroude wijf
 
Dat coste lambrechte sijn lijf
945
Dese puppijn was maerteels vader
 
Ende coninc puppijns oudervader
 
Ende begghen sone alsic las
 
Te harstalle sine woeninghe was
 
Van desen lieden hebbic vernomen
950
Sijn die hertoghen van brabant comen
 
¶ Dese leo en es niet met
 
Int ghetal der pause gheset
 
Om dat hi alsic vernam
 
Quaelle lichte daer toe quam
955
.Xi. maent saut hi paus ende .ij. iaer
 
Ian die zeste wart paus daernaer
 
Martelere starf hi alsic las
 
.Iij. iaer .ij. maent hi paus was
 
Ende .xxiij. daghe mede
960
Ian die seuende besat die stede
 
Dese was gheleert herde wale
 
Ende hadde ene scone tale
 
Ene capelle stichte hi
 
Sente peeters kerken bi
965
Inder moeder gods ere
 
Daer groefmen desen here
 
.Xxviij. daghe ende .ij. iaere
 
.Vij. maent sat hi paus dare
 
Sysinnius wart paus na dat
970
Diet maer .xx. daghe en sat
 
Constantinus alsic versta
 
Besat den paus stoel hier na
 
Die keyser iustiniaen
 
Daer hi messe vore hem dede
975
Daer die keyser in waerre dinc
 
Gods lichame van hem ontfinc
 
Ende bat vor hem onsen here
 
Den paus dedi groete ere
 
Ende confirmeerde groet ende smal
980
Der roemscher kerken rechte al
 
Keyser philipse seide hi
 
Enen kettere lesen wi
 
Om dat hi telker stede
 
Die beelden vten kerken dede
985
.Xvi. daghe der iare seuene
 
Sat hi paus in sinen leuene
 
Gregorlus dander die alsoe hiet
 
Wart paus alsmen bescreuen siet
 
In deser tijt ic lese aldus
990
Bekeerde een bonifacius
 
Dfolc van almaengen lande
 
Daerne die paus selue sande
 
Erdsbisscop wart hi na dat
 
Al tote mense in die stat
995
Daer na wart hi ghesant
 
Predeken in vrieslant
 
Daer hi wart ghemartelijt
 
¶ Karl marteel in deser tijt
 
Vader van coninc puppine
1000
Trac doen ouer den rine
 
Daer hi ieghen die sassen vacht
 
Ende warp al onder sine macht
 
Almaengnen swauen prucen doe
 
Ende al toter dunouwen toe
1005
Hi bestoet oec pinen me
 
Hi trac ouer die roede zee
 
Daer hi die sarrasine versloech
 
Om haer groet ongheuoech
 
¶ Doen gregorius dese here
1010
Sijn goet dore goeds ere
 
Der heilegher kerken hadde ghegheuen
 
Inde hi zalechlijc sijn leuen
 
Doe hijt .xvi. iaer hadde gheweest
 
.Viij. maent .xx. daghe alsmen leest
1015
Gregorius die derde
 
Wart nu paus ende herde
 
Hi dede ter messen min no mee
 
Quorum sollempnitas hodie
 
In conspectu maiestatis tue
1020
Celebretur domine deus
 
Dese paus gregorius
 
Verdoemde den keyser leone
 
Om dat hi die beelden onscone
 
Vut allen kerken werpen dede
1025
Met sire quaeder moghenthede
 
Enen zeent dedi te samen
 
Daer doen bisscoppe quamen
 
Omtrent .m. alsic las
 
Daer dat gheconfirmeert was
1030
Datmen die beelden ons heren
 
Ende die heileghen soude eren
 
Ende wie des ware contrare
 
Dat hi dan vermeesaemt ware
 
In deser tijt belaghen mede
1035
Die lombaerde rome die stede
 
Met groeter cracht moghendelike
 
De paus sende in vrankerike
 
An karlen puppijns vaeder
 
Ende sende hem algaeder
1040
Die slotle vander biechten met
 
Dat hi quame ende onghelet
 
Der roemscher kerken ende stoede in staden
 
Die paus voer ter goeds ghenaden
 
Doen hi .viij. maent ende .x. iaer
1045
Ende .xx. daghe daer
 
Paus met eren hadde gheweest
 
Zacharias alsmen leest
 
Besat nu des paus stede
 
Metten lombaerden maecte hi vrede
1050
Ende pays vanden orloghe
 
Hi trac die dyaloghe
 
Vten griexen in latine
 
Meesterlijc met sire pine
 
Karlen puppijns broeder
1055
Beide van vaeder ende van moeder
 
Dede hi ter scolen gaen
 
Ende daer toe moenc abijt ontfaen
 
Hi sat .x. iare maende twee
 
Paus ende .xv. daghe min no mee
1060
Steuen wart paus daer naer
 
Ende om dat die lombaerde swaer
 
Der kerken waren ende haert
 
Trac hi te vrancrike waert
 
Ane puppine maerteels sone
1065
Om het te claghene tgone
 
Doen hi quam ter zeluer wilen
 
Daer puppijn was op .iij. milen
 
Es puppijn ieghen hem ghegaen
 
Ende nammene metten breidele zaen
1070
Ende leiddenne ten seluen male
 
Metter hant tote in sine zale
 
Daer hine eerlijc ontfinc
 
Daer wijde hine coninc
 
Ende sijn kint oec waerlike
1075
Coninc te sine vrancrike
 
Ende hoer nacomelinghe na desen
 
Altoes souden coninc wesen
 
Dit stoet voert zonder lette
 
Tote opten graue hughe capette
1080
Diese valschlike verdreef
 
Ende here selue daer in bleef
 
Dat al noch in desen daghen
 
Die hertoghen van brabant claghen
 
Want si recht oer willen sijn
1085
Comen van desen puppijn
 
.V. iare steuen paus zat
 
Ende .ij. maent/ paus wart na dat
 
Paulus/ die besat die stede
 
Die vele goeder werke dede
1090
¶ Dese was soe goedertieren
 
Ende soe zachte in alle mainieren
 
Dat hi noch vroech no spaede
 
Quaet loenen en woude met quaede
 
¶ Nachts plach hi te gane
1095
Met enen heimeliken caplane
 
Alst die liede niet en saghen
 
Daer arme liede siec laghen
 
Van huse te huse inde stede
 
Ende toten gheuanghenen mede
1100
Ende stoet hen bi met sinen goede
 
Om te stoppene hoer armoede
 
Weduwen oec ende weesen
 
Halp hi gherne vten vreesen
 
¶ In deser tijt was waerlike
1105
Sente gengolf in lotrike
 
Die in vrancrike cochte ene fonteine
 
Ende deedse in enen sconen pleine
 
In borgoengen vte springhen
 
Sijn wijf in waren dinghen
1110
Hadhi ghelaten alsoe wel
 
Om datsi dede ouerspel
 
Doe bracht sijt daertoe na hoer gheuoech
 
Dat een clerc doet sloech
 
Doe dwijf hoerde zegghen dan
1115
Dat miraclen daede hoer man
 
Spracsi dats alsoe waer
 
Als dat mijn inde zinghet claer
 
Ende dat ghesciede alsoe houde
 
Ende alsoe dicke alsi soude
1120
Spreken waest cort waest lanc
 
Hoerdemen dat hoer inde zanc
 
Constantijn dat segghic v
 
Besat des paus stede nu
 
Die bina leec was alsic las
1125
Sonder dat hi priester was
 
Die met onwette quam
 
Ten pauscape alsic vernam
 
Daeromme soe wart hire zaen
 
Met scanden weder vut ghedaen
1130
Ene maent sat hi paus ende .j. iaer
 
Steuen die derde quam daer naer
 
Diet al weder onsette
 
Dat sijn vorsate sette
 
Ende hem allen degradeerde
1135
Die hi vore promoueerde
 
Sonder doepsel ende crisma
 
Paus sat hi alsic versta
 
.Iij. iaer der maende sesse
 
Adriaen seeght die lesse
1140
Besat nu des paus stede
 
¶ Groet karl om des paus bede
 
Belach die lombaerde alsic versta
 
In ene stat heet papya
 
Desideriumme horen coninc
1145
Ende sijn wijf hi daer vinc
 
Ende voerese in vrancrike gheuaen
 
Te roeme quam karle daerna zaen
 
Ende gaf sente peetre weder
 
Al sijn rechte hoeghe ende neder
1150
Die hem waren te broken af
 
Die sijn vaeder der kerken gaf
 
Oec gaf hi daer alsic goeme
 
Dese twee hertoghdoeme
 
Van spoleten ende bonenventen
1155
Daer groet af sijn die renten
 
Ende doen wart hi aldus
 
Van rome ghemaect patricius
 
Torren ende mure maecti mede
 
Ende eerne porten ane die stede
1160
¶ Enen zeent heeft adriaen
 
In rome te samen ghedaen
 
Daer bisscoppe waren optien dach
 
.C. ende drie ende vijftach
 
Sonder ander prelate alsic las
1165
Daer karle selue mede was
 
Die paus ende die zeent ghemeene
 
Gauen karlen die macht alleene
 
Dat hi paus kiesen mochte
 
Na dien dat hem orbore dochte
1170
Ende ordineren alle dinghen
 
Die den roemschen stoele an ghinghen
 
Ende dat erdschebisscoppe twaren
 
Vut wat prouincien datsi waren
 
Hoer bisdom van hem ontfaen
1175
Moesten/ eer si in zouden gaen
 
Ende dies hem werdech niene dochte
 
Dat hine wedersegghen mochte
 
Ende die hier af ware contrare
 
Dat hi thant vermeesaemt ware
1180
¶ Karle maecte alsic vinde
 
Vander lombaerde rike een inde
 
Ende al dat si met harre macht
 
Sente peetre hadden ontcracht
 
Ende van ouden tiden ontkeert
1185
Heeft hi hen al weder ghekeert
 
Die generale scole alsict gome
 
Die doen lach inde stat van rome
 
Bracht hi te parijs in die stede
 
Daer hi cost ende pine om dede
1190
Enen clerc hadhi vercoren
 
Was vut inghelant gheboren
 
Die alquinus hiet alsic las
 
Die wijs in .vij. arten was
 
Die leerde karlen sine parten
1195
Ende oec vanden .vij. arten
 
Soe dat karl was clerc goet
 
Dat enen prinche wale stoet
 
¶ Karle minde zonderlinghe
 
Teser werelt .ij. dinghe
1200
Dats ridderscap ende clergie
 
Ende zekerlec donket mie
 
Dat hi .ij. die beste hadde vercoren
 
Die ter werelt toe behoren
 
Daer meer in leeght eeren
1205
Ende oec die dienst ons heren
 
Dan in anders iet datmen pleeght
 
Die elc te sinen rechte dreeght
 
Adriaen sat paus daer
 
.X. maent ende .xxiij. iaer
1210
Ende .xviij. daghe daer naer
 
Dus soe vindict vorwaer

Vanden paus leo ende vanden keyserrike .xcviij.

 
LEo die vierde wart paus dan
 
Ende was en goet heilech man
 
Dese sette ende woude
 
Datmen processie doen zoude
5
Alse sente marcs dach leeght
 
Alse die kerke noch pleeght
 
Ende daer hire met soude gaen
 
Wart hi van lieden gheuaen
 
Die hem die oeghen vte staken
10
Ende die tonghe vten monde braken
 
Maer god onse here sijds ghewes
 
Die alles dings wel machtech es
 
Gaf hem weder na dien
 
Beide sine tonghe ende sijn zien
15
Doen trac hi metter vaert
 
Heimelike te vrankerike waert
 
Tote karlen den coninc
 
Diene eersamlec ontfinc
 
Met tranen claeghdi dan
20
Sijn vernoy den goeden man
 
Karle deden bliuen daer
 
Tote vut waert ghinghe diaer
 
Doen voer hi met hem voert
 
Al tote rome in die poert
25
Ende besochte ende ondervant
 
Die ghene die metter hant
 
Die quaede daet hadden ghedaen
 
Ende rechte daer ouer saen
 
Met groeter besceedenhede
30
Na die mesdaet die elc dede
 
Die paus purgeerde hem dan
 
Van datmen hem beteech an
 
Ende karle settenne in sine stede
 
Ende gheboet hem pays ende vrede
35
Daer wart die riddre wel gheraect
 
Keyser des riken ghemaect
 
Met consente der romeren
 
Die des alle blide weren
 
¶ Tote nu en was zekerlike
40
Maer een keyser in kerstenrike
 
Ende van nu vordane mee
 
Bleuen der keysere twee
 
Want constantinoble die stat
 
Behilt horen keyser na dat
45
Daer die stoel hadde ghestaen vorwaer
 
.Iiij. hondert ende .lxviij. iaer
 
Sint dat groet constantijn
 
Van rome trac den stoel sijn
 
Alsoe ic v hier vore vertrac
50
Daer ic van constantine sprac
 
Karle wart tier seluer tijt
 
Vanden paus ghecroent ende ghewijt
 
Keyser te sine int roemsche rike
 
Ende sijn oer oec die ghelike
55
Aldus quam die keysercroene
 
Optie fransoyse scoene
 
Want karls oer dat si v cont
 
Hilt die croene langhe stont
 
Tote dat die romeine quamen
60
Ende hen weder ane namen
 
Dat keysercroenen ende behilden
 
Om dattie fransoyse niene wilden
 
Der roemscher kerken staen in staden
 
Als wilen hoer vordren daden
65
¶ Maer onlanghe daer na
 
Quam die croene alsic versta
 
Optie zassen moghentlike
 
Die wel ende vromelike
 
Bescudden die roemsche kerke
70
Beide met rade ende met werke
 
Ende iesider vindic bescreuen
 
Es si den aelmannen bleuen
 
¶ Namaels maecten die aelmanne
 
Dat die croene op niemanne
75
Versteruen en soude van oere toere
 
Maer dat metten core
 
Die croene soude sijn te gheuene
 
Ende dat souden doen si zeuene
 
Drie papen ende .iiij. leye
80
Alsoe men noch houdt die viseye
 
¶ Die papen noemic v hiere
 
Coelne/ menche/ ende triere
 
Dese sijn cancellier int rike
 
Menche in oestlant/ triere in vrancrike
85
Coelne in ytalien lant
 
¶ De viere leye hoert hier thant
 
¶ Brandenborch es cameraert
 
¶ Zassen die draghet swaert
 
¶ Bihem es schinke te sire bate
90
¶ De palesgraue es drossate
 
Vandes keysers houe vri
 
Dit sijn die ghene gheloeuets mi
 
Die den roemschen coninc maken
 
Die opten stoel comt taken
95
Es hi werdech dan der croene
 
Die gheeft hem die paus te loene
 
Dan sal hi van rechten scouden
 
Der heilegher kerken rechte houden
 
Ende daer vore setten lijf ende goet
100
Doet hi men/ hi mesdoet
 
Ende brect sijn keyserlijc ghelof
 
Daer hi meineedech werdt of

Vander heilegher kerken ende van karlen den keyser .xcix.

 
Dat ic v die pause dus make cont
 
Van christuse tote karles stont
 
Dat hebbic daeromme ghedaen
 
Dat ghi te bat selt verstaen
5
Hoe kerstenheit ierst began
 
Ende van beghinne voert an
 
Emmer dijde ende hoechde
 
Nochtan altoes mede doeghde
 
Bi dien dat die keysere danne
10
Al waren heidene tyranne
 
Die de kerstene doeden deden
 
Daermense vant tallen steden
 
Want tusschen christum alsic las
 
Ende dat siluester paus was
15
Was tijt van .iijc. jaren
 
Daer pause binnen waren
 
Omtrent .xxxiij. twaren
 
Die meest storuen martelaren
 
Omt gheloeue van kerstenhede
20
Ende omme die goeds minne mede
 
Maer sint sente siluester bekeerde
 
Constantine alsic vore leerde
 
Wart die kerke sere verhauen
 
Want hi ende sijn moeder gauen
25
Hare meneghe vrihede
 
Daer si te starker was mede
 
Nochtan en bescoet noch niet
 
Si moeste noch hebben verdriet
 
Want constantijn constantijns sone
30
Die na den vader droech die crone
 
Was een onwettech man
 
Ende sette hem als een tyran
 
Want hi niene gheloefde clare
 
Dat christus die goedsone ware
35
Almachtech god ghelijc den vader
 
Daer bi haette hi algader
 
De kerstene die niet en wouden
 
Sijn ongheloeue helpen houden
 
Ende was swaer papen ende clerken
40
Die sijn ongheloue niene wilden sterken
 
Die keysere die na hem quamen
 
Al meest oec ane namen
 
Dit selue ongheloeue dat ghi
 
Nu hoeret zegghen mi
45
Dat en valsch clerc aldus
 
Voert brachte hiet arrius
 
Met andren dinghen die hi sayde
 
Daer hi tfolc mede verdrayde
 
¶ Dus stoet die kerke in baloten
50
Tote op karle den groten
 
Die na christum nochtan was
 
.Viijc. iaer alsic las
 
Daer binnen valsche clerke
 
Zaiden in die heileghe kerke
55
Van ongheloeue vele twiste
 
Die karle alle chiste
 
Want hi roodde algaeder vut
 
Van ongheloeue dquaede cruut
 
Dat int kerstenheit was ghewassen
60
Tusschen spaengien ende zassen
 
Ende wrachte sine dinghe algaedre
 
Bi raede der pause siere vaedre
 
Daer bi was hi werdech daer af
 
Dat beide vingherlijn ende staf
65
Elc erdsbisscop moeste ontfaen
 
Van hem eer hi in mochte gaen
 
Ende ander prelate mede
 
Dit recht ende desen sede
 
Hilden die keysere ghemeenlike
70
Tote opten vierden heinrike
 
Die vandien name keyser sat
 
Dese resigneerde dat
 
Scone recht/ der kerken weder
 
Soe datmen nie seder
75
Prelature in waerre dinc
 
Van eneghen keyser ontfinc
 
Des hen die keysere na dien daghen
 
Tote noch altoes beclaghen
 
Want si mids dien dat es waer
80
Een scone recht verloren daer
 
Ende des si oec sijn mede
 
Te cranker in die gheestelijchede
 
Want daer te voren waren
 
Die keysere soe machtech twaren
85
Datmen ghenen paus mochte sette
 
Daert die keyser woude letten
 
Selc keyser oec alst hem bestac
 
Den paus vte sinen stoele stac
 
Ende setter enen andren inne
90
Ende alse twist oft onminne
 
Tusschen den paus ende cardenale
 
Ende ander prelate alsoe wale
 
Gheruert wart om eneghe zaken
 
Soe moestent te goede maken
95
Die keysere alsoe ment vint
 
Oft die kerke ware gheschint
 
Want ghierech ende twistachtech
 
Ouermoedech ende werrachtech
 
Heuet dpaepscap meest gheweest
100
Alsmen in vele boeken leest
 
¶ Nu hebdi wel verstaen dan
 
Hoe die kerke ierst began
 
Ende theileghe kerstenheit scone
 
Op christum den godsone
105
Die dalder ierste paus was
 
Ende dierste priester alsic vore las
 
Daer die heileghe kerke vut spruut
 
Want die kerke es sine bruut
 
Ende wi sijn alle sine kinder
110
Die goet sijn meerre ende minder
 
¶ Ghi hebt oec wel verstaen dat
 
Die kerke gheen goet en besat
 
Maer si leefde daer af
 
Datmen hare om gode gaf
115
Alsoe stoet si menech iaer
 
¶ Hoe dat vercreech daer naer
 
Dpaepscap tsinen bederue
 
Beide lant renten ende erue
 
¶ Hoer ordenanchen ende seden
120
Die de kerke houd noch hede
 
Die scoene sijn ende wel gheraect
 
Gheset sijn ende ghemaect
 
Allenskene na ende voren
 
Vanden pausen vut vercoren
125
¶ Hoe kersten wart constantijn
 
Ende helena die moeder sijn
 
Die gauen onder hen beiden
 
Der kerken vele vriheiden
 
Daersi te voren en hadde twint
130
¶ Voert doe ic v bekint
 
Hoe karle der kerken kimpe quam
 
Ende kerstenheit in handen nam
 
Ende kerstenheit sette in vreden
 
Ende dat suuerde tallen steden
135
Van ongheloeue ende maket breet
 
Daer hi meneghen strijt om street
 
Ende maecte die kerke soe rike
 
Dat cume in al ertrike
 
Es enech soe machtech man
140
Diese wederstaen wel can
 
Alst oec en soude alsic gome
 
Waren die prelate vrome
 
Maer omt ghebrec van hen
 
Achtmen hoers rechts te men
145
Nu hoert hier noch mere
 
Vander kerken heilegher lere

Dbedieden vander kerken ende van spriesters ghewaeden .c.

 
Vander kerken bediede
 
Dat die leeke liede
 
Gherne hoeren moghen
 
Salic v cort nu betoghen
5
¶ Die kerke in haren bediede
 
Es sameninghe der goeder liede
 
Thuis van bedinghen mede
 
Ende ene stat van rechten vrede
 
Daermen van gheenre zake
10
En sal hebben ander sprake
 
Dan gode bidden tallen stonden
 
Verghefnesse vanden zonden
 
Alle hoer lede willic v
 
In corten woerden dieden nu
15
¶ Bider dore vander kerken
 
Moeghdi recht gheloeue merken
 
Want alsoemen dat verstaet
 
Ter dore inde kerke gaet
 
Alsoe leidet tgheloeue ghewesse
20
Den mensche in gods kinnesse
 
Ende vanden gods kinne
 
Vordane in sine minne
 
Want zonder gheloeue en moghen wi
 
Niet werken dat goet si
25
¶ Gregorius seeght alsmen daer siet
 
Gheloeue zonder werc en doech niet
 
Die duule gheloeuen/ maer dat
 
En mach hen helpen niet en blat
 
Want zonder werc es haer gheloef
30
Soe es oec dit algaeder doef
 
¶ Die twee wande bedieden
 
.Ij. manieren van lieden
 
Dat ioedsche ende dat heidijn
 
¶ Die steene die daer versaemt sijn
35
Deen opten andren menech een
 
Die bedieden dat ghemeen
 
Volc der heilegher kerstenheden
 
Dat in minnen ende in vreden
 
Te samen sal sijn ghemeene
40
Alsoe versaemt daer sijn die steene
 
¶ Die hoghe torre die daer staet
 
Die hoghe ende scarp op gaet
 
Wijst ons onse erue daer bouen
 
Daer dingle gode louen
45
Daer wi na selen poghen
 
Met scarpen senne dat wi moghen
 
Ende onse herte spaede ende vroe
 
Innechlec gheuen daer toe
 
¶ Dcruce daer bouen wet dat wel
50
Bediet die selue slotel
 
Die den hemel ons onsloet
 
Mids christus heileghe doet
 
¶ Biden pilaren vander kerken
 
Moghen wi die apostlen merken
55
Die tgheloeue staende hilden
 
Ende daeromme oec steruen wilden
 
¶ Si bedieden oec mede
 
Prelate der kerstenhede
 
Die mids leere ende goet leuen
60
Dien volke souden gheuen
 
Goede exemple daer si
 
Te beter souden wesen bi
 
Ende lijf ende goet zonder letten
 
Vore der kerken recht setten
65
Hier toe sijn tallen stonden
 
Prelate van rechte ghebonden
 
Anders sijn si pylate
 
Bat gheheeten dan prelate
 
¶ Glasen venstren die daer sijn
70
Daer dore blict dat sonneschijn
 
Dat die kerke verlicht binnen
 
Daer bi moghen wi versinnen
 
Die scrifture die doet
 
Verlichten den goeden moet
75
¶ Die clocke bediet die predecaren
 
Die goeds woert openbaren
 
Want alsoe die clocken
 
Die goede liede te gaeder locken
 
Alsoe roepen die predekeren
80
Ten gheloeue die zonderen
 
¶ Die vonte gheeft ons te verstane
 
Die riuiere vander jordane
 
Want alsoe christus alsic las
 
Indie iordane ghedoept was
85
Alsoe doeptmen dat cont es v
 
Die menschen inder vonten nu
 
Daer derfsonde met gaet af
 
Dat ons christus passie gaf
 
¶ Doutaer vierhoect diedt ghewes
90
Dcruce dat oec vierhoect es
 
¶ Die priester oec die den dienst doet
 
Bediedt christum die ant cruce stoet
 
¶ Dat witte linen cleet
 
Dat bouen sine cleedre gheet
95
Bediedt rechte suuerheit al
 
Die elc priester hebben sal
 
¶ Die doec scone ende wit
 
Diemen heet een ammit
 
Bediet die doec alsict vant
100
Dien men gode vore doghen bant
 
Doen die ioeden seiden sech mi
 
Die welke van ons sloech di
 
¶ Dalue dats dat langhe cleet
 
Dat hem tote op derde sleet
105
Bediedt dat purperen cleet dan
 
Dat hem die ioeden daeden an
 
Doensi spot met hem maecten
 
Nachts doen si met hem waecten
 
Ende riepen lude dese dinc
110
Ic gruete di der ioeden coninc
 
Ende bespouwen sijn soete anschijn
 
Gheloeft moet hi ewelec sijn
 
¶ Dgordel maect ons den bant becant
 
Daermen christum mede bant
115
Ane die columme vast ende stijf
 
Daermen gheeselde al sijn lijf
 
Van bouen tote beneden ontwee
 
Noyt en hadde mensche soe wee
 
¶ Die langhe stole dat verstaet
120
Die hem toten voeten slaet
 
Bediedt die columme alsic las
 
Daer christus ane ghebonden was
 
Daer hi ontfinc ten seluen stonden
 
[.................] wonden
125
Met dien cnoepen hart ghebonden
 
Ende algaeder om onse zonden
 
¶ Die hantvane dien hi dan langt
 
Ende anden slinken arm hangt
 
Bediet den bant daer met twaren
130
Sijn hande doen ghebonden waren
 
Die al die werelt ontbinden mach
 
Ende al ontmaken op enen dach
 
¶ Die casufle diemen dan
 
Bouen al dander doet an
135
Bediedt caritate ende minne
 
Die elc priester sal hebben inne
 
Soe volcomelec datsi al
 
Bouen dander doeghde gaen sal
 
Alsoe ghelijc alse dat cleet
140
Bouen dandre ghewaeden gheet
 
Want karitate des sijt ghewes
 
Van allen doeghden moeder es
 
¶ Die kelc alsoe ic lese daer af
 
Bediedt ons heren christus graf
145
Want alsoe christus int graf lach
 
.Ij. nachte ende enen dach
 
Alsoe sacreert men des sijt vroet
 
Inden kelc christus bloet
 
¶ Die patene die mer op leit
150
Betekent inder waerheit
 
Den steen michel ende groet
 
Daermen dat graf mede sloet
 
Ende men verstaet in desen
 
Dat christus es verresen
155
¶ Tcorporael volght hier nare
 
Dat bediedt die sudare
 
Daermen in want ter seluer tijt
 
Gods lichame ghebenedijt
 
Ende int graf doet leide
160
Na sine sterflike menscheide
 
¶ Wijn ende waeter des sijt vroet
 
Dat die priester inden kelc doet
 
Bediedt bloet ende water dan
 
Dat vut christus siden ran
165
Die wijn betekent sine godhede
 
Ende dat water sine menschede
 
Die te samen vereent sijn
 
Ghelijc dat water ende wijn
 
¶ Die piscine vorwaer gheseit
170
Bediedt rechte suuerheit
 
Want daer en salmen niet dwaen
 
Dat met vlecken es beuaen
 
Aldus als ghi hier siet
 
En es die messe anders niet
175
Dan ghedinken ende leren
 
Vander heilegher passien ons heren

Dbedieden vander messen .c.i.

 
Eermen die messe ane slaet
 
Als ghi wel siet ende verstaet
 
Maectmen dwijwater om docsoen
 
Dattet daghelijcs zonden can afdoen
5
Ende die quade gheeste henen hissen
 
Daeromme werptment vore der misen
 
Om dat hi te min sal becoren
 
Die ghene die daer messe horen
 
¶ Alse die priester dan ane sal slaen
10
Die messe/ gaet hi neder staen
 
Oetmoedelike vor dien outaer
 
Ende seeght den confiteor daer
 
Dats biechte van dagheliken zonden
 
Om dat hi ten seluen stonden
15
Messe wilt doen werdelike
 
Gode teren van hemelrike
 
Buten zonden ende allen smetten
 
Die hem vor gode moghen letten
 
Want priester die in hoefzonden es
20
En sal niet des sijt ghewes
 
Dien hoeghen dienst bestaen
 
Ende doet hijt ets sere mesdaen
 
Ende sine groete verdoemenesse
 
Nochtan es die messe
25
Ende dat sacrament aldare
 
Alsoe volcomen in dien outare
 
Alse van hem die clare
 
Buten hoefzonden ware
 
Dsacrament es alsoe fijn
30
Dat verarghert niene mach sijn
 
Vanden quaden prister no belet
 
Noch vanden goede ghehetert met
 
Want spriesters meninghe ende die woert
 
Ghelijc dat ten sacramente hoert
35
Die maken daer dat sacrament
 
Mids der macht dier god toe sent
 
Maer die dienst die de goede doet
 
Es gode bequamer des sijt vroet
 
Ende oec salechleker zonder waen
40
Den ghenen dier omtrent staen
 
Daeromme eist beter messe horen
 
Vanden goeden dan vanden doren
 
¶ Alse die confiteor es ghedaen
 
Soe gaet die priester thant staen
45
Wel vast an dien outaer
 
Ende maecter op een cruce daer
 
Dat cust hi thant inder eren
 
Der heilegher passien ons heren
 
¶ Vandien outaer ter rechter side
50
Alsoe mi die scrifture lide
 
Betekent dat hemelsche rike
 
Ende dslinke side diedt ertrike
 
Ende om dat christus sine pine leet
 
Op ertrike diemen daer begheet
55
Ter messen tier seluer stat
 
Ende dat oec ertrike bedarf bat
 
Goeder woerde des sijt vroet
 
Dan dat hemelrike doet
 
Soe leestmen daer tallen tiden
60
Dewangelie ter slinker siden
 
Ende doet daer oec alsoe wale
 
Dat sacrament altemale
 
¶ Datmen ter ewangelien opstaet
 
Ende ter epistlen sitten gaet
65
Dats daeromme in waren zaken
 
Dat sante depistle spraken
 
Ende god selue dewangelien sprect
 
Daer al onse gheloeue in stect
 
Ende om die reuerentie daer af
70
Doetmen den caproen af
 
¶ Crucen maken wi ter stede
 
Vore hoeft ende vor herte mede
 
Alsmen dewangelie aneslaet
 
Dat bediedt dat verstaet
75
Dat wi met herten ende met sinne
 
Selen laten comen inne
 
Dat gheloeue ende ontfaen
 
Ende daer in altoes volstaen
 
¶ Dat hem die priester alsmen ons leert
80
Ter missen vijfwerf omme keert
 
Betekent datmen christum sach
 
Vijfwerf opten paeschdach
 
Doen hi op was verresen
 
Ghebenedijt soe moet hi wesen
85
¶ Die offrande des sijt vroet
 
Diemen daer ter messen doet
 
Bediedt doffrande alsic las
 
Die ant cruce gheoffert was
 
In goeden vridaghe iammerlike
90
Om die zonden van ertrike
 
¶ Dat die priester onsen here dan
 
Hoeghe heft daer merkewi an
 
Sine ghebenedide opvaert
 
Doen hi voer tsinen vader waert
95
Litteken voeren dat hi
 
Als een kimpe stout ende vri
 
Verwonnen hadde sduuels macht
 
Ende den mensche daer toe bracht
 
Dat hi op dat hi woude
100
Hemelrike hebben soude
 
Dat te voren niene mochte gheschien
 
Gheloeft si hi van dien
 
¶ Eermen op heft onsen here
 
Soe bidt die priester herde sere
105
Vore hen die op ertrike leuen
 
Ende als ons here es gheheuen
 
Bidt hi vore doede zonderlinghe
 
Ende wet dat dese bedinghe
 
Die de priester daer doet
110
Sonderlinghe starc es ende goet
 
Vore den oeghen ons heren
 
Ende bat can impetreren
 
Saleghe dinghe sijds ghewes
 
Dan ander bedinghe die es
115
¶ Die priester keert hem omme int lest
 
Ende seeght/ Ite missa est
 
Daer in moeghen wi verstaen
 
Ghi liede moght wel henen gaen
 
Goeds dienst es nu gheint
120
Ende onse bede es ghesint
 
Vor gode van hemelrike
 
Die gheloest si ewelike
 
¶ Men vint vele meer leringhen
 
Van desen seluen dinghen
125
Dan ic hebbe ghenoemt nu
 
Doch hebbic gheseeght v
 
Dbeste ende dprincipale
 
Daer vte altemale
 
Dese vorseide dinghen ruren
130
Alsment vint inder scrifturen
 
¶ Men vint leringhen menegherhande
 
Die deen ende dander achter lande
 
Op dese dinghen vinden
 
Soudemen dat al ontbinden
135
Men mocht cume ouerliden
 
Ic wille tandren dinghen tiden

Dbedieden vanden .vij. vren .cij.

 
HOert ic sal v ruren
 
Nv vanden .vij. vren
 
Die de kerke daghelike
 
Houdende es hoechlike
5
Daer wi .vij. poente in begaen
 
Die christus passien ane gaen
 
¶ Ane die mettenen wi verstaen
 
Dat christus was gheuaen
 
Verraden ende oec vercocht
10
Ende inder ioeden hande brocht
 
Om ghelt dat mer omme gaf
 
Daer hem al sijn vrient ghinghen af
 
¶ Al singtmen mettenen dat verstaet
 
Snachts ocht inde dagheraet
15
Nochtan was hi dsauonds ghehacht
 
Maer om datsi alden nacht
 
Met hem speelden ende spotten
 
Alsoemen pleeght met zotten
 
Ende meneghe smade hem daden
20
Soe wilt die kerke ghestaden
 
Datmen mettenen aldus doet
 
Want dordenanche die es goet
 
¶ Te priemetide alsmen ons leert
 
Was ihesus christus ghepresenteert
25
Vor den rechtre pylaten
 
Ende ghewroeght vtermaten
 
Van menegherhande archeiden
 
Die de ioeden ouer hem seiden
 
Met vuisten sere te blouwen
30
Ende ansichte al bespouwen
 
Daer die moghentheit des vader
 
In besloten was algader
 
¶ Ter derder vren riepensi
 
Men crucene dat wille wi
35
Een purperen cleet dedemen hem an
 
Doe riepensi siet hier den man
 
Ene doerne croene scarp ende groet
 
Dronghensi hem op sijn hoet
 
Die hem menech gat stac
40
Daer dat bloet vte lac
 
Ouer sijn heilech anschijn
 
Hi moeste oec dat cruce sijn
 
Draghen alsoemen woude
 
Tote daermenne crucen soude
45
¶ Ter sester vren ic lese aldus
 
Wart ghecruist ihesus christus
 
Sine lede gherect zonder verdienen
 
Dat scheen datsi al onspienen
 
Met plompen naglen onsoete
50
Dorslaghen hande ende voete
 
Tusschen .ij. dieue iammerlijc
 
Gheset enen dieue ghelijc
 
Ghedrinct oec in sire pine
 
Met gallen ende met asine
55
¶ Noene dats de neghende vre
 
Doe starf sine menscheit pure
 
Anden cruce altenengader
 
Sine ziele beual hi sinen vader
 
In sine zide wart hi ghewont
60
Met enen spere ter seluer stont
 
Tote in sine herte so diep
 
Datter water ende bloet vte liep
 
Derde beefde inder pinen
 
Ende die zonne liet hoer scinen
65
Ende en conste anscouwen niet
 
Hoers sceppers iammerlijc verdriet
 
¶ Te vespertide hebbic verstaen
 
Was hi vanden cruce ghedaen
 
An die menscheit al doet
70
Die godheit hadde ghene noet
 
Van daer wart hi ghedraghen dan
 
Die hemel ende erde droech nochtan
 
Ende met ere doet die hi leet
 
Dewelike doet verbeet
75
¶ Ten compleeten vorwaer gheseeght
 
Wart hi in dat graf gheleeght
 
Sceppre alre creaturen
 
Daer worden die scrifturen
 
Volwlt in waren zaken
80
Die de heileghen wilen spraken
 
.Ij. nachte ende enen dach
 
Hi daer inden graue lach
 
Doen stoet hi op mids sire virtuit
 
Ende voer ter hellen ende haelder vut
85
Sine vriende allegader
 
Daer na voer hi tsinen vader
 
Ende sit tsire rechter siden
 
Daer ghene iare en liden
 
Vandaer hi weder comen sal
90
Dese werelt doemen al
 
Ende elken loen doen ontfaen
 
Van dat hi hier heeft ghedaen
 
Vinden moet hi ons alsoe
 
Dat wi met hem bliuen vroe
95
In sijn heilech hemelrike
 
Dat duren sal ewelike

Vanden .vij. euwen ende vandes tijds bescheede .c.iij.

 
Ghelijc die dach sijds ghewes
 
In .vij. vren gheset es
 
Alsoe es oec die tijt al
 
Die comen es ende comen sal
5
In .vij. euwen gheset
 
¶ Dierste euwe dat ghijt wet
 
Was van adame tote noe
 
Doen ouer ertrike liep die zee
 
Ende nieman en bleef te liue
10
Dan .iiij. manne ende .iiij. wiue
 
Dese ierste euwe hilt in
 
.Xijc. iare een min
 
¶ Dander euwe alsic vernam
 
Stoet van noe tote abraham
15
Daer een nuwe volc af quam
 
Dat besnidenesse an nam
 
Alsoe hem god onse here hiet
 
Dese euwe stoet alsmen siet
 
Omtrent dusentech iare
20
¶ Die derde euwe stoet hier nare
 
Alsmen bescreuen vint wel
 
Tote dat die kinder van israel
 
Ouer die zee trocken scoene
 
Ten landen van promissioene
25
Mids gods ons heren gracie
 
Dat heet men die transmigratie
 
Selke liede maken ons cont
 
Dat si tote moysesse stont
 
Hoe dat es dat latic daer
30
Dese euwe stoet oec .m. iaer
 
¶ Die vierde euwe hilt horen tijt
 
Tote opten coninc dauid
 
Die dierste coninc was van machte
 
Ouer dat ioedsche gheslachte
35
Heilech prophete ende goet
 
.M. iare dese euwe stoet
 
[¶] Die vijfte euwe duerde voert
 
Tote ihesus christus gheboert
 
Die mids sire godliker crachte
40
Onse zalecheit met hem brachte
 
Ende met sire heilegher doet
 
Ons halp vter helscher noet
 
.M. iaer seeghthmen mede
 
Dat dese euwe hilt hore stede
45
Die seste euwe die sal staen
 
Na ihesus christus gheboert zonder waen
 
Tote dat hi weder comen zal
 
Dese werelt doemen al
 
Ende elken loen zal gheuen
50
Van dat hi hier heeft bedreuen
 
¶ Die seuende euwe volght hier na
 
Dats de euwe alsic versta
 
Die altoes duert in deuwechede
 
Ende zonder inde hout haer stede
55
Beide int scoene hemelrike
 
Ende in die hille die ghelike
 
¶ Vander hillen tribulatie
 
Verhoede ons die gods gracie
 
Ende bringhe ons daer bouen met hem
60
In dat ouerste jherusalem
 
¶ Alsoe die tijt es twaren
 
Onderscheeden metten iaren
 
Alsoe es djaer wildijs lien
 
Onderscheeden in .iiij. partien
65
Linten/ zomer/ herfst/ winter met
 
Ende elc van desen dat ghijt wet
 
Es beset met maenden drie
 
¶ Elke maent heeft te horre partie
 
.Iiij. weken oft daer omtrent
70
¶ Ende elke weke es als ghi wel kent
 
Heeft der daghe .vij. an
 
Nu soe seldi weten dan
 
Welc een naturlec dach si
 
Een natuerlec dach gheloeuets mi
75
Es lanc in sinen doene
 
Vander ere noenen toter ander noene
 
Ende elc dach in sire naturen
 
Hout in viere ende twintech vren
 
Ende elke vre die es voert
80
Ghedeilt op soe corten oert
 
Dat elc cume heeft beuaen
 
Vander oeghen een opslaen
 
¶ Dus es met maten alle dinc
 
Ia des hemels ommerinc
85
Ende dit ertrike breet ende smal
 
Maecte god met maten al
 
Ende failgierde die mate iet
 
En soude langher moghen staen niet
 
¶ Watmen doen sal ofte laten
90
Moet algader sijn met maten
 
Want eest dat die mate failgeert
 
Dwerc werd gherne ghedestruweert
 
Ons seeght een wijs man ende en vroet
 
Mate es tallen spele goet

Hier beghint onser vrouwen opvaert ierstwerf hoe dinghel om hare quam .c.iiij.

 
DOpvaert van marien scone
 
Hoe si op voer tharen zone
 
Settic hier soe ic best can
 
Alsmen seeght dat sente ian
5
Wilen screef in een boecskijn
 
Daer dese dinghe vut ghenomen sijn
 
Hen es niet gheautorizeert
 
Maer et es wel ghevseert
 
Onder dpaepscap ende ghehoert
10
Alsoe dat sijt predeken voert
 
¶ Doe christus op was gheuaren
 
Ende dapostlen ghesceeden waren
 
In meneghen lande hier ende daer
 
Omt gheloeue te makene claer
15
Bleef maria woenende doen
 
Ane den berch van syoen
 
In een huis alsoe ic las
 
Dat ians ewanglisten was
 
Diese in sire hoeden hilt al
20
Alsoe hem christus selue beual
 
An hare hadsi van seden
 
Datsi dicke alle die steden
 
Visiteerde met groten niede
 
Daer horen kinde iet ghesciede
25
Daer hi ontfinc sijn doepsel
 
Daer hi ghecruist was alsoe wel
 
Tsinen graue ende tandren steden
 
Ghinc si dicke met innecheden
 
Ende ghedachte met ernste groet
30
Hoers liefs kints better doet
 
Want epyphanus heeft bescreuen
 
Dat maria was in dit leuen
 
.Xiiij. iare altegader
 
Na dat hoer kint voer tsinen vader
35
Oec seeght hi voert alsic las
 
Datsi .xiiij. iaer out was
 
Daen si dat kint zonder blame
 
Ontfinc in horen lichame
 
Ende int vijftiende iaer hadsijt
40
Hier moeghdi weten horen tijt
 
Ende si was met hem daer nare
 
Meer dan .xxxij. iare
 
Dus was si out min no mee
 
Dan .lx. iare ende twee
45
Selc seeght meer selc seeght min
 
Maer dus houdict in minen sin
 
¶ Eens sat maria alleene
 
Ende brac in harde groten weene
 
Omt verlanc van horen kinde
50
Datsi alsoe sere minde
 
Soe sere langde hare na dien
 
Dat sijt in der glorien zoude sien
 
Want doen si lest van hem sciet
 
Sach sijt staen in groet verdriet
55
Ende om dat hore oec niet en was
 
Comen alselc troest ende solas
 
Van haren zone op dien dach
 
Alst daghelike te doene plach
 
Soe droeuesi vele te mere
60
Om hore kint der glorien here
 
Daer si sat dus droeflike
 
Quam dinghel van hemelrike
 
Met groten lichte voer haer staen
 
Eersamlec gruette hi se zaen
65
Ic gruete v sprac hi benedide
 
Ontfaet nv tesen tide
 
Benedixie des heren groet
 
Die iacoppe zalecheit ontboet
 
Vten paradyse bringhic v
70
Een rijs van ere palmen nv
 
Datmen vore uwe fiertre zal draghen
 
Vwe ziele zal binnen .iij. daghen
 
Vanden liue emmer scheiden
 
V zone sal uwes ontbeiden
75
Alse sire lieuer moeder weert
 
Die hi te hebbene nu begheert
 
¶ Maria sprac soe zegt mi
 
Ic bids v hoe uwe name zi
 
¶ Ic bidde dat die broedere mijn
80
Dapostlen al vergadert sijn
 
Vore mi in ene scare
 
Eer mine ziele vte vare
 
Dat icse moghe scouwen an
 
Ende van hen werde begrauen dan
85
¶ Oec soe biddic met op trouwe
 
Dat mine ziele niet en scouwe
 
Den quaden gheest die wile dat
 
Si scuilt in dit vleeschlike vat
 
Ende dat die viant macht enghene
90
In mi en hebbe groet no clene
 
Dinghel sprac vrouwe waer bi
 
Vraeghdi om den name van mi
 
Hi es wonderlijc ende groet
 
Ic segghe v nv vrouwe al bloet
95
Dat alle dapostle noch heden
 
Versaemt werden teser steden
 
Die met groter werdechede
 
Doen selen uwe vtlede
 
Want die ghene die wilen brachte
100
Den prophete mids gods crachte
 
Van iudea te babylone
 
Te daneele onder die lyone
 
Heeft die macht dat hi mach vuren
 
Dapostlen hier in ere vren
105
Hoe comt oec dat ghi ontsiet
 
Den quaden gheest als goet als iet
 
Ia ghi die met moghentheden
 
Sijn hoeft hebt ontwee ghetreden
 
Ende sine macht oec alsoe wale
110
Hem ghenomen altemale
 
Nochtan sal uwe wille ghescien
 
Ghi en selt den viant niet sien
 
Dus sciet dinghel van daer
 
Ende liet daer die palme claer
115
Die gheleec al openbare
 
Oft ene groene roede ware
 
Maer die loure alsict verstoet
 
Blicten als die dachsterre doet

Hoe dapostlen versaemden vore marien ende hoe christus selue om hare quam .c.v.

 
SEnte ian predecte do
 
Ons heren woert in epheso
 
Een groet donder rees thant
 
Ene witte wolke ianne prant
5
Ende voerdene vore marien dore
 
Doen soe clopte ian daer vore
 
Ende ghinc al liselike naer
 
Deen maeght gruette dandere daer
 
Soe hi alder werdelijcst mach
10
Alse marie ianne sach
 
Wonderde hare vtermaten
 
Ende en conste niet ghelaten
 
Sine weende van vreuden dan
 
Dus soe sprac si ianne an
15
[¶] O zone ian nu biddic v
 
Dat ghi der woert ghedinct nu
 
Die uwe meester sprac doen hi
 
V teenen zone beval mi
 
Ende mi v weder tere moeder
20
Met rechte sidi mijn behoeder
 
Ic ben gheroepen ic moet sceeden
 
Van deser wel armer menscheden
 
Nu biddic v dat ghi wilt sijn
 
Een hoede des lichamen mijn
25
Want ic hoerde dese dinghe
 
Dat die ioeden onderlinghe
 
In ghemenen rade seiden
 
Ghi broedre laet ons ontbeiden
 
Tote dat dit wijf es doet
30
Die droech onsen viant groet
 
Ende laetse ons dan schiere
 
Verbranden in enen viere
 
¶ Daer omme biddic v dat ghi
 
Dese palme draeght vore mi
35
Als men mi draeght ten graue
 
Ian sprac vergaue god vergaue
 
Dattie lieue broedere mijn
 
Dapostlen hier mochten sijn
 
Dat wi hoechlijc met eren
40
Vwe vtlede mochten hanteren
 
¶ Thant soe worden hier nare
 
Dapostlen metten hare
 
Ghegrepen sijt seker das
 
In dat lant daer elc in was
45
Ende worden al onghelet
 
Vore marien dore gheset
 
¶ Doen si hen dus vernamen
 
Tenen hoepe daer te samen
 
Wonderes hen harde sere
50
Si seide twi heeft onse here
 
Ons ghebroedere hier versaemt
 
Hieren binnen soe vernaemt
 
Ian ende es te hen ghegaen
 
Ende seide dat onse vrouwe zaen
55
Van desen liue varen zoude
 
Oec seidi hen alsoe houde
 
Wacht dat ghi niene mesbaert
 
Alse hare die gheest vte vaert
 
Want horet tfolc cleine oft groet
60
Dat ghi weenet om hare doet
 
Si souden zegghen van dien
 
Siet wie dese de doet ontsien
 
Die den volke nochtan
 
Predeken dat wijf ende man
65
Ten ionxsten daghe zonder waen
 
Met lichamen selen opstaen
 
¶ Nieman soe en darf hier ane
 
Twiuelen noch sijn in wane
 
Dapostlen en waren ter stede
70
Daer maria horen inde dede
 
Want dyonysius alsic las
 
Die pauwels discipel was
 
Heeft in sinen boeke vertrect
 
Daer hi van hemelschen namen sprect
75
Dat die apostlen alle tsamen
 
Te marien inde quamen
 
Ende dat elc van hen doen
 
In dere gods dede een sermoen
 
¶ Pauwels in sine epistle mede
80
Die hi ane thimotheum dede
 
Scrijft oec dat vore waer
 
Dat vele broedere waren daer
 
Onder welke hi met namen set
 
Iacoppe ende peetre met
85
¶ Dyosius doet voert ghewach
 
Doen maria dapostlen sach
 
Dat si verblijdde harde sere
 
Ende dankets gode onsen here
 
Op haer bedde sat si dare
90
Ende dapostlen omtrent hare
 
Lampten ende lanternen bernden daer
 
Diet daer maecten harde claer
 
¶ Doen alst ter derder vren quam
 
Inden nacht quam dat lam
95
Ihesus christus hoer lieue zone
 
Met ere scaren groet ende scone
 
Dat waren der ingle core
 
Patriarke ende confessore
 
Martelers ende maeghde mede
100
Dese stoeden daer ter stede
 
Omtrent marien gheordenert
 
Elc na sinen staet gheparert
 
Ihesus hief op tierst den zanc
 
Si songhen alle doe dat clanc
105
Dat was zuete melodye
 
Ay edele vrouwe marie
 
Om die blijscap die ghi hadt doe
 
Staet ons bi spade ende vroe
 
Ende verloest ons van alle dien
110
Daer ons af moghe messchien

Hoe christus metter hemelscher scaren marien ziele voerde te hemle wert .c.vi.

 
Nv soe seldi voert verstaen
 
Hoe hare vtleede es ghedaen
 
Ghelijc dat in boecsken leeght
 
Daer ic v vore af hebbe gheseeght
5
Dat die ewangliste ian
 
Screef alsmen hem tiet an
 
¶ Onse here ihesus sprac vore
 
Ende seide aldus tote hore
 
Comt mine vercorne scone
10
Ic sette v in minen trone
 
Want ghijs zonderlinghe sijt wert
 
Vwe scoenheit hebbic sere beghert
 
¶ Here sprac si ic ben ghereet
 
Te doene algader v beheet
15
Doe seidensi alle tsamen
 
Die met christum daer quamen
 
Dit es si die selue die
 
Oncuischeit en wiste nie
 
Met rechte soe sal si varen
20
Inder heilegher zielen scaren
 
Want van haer seluen sprac si
 
Alle gheslachten selen mi
 
Salech segghen/ want die macht heeft
 
Mi groete dinc ghedaen heeft
25
¶ Doe seide christus douerste zanghere
 
Hine woude niet beiden langhere
 
Comt hare mine vercoerne bruut
 
Ghi werd ghecroent in mijn deduit
 
¶ Ic doe sprac si doen ghereet
30
Want daer dus ghescreuen steet
 
Dat ic sal doen in alre tijt
 
Vwen wille die mijn god sijt
 
Want mijn gheest verblijdde sere
 
In minen god minen here
35
Doen voer die ziele bequame
 
Vte marien lichame
 
In ihesus hoers soens scoet
 
Hare scoenheit was soe groet
 
Datter nieman toe en dochte
40
Dat hire gnoech af spreken mochte
 
¶ Doen seide onse here ihesus
 
Toten apostlen aldus
 
Ic beuele v dat ghi draeght
 
Den lichame van deser maeght
45
Mire moeder/ in dal iosaphat
 
Een nuwe graf vindi in dat
 
Daer legse met werdecheden
 
Ende dan soe blijft daer ter steden
 
Drie daghe ic sal dan weder
50
Totu comen hier neder
 
Mettien soe voer onse here van daer
 
Ende sijn gheselscap volghde naer
 
Metter scoenster melodye
 
Soe dat die ghelike nie
55
Menschelike oeghe en sach
 
Noch herte peinsen en mach
 
¶ Dapostlen saghen opwaert
 
Ende riepen vrouwe nu vaert
 
Ende ghedinct ons wi biddens v
60
Die int ellende bliuen nu
 
¶ Doen dingle die bleuen bouen
 
Hoerden dit zonderlinghe louen
 
Ende deser groeter feesten pleghen
 
Trockensi alle daer ieghen
65
Ende doe si openbaer saghen
 
Dat hare coninc brachte ghedraghen
 
In sinen arme met ioliue
 
Ene ziele van enen wiue
 
Wonderde hen sere van dien
70
Lude riepensi mettien
 
Wie es dese vercoerne fine
 
Die op gaet dore die wustine
 
Van allen weelden dus rike
 
Wie sach ie des ghelike
75
¶ Doen die ghene dat vernamen
 
Die met christus scare quamen
 
Riepensi sere al ouer luut
 
Het es die zaleghe bruut
 
Dochter van iherusalem
80
Onse coninc bringse met hem
 
Ende sal hore spannen croene
 
In sinen ouersten troene
 
Dus voerensi te hemele waert
 
¶ Dapostle stoeden al veruaert
85
Van datsi hadden ghesien
 
Gode danctensi van dien
 
Drie maeghde quamen daer saen
 
Die den lichame zouden dwaen
 
Soe groete claerheit quam daer omtrint
90
Datsi slichamen en saghen twint
 
Vore dat hi al voldwaghen was
 
Ende oec ghedect sijt seker das
 
Hieren binnen soe waest dach
 
Nv hoert wies men voert daer plach

Hoe dapostlen droeghen marien ten graue wert ende wat wondre daer ghescieden ende hoese christus haelde met lichamen .c.vij.

 
DOen die maeghde tamelijc
 
Begaedt hadden dat zalech lijc
 
Alse te hant te doene ter erden
 
Nament dapostle met werden
5
Ende leident thant op die bare
 
Tote peetre sprac ian daer nare
 
Peeter vore dit lijc seldi
 
Dese palme draghen want ghi
 
Sijds bat wert dan ieman
10
Die ic hier nu ghesien can
 
Want onse here als ghi wel wet
 
Heeft v bouen ons gheset
 
Ende sinen herdde ghemaect mede
 
Van sinen scapen telker stede
15
Daer bi betamet v bat
 
¶ Peeter andwerdde na dat
 
Ian van rechte hoert v
 
Die palme te draghene nu
 
Ghi sijt maeght van gode vercoren
20
Daer bi moet v toe behoren
 
Dat ene maeght die palme draeght
 
Vore gods vutvercorne maeght
 
Want v hoer zone vordeel dede
 
Dat hi v sine heimelijchede
25
Sonderlinghe heeft openbaert
 
Ende ghi sijn liefste ionghre waert
 
Soe sidi sculdech te mere
 
Sire moeder te doene ere
 
Daer bi draeght dese palme clare
30
Ende ic sal draghen die bare
 
Dander apostlen die hier staen
 
Selen omtrent die bare gaen
 
Ende gode louen soe elc best can
 
Doe sprac pauwels die goede man
35
Al benic die minste van allen
 
Ic draeghse oec maeght mi gheuallen
 
Hi ghreep die bare met gheninde
 
Peeter greepse ten andren inde
 
Ende ghingen vast ten graue wert
40
Lude zonghensi in die vaert
 
Exijt de egypto alleluya
 
Dapostlen zonghen alle na
 
Ian droech die palme in sine hant
 
Ene wolke quam thant
45
Die ontfinc daer ter stede
 
Dapostlen ende bare mede
 
Datmer niet en mochte sien an
 
Hoer stemme hoerdemen nochtan
 
Dingle van hemelrike
50
Songhen met soe zoetelike
 
Ende soe sere lude dat
 
In roeren wart al die stat
 
Tfolc quam daer toe ghedronghen
 
Om te siene wie daer zonghen
55
Ende wat feesten dat daer ware
 
Doen brac vut alsoe die mare
 
Dat ihesus moeder ware doet
 
Dat sijn iongren met feesten groet
 
Dlijc droeghen ten graue waert
60
Doen riep dioedscap ter vaert
 
Laet ons allen wapenen gaen
 
Ende dese ionghren doet verslaen
 
Ende dwijf werpen inden brant
 
Hieren binnen quam thant
65
Dat paepscap gheloepen dare
 
Om te wetene wat daer ware
 
Doe seide die prince der papen
 
Siet wat groeter blijsaapen
 
Nv maken dese caytiue
70
Met enen doeden wiue
 
Die den ghenen ter werelt brachte
 
Die bederuen woude onse gheslachte
 
Comt ende laetse ons nemen schire
 
Ende verbernen in enen viere
75
Doe liep hi daer toe thant
 
Ende sloech ane die bare sine hant
 
Met harde groeter onwerden
 
Alse te werpene ter erden
 
Sijn hant bleefer ane vast
80
Ende verdorde als een bast
 
Ende dander hant oec mede
 
Dat volc oec vander stede
 
Quam mede loepende ane
 
Om dapostlen te verslane
85
Maer die wolke die daer hinc
 
Ende die apostlen omvinc
 
Maecte dat volc soe blint
 
Dat sise en saghen twint
 
¶ Der papen prince hinc dare
90
Met groeten wee ane die bare
 
Hi riep peeter ic bidde di
 
Dattu mi nu staes bi
 
In mire iammerliker noet
 
Oft ic bliue van pinen doet
95
Late di ghedinken das
 
Dat ic wilen dijn vrient was
 
Doen ic omme ontscout dede
 
Daer di een wijf tere stede
 
Openbare wroeghde waerbi
100
Dattu los ontghings ende vri
 
¶ Peeter andwerdde als die coene
 
Wi hebben anders nu te doene
 
Met onser vrouwen vutleede
 
Wi en moghen teser stede
105
V niet helpen als ghi wel siet
 
Nochtan en segghict daeromme niet
 
Eest dat ghi gheloeft clare
 
In ihesum christum ende in hare
 
Die wi draghen hier ten graue
110
Ghi moeghter bate hebben aue
 
Ia ic sprac hi doen die here
 
Ic gheloeue emmermere
 
In ihesum christum sijds ghewes
 
Die ghewarech gods sone es
115
Ende in sire moeder die maeght
 
Die ghi hier ten graue draeght
 
¶ Doen hi dit sprac aldos
 
Wart hi vander baren los
 
Maer dwee ende de droecheide
120
Bleuen hem in darme beide
 
¶ Peeter die dit sach an
 
Sprac aldus tote dien man
 
Gaet nemt die palme thant
 
Die ian draeght in sine hant
125
Ende legse den volke opt hoeft
 
Dat daer blint staet ende verdoeft
 
Die gheloeuech wille wesen
 
Si werden siende van desen
 
Ende die gheloeuen en willen twint
130
Selen ewelec bliuen blint
 
¶ Dapostlen droeghen na dat
 
Den lichame in iosaphat
 
Ende leidenne daer tien stonden
 
In een nuwe graf datsi daer vonden
135
Ende sijn alle daer bi gheseten
 
Alsoe hen god hadde gheheten
 
¶ Des derds daghs quam christus dare
 
Ende met hem der ingle scare
 
Vriendelike soe sprac hi
140
Vrede met v allen si
 
Si antwerdden weder here
 
Glorie met v emmermere
 
Die groete wondre doet allene
 
¶ Doe sprac christus int ghemene
145
Wat eren dunct v goet sijn
 
Dat ic doe der moeder mijn
 
¶ Here dat segghen nu v knechte
 
Dat ghi uwer moeder van rechte
 
Verwecken zelt te deser tijt
150
Alsoe als ghi verwect sijt
 
Vander doet ewelike
 
Ende setse in uwe rike
 
Bi v tuwer rechter hant
 
Doen was daer michiel thant
155
Ende presenteerde die ziele scone
 
Vorden behoudere horen zone
 
¶ Doe sprac onse here ende seide
 
Staet op mijn duue zonder beide
 
Mine alre liefste vriendinne
160
Die ic van allen rechte minne
 
Tabernakel mire glorien
 
Van euweliker memorien
 
Ghi sijt die hemelsche tempel
 
Vat des leuens alsoe wel
165
Alsoe ghi in al vwen stonden
 
Nie ghewont smette van zonden
 
Alsoe en sal inden graue
 
Vwe lichame niet nemen aue
 
¶ Thant ghinc marien ziele claer
170
Inden reinen lichame daer
 
Ende quam vten graue saen
 
Ende es inden hemel ontfaen
 
Met alle dier ingle scaren
 
Die om hare daer comen waren
175
Daer soe bleuen hare ghewaeden
 
Te troeste ende te ghenaden
 
Allen den ghenen die wouden
 
Hoere gheloeue an hare houden
 
¶ Men leest dat in ouden iaren
180
Doen die normanne heiden waren
 
Datsi met groeter moghenthede
 
Belaghen chaerters die stede
 
Om dat sise wouden winnen
 
Die bisscop doen van daer binnen
185
Nam onser vrouwe himde thant
 
Ane enen schacht dat hijt bant
 
Ende staect daer bouen schiere
 
Optie mure tere baniere
 
Die viande zaghen dan
190
Di selsene baniere an
 
Ende maecten der mede hoer scop
 
Soe langhe saghensi daer op
 
Dat si worden staer blint
 
Doen dat binnen wart bekint
195
Trockensi vte ten vianden
 
Ende sloeghen tote hen te handen
 
Ende scouffierden hoer conroet
 
Ende sloeghenre vele doet
 
Dus soe wart ontset die poert
200
Mids marien als ghi hoert
 
Die gheloeft es euwelike
 
Bi horen zone in hemelrike

Van marien ende van ianne ewangelisten .c.viij.

 
Ghelijc datmen en vint
 
Van marien lichame twint
 
In alle desen ertrike
 
Recht alsoe in die ghelike
5
En vintmen van sente ianne niet
 
Want eer hi van ertrike sciet
 
Quam te hem ons here christus
 
Ende sprac hem toe aldus
 
Comt mijn ghetrouwe vrient
10
Die mi wel hebt ghedient
 
Met uwen broederen werscapen
 
In mire ewegher blijscapenNiet
 
Van desen nodene was ian
 
Alst recht was een blide man
15
Hi dede maken thant daer nare
 
Een graf vor sinen outare
 
Des derds daghs alsoe saen
 
Alse hi messe hadde ghedaen
 
Es hi int graf gheleghen alsoe
20
Ende het loec altehant toe
 
Sine clerke ontdaden tgraf
 
Dien sere wonderde hier af
 
Si en vonden daer clein no groet
 
Dat manna dat hemelsch broet
25
¶ Die kerke en doet gheen ghewach
 
Waer sijn lichame wesen mach
 
Maer selke zegghen dat hi
 
Int erdsche paradys si
 
Alsoe hi hier was te samen
30
Met zielen ende met lichamen
 
Daer helyas es ende enoch
 
Ende dat hi daer sal sijn noch
 
Tote dat christus comen sal
 
Dese werelt doemen al
35
Want hi sprac selue dese dinc
 
Doen hi met sinen iongren ghinc
 
Ghelijc dat ian selue scrijft
 
Aldus willic dat hi blijft
 
Sonder steruen tote ic come
40
Dat bediedt alsic gome
 
Tote ic weder sal coemen
 
Ten ordeele die werelt doemen
 
Hier bi machmen sijn ghewes
 
Dat ian inden liue noch es
45
¶ Selke meesters willen toghen
 
Dat maria niene mochte doghen
 
Der doet pine ende haer verdriet
 
Doen si vanden liue sciet
 
Noch oec ian dat sijn si twee
50
Leden der doet better wee
 
Doen si ihesum steruen saghen
 
Ane dat cruce alsoe dorslaghen
 
Wies pine ende smerte
 
Hen ghinc dore hore herte
55
Daer hoer pine af was soe groet
 
Dat si ghelijc was der doet
 
Ende dat si om die selue zaken
 
Pine der doet niene mochten smaken
 
¶ Marien rouwe als wi lesen
60
Moeste harde groet wesen
 
Die hare enech kint sach naect
 
An dat cruce alsoe mesmaect
 
Bebloedt an allen leden
 
Van bouen tote beneden
65
Ende steruen soe iammerlike dan
 
Ghelijc ene ondadeghen man
 
Daer si af wiste die waerhede
 
Dat hi noyt quaet en dede
 
¶ En hadsi niet gheweten clare
70
Dat hi god ende mensche ware
 
Ende oec orbore van sire doet
 
Hoer rouwe was soe groet
 
Therte hadde hare soe begheuen
 
Si waren ondert cruce doet bleuen
75
Maer si wiste den orbore wel
 
Waeromme die dinc alsoe gheuel
 
Ende waeromme hi steruen woude
 
Ende watter na volghen zoude
 
Dat behilse in haren sin
80
Ende ander dinc meer no min
 
¶ Drierhande alsoe ic scouwe
 
Was aldaer ians rouwe
 
¶ Dierste was des sijt vroet
 
Om dat christus daer stoet
85
In die iammerlike noet
 
Daer hine leuen sach ende doet
 
¶ Dander was om dmesbaer
 
Dat maria dreef daer
 
Met ghelate ende met gheweene
90
Daerse ian moeste alleene
 
Troesten/ houden/ ende leiden
 
In dier groeter iammerecheide
 
¶ Dat derde van sire droefheden
 
Was dat hi moeste scheden
95
Van sinen meester sinen here
 
Dien hi minde alsoe sere
 
In dat iammerlijc verdriet
 
Ende hem en conste ghehelpen niet
 
Dese .iij. poente van node
100
Waren ene maniere van dode
 
Dit sijn die redenen waerbi
 
Some liede segghen dat hi
 
Anders ghene doet smaken en sal
 
Des weet god die waerheit al

Van ianne ewanglisten ende ianne baptisten hoe dat twee clerke welc meerre ware vore gode .c.ix.

 
Onder alle zante ghemeene
 
Heeft god vercoren alleene
 
Marien ende ianne des sijt vroet
 
Bouen dat hi dandre doet
5
¶ Dat hi sire moeder heeft wert
 
Dat en es gheens proeuens wert
 
Want sine ghebode ons beuelen
 
Dat wi onser moeder eren selen
 
¶ Dat hi sente ianne alsoement vint
10
Bouen andre sante mint
 
Daer sijn drie redenen toe
 
Dierste redene es alsoe
 
De heileghe kerke tuight openbaer
 
Dat ian ewangliste vorwaer
15
Maeght van gode vercoren es
 
Ende onder dandere sijds ghewes
 
Ghemint oec alder meest
 
Dit singtmen daer ende leest
 
¶ Dandere redene es aldus
20
Doen onse here ihesus christus
 
In wittendonresdaghe sat
 
Met sinen apostlen ende at
 
Dat ian doen ruste vorwaer
 
Op ons heren borst daer
25
Als oft in slape ware
 
Vte sire godheit dranc hi dare
 
Gods verborghene wijshede
 
Dat ihesus christus noyt en dede
 
Andren sant dan desen
30
Alsoe men wel mach lesen
 
Inden boeken die hi screef
 
Daer hi wonder in bedreef
 
Dat cume ieman zonder waen
 
Wel te gronde can gheslaen
35
¶ Die derde redene willic v
 
Cortelike vertecken nu
 
Doe christus nader menscheiden
 
Van desen ertrike soude scheiden
 
Beval hi ianne sire moeder
40
Dat hi bleue hoer behoeder
 
Hine betrouder niemanne bat
 
Hier an soe merkewi dat
 
Christus meer minde ianne
 
Dan vanden andren iemanne
45
Doe onse here christus oec woude
 
Dat ian van hier scheeden soude
 
Noedde hine selue met sinen name
 
Dat hi tsinen broederen quame
 
Hi ghinc oec ligghen int graf
50
Alsoe ghegherwet alse hi af
 
Vandien outare quam ghegaen
 
Daer hi messe hadde ghedaen
 
Ende dat graf sloech toe
 
Niet meer en sachmens doe
55
Noyt en wart hi doet ghescout
 
Op dit ertrike des ghetrout
 
Nochtan was hi dat ghijt wet
 
In wallende olye gheset
 
Te roeme vore die porte latine
60
Hi was oec ghedrinct met venine
 
En scaedde hem al niet een haer
 
Ende die tfenijn dronken daer
 
Ende daer af storuen ter seluer stont
 
Maecte hi optie stede ghesont
65
¶ Daeromme scrijftmen twaren
 
In die figure van enen aren
 
Om dat hi in hemelsch weten vloech
 
Bouen alle dandre heileghen hoech
 
Ende om dat mensche sijn ghelike
70
Noyt en quam op ertrike
 
Van heilecheiden alsic scouwe
 
Vut ghenomen onse vrouwe
 
¶ Selke prisen ianne baptisten
 
Vore desen ewanglisten
75
Ende tonen ene redene daer bi
 
Waer omme dat hi meerre si
 
¶ Nieman en sal hier omme striden
 
Twee clerke tenen tiden
 
Hier omme langhe twisten
80
Deen was met baptisten
 
Ende seide dat hi verre de meerre ware
 
Dander clerc seide dcontrare
 
Doen dese twist zonder waen
 
Langhen tijt hadde ghestaen
85
Ende datmen op legghen woude
 
Datment termineren zoude
 
Quam elc sente ian dan
 
Des nachts tote sinen man
 
Ende verboet hem doen al bloet
90
Dat hi vordane cleine no groet
 
Van deser dinc en disputere
 
Want elcs glorie ende sine ere
 
Ware selc in euwegher werden
 
Datsi nemmeer en begherden
95
Si hadden al hoer gheuoeghen
 
Datsi hen oec lieten ghenoeghen
 
Aldus soe wart daer die twist
 
Tussen die clerke ghecist
 
¶ Wet dat maria ende ian sijn
100
Twee colummen vor gods anschijn
 
Dien god en onseeght twint
 
Want hi dese .ij. dan mint
 
Bouen dandre dats zonder blijf
 
Soe laet ons dan ziele ende lijf
105
Desen tween beuelen al
 
Want god elc andren beual
 
Ane den cruce daer hi stoet
 
Ende sijt des seker ende vroet
 
Si selen v tallen stonden
110
Hoeden van scanden ende van zonder
 
Op dat ghi daghelike
 
Dat ghebet segt innechlike
 
Dat O Intemerata beghint
 
Hoert ic sal v doen bekint
115
Een harde scone bijspel
 
Dat eens daer aue gheuel

Een bijspel van O intemerata .c.x.

 
DIe viant die nauwe can vinden
 
Hoe hi den mensche mach schinden
 
Nam hem tenen tiden an
 
Die vorme van enen man
5
Oft hi ware een ionghelinc
 
Ane enen ridder dat hi ghinc
 
Ende seide hi conste dienen wale
 
Ende oec spreken alrehande tale
 
Hi die hem wel veinsen conste
10
Hadde thant des heren onste
 
Ende diende den here .vij. iare
 
Doen gheuiel alsoe daer nare
 
Dat een heilech bisscop quam naer
 
Eten metten ridder daer
15
Doen die bisscop was gheseten
 
Entie cnape brachte dat eten
 
Soe kinde die bisscop thant
 
Dat dat was een viant
 
Entie viant oec versinde
20
Datten die bisscop kinde
 
Soe en dorste hi nemmere
 
Comen daer vore den here
 
Doen die bisscop dat vernam
 
Dat die ghene niet vort en quam
25
Sprac hi ten riddre sinen vrient
 
Heeft v dese iet langhe ghedient
 
Ia hi sprac hi .vij. iare
 
In wart van hem noyt gheware
 
Ene onghetrouwechede
30
Die bisscop antwerde ende sede
 
God heeft v behoedt harde wel
 
Het es die viant ende nieman el
 
Maer en sijt niet te barenteert
 
Ghi werd van hem wel teliuereert
35
Die bisscop was een heilech man
 
Ende dede den ghenen comen dan
 
Vore die tafle al dedijt noede
 
Hi quam voert alse die bloede
 
Die bisscop sprac ic mane di
40
Bi dinen sceppre dattu mi
 
Berechts/ waerbi dattu
 
Hier heefs ghewoent tote nv
 
¶ Om dat ic gherne haddic ghemoghen
 
Desen riddre hadde bedroghen
45
Ende ghemaect enen caytijf
 
Beide an ziele ende an lijf
 
¶ Die bisscop antwerde saen
 
Waeromme en heefstuus niet ghedaen
 
Binnen dien tide alsoe lanc
50
¶ Het ghebrac an minen danc
 
Sprac die viant dat ghijt wet
 
Hi sprac dahgelijcs een ghebet
 
Waer bi dat mi ontfacht
 
Ouer hem te hebbene macht
55
Waer hi quam in elke stat
 
¶ Die bisscop seide wat was dat
 
¶ Die viant sprac hier na
 
Het was O intemerata
 
Daer men ane roept met bescheide
60
Marien ende ianne beide
 
¶ Die bisscop sprac toten ghenen
 
Ic ghebiedi dattu henen
 
Vollec diere verde vaers
 
Ende niemanne hier en daers
65
Dus voer die quaet sire verde
 
Soe dat hi niemanne daer en derde
 
Des dancte gode die goede man
 
Ende hilt dat goede ghebet vordan
 
¶ Hierbi radic v met trouwen
70
Dat ghi marien onser vrouwen
 
Ende sente ianne altoes dient
 
Want god es hoer vrient
 
Sonderlinghe des sijt vroet
 
Beueelt hen lijf/ ziele/ ende goet
75
Si selent bewaren zekerlike
 
Gheloeft sijn si euwelike
 
Met hem die here es bouen al
 
Ende zonder inde regneren sal.

Vorige Volgende