Brabantsche yeesten. Les gestes des ducs-de-Brabant par Jean de Klerk d'Anvers (3 delen)

Hoe hertoge Wencelijn sijn scaren ende bataille ordineerde bi den stride te Baeswilre.

LIII.

Als die andren dach was comen,
Daer op die dachvaert was genomen
Voer Baeswildere, op den velde,
Soe ordenerde ende stelde
Die hertoge Wencelijn twee scaren,
Die starc ende vermogen waren:
Die ierste hadde hi in sijn bestier,
Ende met hem die degen fier
Her Gwyot, van Saint Pol grave,
Met ses dusent manne, daer ave
Die hertoghe wel was bewaert.
In dander bataille hielt gescaert
Van Namen mijn her Robbrecht,
Met menegen ridder ende knecht,
Omtrent twee dusent in sijn gespan:
Dese bataille, hout u daer an,
Van her Robbrechte was daer opt velt
In die achterhoede ghestelt,
Jegen die ghene, die van besiden
Den hertoge mochten aen striden,
Ocht oploep doen van achter,
Om den hertoge te doene lachter,
Ende sijn bataille scoren,
Dat hi die soude weder storen,
Ende met machte wederstaen.
Als dit aldus was ghedaen,
Gheordenert ende bestelt,
Die mercgreve van Gulick met sier ghewelt
Heeft die sine oec wel bestiert,
In ij scaren ghebatailliert,
Soe hem dat orborlijc docht te wesen.
Al en seggic niet meer van desen,
Hi hadde daer, in sijn conroot,
Menegen man van moede groot,
Van Gulkerlant ende van Gelre,
Westveelsche, Rijnsce, ende van elre,
Die hem die ertsce bisscop sant
Te dienste. Vrome ende vaillant
Was daer menich in beide siden,
Ende willich om te striden;
Om te bejagen prijs ende eere
Was daer die sulcke gierich seere,
Die cortelinge hadde willen sijn
C milen over den Rijn,
Eer die strijt quam ten inde.
Alst quam soe verre dat in den winde
Pinchele, wimpele, ende bannieren
Begonden blayen, daer menegertieren
Teeken in stont van wapentueren,
Alsoe alst die heeren vueren,
Van kelen, van selver, ende van goude,
Van lazuere, van sable, daer menichvoude
Die tekene af waren van vremder wise,
Alsoet elc vuerde na sijn ghise,
Entie viande met ghewelde
Nakende waren op den velde,
Soe bi, dat si deen dander sagen,
Sach men daer hoge voere dragen,
Ende toegen ridderlijc gelaet;
Want menich man van hooger daet
Was aldaer in beiden siden,
Die liever, eer si achter tieden
Ocht erselen souden enen voet,
Storten wouden daer haer bloet,
Dan dat men enich quaet gherochte
Namaels over hen seggen mochte,
Of enich verwijt van bloetheden.
Aldus sijn si voirt getreden,
Die bataillen, voet voir voet,
Deen den anderen int gemoet,
Ende hadden met goeder moeten
Op die lengde van v voeten
Hair gheleiden af gehouden,
Om dat si hem behulpen souden
Daer met te bat, alst quam te noet;
Maer in deser porssen groet
Int eerste, als men vergaderen soude,
Van Gelre die hertoge boude
Eduwaert sloech op sijn visiere,
Ende metten selven, alsoe schiere,
Quam ghevlogen een ghescichte
Neven dooghe, in sijn aensichte,
Dat hem die hersenen doerran.
Terstont gevoelde die edel man
Dat hi hadde die dootwonde,
Ende dede hem ter selver stonde
Ghewont uter battailgien dragen.
Sint hebbic dicke horen saghen
Dat die hertoge Wencelijn,
Noch gheen van den lieden sijn,
Des en wisten niet een twint,
Voer dat die strijt was gheint.
Niet eer en wist oec tgelresche conroot,
Dat heure heere was bleven doot.
Als nu hertoghe Eduwaert stont ter bare,
Ende die scaren quamen soe nare,
Dat deen dander verreiken mochte,
Die ierste, die den strijt versochte,
Was van Relegem die heere,
Her Jan, die vromelijc ende seere
Den vianden oploep dede,
Ende niet en spaerde sine lede;
Maer met wapenen vele besuerde:
Vromelijc hi sijn arme ruerde,
Ridderlijc, daer ter stede.
Soe dede oec menich ander mede,
Als si quamen alsoe naer
Met glayen, met haecsen, met swerden baer,
Ende iegelijc, in des anders dere,
Hem behalp met sinen gewere
Sinen viant te beraden noot.
Die persse was daer herde groet,
Ende dat geroep, ende dat gecry,
In beiden siden, mettien dat si
Haer roepen riepen, in weder side.
Men vacht daer met groten nide,
Ridderlijc, met hoegen moede.
Dair mocht men sien die edel bloede
Die wapen vromelijc hanteren,
Ende menegen afoleren,
Ende dringen onder voet,
Die nemmer weder op en stoet,
Maer bleef daer doot in der bataille.
Die Brabantre doorhiewen menege maille
Van haren vianden, op dien dach.
Den hertoge Wencelijn men sach
Toegen ridderlijc gelaet,
Ende van wapenen hogen daet
Sach men den hertoge hanteren,
Dat ment wel mach verrepeteren
In eeren, waer dats es te doene.
Daer was oec vromich ende coene
Van S^t Pol die edel grave;
Ende menich ander, daer ic ave
Alle die namen niet en weet.
Soe vromelijc men daer street
In beiden siden een lange wile
Dat men wel een groote mile
Gemacklijc hadde mogen gaen,
Eer men daer iemant sach onder gaen,
Oft conde geweten, luttel of veele,
Wie int sienste was van den spele
Maer menich, in dier scoffelturen
Moeste daer die doet besueren.
Doch ten lesten, si u bekant,
Creech hertoge Wencelijn doverhant,
Alsoe, dat si wel v screden
Haer vianden verslogen ende ondertreden,
(Die Brabantre) met gewelt.
Dair bleven verslagen op dat velt
Ridderen, knechten, een groot getal,
Ende meest die Westvalinge al,
Die hertoge Willeme, hebbic vernomen,
Aldaer waren te dienste comen.
Ende oec in dier perssen groot,
Bleef daer menich Gulicker doot,
Ende menich edel man gevaen
Van den Gulicscen. Ic hebbe verstaen
Dat heer Jan van Dieghem,
Van Bruessel geboren, den hertoge Willem
Van Guulke vinc al in den strijt;
Ende daerna, in corter tijt,
Stelden die Gulicsche hen ter vlochten,
Die selve die ontvlien mochten,
Ende somege Brabantsone
Volghden hen na, als de coene.
Daer vocht een edel man getrouwe,
Van den scilde geboren uut Henegouwen,
Profoest te Bijns in der stede,
Daer na provost tot Aedt mede:
Sinen naem suldi weeten,
Geert van Obies was hi geheten;
Hi was die hem niet en scoffierde,
Maer hem soe vromelijc tierde
Dat hi aldaer, vechtenderhant,
Vinc eenen ridder uut gulkerlant,
Heer Willem van Rees, die aldan
Hem sekerde sijn gevangen man,
Dair edelheit af wert bescreven
Hier namaels, alst point sal geven.
Mijn heer Geraert Rolibuc,
Die seere prees sijn geluc
Dat hi sinen viant sage,
Dair hi in den anderen dage
Jegen hadde die grote waerde,
Her Eustaes van den Bongarde,
Die en sochten daer ter stede
Niet men dan hi hem en dede.
Ten lesten si deen dander vonden.
Seer luttel woirde te dier stonden
Si deen tot den anderen seiden;
Maer, met groter moedicheiden
Gingen si die woirde gelden,
Met slagen, met steken, sonder scelden,
Vromelijc, met moede fier,
Des men haers wel alhier
In groter eeren mach vermanen,
In allen hoven, in allen banen.
Soe lange si vochten met moede groot
Dat si deen dander staken doet;
Want des anderdaegs daer naer
Vant mense beide doet aldaer;
Deen met des anders sweerde dorsteken.
Hier af latic nu mijn spreken.
Qualic mochtic al bescriven
Die vromheit, die men dair sach driven,
Iegelijc tot sijnre bate,
Mair jammer waert dat men vergate
Die uutnemende vromichede,
Die heer Heinric van Kuyk daer dede,
Die heere van Hoechstraten was,
Die getrouwt hadde, als ic las,
Peter Coutreels dochter te wive:
Hi doedes xiiij werven vive
Der viande selve metter hant,
Soet mi ter waerheit es becant
Was hi dair die vroemste int striden
Van allen die ridderen, in beiden siden,
Ende met sinen vroemen daden
Waren die Gulicsche soe verladen
Dat si deisden achterwaert,
Ende moesten rugge geven ter vaert,
Ende stelde hen ter vlochten
Die gene die ontvlien mochten.
Als aldus die Gulicsche scare
Vluchtich was, ende hen nare
Een deel der Brabantre treden.
Die somege met verdicheden
Die gingen sien na haer peerde;
Die selke vielen op die eerde,
Of saten neder, daer ter stede,
Om te rusten haren lede
Van pinen ende van arbeide,
Ende van gerechter moetheide.
Sonder ordinancie of bestier
Scieden si hem daer ende hier,
Als die den oploep niet en duchten
Haerre viande, noch en vruchten.
Met desen soe quam onghespaert
De ghene, die dachterhoede bewaert
Van der Gulixscher bataillen ofte scaren,
Ende die vluchtege, die vergadert waren
Tsamen aen dat achterste conroet,
Quamen, met moede groot,
Op die Brabanteren (die si tien stonden
Vermoeit ende gesceiden vonden)
Houden, steken ende slaen.
Die Brabanteren, also saen
Als si des gewaer worden
Sijn si hem int gemoet getorden,
Ende weerden hem so si best mochten;
Maer si waren so aenvochten
Tallen siden haer ende tare
Van versschen lieden, dat si dare
Langer gedueren niet en mochten;
Hoe vromelijc dat si vochten
Si en moesten hem in der noet
Gevangen geven, oft bliven doet.