Arnold van Rummen

[p. 59]

VI.
Jan van Arkel en de Luikenaers.

[p. 61]

VI.
Jan van Arkel en de Luikenaers.

Helaes! de tweedracht smyt haer zwaveltoorts in 't volk,
Wet voor den boezem van het vaderland den dolk.
P. van Duyse.
Wy hoopten, aen uw zyde, op 't zoetst geluk van 't leven,
Wy hadden voor geen schat uw min ooit veil gegeven;
Maer 't hart moet zwygen voor de stem van 't vaderland.
Loots.

De vervulling van den openstaenden zetel des bisdoms Luik vertraegde veel langer dan naer gewoonte, door de menigte verdienstelyke en vermogende persoonen, die, zonder tot het kapittel van St. Lamberts-kerk te behooren, aengelokt werden door het verschiet, by den

[p. 62]

myter, tevens de prinsenkroon te dragen. Ieder stelde van zynen kant allen mogelyken invloed te werk, zoo by den duitschen keizer als by den paus, ter bekleeding dier hooge geestelyke en vorstelyke waerdigheid.

Na lang dralens, scheen evenwel het kapittel deszelfs keus met byna algemeene stemmen te bepalen op een' kerkvoogd, die, by den roem van uitmuntend godgeleerde, de vermaerdheid bezat van ervaren staetkundige, en die ('t geen menig lezer tegenwoordig welligt zal verwonderen) tevens bekend was als een moedig en onverschrokken krygsman.

Deze kerkvoogd was Jan van Arkel, bisschop van Utrecht.

Gesproten uit een der aenzienlykste Hollandsche geslachten, ontving hy, by eene adelyke opvoeding, de grondregels van godsdienst en ridderlyke regtschapenheid, en werd door zyne ouders tot den geestelyken staet bestemd.

Deze loopbaen was echter lynregt strydig met zyne heerschende neigingen, die, van kindsgebeente af, overhelden tot het woelige krygsmans-leven, zoo aenlokkelyk voor zyn ongedurigen geest, als streelend voor zyne hevige zucht tot den wapenhandel, waeraen hy, reeds jeugdig, by toernooijen en feesten een hartig deel nam. Nogtans was hy verpligt het vaderlyke bevel te volbrengen, en trad derhalve vroegtydig in een klooster, ten einde er zich aen de godgeleerde studiën over te geven.

[p. 63]

Hoewel hier juist in zyn' schik als een gevangen sperwer in de nauwe vogelkooi, maekte hy van den nood eene deugd, en besteedde zyn tyd zoo wel, dat hy al spoedig door grondige kennissen en wetenschappen boven al zyne medegezellen uitmuntte. Begaefd met een stalen geheugen, diepzinnig oordeel en vastberaden wil, was de oplossing der moeijelykste en meest ingewikkelde vraegstukken voor hem slechts eene geliefkoosde uitspanning. Zyn schrander en vernuftig brein kende, als 't ware, geene hinderpalen voor 't begrip des geestes: als jongeling was hy reeds een ryp en groot verstand.

Hierdoor, en misschien ook wel eenigzins uit inzigt zyner hooge afkomst, genoot hy van zelven meerder vryheid en voorregten dan de meesten zyner medeleerlingen; en voorzeker liet hy niet na, daervan zoo ruimschoots mogelyk gebruik te maken.

Geen feest of ridderspel werd er aen zyn ouderlyk huis of by iemand zyner bloedverwanten en vrienden gevierd, waerby de schoone en jeugdige student niet uitmuntte door 't behendig hanteren van zwaerd en lans.

Geen ridder bereed sierlyker en bevalliger zyn klepper, noch bestuerde dien zoo gemakvol en kunstmatig. Niet zelden viel hem, als verwinnaer, de bloemtuil der schoone ten deel.

Hoe meer hy, intusschen, in jaren en wetenschappen vorderde, zoo minder werd het hem

[p. 64]

veroorloofd deel te nemen aen de ydele, wereldsche uitspanningen, en vooral aen de oefeninningen met lans en degen. Dit verbod van zyn' overste bragt hem dikwyls in een geweldigen, inwendigen tweestryd, ja zelfs byna op 't punt den zwarten toog met het stalen harnas te verwisselen; maer het vooruitzigt der schitterende, geestelyke eerambten, welke hy, zoo door zyne reeds befaemde geleerdheid, als door den invloed zyner vermogende verwantschap, welligt al spoedig zou kunnen bekleeden, streelde zyne ingeschapen eerzucht, en, zyns ondanks, onderwierp hy zich aen de gestrenge kloosterwetten.

Toch gebeurde het meer dan eens, dat, terwyl de goede prior zyn' lieveling in diepe studie verzonken of wel ter bedevaert dacht, de theologant, onder een valschen naem en in bekoorlyke ridderkleedy, zich lustig vermaekte by steekspel of jagtpartyen.

Nog in den eersten bloei zyns levens, werd hy priester gewyd, en trad aenstonds in gewigtige kerkelyke bedieningen; nog met den lenteblos op de wangen, beklom hy den verheven bisschopsstoel van Utrecht.

Nu meende de roembegeerige Jan van Arkel reeds het toppunt zyner wenschen bereikt te hebben. Als heer en kerkvoogd zou hy over het Sticht regeren; wereldlyk en geestelyk moest hem gehoorzamen en voor zynen wil gaen buigen.

Weldra ondervond hy, nogtans, hierin eene

[p. 65]

bittere teleurstelling, en zag maer al te duidelyk, dat zyn vorstelyke begunstiger, graef Willem IV van Holland, hem slechts zoo hoog verheven had, ten einde hem met te meerder invloed te kunnen bezigen ter volvoering zyner geheime staetsplannen, te weten: de bevesting van zyn oppergezag over Utrecht en Friesland.

Liever dan zulke vernederende rol te spelen, en zich van nieuws aen 't gezag eens meesters te onderwerpen, verkoos de heerschzuchtige bisschop zich-zelven een vrywillig ballingschap op te leggen; en, inweêrwil der smeekgebeden van 't hem verkleefde kapittel, ja van geheel zyn bisdom, welks achting en liefde hy, hoe jeugdig dan ook, door zyn verstandig bestuer reeds verworven had, begaf hy zich naer Frankryk, na het beleid van 't geestelyk en wereldlyk beheer zyns lands overgelaten te hebben in handen zyns broeders en zyner kanoniken.

Vermomd van kleed en onder een vreemden naem, nam hy in 't weelderige zuiden van nieuws volop deel aen de geliefkoosde uitspanningen zyner jeugd, en de onbekende ridder onderscheidde zich meermaels, op eene verdienstelyke wyze, by steek- en rydspelen, welker bywooning hy hier nu ongestoord kon genieten.

Doch spoedig hierop brak de oorlog uit tusschen graef Willem en de Friezen; en dewyl bisschop Jan het nuttig en noodzakelyk oordeelde zich meer naby het tooneel der beweging te bevinden, kwam hy onbekend naer Utrecht

[p. 66]

terug, ten einde naer gelang der omstandigheden te kunnen werkzaem zyn.

Als doorslepen staetkundige, berekende hy de voor-en tegenkansen, die voor hem konden spruiten uit de verdeeldheid tusschen Holland en Friesland; en toen hy het oogenblik gunstig dacht, verscheen hy eensklaps als bisschop, liet zich door het verheugde volk inhalen en begroeten, scheepte zich, als Willem's bondgenoot, in op de vloot ten krygstogt naer de kust van Staveren; doch ondersteunde heimelyk met raed en daed de hardnekkige Friezen, wier boeren en monniken den Hollanders de nederlaeg gaven, en graef Willem jammerlyk in een moeras vermoordden.

Geen wonder, derhalve, dat die man, zoo hevig geprikkeld door roem-en heerschzucht, zoo verlangend naer beweging en leven, naer woelen en stryden; dat Jan van Arkel met inwendig genoegen den voorslag van 't luiksche kapittel ontving, om den doorluchten en oud vermaerden stoel van St. Lambertus te bestygen, om als vorst te gebieden over zulke groote en schoone landstreek, en als prinsbisschop staf en schepter te zwaeijen over dàt krygshaftig en wereldberoemde volk.

Met uitbundige vreugdbetooningen werd hy, by zyne aenkomst, verwelkomd door geheel het kapittel en den adel, en ook door het volk, dat reeds veel had hooren verhalen van zyne diepe kennissen en persoonlyke dapperheid,

[p. 67]

en nu juist zoo gretig haekte, om een nieuwen oorlog te verklaren aen den stoutmoedigen graef van Loon.

Hoezeer het kappitel geheel en al in deze wenschen deelde, scheen evenwel de nieuwe prinsbisschop, tegen aller verwachting, meer genegen tot den vrede, en stelde, misschien uit sluwe staetkunst, voor, het onderhavige geschil met Arnold van Rummen door de wetten te doen beslechten.

Aengezien de eindelyk beloofde uitspraek des keizers in deze gewigtige zaek zich nog altyd wachten liet, aenvaerdde men van weêrskanten, als bemiddelaer, hertog Wenceslaus of Wencelyn van Braband. Iedere party zond hare gekozen vertegenwoordigers naer de stad Herck, op de grenzen tusschen beide staten gelegen, ten einde zich aldaer in kongres te vereenigen, en over de wederzydsche titels en vorderingen op het bezit des graefschaps te beraedslagen.

Na aldus gedurende byna een geheel jaer vergaderd te zyn geweest, besliste eindelyk Wenceslaus, met meerderheid van stemmen: ‘dat Arnold, heer van Rummen, als wettig graef van Loon erkend moest worden; gelyk zulks reeds vroeger by keizerlyk vonnis bepaeld was.’

Maer de meeste der luiksche afgevaerdigden verzetteden zich, uit alle magt, tegen deze zoo regtvaerdige uitspraek, en riepen luidkeels van onregt en familiebelang, om oorlog en wraek.

[p. 68]

In de volle overtuiging hunner onbillyke vordering, boden zy nogtans aen Arnold, uit 's bisschops naem, de aenzienlyke schadevergoeding van veertigduizend gouden schapen^(*), met eene jaerlyksche uitkeering van vierduizend derzelfde muntspeciën, in geval hy afstand wilde doen van zyne regten op 't graefschap Loon.

Met diepe verontwaerdiging verwierp de edele Arnold dezen vernederenden voorslag, hoe ryk en schitterend dan ook omhuld, en antwoordde den bisschop met eigenhandig schrift: ‘dat hy zyn erfgoed met het zwaerd in de vuist zoude verdedigen tegen alle roovers of aenranders, die het durfden wagen voet op zyn grondgebied te zetten.’

Zoohaest waren de luiksche afgevaerdigden met dit antwoord terug gekeerd en hadden zy het den volke bekend gemaekt, of de gansche stad kwam in rep en roer. Men liep te samen en stroomde naer het bisschoplyk paleis, om regt te vragen over die gewaende beleediging.

Te vergeefs vertoonde Jan van Arkel het opgeruide gemeen al het ongepaste en onregtmatige hunner eischen. Vruchteloos bedreigde hy hen met den toorn des miskenden keizers, die, als opperleenheer der beide gewesten, alléén de magt bezat, het geschil door de wet

(*) Eene munt, geslagen ten tyde van den H. Lodewyk, koning van Frankryk. Een gouden schaep gold 72 fynzilveren penningen.

[p. 69]

of de wapens te beslechten. Niets vermogt op dien muitenden en aengehitsten volkshoop, welke zoo verre ging van hun prinsbisschop te bedreigen, ingeval hy geen gehoor wilde geven aen hunne vermetele vragen, en oogenblikkelyk den oorlog verklaren aen Arnold van Rummen.

Gepraemd door die razende en onstuimige kreten, en in de daed beducht voor binnenlandschen opstand, vergaderde Jan van Arkel reeds den volgenden dag de lands-stenden, welke, aengevuerd door het kapittel, met byna eenparige stemmen besloten van te voldoen aen 't verlangen des volks, welk diensvolgens aenstonds moest te wapen geroepen worden.

Met byzondere plegtigheid zag men den gewyden standaert opgehangen aen het hoofdaltaer der kathedrale kerk.

Deze standaert, of Gonfanon, by 't volk St. Lambertsvaen genaemd, was door Karel den grooten aen de stad Luik geschonken, en steeds als heiligdom bewaerd in het kapittel der kanoniken. In den vorm eener Oriflam, was deze vlag van roode zyde, met gouden franjen omboord. Boven de yzeren lans, aen welker dwarsbalk de vaen hing, verhief zich een groot en breed kruis, waerbinnen eene klok hing, die met haer schellen klank, als stormgeluid, de burgers onder de wapens riep.

De hooge Voorstaender van Hesbaeijen bezat alleen het regt dezen standaert te dragen

[p. 70]

by plegtige feesten, en vooral by veldslagen. Na, onder de groote kroon, te midden der domkerk, gezworen te hebben, de heilige krygsvlag, ten koste van leven en vryheid, te zullen verdedigen en behouden terug brengen, ontving hy dezelve, op den oogenblik dat men ten oorlog oprukte, uit handen van den grootprovoost, en staende op den ondersten trap van het voorportael, in het zigt des gewapenden volks, welk reeds, op de groote markt verzameld, hunne hoplieden en aenvoerders stond af te wachten.

Ditmael viel de hooge eer van standaertdrager te beurt aen Lambert van Oupeye, braef en dapper ridder, op wiens schild de wapens der stad Luik blonken, en die de plaets verving van Everaerd van der Marck, alstoen afwezig.

De hoog vereerde Gonfanon statig ontrold hebbende, begaf hy zich, door de geestelykheid begeleid, naer de groote markt, welke op dezen stond een niet onbelangryk tooneel opleverde.

Aen het hoofd der troepen bevond zich de prinsbisschop, Jan Van Arkel, zyn welgevormd ligchaem gewikkeld in een prachtigen krygsmansdos, en op zyn helm een zwierenden pluimbos met de struisveder.

Schoon en indrukwekkend was hy, aldus gezeten op zyn hagelwitten strydhengst, die omhangen was met de wapens van 't graefschap Loon; terwyl hy-zelf, met het blanke zwaerd in de hand, zyne bevelen gaf aen den hem

[p. 71]

omringenden, luisterryken staf van veldoversten en ridders, allen in pralende oorlogs-kleedy. Een onophoudelyke toejuiching weêrklonk langs alle zyden, waer hy voorby trok.

Het eerste legioen van het bisschoplyke leger werd gevormd door de burgery en 't volk der stad Luik, waerna de legioenen der Hoeijenaers en Dinantezen, der jeugdige stryders uit Thuin, Fosse en andere kleine steden, gevolgd door digte ryen militie-troepen, ten platten lande opgeroepen.

Achter deze geduchte strydmagt kwamen de legertros, de bagagiewagens, geladen met voorraed, met bogen, pylen en pyken, en tot slot twee groote stormrammen, ontzaglyke houten gevaerten, met yzer beslagen en van voren gepunt met sterke, stalen hoornen. Deze werktuigen dienden om de muren en poortender belegerde vesten, kasteelen en torens bres te beuken en rameijen; want, hoezeer het buskruid reeds eenige jaren vroeger door Barthold Schwartz was uitgevonden, werd dit nu nog maer weinig in den oorlog gebruikt, vermits deszelfs vernielende kracht nog niet behoorlyk was toegepast, en er nog geene kanonnen of snaphanen bestonden. Nogtans bediende men zich reeds van eene soort van mortiers, steenstuk of kamerstuk genaemd, waeruit men, door aengebragte werktuigen, zware steenen en schroot naer den vyand wist te werpen.

Onder het luide vreugdgeroep der Luikenaers,

[p. 72]

verliet deze talryke armee de stad, en rukte naer de grenzen van het graefschap Loon, met het beraemde plan, het kasteel van Rummen te gaen belegeren en vernielen, en op die wyze den zoo langdurenden oorlog en den vyand, in éénen slag, te eindigen en te verdelgen.

Dit alles was nogtans niet zoo spoedig in zyn werk gegaen, of graef Arnold had berigten ontvangen wegens de vyandelyke gezindheid der Luikenaers, en tevens van de overhaeste byeenroeping hunner legerbenden.

Ondersteund door zyn getrouwen en magtigen bloedverwant Willem van Hamael, riep hy, in aller yl, zyne vazallen en de onlangs afgedankte troepen van nieuws te velde; hy gaf tyding aen zyne edele bondgenooten, en vaerdigde renboden af naer Braband en Vlaenderen, met dringend verzoek van spoedige afzending huns beloofden onderstands.

Daer hy voornemens was, zoo mogelyk, den vyand te gemoet te trekken, vertrouwde Arnold de verdediging van zyne verblyfplaets, het Gravenkasteel te Rummen, toe aen den beroemden ridder Walter.

Geen' waerdiger bevelhebber had hy kunnen verkiezen. Afstammeling uit het geslacht van een der vermaerdste saliesche krygshelden, wier stoute legerbenden de algeduchte Romeinen voortyds overwonnen en verjoegen, en die later door de koningen van Austrasie vereerd werden met het gedeeltelyke bestuer van 't groote

[p. 73]

ryk der Franken, had hy zich, jeugdig reeds, befaemd gemaekt als hopman in de party der Awans, tydens dier bloedige veldslagen tegen de Waroux.

Sedert onheugelyke tyden in het kwartier van Rummen gevestigd, had zyn edele familie, nogtans, door de onderscheidene staetkundige lotwisselingen, veel van haer gezag verloren, en, hoezeer immer vereerd met aenzienlyke krygsgraden en burgerambten, zagen deszelfs afstammelingen toch, met nayverige blikken, de opvolgende heeren van Rummen zich meer en meer in magt, en dikwerf in dwingelandy, uitbreiden.

Talryk en vermogend was dit aenzienlyk geslacht in Rummen's, omstreken geworden, zoo door aenhuwingen met de voornaemste huizen des graefschaps, als door de uitbreiding zyner bezittingen; welk een en ander ridder Walter eenigzins gevreesd maekte, tot zelfs by graef Arnold, die zich steeds gelukkig achtte in goede verstandhouding met hem te leven, en in deze netelige omstandigheden voorzeker zyn best deed om zyn geduchten bystand te verwerven.

Niet zonder eenigen twyfel aen goeden uitval, had Arnold zich tot hem gewend, met verzoek van deelneming in den nationalen stryd tegen de roofzuchtige Luikenaers. Doch, by de nadering des dreigenden gevaers, van den beminden geboortegrond door vreemde beheerschers te zien overweldigen, hielden alle kleingeestige over-

[p. 74]

wegingen op by den braven Walter. Overtuigd van Arnold's wettige aenspraek op 't bezit der gravenkroon, stemde hy bereidwillig, ja met aendrift toe, dezelve te helpen verdedigen, en zyn leven voor de onafhankelykheid zyns dierbaren Vaderlands in de waegschael te stellen.

Gevolgd door zeven en twintig zyner voornaemste bloedverwanten, met al dier aenhangers, sloot hy een plegtig verbond met graef Arnold, van gezamenlyk onder dezes banieren te stryden. Zelfs verwisselde hy zyne geslachtwapens, waerop drie roozen prykten, met Rummen's graeflyk blazoen, bezet met vyf rooden balken op een gouden veld.

Ridder Walter verzocht, in persoon de eer te hebben als kommandant het gravenkasteel te mogen bewaken en verdedigen; zwerende van zich liever onder deszelfs puinhoopen te laten begraven, dan hetzelve den vyand over te geven: hoe stout en overmagtig de aenvallers dan ook wezen mogten.

Gedurende deze belangryke schikkingen, was Arnolds legertje allengs onder de wapens vereenigd, en hy vertoefde slechts de gewenschte aenkomst der hulptroepen uit Braband of Vlaenderen, om den naderenden vyand stout in 't gezigt te rukken. Een geheele week verliep in ongeduldig wachten voor Arnold, in angst en hartzeer voor zyne Elisabeth, wier zoete gelukstaet eensklaps zoo geweldig verstoord werd; doch te vergeefs....

[p. 75]

Lodewyk van Maele was de beminde graef der Vlamingen niet meer; hy had opgehouden de vriend zyns zwagers Wencelyn te wezen. Even als zyn gehaette vader, was ook hy allengs een verslaefd dienaer geworden van den franschen koning, aen wiens belangen hy die zyner eigene onderdanen opofferde. Meer en meer verbitterde hy zyn braef en werkzaem volk; en het goud, welk zyne drukkende belastingen hetzelve ten koste van hun zweet en bloed afpersten, verkwistte ook hy in zyne schadelyke familie-oorlogen met Wenceslaus, en nog meer door zyne dwaze, wellustige feesten en kostbare braspartyen.

De handel en ny verheid van Vlaenderen, tydens de vorige regering zoo bloeijend en vruchtbaer gemaekt door den onsterfelyken volksheld Jacob van Artevelde, begonnen van nieuws te verkwynen en te verdorren; zoodanig, dat de Gentenaers openlyk weigerden, nog belastingen op te brengen voor zulken onwaerdigen, verkwistenden en verbasterden vorst.

Geen wonder dus, dat Lodewyk, hoezeer misschien met den besten wil bezield, veel moeijelykheid vinden moest om de zaek zyner beminde Elisabeth tegen de Luikenaers te ondersteunen. Of echter zyn gedrag, ook ten dezen opzigte, niet eenigzins geregeld wierde door vreemden invloed, zouden wy niet durven beslissen; doch gelooven stellig, dat de zaek van Arnold van Rummen maer weinig toegenegenheid vond aen Frankryk's koningshof.

[p. 76]

Wencelyn van Braband, wiens geheele regering ook verontrust werd door noodlottige binnen-en buitenlandsche verdeeldheden, door herhaelde en bloedige opstanden, welke insgelyks den doodsteek gaven aen de welvaert zyner onderdanen; hy, wiens hertogdom reeds door de Vlamingen veroverd was geworden, en, zonder de stoutmoedige krygslist van den moedigen T'Serclaes, welligt voor hem verloren ware gegaen; ook deze was voorzeker de man niet om zynen vriend Arnold, op dit oogenblik, krachtdadigen bystand te kunnen schenken.....

Intusschen waren de bisschoplyke troepen op het grondgebied van Loon gerukt. Reeds ontving Arnold de treurigste berigten van de baldadige strooperyen, welke hun doortogt kenmerkten; hy was, gevolgenlyk, verpligt en gedwongen een spoedig besluit te nemen. Dit besluit bleef geheel en al zyner waerdig.

Alhoewel overtuigd van de al te ongelyke overmagt der Luikenaers, plaetste hy zich aen het hoofd van zyn zwak leger, en snelde, met verhaeste dagmarschen, den naderenden vyand onverschrokken te gemoet.

Ter linkerzyde van het dorp Hamael, op eenigen afstand der stad St. Truijen, en digt by de puinhoopen van het kasteel, door Engelbert's stroopbenden by hun laetsten terugtogt in brand gestoken, en nu toebehoorende aen Arnold's trouwen neef en bondgenoot, heer Willem, die hem als krygsoverste verzelde; juist

[p. 77]

dáer stieten de voorhoeden der beide legers het eerste op elkander. Het was den zesden dag der oogstmaend des jaers 1365. De gloeijende zonnestralen, die over de met rype granen bedekte akkers weêrschitterden, gaven haer den aenblik eener uitgestrekte goudzee In het koel en schaduwryke lommer der oude eiken-en beukenlanen van 't schoone landgoed Hamael, welks slot daer nu zoo treurig vernield lag, kweelden de vogeltjes; toen eensklaps, onder de donderende krygskreten ‘Rummen en Loon!’ ‘Hamael!’ het eerste eskadron der loonsche ruitery, door heer Willem in persoon aengevoerd, op den vyand aenviel.

Als een loopend vuer, spreidde het gevecht zich oogenblikkelyk uit langs al de gelederen van het paerdenvolk. Hamael's troepen, die op hun eigen welbekend grondgebied kampten, en gerugsteund werden door Arnold's ridderbloem, sloegen onbeschroomd en als getergde vyanden op de Luikenaers, die, verstomd en verrast door de onvertsaegdheid eener zoo merkelyk geringe magt, welke zy zich verbeeld hadden op hun gemak te zullen verdelgen, zich al spoedig verpligt zagen saêm te sluiten, ten einde niet aenstonds een gedeeltelyke nederlaeg te ondergaen. Nu werd de stryd kunstmatiger en ernstiger. Meer dans eens zag men den heiligen standaert omsingeld door Arnold's dappere ruiters; maer als een aengehitste muit, vlogen de luiksche edelen telkens toe om dien te ontzetten en te behouden.

[p. 78]

By 't zicht der aenhoudende vernielingen, onder zyne ruitery aengerigt, deed Jan van Arkel de talryke legioenen voetvolk voorwaerts rukken, waertegen de troepen van Loon, nog geen vierde in getal, eene harde en gevaerlyke taek te vervullen hadden; doch, by tyds door hun paerdevolk ondersteund, hielden zy tot den avond moedig het veld.

By elken vernieuwden aenval, zag men den onvertsaegden Arnold, aen de spits zyner stryders, met het zwierende stael en onder luiden krygskreet instorten op de digtste drommen der heerschzuchtige schenders van zyn grondgebied; als een verwoestende geesel maeide hy de luiksche soldeniers weg, en deed meer dan één der vyandelyke ridders in 't zand byten.

Voorzeker stond zyne kans zeer ongelyk, onder betrek van aental. Hy bestreed een' zoo dapper' als ervaren veldheer; persoonlyk was hy overtuigd van Oupeye's krygskundige bekwaemheden, van den onverschrokken moed zyner gezellen en 't wyze beleid huns aenvoerders, Jan van Arkel.

Dit alles, zoo min als de brandende zonnestralen, schrikten onzen held echter geenszins af den aenval stout door te zetten, tot diep in den avond, wanneer een vreeslyk onweder, verzeld van geweldigen stortregen, het gevecht kwam beletten en staken, en beide partyen noodzaken, zoo goed mogelyk, een geschikt nachtkwartier op te zoeken.

[p. 79]

Het bisschoplyke leger week terug tot by Bavingen, alwaer het eene eenigzins veilige kampplaets vond; terwyl de voorhoeden der loonsche troepen te Hamael verbleven, en 't legerkorps zich verspreidde langs Wilderen en Duras, in welks vryheerlyk kasteel graef Arnold met zyn' staf hun hoofdkwartier neêrsloegen.

Naer evenredigheid der verbittering en aenhoudendheid, met welke er dien namiddag gestreden was, bevond men het verlies aen dooden maer zeer gering.

Nog geen tweehonderd gesneuvelden, waervan ruim twee derden Luikenaers, bleven er op het slagveld. Maer het aental der gekwetsten, die men van weêrskanten zorgvuldig teruggevoerd en verpleegd had, bedroeg meer dan het dubbele van dat der lyken.

Gedurende den nacht dreef het onweder af naer den westelyken horizont. Nog enkele flauwe bliksemstralen doorkliefden slangend de wolken, en in de verte rommelde de donder, als de weêrgalm van dreunende kanonschoten.

Bloedkleurig verrees de maen van gene zyde den golvenden maestroom, en, statig over het graefschap Loon dryvende, blikte zy treurig op de talryke slagtoffers van de afgunst en den haet der menschen; van die redelyke wezens, wien de algoede Schepper het gebied der aerde schonk, en beval: elkander als broeders daerop te beminnen... Alles werd eindelyk dood stil... Alleen de

[p. 80]

raef en nachtuil gierden krassend en huilend over hunne nog bloedende prooijen.

Beide legers, verspreid in schuren, stallen of in der haest opgeslagen tenten, en gedeeltelyk onder den blooten hemel, rusten nu uit van de geweldige vermoeijingen en afmattingen des veldslags, die, onder dubbele betrekking, en in den volsten zin des woords, warm mogt genoemd worden.

Doch in het kasteel van Duras rustte noch sliep men. Beter dan iemand zyner aenvoerders, had Arnold de overmagt bemerkt, welke het luiksche leger noodwendig op het zyne moest hebben, ingeval de beloofde hulptroepen uit Vlaenderen of Braband hem niet onverwyld toekwamen. Met zyn edelen bloedverwant Hamael, en eenige der aenzienlykste legerhoofden, was hy bezig ernstig te beraedslagen over het nuttige of gevaerlyke van in het open veld den stryd voort te zetten tegen eene armee, minstens driemael sterker dan de zyne, toen eensklaps de nachtberigten van de uiterste voorposten en veldontdekkers hem kwamen melden, dat er eene beweging plaets had in den linker vleugel van 't vyandelyk heir, welk, langs de streek van Gingelom en Velm trekkende, het voornemen scheen te hebben, de loonsche troepen onverhoeds in den rug te vallen.

Graef Arnold's doordringende geest begreep echter aenstonds het looze doelwit der Luikenaers, wier geheim plan inderdaed was, met versnelde marschen, achter zyne legermagt om, naer Rum-

[p. 81]

men te rukken, dat kasteel onverwachts aen te vallen, en deszelfs verdedigers van buiten af te snyden.

Zonder dralen, deed de graef van Loon langs alle zyden de ontwaking en 't alarm blazen; hy vereenigde al spoedig zyne gelederen by Duras, en nog vóor de zon van nieuws hare stralen schoot, en de vyand zich welligt nog wel op twee uren afstands bevond, trok Arnold met geheel zyne strydmagt in 't gravenkasteel, in zyn vaderlyk slot, laetste toevlugtsoord voor zyn behoud; laetste strael van hoop en zegeprael voor zyne regtvaerdige zaek.

Met open armen werd hy alhier ontvangen door zyne teedere en bezorgde Elisabeth, die, met den braven Walter, bereids de behoorlyke maetregelen genomen hadden tot de geduchte verdediging der versterkte burgt.