Logo DBNL
Arnold van Rummen (1847)

Arnold van Rummen

(1847)–Caspar Hendrik van Boekel–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

I.
De betwiste kroon.

I.
De betwiste Kroon.

Alvorens de dubbele graeflyke kroon op myn hoofd te plaetsen, heb ik gezorgd my van myns vaders dood (en van myn regt) te verzekeren.
Joanna van Vlaenderen.
Steden en dorpen, kasteelen en hutten, heeren en laeten; allen hebben zich rond uwen troon geschaerd om, door hunne verkleefde dapperheid, u, als met een schild, te dekken.
Bertrand van Rains.

Arnold VIII, veertiende Ryksgraef van Loon en graef van Chiney, aengelokt door de wildryke bosschen in den omtrek der stad Hasselt, verplaetste zyn hof van Curingen derwaerts, en hield zyn gewoon verblyf in die geduchte en oude vesting, welker inwooners reeds door zynen grootvader Ar-

nold VII met veel schoone voorregten begiftigd werden.

Uit zyn huwelyk met Margaretha, dochter van den graef van Vianden, sproten, behalve zyn zoon en roemvolle opvolger Lodewyk, nog twee dochters. De oudste, Mechtild, verbond zich in den echt met Godefried, prins van Heinsbergh en Blankenbergh; de jongste, de schoone Joanna, huwde reeds jeugdig Arnold van Weesemael, heer van Bergen-op-Zoom, die haer echter, na een kortstondig genot, door eene onverwachte dood ontrukt werd.

Overstelpt door bittere droefheid, nam zy 't besluit met heur eenig spruitje naer haer geboorteland terug te keeren, ten einde in de teedere liefkozingen eens innig vereerden vaders troost te zoeken voor het smartelyke en zoo vroegtydige verlies van den beminden en diepbetreurden echtgenoot.

Langen tyd verliep er, alvorens de wonden haers harten eenigzins geheeld waren, en zy, als voorheen, weder deel wilde nemen aen de vermaken en uitspanningen, welke toenmaels vooral zoo menigvuldig als afwisselend plaets vonden aen de vorstenhoven. Slechts toen de bekoorlyke lente ten derden male haer kleurig bloemkleed over de ontwaekte natuer uitspreidde, en de welriekende beemden en wouden van nieuws wedergalmden van 't morgenlied des blyden akkermans en 't kwelend gejuich der vogelen, toog zy eindelyk, verzeld van hare vrouwen en schildknapen, en den geliefkoosden valk op de hand, naer de lommerende bosschaedjen, die de welige tuinen van haers vaders

prachtige landgoederen, buiten Hasselt, als een groengeschakeerden boord omringden.

Zoo herwon zy allengs de kalme zielsrust, en het zoete genot des levens begon haer weder toe te lagchen.

Het zomergetyde zag de schoone Joanna, met den herboren blos op de wangen, de maendroosjes en sappige fruiten plukken in de vruchtbare hoven en boomgaerds; en toen de herfstwinden het verdorde boomloof en 't geel gebladerte over het aerdryk deden stuiven, en 't verschuwde pluimgedierte naer zachtere luchtstreken de wyk nam, volgde zy reeds, op een schoon rydpaerd gezeten, haren geliefden broeder Lodewyk ter hazenvangst met de vlugge windhonden.

Onderscheidene stamhouders van voorname geslachten hadden reeds beproefd, het hart der jeugdige en bevallige weduwe Van Weesemael door een nieuw liefdegevoel te doen ontvlammen. Schitterende partyen boden zich aen: zelfs vorstenzonen dongen naer het bezit van hare hand... Maer het scheen onveranderlyk besloten, dat Joanna van Loon maer een enkel mael heur offer zou gebragt hebben op het huwelyks-altaer.

In dat tydvak beschouwden de adelyke en vermogende familien als eene uitstekende eer, de gunst van hare kinderen te zien opvoeden in het paleis der landsvorsten, alwaer zy zeer zorvuldig werden opgeleid tot den ridderstand, doch over 't algemeen maer weinig onderwys ontvingen in de letteren en wetenschappen. De krygskunst was het hoofdonder-

werp hunner studien; de jagt, hunne dagelyksche oefening en verlustiging. Het streelendste genot smaekten zy in de bywooning der toernooi-of ridderspelen, by elke feestparty aengerigt, ten pryskamp van het kunstigste paerdryden of 't behendigste lans- en zwaerdgevecht.

Ook aen het hof der graven van Loon vond men steeds een' zwerm van adelyke jonkers, jeugdige baronnen en gemuskeerde saletheeren, meest allen als schildknaep verbonden aen hunnen graef, aen diens gemalin of bloedverwanten. Somtyds waren zy ook wel gehecht aen de dienst der hooge veldoversten, die hun onderrigt gaven in de stryd- en vestingbouwkunst, en wie zy in tyd van oorlog naer 't slagveld volgden, waer zy de werkdadige krygslessen ontvingen en ten dapperen staf verstrekten aen hunne leeraers en opperbevelhebbers.

In den stoet van Joanna's hofjonkers bemerkte men een aental jeugdige ridders, tot de aenzienlykste huizen des graefschaps Loon behoorende, en waervan meer dan een zyne verliefde blikken van tyd tot tyd ook hadden durven vestigen op de graeflyke weduwe, die, nog in den bloei harer jaren, de bekoorlykheid heurs lichaems wist te verhoogen door bevallige manieren en geestige schanderheid. Hierby was zy tevens bezitster van hooge titelen en groote fortuin, welke beide laetste hoedanigheden, door alle eeuwen heên, byzonder aentrekkelyk schynen te blyven voor het meestedeel der trouwzieke minnaers.

Doch slechts een enkel der zuchtende aenbidders,

die de schoone Joanna omfladderden gelyk de vlinders den zoeten bloemkelk, mogt in zyn kwynend hart een straeltje hoop voeden, zyne opregte liefde eenmael gedeeld, zyne vurige wenschen verhoord te zullen zien.

Gedurende die aengename ochtendwandelingen langs de slingerpaden der graeflyke tuinen en boomgaerds, in welker midden de slangende Stimmerbeek hare kabbelende stroompjes verliest in den statiger golfslag der rivier de Demer; daer viel immers hem, by voorkeur, het zoo nagejaegde geluk te beurte, dat de bevend aengeboden bloemtuil, beeldspraek van gloeijend mingevoel, met welbehagen aenvaerd werd, ja dikwyls zelfs een zachtgestameld dankwoord zyne oplettendheid beloonde. Maer ook was hy een der schoonste en mannelykste jonkers van dien jeugdigen en schitterenden riddertros. Hy onderscheidde zich niet alleen door een welgemaekten, ranken ligchaemsvorm, maer insgelyks door eene ware beschaving van hart en geest. Zyne opvoeding was op 't vaderlyk kasteel geenszins verwaerloosd geworden; en hoezeer hy, als een echte Maeslander, zyne krachtvolle moederspraek boven de fransche vleitael verkoos, welke laetste toen reeds door sommige ylhoofden, als een verwaend onderscheidingsmerk van beschaving, werd ingevoerd, genoot hy de zeldzame vermaerdheid, by de toenmalige edellieden, van drie vreemde talen met gemak te lezen en te schryven.

Daerenboven was hy een der behendigste kampvechters in de renbaen, en had, hoezeer nog in de

lente zyns levens, op het slagveld reeds glansryk zyne proefstukken afgelegd.

Deze volmaekte ridder was Willem van Oerle, zoon van Jan, heer van Rummen en Velroux, stamhouder van een der oudste en rykste geslachten van 't Graefschap Loon, en die de byzondere gunst genoot van vorst Arnold. Zyne schitterende hoedanigheden, zoo gelykaerdig met de hare, had Joanna reeds sedert hare aenkomst met heimelyk genoegen opgemerkt. Allengs voelde zy, als onwillekeurig, eene behoefte aen het onderhoudend gezelschap haers begunstigden schildknaeps, en weldra ontglom een nieuw mingevoel in haren boezem. Tweemael reeds had hy haer, by openbare plegtigheden, ten dans mogen geleiden, en daerna met verrukking de gelukkige verzekering bekomen, dat zyne ware liefde door het beeld zyner droomen beantwoord werd.

En hoewel dan ook sommige harer bloedverwanten, uit eigenbelang of misplaetsten trotsch, met een nydig oog deze toenemende genegenheid gade sloegen, schonk Joanna van Loon, Vrouwe van Quabeek, eindelyk toch hare hand en heur hart, met haer vermogend bezit en glansryke titelen, aen den braven jonker Willem van Rummen.

Intusschen verwisselde graef Arnold VIII het tydelyke met het eeuwige, en de kroon verviel op zynen zoon, Lodewyk III, die later huwde met Joanna, gravin van Blamont, uit het vorstelyk huis van Lotharingen, die hem slechts een enkel kind, eene dochter teelde. Dewyl het graefschap

Loon, volgens deszelfs instelling, een erfelyk en mannelyk leen was, vergaderde Lodewyk, een jaer vóor zyn overlyden, de voornaemste vryheeren des lands met al zyne bloedverwanten, ten einde op eene wettige wyze in zyne opvolging te voorzien. De beide echtgenooten zyner zusters deden afstand van hun regt ten behoeve hunner zoons; zoodat de keus bepaeld moest worden tusschen Theodorik van Heinsbergh, zoon der oudste, en Arnold van Rummen, zoon der jongste, welke laetste prins, nog zeer jeugdig zynde, met zyne ouders, by plegtigen akt des jaers 1335, afstand deed van zyne regten op de kroon, ten gevalle van zynen neef Theodorik van Heinsbergh, die gevolgenlyk door Lodewyk benoemd werd als troonopvolger.

Reeds eenige jaren vroeger was Theodorik in huwelyk getreden met Cunegonda, dochter van Everaerd, graef van der Marck en zuster van Adolf van der Marck, prinsbisschop van Luik, die derhalve zyn schoonbroeder was geworden.

Onmiddelyk na de dood van Lodewyk III, ten jare 1336, stelde Theodorik zich de facto in 't bezit der kroon; hy ontving de hulde zyner vazallen en steden, en deed zich door gansch het graefschap in zyne nieuwe waerdigheid erkennen; maer dit maekte de rekening niet van 't afgunstig luiksche kapittel, welk nu het oogenblik voordeelig dacht, hun zoo lang gesmeed ontwerp ten uitvoer te brengen, om het prinsdom, of liever hunne kerk, te verryken met de inkomsten van een der schoonste en welvarendste gewesten.

De kanonik Jan Hoxen, deken der hoofdkerk te Luik, en een der partydigste geschiedschryvers van dien tyd, deed aenstonds, na Lodewyk's overlyden, het kapittel vergaderen. Hy hield den bisschop den pligt voor oogen, door goedheid of geweld zich meester te maken van het graefschap Loon, en zulks onder het nogmaels gezochte voorwendsel dat, by gebrek aen mannelyk oir, dit leengoed terug moest keeren aen de kerk van den H. Lambertus, volgens de gesloten overeenkomst tusschen graef Arnold II en bisschop Balderik. Tot versterking zyner vermeende aenspraek, bragt hy eenen akt ter tafel, waerby keizer Hendrik III, in 't jaer 1040, aen bisschop Nithard het gebied had afgestaen over een gedeelte van Hesbaeijen, welk ook een erfelyk mannelyk leen was; er by voegende, dat Lodewyk III in geen geval het regt bezat, zynen neef als opvolger te benoemen.

Hoezeer Adolf van der Marck zynen zwager heimelyk genegen ware, zag hy zich echter gedrongen aen den eisch van het kapittel gehoor te geven, en wendde zich dien ten gevolge eerst schriftelyk tot graef Theodorik. Deze laetste antwoordde, met regt en billykheid, dat, ‘ingeval ook de kerk van Luik eenige aenspraek mogte bezitten op het erfgoed van Loon, zulks nooit konde gelden, dan na de geheele uitdooving der mannelyke bloedverwanten van beide de geslacht-lynen.’ Wat betrof de voorgewende gift van Hesbaeijen, bewees Theodorik overtuigend, dat deze zich nimmer konde uitstrekken over dat gedeelte, welk de loonsche

graven in dat gewest van over eeuwen bezaten. Wegens de wettigheid der opvolging, beriep hy zich eindelyk op 't voorbeeld van Arnold VI, die insgelyks over de kroon beschikt had ten voordeele van zynen neef Geeraerd van Rhineck.

De nieuwe graef werd ondersteund door den hertog van Gelder, en vooral door zynen neef, hertog Jan I van Braband, die zwoer geheel luiksch Hesbaeijen te vuer en te zwaerd te zullen verwoesten, ingeval men Theodorik geen gerusten bezitter van het graefschap liete. Ook mogt hy veilig rekenen op den bystand zyner menigvuldige, vermogende bloedverwanten, waeronder zyn ryke en magtige oom, heer Willem van Rummen. Onbevreesd bezettede Theodorik dus de voornaemste loonsche steden met krygsvolk, en stelde alom de burgerlyke overheden in hunne bediening; te meer daer hy onder 's hands wist, dat ook bisschop Adolf hem toegenegen bleef.

Deze laetste evenwel, ten einde alle verwyt van zich af te keeren, vergaderde de drie landsstenden van het prinsdom Luik, ten einde over het onderhavige geschil te beslissen. Doch ook in deze vergadering wist de woelzuchtige Hoxen de gemoederen dermate op te winden, dat, inweêrwil der vredelievende vertoogen van 's bisschops wege, het vermeende regt van 't kapittel erkend, en er besloten werd den oorlog te verklaren aen Theodorik van Heinsbergh.

Reeds was de gewyde standaerd van St-Lamberts, door Karel den Grooten aen de stad Luik geschonken, opgehangen aen de groote midden-kolom der

hoofdkerk, en begon men toebereidselen tot de wapeningte maken, toen het eindelyk Adolf gelukte, door verbroederende voorstellen, de uitvoering van dezen veldtogt te vertragen, en aldus zynen zwager al den tyd te laten om zich behoorlyk te handhaven in 't bezit van het graefschap, welks kroon zoo hevig betwist werd.

Want nog een derde mededinger deed zich op.

Deze was de graef van Loon-Agimont, afstammeling van de jongere familie-lyn, oorspronkelyk uit den zoon van graef Arnold IV, Jan I genaemd, heer van Ghoor en Corswarem, wiens broeder als graef opvolgde, onder den naem van Arnold V.

Doch deze aenspraek werd al spoedig uit den weg geruimd, door de vertooning eener wettige akte, gesloten ten jare 1280 tusschen Arnold VIII, diens broeders en bloedverwanten, waerby deze laetsten, onder voorwaerde eener aenzienlyke somme gelds, afstand deden van de regten der jongere linie tot de opvolging, ten voordeele van Arnold's nakomelingen(5).

Het luiksche kapittel, allengs overtuigd van Adolf's partydigheid voor zynen zwager Theodorik, nam toevlugt tot den pauselyken stoel, en zond in 't geheim een' hunner kanoniken, Brugelius, naer Rome tot Benedictus XII, met dringende bede, kennis te willen nemen van zulke gewigtige zaek, en de regten te handhaven van de oudste dochter der H. Kerk. Maer deze waerdige en verstandige opperpriester weigerde hierover uitspraek te doen, en antwoordde: ‘Dat het vraegstuk der opvolging

van 't graefschap Loon, puer wereldlyk zynde, deszelfs beslissing aen geenen geestelyken regter gehoorde.’

Dit belangryke antwoord van een der befaemdste pausen, wier uitspraken in dat tydvak byna de opperste wet uitmaekten, blyft niet alleen een bewys van het heilig en vredelievend karakter van Benedictus XII, maer tevens van de gestaefde regten op 't bezit der kroon, voor Arnold's afstammelingen en hunne mannelyke bloedverwanten.

Aldus stonden de zaken tusschen Luik en Loon, in welk laetste land Theodorik van Heinsbergh van langs zoo meer zyn gezag uitbreidde, toen de geweldige oorlog uitborst tusschen Eduard III, koning van Engeland, die van zyner moeders zyde, volgens de salische wetten, aenspraek maekte op de kroon van Frankryk, reeds toegekend aen den franschen prins Philips van Valois. Het luiksche kapittel schaerde zich aen de zyde dezes laetsten, en dit schonk Jan III, hertog van Braband en een der trouwste bondgenooten van koning Eduard, de gunstige gelegenheid, zynen ouden haet tegen de Luikenaers te koelen. Ten dezen einde beval hy Reinout van Argenteau, gouverneur van 't hertogdom Limburg, (destyds schier geheel en al buiten het tegenwoordige Belgie gelegen) die gehuwd was met Catharina van Loon-Corswarem, uit de jongere linie, zich meester te maken van al de goederen, welke de luiksche kerk op dat grondgebied bezat, met verbod van nog eenig regtsgezag der bisschoppelyke ambtenaers aldaer te erkennen.

Onderwyl deed Eduard zich te Keulen als onderkoning van het duitsche ryk uitroepen. Hy verbleef in de stad Herck, eene der voornaemste van 't graefschap Loon, van waer hy gemeenschap hield met de magtigste belgiesche vorsten, wier onderstand hy zich verzekerde in zynen stryd tegen Frankryk. Alleen Luxemburg en Vlaenderen weigerden dit; doch het laetste gewest kwam aldra tot wyzere besluiten, door de volkslievende voorstellen van den moedigen Jacob van Artevelde, die, helaes! als martelaer voor vryheid en vaderland zoo jammerlyk sneuvelen moest.

By het zigt van dit dreigend gevaer, liepen de Luikenaers insgelyks te wapen; zy vormden een geducht leger, versterkt door de hulptroepen van koning Jan van Bohemen, die met 1800 ruiters was toegesneld. Maer de hertog van Braband, ondersteund door de graven van Gelder en Bergen-op-Zoom, benevens door zynen neef Theodorik, graef van Loon, wiens leger onder bevel stond van zyn jeugdigen bloedverwant Arnold van Rummen, rukte reeds over de luiksche grenzen, toen Walrand, aertsbisschop van Keulen, en Willem, graef van Holland en Henegouwe, eenen wapenstilstand kwamen verzoeken, zich als scheidsmannen aenboden in de verdeeldheid tusschen Braband en Luik, en tevens in den twist tusschen Theodorik en het kapittel van St.-Lamberts.

Dit voorstel werd aengenomen, en de daeropvolgende beslissing gebood Hertog Jan de teruggave der luiksche geestelyke goederen, en aen

den bisschop, het ligten van 't geestelyk verbod, of des banbliksems, welk hy over de brabandsche staten geworpen had.

Ter vereffening der geschillen betrekkelyk het graefschap Loon, begaven zich de wederzydsche scheidsregters, den 26 April 1338, naer de stad Hasselt, alwaer zy, na gedurende vier weken in eene soort van kongres hierover beraedslaegd te hebben, het regtmatige bezit der kroon toewezen aen Theodorik van Heinsbergh, onder voorwaerde van investituer, of bevestiging zyner waerdigheid, door den luikschen bisschop, die te gelyker tyd den eigendom verkreeg van 't kasteel Montenaken, en het voogdschap der stad Luik, dat den loonschen graven toebehoorde. De twee honderd mudden koren, welke de kerk van St.-Lamberts den voogd jaerlyks moest opbrengen, werden afgekocht voor eene som van vier-en-veertig duizend realen, genomen uit den verkoop der stad Mechelen, en die behoorlyk werden uitbetaeld aen Theodorik van Heinsbergh.

Hoezeer nu ook het luiksche kapittel aenhoudend zich bleve verzetten tegen de overweldiging zyner vermeende regten, regeerde graef Theodorik vreedzaem het loonsche ryk, welks inwooners hem vereerden en beminden, terwyl hy, door zyne vermaegschapping aen het ryke huis van Rummen, tevens den byval genoot der vermogendste adelyke geslachten van 't graefschap.

Een dubbel zware slag trof hem nogtans ten jare 1342. Zyn eenige zoon, een bloeijend jongeling

en bedreven ridder, werd hem plotselings door eene onverwachte dood ontrukt, en weinig tyds daerna, nog rouwend over dit bitter verlies, ontving hy de tyding van 't overlyden zyns zwagers, den prinsbisschop Adolf van der Marck.

Tydens de bisschoplyke stoel ledig stond, begon Jan Hoxen met zyne aenhangers van nieuws de Luikenaers op te hitsen tot den oorlog, ter inlyving van zyn zoo lang begeerde Loon; maer Adolf's neef en opvolger, Engelbert van der Marck, koesterde ook eene ware toegenegenheid voor Theodorik, en gaf volstrekt geen gehoor aen die onbillyke eischen; waerdoor het opgeruide volk zoodanig verbitterd werd, dat men eenige der eerbiedwaerdigste kanoniken, vrienden des bisschops, openlyk beleedigde.

Voorziende welke ernstige gevolgen hieruit konden voortspruiten, begaf Engelbert zich naer Aken, alwaer Karel van Limburg door de keurvorsten des duitschen ryks juist tot keizer was uitgeroepen. Hy verzocht zynen leenheer dringend om hulptroepen, ten einde de moedwilligheid der Luikenaers te beteugelen, en tevens Theodorik van Heinsbergh te handhaven in het wettige bezit van zyn graefschap.

Karel ontving hem met byzondere welwillendheid, en stelde den gevraegden onderstand onmiddelyk ter zyner beschikking.

De aenrukking der keizerlyke legermagt verschrikte evenwel geenszins de muitende Luikenaers. Het gewapende volk, aengevoerd door Raes

van Waroux en Barthold van Ockier, en versterkt door de Hoeijenaers, trok naer Velroux en van daer naer Wothem, welk dorp zy bezetteden en verschansten, ten einde er de komst des vyands af te wachten.

Deze liet zich niet zeer lang vertoeven. Reeds des anderen daegs ochtends, stond hy, by den opgang der zonne, naby hen tot den aenval gereed. Alvorens deze geweldige stryd aenvang name, kwam Adolf van Valkenberg, gesproten uit de doorluchtige familie der hertogen van Limburg, en die kanonik der hoofdkerk en een van 's bisschops trouwe vrienden was, de vergunning afsmeken, om in dezen neteligen en benauwden toestand te mogen in onderhandeling treden met het volk, welks vriend en raedsman hy ten allen tyde by voorkeur had mogen wezen. Engelbert hem dit veroorloofd hebbende, rydt Valkenberg, vergezeld van een veertigtal ridders, tot in het hoofdkwartier der volks-bevelhebbers, en stelde hun met eene bewogen stemme de ongelukkige en vreeslyke gevolgen voor oogen, welken die onzinnige en rampzálige stryd van burgers tegen burgers, vrienden tegen bloedverwanten, na zich slepen moest. Met betraende oogen bezweert hy de luiksche burgemeesters, toch al hunnen invloed aen te wenden tot bedaring der opgehitste wraekzucht... doch te vergeefs...

Moedeloos en doordrongen van bittere smart, keert de brave priester terug naer Engelbert's legerkamp, waer intusschen de drossaert van

Braband was aengekomen, met het aenbod zyns hertogs, om als bemiddelaer in dit geschil te mogen dienen.

Maer ook dit middel werd vruchteloos beproefd. Immers in dat tydvak zoude het als eene vernedering beschouwd zyn geworden, zich aen de beslissing van mindere vorsten te onderwerpen: en in de bisschops-tent bevonden zich twee koningen. Karel van Luxemburg gebood er over duizend ruiters; en de koning van Bohemen en nog andere souvereinen waren daer met hunne hulptroepen, terwyl de achterhoede gevormd werd door de dappere benden des graven van Loon, onder bevel van Arnold van Rummen met zyne neven, de heeren van Agimont en Hamael, waerby zich het grootste deel des luikschen adels gevoegd had. -

Omstreeks den middag van den 20 July 1346, raekten de beide legers slaegs. De edele en onverschrokken Valkenberg, dien men onregtvaerdig verdacht hield van geheime verstandhouding met de volkshoofden, werpt zich met zyne eskadrons het eerst op de digte ryen der Luikenaers, die, inderdaed meenende dat hun algemeen beminde kanonik tot hen overkwam, zoodanig verrast werden door zyn onverwachten en geduchten aenval, dat een plotselinge schrik zich door al hunne gelederen verspreidde. Doch de heeren van Harduemont en Haultepenne verdubbelden, met hunne geoefende krygers, alras de rangen der Luikenaers, en de moedige Valkenberg, dezelve

niet meer kunnende doorbreken; te groot van ziel, dan om schandelyk terug te vlieden, sneuvelde heldhaftig met al zyne trouwe strydgenooten.

Nu werd het gevecht algemeen. De duitsche en boheemsche eskadrons renden, met ontplooide adelaers, vereend tegen de oude vaendels der luiksche gilden en neringen, in welker midden de gewyde standaert van St-Lamberts zich, als de heilige oriflam, tegen hun eigen bisschop verhief. Als op een' stalen muer, botsten hunne zwaerdslagen af tegen de tiendubbele hagen van luiksche lansen en pieken. Veel stoute ridders werden uit den zadel geworpen, doorkorven en van hunne eigene paerden vertrapt; ja, zonder de tydige hulp en 't krygsbeleid der achterhoede, onder bevel van graef Theodorik en Arnold van Rummen, ware hier voorzeker geheel het duitsch-bisschoppelyke leger vernield geworden.

De Luikenaers trokken echter maer weinig voordeel uit hunne overwinning by den veldslag van Wothem.

In plaets van hun den vrede te verzoeken, begon Engelbert zich van nieuws te wapenen, en werd dit mael duchtig ondersteund door den hertog van Braband enden graef van Loon. Ongeduldig om zyne geleden nederlaeg glansryk te herstellen, overviel hy de opstandelingen in de vlakte van Walef zoo onverhoeds en geweldig, dat meer dan tienduizend hunner lyken het slagveld overdekten, en de overblyvenden in aller yl naer Luik terug vloden.

Na deze zoo beslissende zegeprael, sloot de prinsbisschop eindelyk den vrede met de bewooners zyner eigene hoofdstad, die hem, wonderlyk genoeg, onder luide toejuichingen, ja als een afgezant des Hemels in hun midden terug ontvingen. Ook regeerde hy vervolgens met eene zoo voorzichtige zachtmoedigheid, dat hy zich wezenlyk de achting en liefde zyner onderdanen waerdig maekte.

Graef Theodorik, die zich, met zyne ridders, zoo verdienstelyk als trouwe bondgenoot onderscheiden had, werd nu door pauselyke bulle bevestigd in 't bezit van het graefschap Loon, welk hy in rust en welvaert bestuerde tot het begin des jaers 1361, toen hem eene kwaedaerdige ziekte overviel, aen welker gevolgen hy, eenige weken later, overleed. Zyne stoffelyke overblyfselen werden met buitengemeene pracht bygezet in de Augustynen-kerk te Hasselt.

Reeds ten jare 1342, na het vroegtydig afsterven zyns zoons, had graef Theodorik in zyne opvolging voorzien, en tot erfgenaem der kroon verklaerd zynen neef Godefried van Alembroeck, zoon zyner zuster, uit haer huwelyk met Jan van Loon.

Dan, nu veranderde eensklaps de staetkunde des luikschen bisschops. Nauwelyks toch waren de tyding van Theodorik's dood en de inhoud van diens testament hem ter ooren gekomen, of Engelbert beriep van nieuws het kapittel met de drie lands-stenden, en opende derzelver vergadering met eene krachtvolle redevoering, waerby hy, tot groote verbazing der aenwezenden, trachtte te be-

toogen: ‘dat de kerk van Luik, sedert de dood van graef Lodewyk III, wel degelyk regt had op de inbezitneming van 't graefschap Loon. Dat zyn voorganger Adolf, alleen uit liefde voor zyne zuster, de kroon aen Theodorik had gelaten, doch hy nu vast besloten was, dezelve met de magt der wapenen aen die van zyn prinsdom te vereenigen.’

Met byna algemeene stemmen, keurden het kapittel en de stenden 's bisschops plannen goed, en bevalen derhalven de noodige toebereidselen en maetregelen, ten einde het leger op geregelden, voet van oorlog te brengen.

Onderwyl vernam Godefried van Alembroeck de vyandelyke inzichten der Luikenaers, en stelde van zynen kant alles in 't werk om zich te handhaven in 't wettige bezit van het erfgoed zyner familie. Hy bragt de voornaemste steden en kasteelen van zyn graefschap in eenen behoorlyken staet van verdediging; doch de begeerige Luikenaers, gerugsteund door de troepen des hertogs van Kleef en der graven van Namen en van der Marck, trokken onverwachts over de grenzen van het loonsche grondgebied met een ontzaglyk leger, welk byna honderdduizend mannen telde, en aen welks hoofd prinsbisschop Engelbert vooruit rukte, omringd door drieduizend ridders en zesduizend lansen.

Welhaest nam deze vyandelyke armee de steden Hasselt en Bilsen, waerna Peer, Bree en Hamont, en sloeg vervolgens het beleg voor het sterke slot

van Stockheim, welke vesting, van eene talryke bezetting voorzien, als 't ware, Godefried's laetste hoop was. Na eene hardnekkige verdediging van acht-en-twintig dagen, werden de burgtmuren bres gebeukt, men nam de sterkte stormenderhand in, en Engelbert plantte in persoon, als verwinnaer, den gewyden standaert van St. Lamberts op deszelfs toren.

Na deze behaelde zege op zyn besten en trouwsten bondgenoot, en inweêrwil der pauselyke bulle, ten jare 1346 aen Theodorik verleend, verklaerde Engelbert het graefschap Loon vereenigd aen 't prinsdom Luik, en benoemde diensvolgens op de meeste voorname plaetsen andere burgerlyke en krygsbeambten; waerna hy zyn leger ontbond en terug keerde, in den waen dat zyn gezag nu voor goed gevestigd was in dat land, voor welks bezit de luiksche bisschoppen van over eeuwen reeds zoo veel listige middelen hadden te werk gesteld; van dat land, welks vorsten hen zoo menigmael gehandhaefd hadden op den prinselyken troon.

Intusschen ging dit alles nog zoo spoedig en gemakkelyk niet in zyn werk, als de Luikenaers zich zulks wel voorstelden.

Godefried van Alembroeck, die zich te zwak gevoelde om zulken geweldigen en overmagtigen mededinger het hoofd te bieden, stond nu zyne regten op het graefschap Loon, by wettigen akt, af aen Arnold van Oerle, heer van Rummen en Quabeek, die vroeger, zoo als wy reeds zagen, de zyne had overgedragen op Theodorik van Heinsbergh.

Als mannelyke afstammeling van Willem van Rummen en Joanna van Loon, behield die prins immer de hoedanigheid van troonopvolger. Door den terugafstand van Godefried, verkreeg hy derhalve een onbetwistbaer regt zich te tooijen met de vorstenkroon, sedert eeuwen zoo roemryk gedragen door zyner moeders heldhafte voorouders. Arnold aenvaerdde deze gevaervolle, doch edele en grootsche taek, ten spyte der yverzuchtige Luikenaers en dier pas behaelde overwinningen. In plegtige vergadering der graeflyke bloedverwanten, van 's lands edelen en veldoversten, zwoer hy, zyn heilig erfpand en de onafhankelykheid des volks tegen het roofzuchtige en ondankbare Luik tot zyn laetsten druppel bloeds te zullen verdedigen, en ontving hierop de openbare hulde en den schepter als graef van Loon.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

plaatsen