Logo DBNL
Beschaving. Deel 2 (1903)

Beschaving. Deel 2

(1903)– Boeka–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Overzicht.

Conclusies.

Bldz.1)
1 Het getuigt minstens van een vreemde opvatting, den rustigen landbouwer te dwingen om zonder loon of voedselverstrekking ten behoeve van het Gouvernement te werken, terwijl vele gestrafte misdadigers een lui, gemakkelijk leven hebben 123-125
2 Afschaffing van zekere gedwongen diensten voor het gedeelte, dat als heerendienst bekend staat, maar diezelfde soort diensten te laten bestaan onder de benaming van dessadienst, of wel op andere wijze de gelegenheid open te laten om officieel afgeschafte diensten te blijven vorderen, verlicht de lasten van den inlander op papier, doch weinig in werkelijkheid 83, 164, 165, 271, 273, 283
3 Alle gedwongen diensten oefenen een hoogst nadeeligen invloed uit op de landbouwwerkzaamheden en daardoor op de welvaart 8-10, 53, 54

  Als heeren- en dessadiensten zijn zij een schromelijk verknoeien van tijd en werkkracht, 39-48, 230, 247, 248, 266, 285
  drukken zij loodzwaar op de bevolking, voornamelijk op den landbouwstand, 32, 108, 109, 117, 118, 266-268, 285, 106*, 174*
  vormen zij een bron van de grofste willekeur, 162, 164, 165, 274, 283
  en zijn ze weinig anders dan een bedekte vorm van slavernij, waarbij het slachtoffer zelf in zijn onderhoud moet voorzien 43, 73
  Als gedwongen koffiecultuur zijn ze hoogst onrechtvaardig, want als zoodanig worden ze gevorderd in de eene streek, terwijl nabijgelegen dessa's zijn vrijgesteld. Overigens is het een dwaalbegrip, dat deze diensten ook maar in de geringste verhouding tot den gevorderden arbeid door den inkoopsprijs worden beloond, zelfs verhooging van dien prijs kan daarin weinig verbetering brengen 83, 196, 202, 203
  Als gedwongen arbeid bij de uitvoering van openbare werken met behulp van de zoogenaamde ‘printah aloes’ (zachte dwang) moeten zij het gebrek aan werkvolk verhelpen, voortvloeiend uit slechte behandeling, onvoldoende betaling of samenvallen met een tijdstip van drukke landbouwwerkzaamheden, zijn ze daarom een bestuursmaatregel van het minste allooi, welke de bevolking op velerlei wijzen benadeelt, vooral, wanneer daarbij van de dessalieden gevorderd wordt een dagenlang afwezig zijn van hunne woonplaats 60, 61, 122, 123
 
4 Gouvernement en Regeering zijn aansprakelijk voor een goed bestuur en kunnen daarom de  

  verantwoordelijkheid voor misstanden in de dessa niet van zich werpen. Willekeurige inmenging van ambtenaren in dessa-aangelegenheden is af te keuren, maar dit ontzien van het gemeentelijk verband kan zeer wel, en moet samengaan met het van hoogerhand geven van doeltreffende algemeene voorschriften in zake gemeentehuishouding ter voorkoming van wanorde en met contrôle daarop door de ambtenaren 269, 270
 
5 Het bestaande belastingstelsel is te theoretisch, houdt niet voldoende rekening met de praktijk, waardoor het de economische ontwikkeling van de bevolking belemmert 142*-144*
  De belastingen zijn hoogst ongelijk verdeeld, ze drukken door de landrente veel te zwaar op den landbouwer, die ook van de gedwongen diensten het meest te lijden heeft 9, 267, 268, 142*
  Bovendien geven noch de bestaande landrenteregeling, noch de zoogenaamde Preanger-regeling de minste zekerheid voor een waarlijk billijken aanslag, waaraan de overwegende faktor, bekend als ‘economische draagkracht’ de meeste schuld heeft, welke factor ook oorzaak is, dat de landrente hoogst nadeeling werkt op de ontwikkeling van het landbouwbedrijf 142*-145*, 157*-159*
 
6 De voordeelen, welke het dessabestuur geniet, vormen veelal een drukkenden last voor de bevolking en geven bovendien licht aanleiding tot willekeur 260-262, 265
 
7 Het communaal (gemeenschappelijk) grondbezit werkt hoogst belemmerend op de ontwikkeling  

  van den landbouw en zet de deur open voor knoeierijen van allerlei aard 175-177
8 Voor een wetenschappelijken Plantentuin en voor andere, zuiver wetenschappelijke doeleinden mag geen bijdrage gevraagd uit de Indische schatkist, nu voor zooveel dringend noodige zaken geld tekort komt. Brengt de eer van Nederland als koloniale mogendheid mede, dat uitgaven gedaan worden in het belang der wetenschap, dan moet Nederland die ook bekostigen 39*
9 Hetgeen op het platteland politie heet, verdient dien naam niet 226-242, 247, 256, 258, 190*, 205*
10 De veiligheid laat in de dessa zeer veel te wenschen over, in de nabijheid van partikuliere ondernemingen niet het minst 34-37, 159, 190, 191, 224, 250, 251, 187*, 192*, 203*
11 Sparen en daardoor het verkrijgen van eenig weerstandsvermogen voor kwade tijden, de basis van alle welvaart, is onbestaanbaar, zoolang de veiligheid niet verbetert 193-195
12 De inrichting der postspaarbank houdt te weinig rekening met volk en toestanden en is daardoor in zijn tegenwoordigen vorm van zoo goed als geen nut voor de groote massa der inlanders 45*
13 Een goed pandhuis moet een lage rente berekenen, want het is de beste steun in nood voor den inlander, en daarom ook moet het een zoo hoog mogelijk bedrag voorschieten op de als pand aangeboden goederen 103*
14 De groote rijzingen en dalingen, waaraan de  

  prijs der rijst, het hoofdprodukt van den landbouw, eenige malen per jaar onderhevig is, dragen er niet weinig toe bij, den inlander te doen verarmen 97, 183, 186
 
15 De Vreemde Oosterlingen hebben op hun beurt te lijden van den achteruitgang der welvaart onder de inlanders. Zij spreiden echter meer ‘energie’ ten toon en weten zich, beter dan de inlander, zelf te helpen 63, 96, 97, 98, 183, 59*, 60*, 99*, 100*, 104*, 128*, 134*, 135*, 138*, 139*, 177*-181*, 196*
 
16 De invloed der Westersche beschaving strekt in Oostersche landen niet altijd tot verbetering 58*, 59*
 
17 Tramwegen zijn als vervoermiddel voor den inlander van twijfelachtig nut en daarom mag deze noch door bederven van zijn wegen, noch door schriele schadevergoeding bij onteigening of anderzins dupe worden van het dwaze idee, dat zij op Java de welvaart belangrijk bevorderen. In werkelijkheid helpen tramwegen het budget van den kleinen man in de war sturen en berokkenen zij velen inlanders groote schade 61*-63*, 88*, 108*, 109*
 
18 Een goede irrigatie voorkomt misoogst door droogte, maar dit voordeel verandert in nadeel, wanneer bij den aanleg van irrigatiewerken de inlander op allerlei wijzen wordt geëxploiteerd en na de totstandkoming der bevloeiing zijne zoo drukkende belasting nog verhoogd wordt, ook al brengt zijn veld niet veel meer op dan voorheen in jaren met normalen regenval 166-168, 13*-15*
  En te grooter wordt dit nadeel als die aanleg van  

  waterwerken gevolgd wordt door oprichting van suikerfabrieken 127-129, 108, 12*, 13*
 
19 Aanleg van niet rendabele, kostbare openbare werken van plaatselijk nut, benadeelt het algemeen belang, zoolang het met de financiën zoo slecht gesteld is, want de schatkist is geen partikulier spaarpotje van het Gouvernement, maar een fonds der gemeenschap, waarbij verhoogde uitgaven alleen bestreden kunnen worden door verzwaring der lasten, de bevolking oplegd 17*, 18*
 
20 Nijverheid en industrie brengen in alle landen welvaart, maar  
  wanneer hunne vestiging moreele achteruitgang beteekent voor een eenvoudige plattelandsbevolking. 156-159, 58*-61*, 106* 107*
  wanneer zij een willekeur scheppen, waardoor de belangen van het beste deel der bevolking met voeten getreden worden 160, 164, 2*, 4*, 11*, 116*, 117*, 122*, 225*, 231*
  wanneer zij bovendien een wijze van werken volgen, die den landbouwers de geregelde uitoefening van hun bedrijf onmogelijk maakt en in verband met omstandigheden en volksaard hen doet verarmen en den weg naar het proletariaat opdrijft 172-174, 182, 183, 218, 219, 110*, 111*, 120*, 125*, 129*-132*, 134*, 141*, 142*, 227*, 230*
  dan is een land veel beter af zonder groot-industrie en zal gelukkiger zijn, als dat kapitaal zich terugtrekt 233*, 238*
 
21 Grondverhuur is weinig minder nadeelig dan woeker. Ze veroorzaakt materieelen en moreelen achteruit-  

  gang bij het beste deel van Java's bevolking: de landbouwers 106*, 107*, 183*, 228*, 229*
22 Al zwijgt de inlander, dan is dit nog geen bewijs, dat hij geen ernstige grieven heeft. Hij weet niet, wien hij zijn nood zal klagen 169, 224*
23 Er wordt bij het Bestuur te veel gewicht gehecht aan staten en rapporten, waardoor de ambtenaren te weinig tijd overhouden om zich aan hun eigenlijke taak te wijden 146
24 Nooit mag vergeten worden dat de inlanders zijn van een geheel ander ras en nimmer tot Europeanen gevormd kunnen worden, waarom een streven in die richting op misvormen uitloopen moet 143*

Hervormingen.

1 Alle gedwongen diensten moeten worden afgeschaft, onverschillig of zij tot de heeren- of dessa-diensten, tot de Gouvernements-koffiecultuur, of tot de diensten, vallend onder ‘zachte dwang’, behooren.  
  Diensten onder ‘zachte dwang’ en dergelijke pressie zijn grof machtmisbruik, passen dus niet in het bestuurstelsel eener beschaafde natie, hetgeen gelukkig reeds vrij algemeen wordt ingezien 73-75
  De Gouvernements-koffiecultuur moet omgezet worden in een werkelijke Gouvernements-cultuur onder bekwaam, praktisch gevormd personeel en in vol betaalden arbeid, zonder eenige pressie of dwang op de bevolking 203-206
  De heeren- en dessa-diensten, voor zoover zij betrekking hebben  

op arbeiden aan wegen, bruggen en andere openbare werken, te vervangen door vrijen arbeid. De kosten daarvoor te vinden door verhooging van het bedrag als hoofdgeld gevorderd, doch dit equivalent niet om te slaan over de tegenwoordige dienstplichtigen daar dit een bestendigen zou zijn van de thans bestaande onbillijkheid, waarvan de landbouwstand dupe is, maar over alle hoofden van gezinnen, of zij grondbezitter zijn of niet1) 62-76, 272-275
op politiediensten, patrols, gerdoewacht enz. als nutteloos onder hunnen tegenwoordigen vorm en overbodig zoodra een plattelandspolitie is opgericht, af te schaffen zonder eenig equivalent. Slechts een zeer beperkte wacht van twee of drie man voor nachtelijke bewaking van iedere dessa of doekoehan heeft reden van bestaan, doch ook vervanging daarvan door bezoldigde, vaste wakers verdient om vele redenen de voorkeur. De onkosten daarvan, alsdan te vinden uit verhooging van den omslag van het hoofdgeld 247, 283-289
op diensten, ten voordeele van dessabebestuurders, te vervangen door een vaste maandelijksche bijdrage door ieder gezinshoofd in de dessa ten bate van het dessabestuur op te brengen. Die bijdrage moet uniform zijn voor alle gezinshoofden en in alle dessa's, daardoor zal vanzelf de opbrengst  

  grooter zijn, al naar mate de dessa meer inwoners telt en het dessabestuur dus meer werk heeft, of grooter in aantal moet wezen (zie ook sub IV) 279, 280
II De landrente en de verponding (in de dessa) moeten vervangen worden door een lage grondbelasting, een huizenbelasting en een paarden- en hoornvee-belasting. Daardoor zal veel onbillijkheid verdwijnen en komt het Gouvernement met zijne ambtenaren in de oogen van den inlander op een zuiverder standpunt te staan bij het aandrin gen op verbetering in de werkwijze van den inlandschen landbouwer. Vooral ter verlichting van de armere inlanders en ter verheffing van den landbouw uit zijn treurigen staat van verval, is deze hervorming dringend noodig 145*-161*
III Daar de belastingen voor den landbouwer veel te hoog zijn, zoodat hij die dikwijls niet kan betalen van de opbrengst, uit zijn bedrijf getrokken, is hierdoor een elders ongekende toestand geschapen, welke niet door gewone maatregelen is te verbeteren.
Kan, wegens den slechten stand der financiën, vooreerst geen sprake zijn van verlaging dezer belastingen, opgedreven tot boven het uiterste en daardoor alle welvaart belettend, dan bestaat slechts één uitweg om den zwaren belastingdruk te verlichten, in afwachting, dat de Buitenbezittingen een ruimer aandeel in de koloniale lasten zullen dragen, en wel den inlander toe te staan zijne belastingen, ook het, ter afschaffing van alle gedwongen diensten te heffen, verhoogde hoofdgeld (zie sub I), naar verkiezing af te doen		  

  in geld of in arbeid ten behoeve van het Gouvernement.
Wie dan werken wil, kan den arbeid verrichten, thans in gedwongen dienst uitgevoerd of noodig op de Gouvernements-landbouwondernemingen, bij openbare werken enz.; wie liever alles betaalt, zal daarbij niet meer afhankelijk zijn van de zeer willekeurige eischen der dessabestuurders		 64-72, 275-279, 289
IV Het aantal dessabestuursleden moet van Gouvernementswege worden vastgesteld op: een loerah, een tjarik, een kebajan en een modin. Voor groote dessa's dit bestuur uit te breiden met een of meer kebajans en voor elk afzonderlijk gedeelte, op eenigen afstand van de moederdessa gelegen, met een kamitoewa, 281
  Verder moet er door het Gouvernement zoo spoedig mogelijk een einde aan gemaakt worden, dat dessabestuurders krachtens hun ambt vrije beschikking hebben over bouwvelden. Daarentegen moet hun een maandelijksch inkomen verschaft worden, op te brengen door de dessabewoners, die daartegenover ontslagen worden van de thans bestaande pantjen, gamel, of andere diensten en heffingen (zie sub I, laatste alinea) 280, 281
  Dien dessalieden, welke moeilijk geld kunnen opbrengen, worde het toegelaten, hun bijdrage te leveren in arbeid ten behoeve van de dessabestuursleden, naar een van Gouvernementswege vast te stellen plaatselijke of gewestelijke maatstaf 282, 283
  [Billijk ware het dan, hij vaststelling der bijdrage, deze over geheel Java uniform te stellen, wat betreft het aantal dagen arbeid en  

  dit in ieder Gewest of Afdeeling te herleiden in geld naar den maatstaf, daarvoor vastgesleld. Waar arbeid duur en de levensstandaard dus hooger is, betalen de dessalieden dan meer en krijgt het dessabestuur beter bezoldiging; waar het loon laag en dus het leven goedkoop is, hebben de lieden dan daarentegen minder op te brengen, hetgeen hun in de gegeven omstandigheden toch zwaar genoeg zal vallen, en ontvangen de dessabestuursleden een geringer bedrag, wat bij de heerschende goedkoopte niettemin toereikend is.]
Het ambt van loerah moet overigens niet aanlokkelijk gemaakt worden door uitzicht op hooge inkomsten, maar eer door het te ontheffen van gehate dienstverrichtingen zooals: ketrangan zoeken in strafzaken, het rennen achter wagens van ambtenaren, enz., opdat het bovenal worde een eerepost, begeerd door de daarvoor gewenschte elementen in de dessa		 280, 282
V Het communaal (gemeenschappelijk) grondbezit moet, met uitzondering van weiden en woeste gronden, ten spoedigste vervangen worden door erfelijk individueel bezit, doch tevens dient dan door een sterk progressieve grondbelasting opeenhoping van het grondbezit in enkele handen te worden belet 177
VI De bestaande Plantentuin te Buitenzorg, met alles wat aan die instelling annex is, moet worden gereorganiseerd, zoodat het zuiver wetenschappelijk karakter verdwijnt en plaats maakt voor een meer praktisch nuttigen grondslag. Daartoe moet allereerst een Proefstation gevormd worden ten bate van den landbouw, voornamelijk van den inland-  

  schen land- en tuinbouw, waarvoor veel meer gedaan moet worden, o.a., behalve door vermeerdering der demonstratievelden, door betere zorg voor degelijk plantmateriaal.1)
Dit Proefstation, en de wetenschappelijke krachten daaraan verbonden, dienen tevens aangewend te worden ten behoeve van een praktisch lager land- en tuinbouw-onderricht voor inlandsche bestuurs-ambtenaren en voor Europeanen, die hunne eischen niet hooger stellen, alsmede van een middelbaar landbouwonderricht, wel op praktische, maar tevens op meer wetenschappelijke basis ter opleiding van inlandsche landbouwkundigen en van die Europeanen, die zich een uitgebreide landbouwkennis wenschen eigen te make		 36*-39*
VII Wijl erven, oordeelkundig beplant met vruchtboomen en meerjarige gewassen, een zeer waardevolle steun zijn bij misoogst van het veldgewas of anderen geldelijken tegenspoed, zijn hierbij Gouvernementszorg en meer vakkundige leiding zeer gewenscht, waarom eenig tuinbouwonderricht voor den aanstaanden inlandschen bestuursambtenaar van niet minder belang is dan landbouwkennis 10, 106*, 149*

VIII Behalve door verhooging van de produktiviteit der erven, kan ook door het meer algemeen uitoefenen der hoenderteelt het inkomen van den inlander gemakkelijk vermeerderen. Vooral echter hiervoor is de heerschende onveiligheid verderfelijk, want pluimvee geniet in ruime mate de ongewenschte belangstelling van het talrijk geboefte 159
IX Omvangrijke irrigatiewerken moeten voorloopig uitzondering blijven en zijn alleen te verdedigen, wanneer, ook zonder onbillijke belastingverhooging en zonder benadeeling der bevolking door vestiging van industrie, werkend op het grondhuurstelsel, de rentabiliteit boven allen twijfel verheven is.
Daarentegen dient de bestaande bevloeiing allerwege verbeterd en moet Java daartoe verdeeld worden in irrigatie-afdeelingen met irrigatiebrigades op niet te kostbaren voet ingericht, terwijl dan onder controle dier ambtenaren het beheer der waterverdeeling enz., volgens van Gouvernementswege te maken voorschriften, kan worden overgelaten aan in te stellen waterschappen, bestuurd door de gezamenlijke dorpshoofden		 13*-35*
X Tegen de dreigende overbevolking van Java is geen ander afdoend middel en tevens geen voordeeliger, zoo economisch als politiek, dan emigratie naar de Buitenbezittingen ter vestiging aldaar van vrije landbouwers op kosten en onder leiding van het Gouvernement 22*, 23*
XI Grondhuur moet verboden worden, zoo goed als het hypotheekrecht op de gronden der bevolking niet erkend wordt 235*
  Verder is het noodzakelijk, dat beter waarborgen  

  gegeven worden voor bescherming van den inlandschen landbouwer tegen benadeeling door partikuliere industrie 234*
  Is in deze schoonschip gemaakt, dan zal door het Gouvernement veel meer dan thans vestiging van allerlei industrieën moeten worden aangemoedigd, vooral die welke zich bepalen tot verwerken van grondstoffen in de kolonie gekweekt. Deze dienen zooveel mogelijk gesteund, desnoods door een tijdelijk invoerrecht voor een bepaald aantal jaren 236*, 237*
  Steeds echter moet hierbij en ook bij het ontwerpen en herzien van andere maatregelen het waarachtig belang der bevolking, wel te onderscheiden van ingebeeld of, uit egoistische drijfveeren, scheef voorgesteld belang, den doorslag geven, want niet bij ondergang der suiker-industrie, maar wanneer de inlander geen welvaart geniet, heeft het bezit van Java voor Nederland weinig waarde. Verkeert de inlander in behoeftige omstandigheden dan kwijnt de handel, dan worden de belastingen niet opgebracht en zal ten laatste de Nederlandsche schatkist jaarlijks een aanzienlijk bedrag moeten bijpassen 121*
XII Het opiumschuiven werkt bepaald nadeelig op de welvaart, maar alkohol richt tropische rassen geheel te gronde. Daarom is bestrijding van het in alle lagen der inlandsche bevolking zich langzaam, maar gestadig verbreidend alkoholgebruik niet minder, eer meer noodig dan verdere tegengang van het opiumgebruik, nu de misbruiken van het pachtstelsel door invoering der regie zijn verdwenen 58*


Vorige Volgende

Over het gehele werk

landen