|
| |
| |
| |
X. Hoofd-stuk.
Ontdeckinge van de H. Hostien, die ontrent ses jaeren waeren verborgen geweest, met de wettige Informatien daer over genomen, door den Aerds-bisschop van Mechelen, en generaele Processien met het Alder H. Sacrament van Mirakel.
De Princelyke Stad Brussel nu verzoent zynde met haeren wettigen Souveryn, den Koning van Spagnien, en de Artykelen der Capitulatie op den 13. van Meert in 't jaer 1585. van de groote Pauye van het Stadhuys verkondigt zynde, dan heeft men binnen Brussel onder de Roomsche Catholyken (gelyk eertyds onder het volk van Israël ten tyde van den Koning Assuerus) een nieuw licht zien opryzen, vervullende de heele Stad met vreugde en blyschap, om dat sy nu verlost waeren van de wreede Tirannie der Geusen: men zag de oude H. Religie weer herleven, door den grooten iever en zorgvuldigheyd van den Hoogweerdigsten Heere Joannes Hauchinus, Aerds-bisschop van Mechelen, wiens Bisschoplyk Hof ook binnen Brussel gezien word. Dêzen Hoogweerden Man is door Philippus den II. Koning van Spagnien tot den Bisschoplyken Myter verheven, en op den 1. van Oćtober in 't jaer 1583. binnen | |
| |
Doornik Bisschop Geconsacreert. Tot synen Lof mag ik zeggen, dat het dêzen Hoogweerdigen en treffelyken Prelaet is, die voor de H. Roomsche Religie ten tyde van dêze Troubelen veel geleden heeft: want nog wezende in 't jaer 1581. Choor-deken der Kercke van de H. Gudula, naer dat hy op den 7. Mey in 't voorsz. jaer in een heftig dispuet met de Geusen voor-gestaen hadde de waere Leeringe van de H. Roomsche Catholyke Kercke, raekende het Alder H. Sacrament des Autaers, zoo is hy den 1. van Junius door de Geusen in eene gevangenisse gesmeten, en heeft in de zelve dry maenden gezeten.
Uyt dêze gevangenisse, door het toedoen van den vorosz. Koning Philippus verloft zynde, en nu wezende Aers-bisschop van Mechelen, heeft hy zig naer Loven begeven ende syn verblyf gehouden in Edele Abdye van de H. Gertrudis, om diez-wille dat hy synen Aerds-Bisschoplyken Stoel binnen Mechelen niet en konde bezitten, door dien de Geusen ende Beeld-stormers aldaer nog de overhand hadden: van welk gespuys, tot haeren eeuwigen lof, de Stad Loven altyd is bevreyd geweest. Het is aen een ieder bekent, hoe kloekmoedig en manhaftig de Lovenaers met de Studenten uyt-gestaen hebben de belegeringe van de Geusen ende Beeld-stormers in het jaer 1572. vechtende onder den Standaert van S. Peeter, waer van sy den glorieusen Naem van Peeter-Mannen verkregen heb- | |
| |
ben; altyd bereyd met hun goed en bloed te beschermen het Geloof, geplant en verkondigt door den H. Petrus, den Prince der Apostelen, hebbende den zelven verkozen tot Patroon van hunne Hoofd-kercke ende Stad. Niet alleen ten tyde van dêze Troubelen in onse Nederlanden, hebben de Lovenaers Godt en den Koning getrouw gebleven: maer ook in 't jaer 1635. manhaftig uytgestaen de belegeringe, aengeleyd door de Hollanders en Franschen: over welcke belegeringe en verlossinge, word van de zelve nog tot den dag van heden, op den eersten Sondag van Julius eene generaele Processie gehouden, in de welcke het Mirakeleus Beeld van de Alder H. Maget Maria word omgedragen, wordende aen haere hulpe en voor-spraek toegeschreven, dat sy over de vyanden van 't Geloof en van den Koning zoo geluckig gezegenpraelt hebben.
Nog een andere proeve van hunne getrouwigheyd aen hunnen Koning en Prince hebben sy gegeven in onse tyden, als wanneer de Franschen op den 5. van Augustus in 't jaer 1710. door behendige Crygs-listigheyd binnen hunne Stad waeren gekomen. Zoo haest sy dit gewaer wierden, zyn op het stormen der groote klok de brave Peeter-Mannen van alle kanten der Stad in de wapenen gekomen, en hebben den vyand met geweld uyt Loven gedreven; voor welcke kloekmoedigheyd sy door onsen genaedigen Keyzer en Koning | |
| |
Carolus den VI. van saliger gedachtenisse, vereert zyn met eenen Gouden Sleutel, die op hun Stad-huys tot eeuwige gedachtenisse bewaert word.
De Stad van Brussel nu weder-gekomen zynde onder de gehoorzaemheyd van den Koning van Spagnien, op dat alle saeken zoo Geestelyke als Wereldlyke in de Stad met wyzheyd en voorzichtigheyd zouden geschieden en ten goeden herstelt worden, zoo heeft den Hertog van Parma twee treffelke Mannen gestelt, om de Geestelyke en Polityke Borgelyke saeken te beschicken, te wêten den Heere President Richardot ende den Secretaris Garnier, uyt den Secreten Raede, die voor eerst de Geusche Magistraet, Breeden RAed en de Dekens der negen Natien afgezet zynde, in hun plaetse eerlyke en Catholyke Mannen hebben aengestelt. Dêze af-stellinge der oude en aen-stellinge der nieuwe Magistraet is geschied op den 4. Van April in 't jaer 1585. door eenen expressen Brief van den voorsz. Hertog, behelzende de Naemen van de nieuwe Catholyke Magistraet, zynde tot Borge-meester aengestelt den Edelen Heere Jacobus Taye Heere van Goycke, vervolgens het volgende Extraćt, getrocken uyt den Register-boek, met de naemen van alle de Magistraeten, al waer onder andere staet als volgt:
Magistratus Creatus
Anno 1585.
| |
| |
Anno 1585. Civitate Bruxellensi j am decima die Marty Regi conciliate, & decima nona ejusdem mensis in ejus obedientiam redaćta, ac Religione Catholica restituta, pridie nonas Aprilis adfuit in AEdibus Senatoriis Dominus Desiderius van 't Sestigh Cancellarius Brabantiae, cum Litteris Principis Parmensis, per Belgium pro D. Philippo Hispaniarum Rege Praefećti, quibus idem Princeps praecedentem Magistratum sua funćtione liberat, data potestate eidem Cancellario cum D. Anthonio de Goignies Equite, D. De Vendegies &c. Praesidii Bruxellensis Praefećto, ut juxta tenorem scedulae, quâ singulorum nomina continebantur, & quam in hunc finem praedićtus Princeps miserat, novum extra ordinem crearent Magistratum, ejusdem fidem, medio solito juramento acciperent, quod ut tunc temporis citra injuriam tamen privilegiorum ac veteris moris fieret, idem Princeps voluit, ea interim lege, ut idem in consuetudinem non abiret.
Burgimagister ex Nobilibus.
Jacobus Taye, Dominus de Goycke.
Scabini.
D. Florentius t'Serclaes Eques.
AEgidius van Busleiden Dominus de Liers s'Serroelofs.
Iudocus van Vorst Dominus Vroonhoven s' Sleeuws.
Alexander Oudaert Dominus de Ranst, Reymenam &c. t'Serhuyghs.
| |
| |
M. Joannes van Cattenbroeck Licent. U.J. Roodenbeke.
Henricus van Dongelberghe Licent. U.J. t'sleeuws.
Joannes van der Balct Swerts.
Burgimagister ex Nationibus.
Joannes van den Gersmeutere.
Questores ex Nobilibus.
Carolus van Breght Dominus de Dyeghem.
Libertus vander Dussen Dominus de Boerneval, &c.
Uyt dêze Deftige en Catholyke Mannen is de Roomsche oude en waere Religie herstelt, en naerderhand door de volgende Magistraeten tot den dag van heden altyd behouden en beschermt geweest, en door oprechte, ieverige en alder-Christelykste Persoonen gehandhaeft: sy gevende aen Godt, dat Godt toe-komt, en aen den Keyzer, dat 's Keyzers is: als ook kloekmoedig en godtvruchtig vervoorderende de eere en glorie van 't alderh. Sacrament. Dat dit de waerheyd is, konnen wy klaerlyk afmeten, als wy wel in zien met wat eenen grooten iever, swaeren arbeyd en overvloedige onkosten de Edele, voorzienige en godtvruchtige Heeren van de Magistraet in de voorgaende tyden, byzonderlyk in de jaeren 1670. 1685. en in't jaer 1720. geviert | |
| |
hebben de Jubileen zoo van't alderh. Sacrament van Mirakel, als van de Reconciliatie dezer Stad, en met wat eenen onkost, arbeyd, iever en pracht de tegenwoordige Magistraet nu viert dêzen tegenwoordigen Jubile van vier-hondert jaeren.
Wat nu aengaet de Geestelyke saeken binnen Brussel, daer van heeft den voorsz. Hertog den last en zorge bevolen aen den Aerds-Bisschop van Mechelen Joannes Hauchinus, die (gelyk voorzeyd is) te vooren Choor-deken der Kercke van de H. Gudula geweest was en alles wel kende. Dêzen Hoogw. Man, op dat hy alles naer wensch en op het alder-beste zoude mogen in voorigen staet en luyster herstellen ende beschicken, heeft van het alderweerdigste en alderheyligste willen beginnen, te weeten van Godt, en synen goddelyken Dienst, eere en Glorie; en daerom is hy voor eerst gegaen met de Eerw: Heeren Deken en Plebaen van de H. Gudula en den Heer Archi-diaken van Mechelen ten huyse van de voorsz. weduwe, jouffrouw Joanna Baerts, alwaer hebbende doen openen de plaetse van den balk, daer dêzen alderweersten Schat van het Alderh. Sacrament van Mirakel by de ses jaeren hadde in verborgen gelegen, die sy gevonden hebben, te wêten de dry Mirakeleuse bebloede H. Hostien, zonder eenige veranderinge daer aen te zien, bedekt met een Crystal en rooden Stool om-wonden, op de zelve maniere en gesteltenisse gelyk het zelve daer | |
| |
was in gebragt: waer van den voorsz. Aerds-Bisschop heeft informatie genomen, die wy in dit X. Hooft-stuk zullen beschryven op het leste.
Aen dêze voorsz. weduwe is vereert geweest een treffelyk present oft gifte, tot een teeken van dankbaerheyd voor de goede bewaeringe van dêzen aldergrootsten en weerdigsten Pand; en sy is ook by alle Catholyke zeer geprezen geweest, om dat sy het Alderh. Sacrament van Mirakel, hunnen eenigen troost en toevlucht, in alle vervolgingen en onderzoekingen der geusen, zoo wel hadde bewaert: welcken H. Schat hun uyt de slavernye der ketters hadde verlost, en als mirakeleuselyk van bloed-stortingen en huys-plunderingen buyten andere Steden, als Mechelen, Antwerpen, Gend en meer andere, ahdde bevreyd, en bewaert, volgens hun goed betrouwen: want men hadde menigmael de Catholyke ingezetene van Brussel, zelfs eer oyt de zelve Stad onder de macht der ketters was gekomen, in alle troubelen, op-loopen en swaerigheden des Lands, hooren tot malkanderen zeggen: Laet ons op het H. Sacrament van Mirakel vast stellen allen ons betrouwen; want zoo lang als Brussel dêzen weerdigen pand zal bezitten, zal ons Godt van alle plunderingen en bloedstortinge bewaeren.
Zoo haest als nu de Princelyke Stad Brussel van alle ketterye en nieuw gezinde gereformeerde de geusen verlost was, zag men van alle | |
| |
kanten met groote blydschap de uyt gejaegde Catholyken, zoo Geestelyke als wereldlyke, in de Stad weder-keeren, waer van ons de biddende Ordens de eerste geweest zyn de Eerw. Paters Minder-broeders, de tweede de Lieve-vrouwe-Broeders, de derde de Predikheeren, de vierde de Paters Augustynen, ende zoo voorts alle andere Religieuse Mans-persoonen. De overgoote vreugd en blydschap die als dan binnen Brussel was, en nis met geene woorden uyt te spreken, noch met geene penne te beschryven: overvloedig waeren de blyde traenen, die men zag storten, als den eenen den anderen synen uyt-gejaegden Vriend verwillekomde en onthaelde.
Ondertusschen en heeft den Aerds-bisschop Haucinus niet naergelaeten te volherden in synen voor-genomen goeden iever, en te betoonen syne zorgvuldigheyd, op dat alle mogelyke eerbiedinge zouden bewêzen worden aen dêzen alderweerdigsten Schat, het H. Sacrament van Mirakel, en heeft tot dien eynde alle de Geestelykheyd der Stad, de Canonincken de Pastoors der Parochiaele Kercken met hunne Clergie, de Religieusen der Biddende Ordens; de Koninglyke Raeden, Finantie, Magistraet ende Gemeyntens ontboden, om al te zaemen te verschynen den 22. van de maend Meert in 't zelve jaer 1585. in de Kercke van de H. Gudula, om als dan met eene generale Procssie in alle solemniteyt en Godtvruchtigheyd, met Cruyscen, Vae- | |
| |
nen ende Licht af te haelen uyt het huys van de voorsz. Jouffrouw Joanna Baerts, het alder- H. Sacrament van Mirakel.
Dêze solemnele Processie is op den voorsz. dag geschied met zulk een menigte van menschen, dat het niet uyt te sprêken is, den toeloop en devotie was ongemeen: den Aerdsbisschop zelfs in Persoon heeft de dry H. Mirakeleuse Hostien met alle eerbiedinge en gestichtigheyd naer de Collegiaele Kercke van de H. Gudula gedragen, en wederom op syne oude gewoonelyke plaetse gestelt, tot eene onuytsprekelyke blydschap van alle goede Catholyke Ingezetenen der Stad Brussel, die nu wederom hadden verkregen, door de Goddelyke hulpe hunnen wensch en vuerig verlangen van openbaerlyk te mogen gaen aenbidden, eeren, loven en gebenedyden het H. Sacrament van Mirakel, gelyk sy hunne loffelyke Voor-ouders hadden zien doen, en t'zaemen ook om hunne Naer-komelingen, door hun voor - beeld, te verwecken van hunne godtvruchtige voet-stappen naer te volgen, in het bewyzen van alle eerbiedinge en geduerige aenbiddinge tot dit noyt genoeg gelooft H. Sacrament, waer in dêze godtvruchtige Gemeynte tot nog toe niet en heeft ontbroken oft achter gelaeten, gelyk zulks klaerlyk heeft gebleken in alle de voorgaende tyden, in de welcke sy noyt en hebben achter gelaeten iets, het gene eenigzints tot de glorie, eere en verheffing van het zelve konde | |
| |
dienen; byzonderlyk in het vieren der jaeren van Jubiléen, als wanneer sy uytmunten in 't vercieren der Huysen, Arcken triumphael, Cavalcaden en andere prachtige cieraeden, gelyk getuygen moeten alle die de zelve gezien hebben.
Hier volgen nu de wettige Informatien en Aćte van den Aerds-Bisschop J. Hauchinus, genomen tot bevestinge der dry H. Mirakeleuse Hostien, die ten tyde van de Beeldstormerye gevlucht en verborgen zyn geweest binnen Brussel.
| |
Eerste copye.
Op heden den sesden dag van de maend Julius in het jaer 1585. zyn door my ondergesz. ingevolge den last van Mynen Heer syne Hooghweerdigheydt den Aerds-Bisschop van Mechelen, neerstelyck ondersocht ende ondervraegt dese twee naervolgende Getuygen.
Heere Jan Meulemeester Priester en Cappelaen van S. Goedele, oudt ontrent seven-en-dertig jaeren, ondervraegt zynde ende onder-socht, hoe, en op wat maniere het H. Sacrament van Mirakel, ten tyde van de rasernye der ketters, voorgevallen in dese Stad van Brussel, soude bewaert geweest zyn; segt ende verklaert op syn Pristerschap als volgt: dat ontrent sesse jaeren gepasseert, volgens syn beste | |
| |
onthouden, hy Deponent gehoort hebbende dat de ketters ende Beeldt-stormers in het leeg Quartier van de Stadt, te weten, in de Kercke van St. Nicolaes ende daer ontrent, liepen langs de straet met de beelden, die onteerende ende morselende, soude tegenwoordig geweest hebben in de voorseyde Kercke van S. Goedele met myn Heer den Plebaen, alwaer hy soude gesien hebben den Heere Joos Hauwaert Priester en Canoninck van de tweede Fondatie ende Clerck der Fabriecke van de voorsz. Kerck, openende den Armaris daer het H. Sacrament van Mirakel bewaert wirt, het welcke besloten was in een goude kruys, ende het zelve heeft sien steeken in eene leere Custodie sluytende met twee haecken, het welcke ingewentelt zynde in eenen stool, den voornoemden Heer Joos Houwaert seer vervaert ende verbaest zynde, het selve soude overgelevert hebben in de handen van den Deponent: den welcken naer dat hy aenveert hadde het zelve met grooten ancxt heeft gesteken in den sack van syne caussens, wesende alsdan gedeguiseert ende op syn wereltlycks gekleedt, te weten, met eenen Mantel, syn broeckille ende een hemdt met lobbenen ende dat hy daer mede is gegaen naer de Houtmerckt, nemende synen wegh langs het straetie, daer woonde Meester Peeter Schotte, komende aen 't Godts-huys van de Apostelen, alwaer den Deponent syne wooninge hadde met Heer Meerte, oock Priester ende Capel- | |
| |
laen van Ste. Goedele, Ontfanger van het voorsz. Godts-huys. Alwaer hy geklopt hebbende aen de deure, hem geantwoordt is van de Soldaeten, de welcke het voorsz. Godtshuys al hadden in-genomen, aen de welcke hy versocht heeft om iemant van den Huyse te spreken, sigh gelaetende oft hy daer niet en woonde: en aengesien hy bespeurde dat de Soldaeten droncken waeren, soo verklaert den Deponent, dat hy sigh verstout heeft te gaen naer syn kamer, alwaer hy de deure wel gesloten hebbende, om leeg de Soldaeten heeft hooren roepen en vragen naer den ouden en jongen Priester, die binnens huys woonden. Waer over den Deponent seer ontstelt zynde, socht, enen middel om het H. Sacrament te salveren voor de handen van de Soldaeten, in der voege dat hy de Custodie gewentelt heeft in eene Servette, de welcke hy met groote haeste nam uyt syn Coffer ende met spellen toegehecht ende alsoo de selve Custodie wederom heeft geleyt in syn Coffer, ende gegaen is by een van de Apostelkens, met naeme Cornelis, hem vragende oft dat hy niet en soude willen iets in bewaerenisse nemen, sonder hem te seggen wat het was, het welcke hy tot den dag van heden niet en weet.
En wederkeerende naer syn kamer en wel versekert zynde van de getrouwigheyt van den voornoemden Cornelis soude genomen hebben het voorsz. Packxken uyt syn Coffer | |
| |
en het selve gedragen naer de kamer van Cornelis, als vooren, den welcken hem seyde eene geheyme plaetse te hebben, waer hy het voorsz. Packxken met syn eygen dingen wel soude verbergen: over sulckx liet hy het onder de bewaerenisse van Cornelis voorsz. Dit soo gedaen zynde, hoorde hy de Soldaeten om leeg seer schreeuwen en roepen naer de Priesters, in der voege, dat hy uyt groote vreese soude gesprongen zyn uyt eene venster in den Hof van het Godts-huys, genaemt de Arcke en van daer sigh soude begeven hebben ten huyse van den Secretarius van den Privéen Raedt genoemt De la Torre, alwaer hy twee ofte dry nachten sigh verborgen heeft gehouden in eenen Thoren, gestaen ten eynde van synen Hof op de oude mueren van dese Stadt, dewylen hy groot gedruys hoorde ontrent het Klooster van S. Elisabeth, gestaen ende gelegen recht tegen over, ende den Deponent sigh inbeeldende, dat men alle de Geestelycke omhals brachtede, dochte by syn selve, dat het goedt waere dat hy aen iemant kenbaer maecktede den staet ende gelegentheyt van dit H. Sacrament, ingevalle dat hy ongeluckelyck aen de doodt quame. Dusdanigh dat hy soude gegaen zyn werwaerts Jouffrouwe Antoinnette de la Torre, Dochter wylen den Secretarius De la Torre Saliger, welckers stilswygentheydt hem Deponent bekent was: aen de welcke hy in 't lanck en in 't breedt soude te kennen gegeven hebben | |
| |
op wat wyse hy het H. Sacrament van Mirakel soude gesalveert hebben ende het selve gedragen te hebben buyten de Kercke van S. Goedele naer het Godts-huys van de Apostelen, ende aldaer gegeven te hebben in handen van eenen van de Mannekens, die daer wirden onderhouden, welckens naem hy ontdeckte. Ende daer naer den voorsz. Deponent vernomen hebbende dat de meeste furie over was en dat syne kamer als oock die van Heer Guiliam Meerte berooft was en dat de Soldaeten vertrocken waeren, sigh soude verstout hebben van weder te keeren: en voor eerst gegaen is by den voorsz. Cornelis, die hem naer syne begeerten wederomme gegeven heeft syn Packxken, gehecht met spellen in der selver manieren, gelyck hy hem dat hadde gegeven, sonder dat hy konde gemercken dat daer iemant aen hadde geraeckt: daer naer het selve op syne kamer gedragen hebbende, dat hy het geleydt heeft in een Koffer van binnen groen geschildert ende van buyten beslagen met ysere banden, ende tot meerdere eerbiedigheyt, dat hy het Koffer van binnen bespreydt heeft met schoone damaste Servetten, ende alsoo heeft toegesloten. Verklaert daer en boven, hoe dat by hem Deponent daer naer gekomen is de voorsz. Joufv. Antoinette de la Torre, om te wêten (gelyck sy seyde) oft alles in goeden staet was: ende haer toonende tot trecken der waerheydt het H. Sacrament van Mirakel met | |
| |
eene vereyschte eerbiedigheyt, den Deponent antwoordede dat alles wel was. De welcke seer verheught zynde ende het H. Sacrament aenbeden hebbende, soude van binnen het koffer rontom veel wel-riekende Bloemen gestroyt hebben, de welcke sy tot dien eynde soude medegebraght hebben.
Dit so geschiedt zynde ende de Custodie gesloten, soude desen Deponent op een nieuw het voorsz. koffer toe-gesloten hebben, sonder dat iemant anders het soude gesien hebben ofte toe-ganck soude toe gehadt hebben. Korts daer naer den Deponent vreesende of hem iemant hadde sien dragen uyt ter Kercke het voorsz. H. Sacrament ende dat hy beschuldight zynde, soude konnen komen in gevaar van ondersocht te worden, soude gegaen zyn ten huyse van den voorsz. Heere Plebaen, alwaer hy vondt myn Heer den Deken van de voorsz. Kercke van St. Goedele, tegenwoordig Arts-bisschop van Mechelen, aen den welcken hy alle de saeken open-leyde gelyck sy gepasseert waeren, hun seggende, dat het niet geraedtsaem was het selve H. Sacrament van Mirakel daer langer te laeten: waer op sy hebben geantwoordt, dat sy daer met den eersten souden in voorsien en dat sy souden ordonneeren, dat hun het beste soude duncken. Niet tegenstaende verklaert den Deponent, dat dit H. Sacrament daer soude gebleven hebben onder syne bewaerenisse meer als den tydt van eene maendt: ende daer naer eens | |
| |
versocht zynde van den voorsz. Heere Joos Houwaert, ten eynde hy hem dit H. Sacrament in handen stelle, hy het selve soo aenstonts soude gedaen hebben ende het gewentelt hebbende in den voorsz. Stool, het soude gedragen hebben ten huyse van de Fabrike ende gestelt hebbende in handen van den voorsz. Joos Houwaert, hem leverende den voorsz. Thresoor, sonder datter hy voortaen heeft weten te spreken.
| |
Tweede copye.
Myn Heer Guilliam Meerte Cappellaen van St. Goedele oudt sestigh jaeren oft daer ontrent, eertydts Rentmeester van het Godtshuys van de twelf Apostelen binnen dese Stad Brussel, verklaert onder eedt van syn Priesterschap, hoe dat ten tyde dat allen de Kercken ende Cloosters van dese Stadt berooft wirden door de ketters ende Rebellen over sesse, gelyck hem voorstaet, oft daer ontrent jaeren, dese Kercke oock soude aengetast ende geplundert geweest hebben door de soldaeten ende namentlyk syne Deponents kamer ende die van myn Heer Jan Meulenmeester, den welcken woonde onder een dack ende syne montkosten betaelde by den ondersz. Deponent, seggende goede geheugenisse te hebben dat den voorsz. Heer Jan Meulenmeester hem soude te verstaen gegeven hebben, naer dat de rasernye van de Soldaeten gestaeckt was, | |
| |
hoe dat hy aldaer het H. Sacrament van Mirakel soude gebroght hebben ende gevlucht, ende dat hy het in een van syne koffers gesloten hadde, sonder dat hy kan gedencken, oft het hy hem getoont heeft, ofte niet. Verklaert daer en boven, dat hy op sekeren tydt naer den dagh van S. Mattheus in September van den jaere negen-en-seventigh versocht soude geweest zyn door de Suster van den Heere Guilliam Baers, woonende nevens de bekeerde sondacressen ende van wegens haeren schoonsone M. Jan van Cattenbroeck Secretaris van dese Stadt ende komende ten huyse van de voorsz. Jouffrouwe, dat sy hem onder belofte van stilswygentheyt te kennen gegeven, hoe dat het voornoemt H. Sacrament aldaer in bewaerenisse was, in eene geheyme plaetse, die was om hoog op de slaep camer van de boven gemelde Jouffrouwe, in eenen balck die sy hem toonde, hem vrindelyck aensoekende van dien te willen openen ende visiteren ofter geene vochtigheyt ingedropen en was, die soude konnen schadelyck wesen.
Indervoege dat hy Deponent klimde op eene leere naer dat de plancke was losgemaeckt door den voorsz. Meester Jan ende dat hy de plancke dadelyck heeft afgenomen ende uyt den balck (die binnen hol was) het H. Sacrament heeft uyt-genomen gewentelt in eenen stool ende besloten in eene Custodie van swart leder met haken en sloten, welcke Custodie hy met groot eerbiedigheydt soude geopent | |
| |
hebben, daer gevonden hebben een gouden kruys verciert met peirlen en kostelycke gesteente, ende in dit kruys de dry Hostien ongeschonden ende in de selve hoedaenigheyt, gelyck hy deponent die dickmaels gesien hadde in de Kercke van St. Goedele: ende dese H. Hostien soo gevisiteert hebbende, in het by wesen van de voorsz. Jouffrouwe ende M. Jan van Cattebroeck, naer dat hy hun de Benedictie hadde gegeven, dat het hy wederom soude gestelt hebben op de selve plaetse in den voorsz. balck seer loos toe geklopt; ende dat hy alsoo soude wegh gegaen zyn, sonder oyt aen iemand daer van gesproken te hebben. Ende den voorsz. Deponent is sesse maenden daer naer gebannen ende wegh gejaeght door de ketters buyten dese Stadt. Onder stont geschreven: alles als boven is door my getrouwelyck onderteeckent ende uyt den mondt van de voorsz. Getuygen verstaen ende geschreven.
Allen het welcke ik Jan Goossens publieken Notaris by den Souvereynen Raede van Brabant geadmitteert ende Secretaris van syne doorluchtighste Hooghweerdigheydt ende vader in Godt m' Her Joannes Haulcin Arts-Bisschop van Mechelen, attestere en certificere aen een iegelycken onder myn gemeynelyck handt-teecken, gedaen tot Brussel in het huys van Affligem den sesden dag van Julius in't jaer van genaede vyfthien hondert ende vyf-en-tachentig de derde indićtie het eerste jaer | |
| |
van de kroonige van onsen Heyligen Vader Paus Sixtus den V. van dien Naem onderteekent,
J. Goossens.
| |
Derde copye.
Informatie.
Genomen door den Eerweerdigsten ende Doorluchtigsten Heere Aerts-bisschop van Mechelen, M. Her Joannes Hauchinus geassisteert met de Weerdige en Discrete Heeren Persoonen M. Hendricus van den Broeck, geseyt De Mares Priester, Deken van de Kercke van S. Goedele tot Brussel, ende M. Peeter Fabri Bachelier in Theologie, Pastoor ende Plebaen van de voorseyde Kercke over de bewaerenisse van het H. Sacrament van Mirakel, ten tyde van de eerste Beeldt-stormerye in de voorseyde Stadt, die is voor-gevallen den 6. dagh van Junius in den jaere 1579. op Pinxteren-avondt.
In den eersten Joos Houwaert Priester ende Canoninck van de tweede Fondatie ende Clerck der Fabriecke van de geseyde Kercke van S. Goedele, oudt vyftigh jaeren, neerstig geëxamineert ende ondervraeght zynde onder eedt van syn Priesterschap oft hy weet de waerheydt, hoe ende op wat maniere het H. Sacrament van Mirakel ten tyde dat de voor- | |
| |
seyde Kercke eerst ingenomen ende geplundert is geweest van de Ketters ende Beeldstormers, gesalveert is geweest ende daer naer geduerende de troubelen is geconserveert, ende in wat plaetse? Heeft geantwoordt ende verklaert dat hy in den jaere 1579. sonder precies te konnen seggen den dagh oft maendt, gehoort hebbende dat de Kercke van S. Nicolaes binnen dese Stadt was ingeloopen, geplundert door de Ketters ende Beeldt-stormers ende dat sy hunnen opslagh genomen hadden te komen naer de Kercke van Ste. Goedele, hy Deponent zynde in de Kercke ende de Sleutels van die, als oock die van den Armaris, daer het H. Sacrament berustende by sigh hebbende, syn selven in de Kercke gesloten heeft en gaende met groote stappen naer de hooge Choor, openende den voorsz. Armaris soude van daer wegh genomen hebben de groote Remonstrantie van silver vergult en daer uyt soude genomen hebben het gouden Kruys, daer de drye Mirakeleuse Hostien inne stonden, stellende het voorsz. Kruys in eene leere Custodie, die hy daer toe expresselyk hadde doen maeken, voorsiende eenige toe-komende swaerigheydt, welcke Custodie hy toe gedaen hebbende met sekere krampen ende overwentelt hebbende met eenen Stool in de tegenwoordigheyt van den voorsz. Heere Pastoor, de selve alsoo gegeven soude hebben aen den Heer Jan Meulenmeester Capellaen van de voorsz. | |
| |
Kercke van Ste. Goedele, om het te bewaeren ende het te dragen naer het Godts-huys van de twelf Apostelen, alwaer den voorn. Heere Jan Meulenmeester Capellaen, woonachtigh was, ende was taefelier by Heer Guilliam Meerte Priester oock Capellaen van de voorsz. Kerck ende Ontfanger van het voorsz. Godtshuys: den welcken het H. Sacrament in bewaerenisse gehadt heeft meer als een maendt gelyck hem dunckt.
Ende naer het verloop van dien tydt soude hy gekomen zyn werwaerts den Deponent, versoeckende daer van ontslagen te zyn uyt vreese, die hy hadde opgevat van het perykel daer hy konde in-vallen. Ter welcker oorsaeke den voorsz. Deponent vermaende den voorsz. Heere Joannes Hauchinus, toens Deken van de voorsz. Kercke ende als nu Arts-bisschop van Mechelen. Ende wirdt alsdan beraemt het H. Sacrament met de Custodie daer het in beslooten was, te dragen, te geven ende te stellen in de handen van den Heer Guilliam Baers Capellaen van de voorsz. Kercke, die toens woonde met Joufv. Joanna Baers syne Suster Weduwe wylen Philip Rosseels alias Pantens: den welcken het niet en durfde aenveerden buyten wete ende toestemminge van syne voorsz. Suster, ter oorsaeke van het perykel datter konde uytspruyten. Welcke Suster daer in geirne toegestemt hebbende, soude den voorsz. Heer Guilliam nu tegenwoordigh over-leden, het | |
| |
H. Sacrament aenveert hebben met eene groote eerbiedigheyt, naer dat den Deponent de Custodie openende ende de selve wederom toe doende, het H. Sacrament blyckelyck hadde doen sien aen den voorsz. Baers ende aen syne Suster, ende ter oorsaeke van de sieckte, daer den Heere Guilliam Baers mede bevangen was, soude toens desen Deponent in het bywesen van de voorsz. Joufv. Joanna het H. Sacrament boven gedragen hebben in het voorsz. huys, in eene geheyme kamer met een loose deure ende daer gestelt hebben in eene kleerschappraye oft een groot koffer van hout: Verklaerende den Deponent, dat hy noyt naer dien tydt daer meer heeft geweest ende dat hy weynigen tydt daer naer soude vertrocken zyn uyt dese Stadt naer Bergen in Henegouw, van waer, hy seght, ontlangs te rugh gekomen te zyn.
Joufv. Joanna Baers Weduwe wylen Philip Rosseels alias Pantens, woonende in dese Stadt van Brussel in haer eygen huys gestaen ende gelegen in de Corte-ridders-straet nevens het Klooster van de bekeerde Sondaeressen ofte Madelonnetten, wel en neerstelyk over het gene voorseydt ondervraegt ende geexamineert zynde, door syne Hooghweerdigheyt den Arts-bisschop van Mechelen, comparerende ten synen huyse, geassisteert van de voorsz. Heeren Deken ende Plebaen, heeft onder loffelycken eedt gedaen in de handen van den voorsz. Arts-bisschop van Mechelen geseyt, | |
| |
geantwoort ende verklaert, dat sy goede gedenckenisse heeft, dat den Heere Jan Houwaert Priester, Canoninck avn de tweede Fondatie van Ste. Goedele (den welcken sy oock wel kent) in 't jaer 1579. soude gekomen zyn ten huyse van de Deponente, versoeckende op haer Broeder Guilliam Baers dat hy soude willen in bewaerenisse nemen het H. Sacrament van Mirakel, het welcke hy seyde nu onlanghs gesalveert te hebben uyt de Kercke van Ste. Goedele: den welcken hem voor antwoordt gaf, dat hy het niet wel durfde doen buyten weete van de Deponente, vreesende, indien het de Ketters ofte enige moetwillige quamen te achterhaelen, dat sy perykel liep van geplundert te worden: ingevolgen van dien soude den voorsz. Heer Guilliam met de voorn. Deponente raedt genomen hebben, haer vraegende in stilte, oft sy in haer huys soude willen logeren het H. Sacrament. Waer op de deponente sonder tegen-seggen het selve soude aenveerdt hebben, vastelyck betrouwende, dat ter oorsaecke van dien, noch aen haeren Persoon noch aen haere goederen het minste ongemack oft schaede konde voorkomen, maer in tegendeel, dat sy ende haere goederen door desen middel te sekerder soude behouden blyven. Ingevolge van dese toestemminge soude den Heer Joos Houwaert (weynig tyds daer naer) het H. Sacrament van Mirakel in stilte gebroght hebben ten huyse van de Dponente, besloten in een Custodie | |
| |
gemaeckt in de forme van een Kruys, het open toonende aen den voorsz. Heere Guilliam Baers en aen haer Deponente: ende daer naer heeft desen Houwaert het selve gedragen naer om hoogh in eene achter-kamer, die voor komt ende inganck heeft in het groot huys van dese Deponente, ende heeft het aldaer gestelt in een groot koffer van hout, waer het H. Sacrament heeft gerust tot ontrent de maen van Augustus van den jaere 1579. als wanneer der in de Stadt eenen oploop omstondt van de Soldaeten, waer uyt men voor eene plunderinge van de huysen bekommert werdt. Ter deser omstandigheyt soude den voorsz. Heere Guilliam Baers het H. Sacrament van Mirakel uyt het voorsz. koffer wegh-genomen hebben en gedragen en gestelt hebben in eene geheyeme plaetse, te weten in eenen hollen-balck in de Deponentens slaep-kamere. Ende alsoo den voorsz. Heer Guilliam weynige dagen daer naer uyt dese weireldt is gescheyden, te weten den 10. dagh van de maendt van September in het voorsz. jaer 1579. soude dese Deponente aengesien haeren hoogen ouderdom ende vreesende, dat sy moght subietelyck komen te sterven, verwittight hebben Meester Jan van Cattenbroeck Secretarius van dese Stadt van Brussel, haeren Schoon-Sone dat het H. Sacrament in haere huys geheymelyck was berustende, en toonde aen hem de schuyl-plaetse. Den welcken gehoort hebbende het gene voorseydt is en twyffelende | |
| |
oft het daer wel bewaert was, ofter geene quaede reucken ofte vochtigheyt het selve konde beschadigen, soude de voorsz. Deponente ende den voorsz. Cattenbroeck den dag van Ste. Mattheus in 't voorsz. jaer 1579. geopent hebben de geheyme plaetse ende doen uyt-nemen en visisteren het H. Sacrament door den Heere Guilliam Meerte Priester, Capellaen van de voorsz. Kercke van Ste. Goedele, door hun tot desen eynde expresselyck ontboden. Den welcke met alle eerbiedigheyt ende respećt het H. Sacrament gevisiteert hebbende, ende het bevonden hebbende wel geconserveert, soude desen Heere Guilliam het H. Sacrament wederom gestelt hebben in de verholen rust-plaetse. Het welck ook door den voorsz. Meester Jan Cattenbroeck soude wederom op een nieuw toe-gesloten en genagelt geweest zyn in de forme ende maniere gelyck het tegenwoordigh is, sonder dat der naer desen iemant eenige de minste kennisse heeft van gehadt: ende alsoo is haere depositie voltrocken.
Meester Jan Cattenbroeck Secretarius van dese Stadt Brussel, door mynen voorsz. Heer synen Hooghweerdigheyt den Arts-bisschop van Mechelen onder synen eedt solemnelyck gepresteert, geëxamineert ende onder-vraeght zynde over de waerheyt van het ghene voorseydt is, heeft van sekere wetenschap verklaert: hoe dat immediatelyck naer de doodt van den Heere Guilliam Baers Joufv. Joanna
| |
| |
Baers des Deponents Schoon-moeder hem verkalert heeft (vreesende dat sy somwylen subietelyck soude konnen sterven) dat sy in bewaerenisse hadde in haer huys het H. Sacrament van Mirakel, hem vertellende, hoe dat Heer Guilliam Baers met groote haeste het gestelt hadde in de voorsz. geheyme plaetse, den Deponent in achterdencken zynde dat het daer niet wel genoegh bewaert was, oft dat eenige voghtigheyt door den drup van de gote oft andersints daer konden aenkomen, heeft goedt gevonden als ook de voorsz. Joufv. Joanna van het selve te laeten visiteren. Volgens welck advys soude de voorsz. plaetse geopent zyn geweest den dagh van S. Mattheus van het voorsz. jaere 1579. in de tegenwoordigheyt van den Deponent ende syne voorsz. Schoon-Moeder, door eenen Priester met naeme Guilliam Meerte, Capellaen van de voorsz. Kercke. Ende sy dede hem het H. Sacrament uyt de voorsz. plaetse uyt-nemen ende het visiteren met eene behoorelycke eerbiedigheyt in hun by-wesen en het wel bewaert bevonden hebbende is het H. Sacrament, door den voorsz. Heere Guilliam wederom gestelt op de voorige plaetse: het welcke desen Deponent gesloten ende genagelt heeft in de selve forme en de maniere gelyck het tegenwoordigh is, sonder dat der iemant voortaen acces heeft toe gehadt, versekerende den Deponent dat dese syne depositie waerachtigh is. Onder stondt geschreven het ghene ick | |
| |
attestere onder myne gemeyne manuaele signatuere, ende was onderteeckent.
J. Goossens.
| |
Acte
Gemaeekt by den Eerweerdighsten Vader in Godt, M'her J. Hauchinus Arts-bisschop van Mechelen.
Dese Attestatie soo gegeven zynde in de tegenwoordigheyt van den Eerw. Artsbisschop van Mechelen ende bevestight met solemnelen eede, soude den voorsz. Arts-bisschop in het bywesen van den voorseyden Deken ende Plebaen als getuygen, ende de Huysvrouwe van den voorseyden Jan van Cattenbroeck gegaen zyn naer de kamer, alwaer het Alderheylighste Sacrament van Mirakel was berustende, en hem gethoont zynde de plaetse en den Balck, waer in het selve besloten was, dat hy aen Meester Jan van Cattenbroeck soude geordonneert hebben van het deurken te openen het welck genaegelt was; welck geopent zynde, klom den Eerweerdighsten Heere op eene kleyne leeder en bevondt in de holligheyt van dien Balck een Custodie in de forme van een Cruys, bekleedt met swert leer ende omringelt met eenen Stool van Fluweel, den welcken hy om den hals doende, soude met eerbiedigheydt genomen hebben | |
| |
de voorseyde Custodie, de selve dragende op eene andere voor-kamer, om het aldaer te visisteren, ende het selve stellende op eene taefel bespreyt met een ammelaeken ende besproeyt met verscheyde bloemen en welriekende kruyden, met dry ofte vier brandende kerssen, aldaer soude geopent hebben met alle eere ende eerbiedinge de voorsz. Custodie, ende daer uyt genomen hebben een schoon ende breedt gouden Cruys, verciert met perilen ende kostelycke gesteenten, zynde in dit Cruys dry kleyne Hostien, bedeckt met kristael in de forme ende maniere gelyck het H. Sacrament van Mirakel eertydts ten thoon is gestelt geweest in de voorsz. Kercke van Ste. Goedele; bevindende by oculaire inspećtie, dat het wel bewaert was ende in de selve hoedanigheyt, gelyck hy dat eertydts gesien hadde (alsoo den Eerweerdighsten Heere betuyghde.) Dan Godt bedanckende op syne kniën voor dusdanige gunste, soude hy het H. Sacrament wederom geleydt hebben ende gesloten in de Custodie ende gestelt hebben in een Buffet, ende naer dat hy het slot gesegelt hadde met syn Cachet, soude mede genomen hebben den sleutel van het selve, tot dat de voorseyde Kercke erweydt zynde het H. Sacrament Processie geweys van daer soude gedragen worden, oft op andere wyse, gelyck het aen syne Eerweerdigheyt, oft aen die van h et Capittel van Ste. Goedele soude goedt duncken. Alle het welcke als boven soo ge- | |
| |
paseert is ten huyse van de voorsz. Joufvrouwe Joanna Baers in de tegenwoordigheyt, dagh, maende, ende jaere boven vermelt.
Dêze generaele Processie, waer in het H. Sacrament van Mirakel zoude gehaelt zyn uyt het huys van Joufv. Joanna Baers, is volgens de Eerw. Heer Cafmeyer (Cap. 17. fol. 47.) geschied den 22. van Meert in 't jaer 1585. gelyk ik uyt hem, hier vooren in dit Hoofdstuk, ook geschreven hebbe. Maer alles wel over-wegende, moet hier in de maend een druk-fout oft mis-slag zyn; aengezien dêze boven-geschreve Informatie is gehouden op den 6. van Julius in 't zelve jaer 1585. Ende op het eynde der Aćte staet, dat de Custodie met de Dry H. Mirakeleuse Hostien in 't huys van de voorsz. Joufv. Baers, door den Aerds-bisschop in een toe-gesegelde Buffet gesloten zyn, en in de zelve gebleven: Tot dat de voorseyde Kercke erweydt zynde het H. Sacrament Processie geweys van daer soude gedragen worden. Nu aengezien dêze Iuformatie is genomen en de Aćte daer van gemaekt op den 6. van Julius in 't zelve jaer 1585. Zoo kan dêze voorsz. Processie niet geschied zyn op den 22. van Meert; maer ontrent de vier maenden daer naer, waerschynelyk op den 22. van Julius, oft op den Sondag naer den 13. van Julius, wêzende den vast-gestelden dag van dêze jaerlyksche generaele Processie.
| |
| |
Den Eerw. Heer Guilielmus de Buri, Canonink van Zellaer in de Metropolitane Kerk tot Mechelen, die de Historie van 't Alder H. Sacrament van Mirakel tweemael in 't Latyn (in Carmina en Prosa,) heeft geschreven, gedrukt tot Mechelen by Jan Jaye in 't jaer 1670. schryft pag. 39. Dat den voorsz. Heer Joannes van Cattenbroeck in syn Houwelyk met de Dochter van de voor-genoemde Jouffrouwe Joanna Baers, gewonnen heeft eenen Zoone met naeme Henricus, die Capellaen der Kercke van de H. Gudula, en Bewaerder van 't H. Sacrament van Mirakel is geweest tot het jaer 1668. wanneer hy gestorven is. Dêzen voorsz. Heer Henricus, met andere vrienden, tot Mechelen zynde in 't gezelschap van den voor-genoemden Heer De Buri, is 'er onder hun een Dispuet op-gerezen: oft daer by de Dry H. Mirakeleuse Hostien tot Brussel, tot meerder gerustheyd eene Geconsacreerde Hostie gestelt was? gelyk zommige staende hielen. Als-dan heeft den voorsz. Heer Henricus van Cattenbroeck daer van de volgende Attestatie, met eygen hand onderteekent, gegeven:
Onderschreven getuyge, dat ick het H. Sacrament van Miraculen hebbe gedient ontrent de dertich jaeren; maer noyt en hebbe gesien oft geweten, dat by de Miraculeuse Hostien oyt een ander is bygestelt. t'Oirconden dezen 23. July 1667.
Henricus van Cattenbroeck.
| |
| |
Het is den zelven Heer Henricus van Cattenbroeck, den welcken het leiren Kasken, waer in het H. Sacrament van Mirakel ontrent ses jaeren in syn Groot-Moeders huys is verborgen geweest; naer syne dood by Testament heeft gelaeten ende vereert aen 't Klooster van S. Maria Magdalena, geheeten Bethanien binnen Brussel; waer van hier volgt, uyt het Frans overgezet, de
| |
Copye.
Ondergeschreve bekenne op myne Priesterlyke waerheydt, van wylen myne Moeder gehoort te hebben, hoe dat, soo wanneer den Arts-bisschop van Mechelen (Hauchinus) het Heyligh Sacrament van Mirakelen uyt de Custodie hadde genomen, ende gestelt in de groote Remonstrantie om te dragen naer de Kercke van Sinte Goedele; de voorsz. Custodie in haers Moeders huys is blyven liggen, waerom haere voorsz. Moeder een ander Custodie heeft doen maeken, ende die gegeven aen de voorsz. Kercke, ende d'ander behouden, naer wiens doodt die gecomen is in de handen haers voorsz. Dochters, die de selve heeft doen vercieren d'een zyde met een Berdeken daer het voorsz. H. Sacrament staet geschildert, en d'ander zyde met Reliquien. Naer haer doodt is de selve Custodie gecomen in myn handen, en hebbe die verciert met twee vergulde Engelsen en | |
| |
eenen silveren Heyligen Geest, staende te saemen op een swert Pedestael alwaer myne Wapen op-staet, en eenige Reliquien inne zyn. Welcke Custodie alsoo verciert, ick hebbe gegeven, en geve mits desen aen het Clooster van S. Maria Magdalena geheeten Bethanien binnen Brussel, om de selve te bewaeren ende te stellen by tyde op eenen Autaer in de nieuwe Kercke.
Item geve al-nogh aen het voorsz. Clooster dry Schilderyen, een daer de Remonstrantie van het Hoogweerdigh Sacrament op-staet geschildert, de tweede daer geschildert staet hoe het selve in myn Groot-Moeders huys is gebrocht, ende de derde, hoe dat 'er is uytgedragen. Dus t'Oirconden hebbe ick dit onderteeckent, en met mynen Segel gesegelt den tweeden Juny 1663.
Is Onderteeckent,
Hendrick van Cattenbroeck.
Ende dit al, om dat de Religieusen voor my en voor myne Ouders souden bidden, en Godt loven in syn H. Sacrament.
De forme, maete en groote van dit leire kaske oft Custodie, staet hier in 't printe naergeteekent.
| |
| |
Niet tegenstaende dêze schriftelyke getuygenisse, tot Mechelen den 23. July 1667. gegeven door den voorsz. Heere van Cattenbroeck, zoo is daer nogtans by de Dry H. Mirakeleuse Hostien, eene andere Geconsacreerde Hostie in 't jaer 1671. gestelt geworden, als blykt uyt het volgende Decretum, door syne Hoogweerdigheyd den Aerds-bisschop van Mechelen gegeven den 12. van July 1671. Zoo als hier in 't Latyn volgt.
Alphonus de Berghes Dei & Apostolicae Sedis gratiâ Archiepiscopus Mechliniensis &c. Omnibus has visuris salutem in Domino. Sollicitudo Pastoralis humeris nostris à Deo imposita nos admonet, ut quae nostrae sint partes agnoscamus. Quapropter accessimus hodie personaliter insignem Ecclesiam Collegiatam SS. Michaëlis & Gudulae in hac Regia Urbe Bruxellensi, nostrae Diaecesis, ad inquirendum super realitate & existentia specierum trium Sacrarum Hostiarum, SS. Sacramentum Miraculosum nuncupatarum, quae elapsis nunc tribus saeculis à perfidis Judaeis pugionibus perforate, in eadem Ecclesia decenter & reverenter conservatae, publicae populi adorationi existunt. Easdem Sacras Hostias in Sacristiam Venerabilis Sacramenti Miraculosi praefati, coram Nobis, praesentibus R. Admodum Domino Francisco van de Venne Ecclesiae nostrae Metropolitane Praeposito, & pluribus aliis R. Admodum Dominis Canonicis ejusdem Ecclesiae Collegiatae allatas,
| |
| |
sursum, & deorsum levantes, accuratâ inspectione perlustravimus, & visitavimus, easdemque ex omni parte diligenter examinavimus, an species dićtarum Hostiarum perfećtae & integrae adhuc in se existerent. Petivimus praeterea omnium & singulorum praefatorum Dominorum Suffragia super dićtarum Hostiarum existentia & incorruptione ; Doćtorum etiam Sacrae Facultatis Theologicae Lovaniensis judicia desuper in scriptis data accurate perlegimus. Quibus omnibus peraćtis, & diligenter consideratis tum praefatorum Dominorum Canonicorum Suffragiis, tum Doćtorum Lovaniensium judiciis, & de Consilio Virorum gravium, vel minimae dubietati, in re tanti momenti occurrere volentes, pro omni securitate decrevimus, prout per praesentes decernimus aliam Hostiam Consecratam tribus praememoratis retrò appondam esse: prout etiam tunc temporis apponi iussimus. Aćtum Bruxellis die duodecima mensis Julii, anno Domini millesimo secentesimo septuaegesimo primo. Signatum erat : Alphonsus Archiepiscopus Mechliniensis. Infra habebatur : De Mandato Illustrissimi & Reverendissimi, Domini Archiepiscopi praefati.
J. de Maeyere, Secret.
Appensumque erat sigillum Illustrissimi Domini duplici serico rubro.
Hier mag men aenmercken : I. Dat tot in 't jaer van Jubilé 1670. de Dry H. Mirakeleuse Hostien zyn aenbeden en in de Processien omgedragen geweest, zonder een andere | |
| |
Geconsacreerde Hostie daer oyt bygevoegt te zyn, aengezien het voorsz. Bevel tot by-voeginge der Geconsacreerde Hostie, door den Aerds-bisschop maer eerst gegeven is den 12. July 1671.
Ten II. Dat de Dry H. Mirakeleuse Hostien in hunne wezentheyd gebleven zyn, gelyk die te vooren waeren, zonder de zelve weg te nemen, oft andere Geconsacreerde Hostie in hunne plaets te stellen; zynde de ander by-gevoegde maer alleen (zoo het voorsz. Decretum spreekt) pro omni securitate, ‘Tot alle verzerkinge.’
Ten III. Dat door het by-voegen van eene andere Geconsacreerde Hostie de wezentheyd en Goddelyke eerbewyzing van de Dry H. Mirakeleuse Hostien geenzints vermindert oft vermeerdert word; want gelyk de Rechten zeggen: Quod abundat, non vitiat. ‘Het gene overvloediger is, beschaedigt niet.’ Ja, al waer 't dat daer nog honderde en meerdere Geconsacreerde Hostien by-gevoegt waeren, zoo zoude eventwel daer niet meerder oft minder wêzen: maer eenen Jesus Christus, Godt en Mensch zyn en blyven, gelyk het Geloof leert. Waer toe dient, dat den H. Thomas (In Lauda Sion) zingt:
Sumit Unus, sumunt Mille,
Quantum isti, tantum ille,
Als mede de volgende Rymkens:
| |
| |
Lezer, weest hier niet verwondert;
Want Een is zoo veel als Honderd
All’ de zinnen hier in dwaelen,
d'Oor alleen gaet zonder faelen,
Godt word door 't Geloof gekent.
Al hoe-wel hier vooren nu verscheydemael geschreven is van de generaele Processien met het Alder H. Sacrament van Mirakel, zoo vinde ik egter nog zommige die verswegen zyn, en van den Eerw. Heer Cafmeyer (Vervolg van 't H. Sacr. v. Mir. fol. 7.) worden aengetoont uyt wie ik de zelve hier invoege, als volgt:
| |
Andere extracten,
Genomen uyt zeker oud Papiere Boeksken (beschreven door Heer S. Ydens) beginnende 12. February 1499. en eyndigende den 25. van Augustus 1542. met de hand geschreven, en aen d'Heer Cafmeyer ter hand gestelt door M. Carolus Bromans, Borger ende Greffier van de Tresoriers ende Rentmeester dêze Stad Brussel.
Item anno 1525. op S. Joannes-Baptist dag . . . ging men tot Brussel met de Processie van 't H. Sacrament van Mirakel, waer van de reden was, een Mirakeleus teeken van een verdroncken kind . . . ende het kind ging met de Processie, en men dêde eenen schoonen Dienst . . . van 't H. Sacrament &c. Dit schoon Mirakel is wettig onderzocht, met veele getuygen
| |
| |
bevestigt, notariael beschreven, en daer naer door den voorsz. Ydens in druk uytgegeven in 't jaer 1608. tot Brussel.
Item anno 1529. den derden dag Oćtober heeft men dat weerdig H. Sacrament te Brussel omme-gedragen door dat Hof van Brabant, daer myn Vrouw Margarite was, en ook al 't Steen-poort, naer d'oude costume, met groote reverentie ende zeer devotelyk, ende dat mits dat op dien tydt regneerde al sulcken Siekte, die men hiet: Die Sweetende Siekte, in ander Steden die goede luyden gingen, d'een in lynen kleederen, d'ander bervoets, bloots hoofts ende veel berrende toortsen, 17. hondert, soo men seyde. Want dat Weerdighe H. Sacrament in meningen tydt niet en hadde ommegedragen geweest. Tot meerder klaerheyd kan den goedw. Lezer hier naer-zien wat in 't V. hoofd-stuk fol. 70. beschreven is: als ook, Mudzaert, op dit jaer, die aldaer, in Engeland, den oorsprong van déze Sweetende Ziekte aentoont.
Item anno 1529. den 7. dag van November, d'welck was op eenen Sondagh, wordt dat H. Sacrament van Mirakel omme-gedragen door dat Hof van Brabant, daer myn Vrouwe-Margarite was met allen haere Raeden, met groote reverentie ende seer devotelyck, met menige berrende tortsen. Ende oock was geordineert dat alle Kloosteren kleyn ende groote, niemant achter-blyven en soude, komende met haere kostelycke habyten aen in die voorsz. Processie, om den H. Sacramente
| |
| |
eere te doen. Ende voor den hoogen Choor in S. Goedelen Kercke was eenen schoonen Antaer gemaekt, seer verciert van kostelyckheydt, myn Heer den Suffragaen van Cameryk dede den Dienst, d'Abt van Grimbergen ende d'Abt van Diligem die waeren die Administranten in den Dienst, ende een iegelyck Priester die daer Misse las, hadde 2. stuyv. Daer waeren wel 180. Stortsen berrende, d'welck noyt gesien en was, soo devotelyck ende seer kostelyck alsoo dat was.
Item anno 1529. den 20. dagh Meert, droeg men te Brussel dat Weerdigh H. Sacrament van Mirakelen omme, in groote reverentie, daer waren ontrent 1500. berrende tortsen.
Item anno 1530. den 24. July was die Processie van 't H. Sacrament van Mirakelen tot Brussel in S. Goedelen Kercke, met alle die Priesters ende Kloosteren van der Stadt Brussele als voorgenoemt staet, daer quamp soo menigh mensche van andere Steden, Dorpen ende Landen van verre om die Processie te eeren, ende te sien, ende om dat Weerdigh H. Sacrament van Mirakelen te besoecken met groote reverentie. In dit jaer is den 27. Novembris tot Mechelen gestorven vrouwe Margarita: en in haer plaetse is van den Keyser gesonden Maria syne Suster. Mudsaerd hîc ex Miraeo.
Item anno 1530. den 17. dagh van November droegh men dat Weirdigh H. Sacrament omme te Brussel, ende men dede in S. | |
| |
Goedelen Kercke eene schoone gesongen Misse van Requiem ende alle Priesteren die daer quamen Misse lesen die hadden eenen Misse peninck, ende dat tot lavenisse van de Zielen, die daer verdroncken waeren in Vlaenderen ende in Zeelandt. Dézen afgrysselyken Watervloed staet hier vooren beschreven in 't VI. hoofdstuk van dêzen tweeden Boek fol. 105. & seq.
Item anno 1530. op S. Marcus dagh droegh men dat Weirdigh H. Sacrament van Mirakelen omme in S. Goedelen Kercke tot Brussel, den Dienst dede den Bisschop van Cameryck, Keyser Carolus was daer present, en oock den Cardinael van Roomen, in grooter eerweerdigheydt met menig hondert berrende tortsen.
Item anno 1531. den 16. July, was de Processie van 't weerdigh H. Sacrament van Mirakelen, inne-geset, dat met alle jaer het Sondaghs naer Sinte Margrieten dagh, Processie gaen soude met alle die Priesteren van de Stadt van Brussel, het zy Weirelyck oft Ordenen groot ende kleyne met haere beste habyten van haerlieder Kercken.
Item anno 1532. den 14. July droegh men d'eerweidigh H. Sacrament van Mirakelen om te Brussel in groote reverentie, ende in groote solemniteyt van Personagien ende Cieraeten achter straeten, daer waeren menigh hondert berrende tortssen, myne Vrouwe Marie ginck mede met haer Edelmans ende Jouffrouwen... De Cancelerye, die Wethouderen van der | |
| |
stadt, die Reken-kamers, de Gulde-broeders, die Ambachten, een iegelyck hebbende een berrende tortse. Groote menigte van volck van andere Steden en Dorpen quamen om dit weirdigh H. Sacrament van Mirakelen eere te doen met grooter devotien by nachte ende dagh omme-gaende in haer lynen kleederen. Tot hier toe Cafmeyer supra.
Eyndige dit X. Hoofd-stuk van den tweeden Boek met de Seventiende Schildery, rustende in de Kercke van de H. Gudula, de welcke verbeeld hoe den Aerds-bisschop Hauchinus de Custodie met de Dry H. Mirakeleuse Hostien uyt den uyt-geholden Balk haelt, voor wettig goed keurt en aen het volk tot eerbeweyzinge vertoont. Dêze is bekostigt en vereert door den Eerweerdigsten Heere Henricus Josephus van Susteren, Bisschop van Brugge &c. Onder de zelve staet:
Resurget in gloria. 1. Cor. 15.
Quas facit Haerreticus ferè sex latitare per annos,
Hauchinus Tollens è trabs monstrat Opes.
Sacra diu latuit, sed nunc ovat Hostia: Christi
Illa resurgentis forma decusque fuit.
Dat is te zeggen:
Hy sal verrysen in glorie. 1. Cor. 15.
De Beldt-storm heeft gepraemt voor desen Schat te sorgen,
Hy is ontrent ses jaer in eenen Balck verborgen;
Hauchinus haelt hem uyt. Siet Jesum andermael
Verrysen uyt het graf in vollen zegenprael.
| |
| |
Voege hier achter nog de derde Schildery (uyt het getal van ses leste vereerde) bekostigt en in de Kercke van de H. Gudula gegeven door den Eerweerdigsten Heere Milo de Fosses, Prelaet der vermaerde Abdye van Heylissem &c. verbeeldende het gene in de H. Schriftuere gelezen word in 't tweede Boek der Machabeën aen 't eerste Capittel, wel passende op dit X. Hoofd-stuk, alwaer staet als volgt: Nam cum in Persidem &c. ‘Want als onse Vaders in Persien (gevangen) geleyd wierden, hebben de Priesters, die toen Gods Dienaers waeren, het vuer dat sy vanden Autaer genomen hadden, heymelyk verborgen in de Vallye, daer eenen diepen en droogen put was, ende daer in hebben sy het zelve zoodaenig gestopt, dat die plaetse aen alle menschen onbekent was. Maer als daer nu veele jaeren voor by waeren geloopen, en het aen Godt behaegde, dat Nehemias uyt Persien zoude gezonden worden, zoo heeft hy de Naer-komelingen van die Priesters, die het heylig Vuer verborgen hadden, gezonden om het zelve te zoeken, ende gelyk sy ons vertelt hebben, zoo en hebben sy geen Vuer gevonden, maer een vet water. En den Priester Nehemias heeft hun dat water bevolen te putten en tot hem te brengen, ende met het zelve doen besproeyen de Slag-offeranden en allen het hout dat op den Autaer geleydt was: en als dit nu geschied was, | |
| |
en den tyd daer was, dat de Sonne klaer scheen, die te vooren door eene Wolcke bedekt was, zoo is daer een groot Vuer ontsteken, dusdanig dat sy hun lieden alle verwonderden.’ WAerom heeft den Almogenden Godt alle dêze wonderheden toen laeten geschieden? Den Priester Nehemias antwoord: Ut sciant gentes quia tu es Deus noster (2 Machab. C. 1. ℣. 27.) ‘Op dat de Heydenen mogen weeten, dat gy onsen Godt zyt.’
Op dêze Historie slaen zeer wel de volgende Latynsche Carmina, die onder dêze Schildery staen.
Dum flebant veteres Captivi in Perside Patres,
Sub tellure Sacer conditus ignis erat.
Cum placuit Superis, post multos erutus annos
Clarior effulsit, quam fuit ante focus.
Dum flebant nostri haeresios sub peste Parentes
In trabe divinus conditus ignis erat.
Ignis erat, Lux vera Patrics de Lumine Lumen
Verus erat, niveo qui Latet Orbe Deus
In trabe ses annis latuit : causamque requiris?
Major ut illius splendor in urbe foret.
Welckers hoog-dravenden zin myn Musa vertaelt als volgt:
Terwyl in Persien Gods volk moest droevig zuchten,
Door Priesters, 't Heylig-Vuer ook moest verholen vluchten:
Maer als 't Godt heeft behaegt, veel jaeren naerder-hand
Heeft dit verborgen Vuer met meer klaer vlam gebrand.
| |
| |
Als Brussel was gestelt in droeve Ketteryen,
En Gods volk over al niet deed' als bitter schreyen:
Toen was het God'lyk Vuer, het Heylig Sacrament,
In eenen kalk gestopt, by veel volk onbekent.
Dit is 't waerachtig Licht, gedaelt uyt 's Hemels zaelen
Niets kan verborgen zyn voor deez Gods helder straelen:
Nochtans dit waere Licht scheen toen in duysternis,
Mits het in eenen Balk ses jaer verborgen is.
Maer waerom was dit Licht zoo langen tyd in 't duyster?
Vraegt niet! Want 't is geschied tot meerder Eer en Luyster:
Hier door de Brussels Stad nu blinkt nog eens zoo klaer
Mits 't Sacrament nu daer licht naer Vier Honderd Jaer.
Wat geeft ons dit alles anders te kennen, als dat Christus onsen Saligmaeker, de Sonne van REchtveerdigheyd, 't eeuwig Licht des Vaders, en 't Goddelyk Vuer der Liefde des Vaders, en 't Goddelyk Vuer der Liefde, tegenwoordig in 't Alder H. Sacrament van Mirakel, ten tyde van ses jaeren, als de Stad van Brussel overdekt was met die duyster wolcke der Ketterye, verborgen is geweest, en door de Voorzienigheyd Gods wederom glorieuselyk is herstelt, tot troost en Saligheyd van alle goede Catholyke Inwoonders, die ten tyde van ses jaeren gezucht ende geweent hadden onder die droeve slavernye van een deel quaed-aerdige en booze Ketters: ende dat de vyanden van 't Rooms Geloof hier uyt zouden leeren, dat Christus Jesus waerachtig aldaer tegenwoordig, den waeren Godt der | |
| |
der Christenen is, ut Sciant gentes quia tu es Deus noster (supra). ‘Op dat de Ketters zouden weeten, dat gy onsen Godt zyt’, die syn zelven en syn volk kan beschermen en verlossen.
Voege hier nog by dêze vier volgende Jaer-schriften:
MIrabILIs eUCharIstICUs DeUs.
WonDerLIJk Is ChrIstUs In 't saCraMent.
ChrIstUs pIe aDoratUr In VenerabILI saCraMento.
Dat is:
Christus word in 't Hoog-weerdig Sacrament Godtvruchtiglyk aenbeden.
In saCra hostIa ChrIstUs Latet, MUnDI Vita.
Dat is:
In de H. Hostie is Christus verborgen, het Leven des Werelds:
|
|
Auteursrechtvrij