Sturmfels

Pastorie van Helmdal, 1 Mei 1783.

Sinds vier dagen ben ik gelogeerd bij Anna Kerner, wier man hier beroepen is. Langer te Sturmfels te blijven, kon ik niet. Helmdal ligt drie uur rijdens boven Bermen, aan den grooten straatweg; ben ik thuis noodig, zoo ben ik spoedig terug.

Ik kon te Sturmfels niet langer blijven. Sedert Martijn's vertrek kregen wij elke week bericht uit Berlijn; de wond stond goed, beweging was verboden en aan reizen viel heelemaal niet te denken. Maar, zooals het gaat, een zieke verlangt gewoonlijk naar iets wat hem verboden wordt; - Martijn zal hem wel over het verlaten Sturmfels hebben gepraat! - in 't kort: Bodo wilde naar Sturmfels terug en wel zoo spoedig mogelijk. Hij gevoelde zich zwak, de lucht van Berlijn deugde voor hem niet, hij zou alleen beter worden te Sturmfels, enz.

Nu schijnt dat verlangen naar Sturmfels zelf een soort van ziekte geworden te zijn, een verlangen dat hem nooit verlaat, dat hem 's nachts uit den slaap houdt en overdag onrustig maakt. Martijn kan hem nooit genoeg van Sturmfels vertellen. Hij is zoo koortsig en opgewonden geworden, dat hij opnieuw bloed heeft opgegeven. Zijn dokter heeft er een tweeden bijgeroepen en te zamen zijn zij overeen gekomen, dat hij den eersten Mei heel langzaam, - want de wond is inwendig nog niet in orde, - de reis mocht beginnen.

Dat schreef Johan. Volgens berekening zou de reis tien dagen duren. Ik wilde Bodo niet zien en Vader en Moeder keurden het goed, dat ik bij Anna belet vroeg voor een poos.

[p. 270]

Daar zit ik den 26sten April in het achterhuis van ‘het Gouden Paard’ te Birkenbach, om naar Martha te vragen, die te Sturmfels wil terugkomen, toen ik op eens een drukte en loopen op straat verneem. ‘De diligence,’ zegt de waard en gaat naar buiten. Wat kan mij de diligence schelen! Ik blijf bedaard met Martha's zuster voortpraten, terwijl het rumoer nadert, het voorhuis vol menschen loopt en de deur van de achterkamer wordt opengeduwd door den waard, die achteruitloopend met tal van buigingen eerst den doorgang verspert en...

Ik meende door den grond te zinken. In het volgend oogenblik was ik op en keek uit naar eene gelegenheid om weg te komen. Bodo, gesteund door Martijn en Johan, werd naar binnen geleid.

Hoe hij er uitzag, weet ik niet: ik had geen oogen voor hem, alleen voor zijn drift, zijn trots, zijn zelfzucht en zijn wantrouwen, zijn kleinzielig wantrouwen!

Ik kon niet ongemerkt wegkomen; de achterdeur was dicht; hij had mij gezien, mij alleen. Ik merkte het op aan zijne houding, aan zijne poging om zich op te richten en den steun te weigeren van Martijn en Johan. Het was hem pijnlijk zoo zwak en hulpbehoevend voor mij te staan en - zijne wilskracht triomfeerde: hij stond alleen.

Ik ging langzaam naar hem toe en keek hem strak aan - zonder te zien, zonder te zien! God is mijn getuige; ik zou anders niet zoo wreed hebben kunnen zijn! - maar in mijne gedachte stond Wolfram naast hem en Wolfram leed door hem! Ik raakte bijna zijne neerhangende hand aan. Rakelings ging ik hem voorbij, oog in oog. Wat hij in het mijne las? Haat, verachting? Ja, het was alles vuur binnen in mij en zijn blik was aan den mijnen geketend.

Ik was de deur uit, stormde naar huis, sloot mij op, opende voor niemand.

Een uur later rolde de reiskoets door de poortgang. Behoedzaam werd de half bewustelooze er uitgetild. In ‘het Gouden Paard’ was andermaal eene bloedbraking gevolgd, andermaal, want na de inspanning van de reis was het wederzien van Sturmfels te veel voor hem geweest. Bij het binnenrijden van Birkenbach had hij naar lucht gesnakt, had hij de koets laten stilhouden, was er tusschen Martijn en Johan uitgestapt; maar de aandoening had hem te veel aangegrepen: hij had een paar maal bloed opgegeven. De verandering was hem toch een soort van verademing geweest. In ‘het Gouden Paard’ had hij nog even willen poozen, voordat hij de reis zou voortzetten. Als hij geweten had welk eene verpoozing hem daar wachtte!

[p. 271]

In de woning van den Slotvoogd werd hij op een rustbed gelegd. Het Heerenhuis was niet gereed.

Moeder nam plaats naast zijn rustbed.

Hij had het niet langer te Berlijn kunnen uithouden, vertelde Martijn haar. De dokters hadden begrepen, dat langer tegenstand zijn gestel nog meer zou prikkelen dan de reis, en zij hadden zich niet langer daartegen verzet. Bodo had verboden over zijn vervroegd vertrek te reppen. Hij wilde onaangemeld komen!

Ik bleef binnen. Ik had Martijn in de verte gezien. Ik durfde hem niet ontmoeten.

Ik wilde weg. Vader bracht mij den volgenden ochtend hier.

Ik ben wreed geweest, schandelijk wreed!