|
| |
| |
| |
Dit is Sinte Jans Ewangelium,
Alsoe 't Augustijnken cheexponeert heeft.
Die met Gods gracien wiste
Vander Godliker verholenheit,
Die heeft ghescreven ende gheseit
Een ewangelium rechte ende claer,
Ghelijc dat hier volghet naer,
Met sconen worden wel gheseit;
Ende an mi God der salicheit,
Soe willic met sueter leren
Om 't ghelove te starken met
Van onser kerstenliker wet,
Daer goede kersten leven in.
In mijnre hulpen blive Jhesum:
In principio erat verbum;
In den aenbeghin was een woert,
Ende dwoert was bi God, seiti voert:
Et verbum erat apud Deum.
20[regelnummer]
Hi sprect: et Deus erat verbum;
In God was dwoert, sprect hi naer;
Hoe sal men dit verstaen claer?
Dat dat woert hadde een beghin,
En God beghin heeft meer noch min;
Dwoert was bi God ende God was dwoert;
Soe moghen die liede segghen voert:
In Godes woert daer beghin leit an,
Soe hadde God een beghin dan.
Nu willic u segghen waerbi
30[regelnummer]
Dat God dat woert selve si,
Ende eer dat woert ie began
Hoe dat woert bi Gode was nochtan,
Ende hoe men beghin aen 't wort bekinde
Ende God beghin en heeft noch inde.
Die almoghende Godlijcheit
Es een God der Drievoldicheit,
Die alle steden vol besettet,
Ende gheen dinc en besmettet,
Ende buten hem en es niet;
40[regelnummer]
In hem ruert dat men rueren siet,
Ende hi en ruert min noch meer;
In hem en ruert liden noch seer.
Die vader der Godliker glorie
Die oversach sonder beghin
Al dat beghin moet bringhen in;
Verstandenes dat es die Sone,
Sonder beghin gheboren scone
Uter memorien, die es Vader;
50[regelnummer]
Vergaende uut hem beiden gader
Es een wille, dat 's der Heileghe Gheest,
Ende gheen van drien en es der meest;
Niet ·III· gheesten in den vertoenen,
Maer een gheest in drien personen:
Verstandenes die Soen versteit;
Memorie den Vader der Wijsheit;
Alle die wijsheit die in hem sijn,
Welke die Heilige Gheest gheeft schijn
Uut den Vader ende uut den Soen;
60[regelnummer]
In elken desen ·III· persoen
| |
| |
Rust die een in den anderen,
Onghesceiden sonder wanderen.
In den enen persoen es d'ander niet;
Gheen sonderlinghe wil ghesciet
Van den enen den anderen besonder.
In desen drienvoldighen wonder
Was bi een woert sonder gront;
Maer want elke persoen verstont
Deen den anderen in een wesen bloet,
70[regelnummer]
Was der gheens sprekens noet.
Een van den substancie soe sijn si,
Dus was dat woert in Gode bi,
Ende onghespringhet in sijnre macht.
In dat woert lach al die cracht
Der Godliker moghentheden,
Daer hi al sijn werc uut dede;
Want hi en hadde vleis noch bein,
Bloet noch aderen nerghent ghein,
Dus was hi in hem selven vri;
80[regelnummer]
Gheen vreemde dinghen en sijn hem bi
Van substancie groot no clein;
Hi was een wesen in hem allein.
Soude vreemde substancie comen voert,
Soe moest hi openbaren dwoert,
Daer sijn Godlike woert lach in;
Dus hadde dwoert ·I· aenbeghin,
Dat nie en was verbaert te voren
Dat beghin in Adaems oren,
90[regelnummer]
Doen dwoert sprac ende nederquam:
Faciamus hominem ad ymaginem et similitudinem nostram.
Oec was dat woert Gode bi,
Doe daer gheen dinc en was dan hi.
God was dwoert voir waer gesacht,
Dat woert heeft weder woert ghewracht
In Adams ende in Jeven tonghen,
Uut welcken ·II· es dat ghedronghen
Dat men menschen tonghen verstandet
Waerden, dat 's voer waer bekandet.
Dat wi oec niet met onser spraken
100[regelnummer]
Vreemde substancie connen maken,
Ende dat woert der tonghen uutgeit,
Wanneer men sterven hier besteit;
Soe en sijn wi niet dat wariche woert.
Daeromme heeft David ghesproken voert:
Omnis homo mendax voerdachtich.
‘Alle menschen sijn loghenachtich.’
Met woerden wi niet maken connen.
Al connen wi woerden rueren,
En comen van onsen woerden niet,
Daer en si meer toeghesciet.
Dat Godlike woert es daer in God;
Dat waer woert gaf een ghebod
Adam, datti niet en hilt;
Ende oft ghi dan weten wilt
Waerom het was ons salichede
Dat Adam brac ende misdede,
Ende waerom dat Lucifer oec met
120[regelnummer]
Uut Hemelrike was gheset,
Ende viel in der hellen gronde,
Ende waer mede hi dede sonde,
Dat suldi hier in vinden wael;
Ende waerom in den hemelschen sael
Enghelen vielen, ende bleven met
Noch sundeghen moghen, dat wel wet,
Dat suldi kinnen hier en binnen;
God hulpe mi ten rechten pinen.
Doen karitas, die rechte minne,
130[regelnummer]
Die godeliken gheest hadde inne,
Omtrent hem wilde geselscap haen;
Doen hief hi metter wijsheit aen,
Wille ende moghentlike woert,
Ende sciep tijt ende stat hier voert;
Dat God en hadde niet tijt no stat,
Eer dat hise hem selven sciep,
Daer hi niement over en riep.
Den hemel claer ende dat firmament,
140[regelnummer]
Sterren ende planeten daer omtrent
Sciep hi al in sijn ghewalde,
Ende al doer des minschen salde.
Daer in sciep hi gheest ende bloet,
Ende gaf hem tot harer moet
Doen heitent gheesten enghelijc;
Anders hadden si voer Gods oghen
Nemmermeer gesondegen moghen
En hadden si sinne niet ghehat.
150[regelnummer]
Vijf sinne waren in hem sat:
| |
| |
Memorie, wille, verstandenes, woert,
Consciencie, als daer toehoert;
Die sijn der inghelen sinne vive
In gheest gheformeert, niet in live.
Bi desen vijf sinne crachte
Moesten si comen in gedachte
Te rechte doe si ghescepen waren.
Die haer ghedincken lieten varen
In hoverde ende in sonden
160[regelnummer]
Vielen tot dien selven stonden,
Sulc in hellen, sulc in swerken,
Sulc in der lichten, 't sijn te merken;
Daer na waert hem vallen kondech
Nadat hi gedochte waren sondech;
Sijn hoverde was alre meest,
Dies viel hi den hoechsten val;
Des ghelike die andere al
Vielen na mesdaet der sonden.
170[regelnummer]
Gherechticheit gaf die orconden
In der moghentheit des Vader,
Ende want deser enghelen ader,
Vleis, bloet noch bein en haent,
Soe comt toe dat niet en staent
Na penitencie groot noch clein;
Elc es een bloet gheist allein,
Daer niet aen en es te verhalen;
Met hem selven moet elc betalen
Sonden, die hi ie ghedede;
180[regelnummer]
Of God sijn ontfermichede
Noch aen hem sal laten comen
Es mi verholen, es nachs niet comen.
Die ander inghel die dachten goet,
Met reinen dogheden in haren moet,
Die moeten Gods dienre bliven;
Wie soudse daervan verdriven,
Want si en hebben vleisch noch bloet,
Daer men die sonden mede doet,
Oft datse ten sonden iet becoert
190[regelnummer]
Om dat si niet en brachten voert
Den enen gheest, die nie mach sterven,
Ende mochten si maer eenwerven
Wael ghedaen oft noch sonden pleghen,
Daer hem loen an was gheleghen,
Oft eneghe pijn van misdaden;
Maer oft God sijn ghenaden
Aen die enghelen iet wil stellen
In hemelrijc, oft inder hellen,
Des en weet ic groot no cleen;
200[regelnummer]
Maer ons ghelove sprect neen.
Doen die Godheit aen gesach
Dat niet an desen tween ghelach
Gheselscap, als hem toe behoerde,
Doe sciep hi met sinen woerde
Den minsche, drivoldich, enich, vri,
Want enghelen, duvelen eyghen sijn;
Deen eynen vroghede den anderen pijn.
Nu es die minsche tusschen beiden,
210[regelnummer]
Drivoldich, eengader, onghesceiden;
Es een minsche meer no min;
Memorie, wille ende verstandenes
In onser zielen verborghen es.
Aristotules die sprect noch
In 't leven sijn ·III· zielen doch;
Des leeft die minsche niet allein
Can hi hem selven wel besien.
Hi scrijft aldus: In anima,
Daer noemt men ·II· zielen bi;
Vegetativa wasset daer uut,
Sonder ghevoelen als bornen cruyt;
Gheen reden hout si min no meer.
Sencitiva wasset daer in 't vee,
Die ghevoelen in vleisch ende in bloede;
Doch sijn sonder alle vroede;
Ghelove noch weten hem en sceit,
230[regelnummer]
Hier omme David noch heeft gheseit:
Nolite fieri sicut equus et mulus,
Quibus non est intellectus.
‘Niet en gheloeft als mulen, als paert,
Daer men verstandenes nie en waert;
Maer gheloeft na der enghelen sin,
Daer redene ende doghet es in.’
Die inghelen dat proeven wi
En hebben si reden niet verstaen
240[regelnummer]
Si en hebben wel noch arch ghedaen,
| |
| |
Niet meer dan een beeste doet,
Die noch wijs en es noch vroet.
Nu heeft God tot ons ghesien,
En gaf ons van allen drien,
Dat wi niet en moghen spreken
Dat ons bi eyn iet mach ghebreken.
Wassende ziel gheloven niet,
Als boem ende cruyt men an ons siet:
Dat es aen naghelen ende aen haer.
250[regelnummer]
Nu merket selve oft dit es waer:
Het wasset ende het ghevoelet nicht.
Ghevoelende ziel es ons gesticht
In vleisch ende in bloede roet.
Met den drien clein en groet
Bi den ·IIII· elementen cracht,
Als God heeft an ons gewracht;
Met al den inghelen inghelijc
Hebben wi een ziel redelijc,
Die al die selve sinne heeft,
260[regelnummer]
Dier God vive den inghelen gheeft.
En hadden wi der memorien niet
Hoe jammerlijc waer ons ghesciet.
Waervan souden wi bescouwen
Te comen in een gheest betrouwen
Van den sonden, die leden waren,
Die doet memorie openbaren.
En hadden wi verstandenes ghene
Soe waer ons ghelove clene;
Caritas noch godlijc eere
270[regelnummer]
En ghewonnen wi nemmermeere.
Soude mi dan ghebreken wil,
Soe mocht ic segghen lude ende stil:
God heeft mi ghemaect eighijn;
Want sonder wille moet ic sijn;
In mocht meer noch min verhalen
Dan van der naturen dwalen,
Als een vee dat volghet naer
Sijnre naturen hier ende daer,
Sonder wil van wederstaen,
280[regelnummer]
Ende dunct hem alles wel ghedaen
Wat der nature scaemte doet;
Sijn wille en es quaet no goet.
Soudic conciencie derven,
Soe mochtic spreken na mijn sterven:
‘Hadde ic doch ghehad van Gode
Die mi hadde doch ghecondicht
Die wege, daer men doch in sondecht,
Ic hadde der sonden wel ontboren.’
290[regelnummer]
God die ons node laet verloren
Heeft ons die bode bi ghespiset,
Conciencie, die ons bewiset
Die weghe daer men in mesdoet;
Die sonde scouwet die es vroet.
En haddic dan gheen woert ghehadt
In herten noch in tonghen blat,
Soe had ic namaels dan gheseit
Totter groter godliker ontfermicheit:
‘Had ic woert in mi ghehat,
300[regelnummer]
Ic hadde dicke in alre stat
Di aen gheworpen ende ghebeden,
Doer dine grote ontfermicheden
Dattu mi hads vergheven sonde;
Want ic niet der woerden conde
Es al 't ghebrec aen di belanc.’
Nu moet selve God des hebben danc;
Hi heeft ons allen woert ghegheven:
Ja, bi stomme die sinnen leven;
Al hebben si woert niet in monde,
310[regelnummer]
Si hebben dwoert in hertsen gronde,
Ende wisen dat besceidenlijc,
Als die tonghe heeft worden rijc.
Oec die sot sijn gheboren,
Die en laet God niet verloren,
Daer doet hi recht ende ghenade;
Want si connen ghewinnen spade
Met harer ghecheit hemelrijc.
Oec waer hi wel onredenlijc
Dat si moesten ter hellen pijn,
320[regelnummer]
Die arch in doghet ende onwetende sijn.
Dan comt die goedertierenheit
Gods, met der ontfermicheit,
Ende bidden Gods gherechtichede,
Behouden sijnre mogenthede,
Dat hi sijn ordel niet en rise
Over der minschen sonden wise;
Want daer in minderen mocht sijn ere.
Daer gheorloft die grote heere
Dat die liede sonder wisen
| |
| |
Niet om verdiente van haren daden,
Maer om waerdelijc ghenaden,
Dat hi al creaturen scief
Ende hadse als sijn kinder lief,
Die doghet noch arch en verwerven;
Maer rusten in haers vaders erven.
Noch selen wi voert beghinnen
Dat die minsche heeft ·V· sinnen:
Horen, rieken, smaken, tasten,
340[regelnummer]
Dat sien van oeghen; desen gasten
Heeft ons God ghewiset toe,
Om dat hi sach dat wie ende hoe
Die enghelen in soe corte stonden
In waeldoen bleven ende in sonden.
Doen sciep hi Adaen ende 't wijf,
Redelijc ziel, wassende lijf,
Gheformeert in eens minschen name,
In hem beiden als hem betaemde;
Ende daer in set hi generacien
350[regelnummer]
In hem beiden in sijnre gracien;
Want die inghelen niet vruchtbaer waren,
Ende aen hem selven moest verbaren
Weldaet ende sonden macht,
Ende van hem quam gheen gheslacht,
Die sonden areven mochten,
Noch haer weldaet voer hem brochten.
Doen sciep hi minscheit, vleisch ende bloet,
Ende daer in die ziele vroet,
Ghelijc den enghelen in den troen,
Comen selen dan die anderen,
Al wie te rech willen wanderen.
Als die wise ziele binnen
Ghesondecht heeft metten sinnen,
Soe sal si vleis ende bloet
Doen in penitencien leven;
Daerom hevet God ghegeven
Dat het te samen hem coelet,
370[regelnummer]
Ende die ziele in 't lijf ghevoelet
Des lives wel, des lives wee;
Want dlijf en sondicht nemmermee
Der zielen, die met rechte sal
Dat lijf pinen te regeren
Diese van niete heeft ghescaft;
Ende met sijnre godliker craft
380[regelnummer]
Daer dlijf in der moeder live lach,
Onmachtich in hem selven doet,
Daer senden God die ziele bloet
In den live onghedraghen;
Daer bi een inghel, die ghewaghen
Mach al sijnre goder daet,
Als dlijf en ziel ten ordel staet.
Hier om die heeft lijf ende bloet,
Ende gheen penitencie en doet,
Noch doen en wilt nae den sonden,
390[regelnummer]
Gherechticheit sal orconden
Waer men die mach bescouwen,
Sonder biechte ende sonder rouwe,
Die wijst men onder 's duvels roede;
Want hadde die viant in bloede,
Ende in vleische sijn ghedaen,
Hi hadde langher tijt ghestaen
Na penitencie hier te voren,
Ende heeft winnen, des hi heeft verloren.
Die oec in vleische ende in bloede sijn,
400[regelnummer]
Ende houdent rein en fijn,
Daer men 't met sonden can geproeven,
Die clemmen allen enghelen boven;
Want vleisch ende bloet es becoert
In sonden weder ende voert;
Die dan die sonden wederstaen
Moeten den enghelen boven gaen;
Want die enghelen hebben groot no cleen
Dat hem ten sonden ye becoerde;
410[regelnummer]
Want hi ten hemel dan behoerde.
Waer omme en soude die mensche dan,
Die vleis ende bloet hevet an,
Niet boven den enghelen gaen,
Die die sonden can wederstaen,
Ende jeghen sijn becoren vechten?
Als conincs kinder boven knechten
Selen die goede menschen hoven,
Ende clemmen den enghelen boven
Bi onsen vader in 't conincs rike.
420[regelnummer]
Die inghel selent willechlike
| |
| |
Ons dienen ende wesen vro;
Selen si voer ons tafel singhen,
Ende godlike gherechten bringhen;
Dat sal wesen boven alle maet,
Lof der heiligher Trinitaet.
Hierom heeft God ghehenghet dit:
Hi sciep den enghelen ende den mensche
430[regelnummer]
Sonder sonde in boghen wensche,
Ende gaf hem sinen wille vri.
Die scult an God es niet, daer bi
Dat een van beiden sonde dede;
Maer sijn ghehenghen der mede.
Van den inghelen die worde knecht
Dat was om onsen wille slecht
Dat wi Gods kinder sijn altemale;
Aen sijn knecht exempel namen,
Ende wi scouwen die oneer,
440[regelnummer]
Die ghesciede aen Lucifeer;
Wie scandelijc ende wie onsacht
Hi uut den hemel was ghescossen,
Ende noch es daer uut gheslossen.
Denct dan wie die in sonden
Hier leven willen langhe stonden
Met werken ende met ghedacht,
Oft dan die godlike cracht
Op sijn kinder mach hebben toren,
450[regelnummer]
Die tot den erve sijn gheboren,
Ende dan buten des vaders rade
Dat overgheven bi misdade.
Des ghelijcke siet oec met
Oft God die goede enghelen set,
Doer een ghedencken in sijn rike.
Denct dan hoe verweendelike
Sal hi die goede kindere erven,
Als knechten selken loen verwerven,
Dat oec die rike moghende God
460[regelnummer]
Adam dien mensche gaf een ghebod,
Ende niet meer, waeromme hijt dede
Daer was grote reden mede.
Hi was soe rouwech van den enen,
Dat hi brac met bitteren wenen,
Ende met penitencien groot.
Al sijn leven tot in sijn doet
Was hi ghehoorsammich Gode;
Hadde hi ghebroken die ghebode,
Hi hadde soe groten rouwe ghenomen,
470[regelnummer]
Hi waer in mestroesten comen
Ende en hadde met sinen live
Gheen vrucht ghewonnen an den wive.
Wi hadden in den paradise
Anders met des bomes rise
Ons ghecleidet beestenlijc;
Nemmermeer ghewinnen moghen.
480[regelnummer]
Adaems rouwe dede van hoghen
Des vaders soen comen der neder,
Ende menscheit aennemen zeder,
Die ons 't ghelove heeft ghelaten.
Adams sonde quam ons te baten;
Hi dede ons komen karitas,
Dat 's minne, die in Gode was.
Hi dede ons comen die waerheit,
Die ons vride van eighenheit,
Daer ons die viant hadt inne,
490[regelnummer]
Overmids sondegher sinne.
Hi dede ons comen die wijsheit,
Die ons 't ghelove der salicheit
Hier neder maecte wel bekent
In den heileghen sacrament;
Dus suldi weten dat Xps was
Wijsheit, Waerheit, Karitas;
Die waerde God ende mensche;
Hi can ons tot allen wensche;
Des moet hi sijn ghebenedijt,
500[regelnummer]
Die ons maecte staet ende tijt
Metten woerden niet was dom:
In principio erat verbum.
Dat woert maecte al beghin,
Doen hadde dwoert beghin in;
Apud Deum was dwoert bi Gode,
Doen dwoert stont tot sinen ghebode,
Ende ewicheit soe was hem bi;
Als een mensche recht di si
Mechtech te spreken oft hi wil
510[regelnummer]
Ende swighen al willens stil.
| |
| |
Dat woert es bi hem in den sin;
Als dwoert ons comt heeftet aenbeghin.
Het woert was God, want sijn cracht
Hevet in 't woert al dincst macht.
Deus erat verbum, dat es waer,
Want het tughet al openbaer
Sonnen, mane, planeten, starren,
Dat wi wel alle sien van varren;
Die firmamenten met den zwerchen,
520[regelnummer]
Dat niement en can ghewerchen
Sulc een werc van hier beneden,
Met machte oft met menschen leden;
Dat soete woert heeft al bevaen
Al dat werc dat wi sien aen.
Dwoert was in den beghin also.
Soe het nu si meer noch min,
Daer es gheen verganghen in,
't En heeft preteriti noch futuri;
530[regelnummer]
Maer het heeft alle weghe presenti.
Apud Deum es dat woert bi;
Want van hem niet bescheiden en si
Dat woert, dat men ons van Gode leeret,
In Gods gheest het wederkeeret,
Ende blijft in siere moghentheit;
Daer om heeft God gheseit:
Hemel ende erde sal vergaen,
Mijn woert sal eeweliken staen.
Omnia per ipsum facta sunt;
540[regelnummer]
Dat bediet tot deser stont:
Al dinc sijn bi hem ghemaect,
Bi den woerde, dat eewich waect.
Die dese verstannes wel versta:
In God, die es singulari,
Want niet dan een God en si;
Soe es hi selve onghemaect,
Die levende God die tijt waect,
Ende levende woert dat hi selve si;
550[regelnummer]
Alle dinc sijn hem ghemaket bi.
Gheen wesen sonder hem wesen conde;
Die minsche doet in Gode sonde,
Doch en roect sonde Gode niet,
Bi God in God, wie das ghesciet,
Sijn gheest der van niet en ontreinet,
Wat gheen dinc in hem vereinet,
Dan dat volghet Christus pas;
Dat 's wijsheit, waerheit, karitas.
Die wijsheit scouwet sonde;
Waerheit niet ofkeren en sal
Nemmermeer, dus blijft si naer;
Die afkeeren sijn loghenaer.
Et sine ipso factum est nichil,
Ende sonder hem, die 't merken wil,
Soe en es emmer ghemaket niet;
Want God es dat eewighe yet,
Ende wat ons van den iet sceidet,
570[regelnummer]
Dat es een niet vorwaer gheseidet.
Bidien niet neem ic sonde,
Die bi vrien wil, uuts herten gronde,
Jeghens wil heeft mesdaen;
Wat sculden sal God der in ontfaen.
Gheen scult en es hem te gheven;
Maer gherecht ons dat wi leven
In sonden, doer hem nie en gedede.
Danc heb sijn goedertierenhede,
Ende als die minsche uut sonden gheit,
580[regelnummer]
Die godlike ontfermicheit
Es altijt bereit t' ontfaen;
Doch waert beter sonde ghelaen.
Quod factum est. In ipso vita erat;
Dat in hem ghemaect si, wet dat,
Dat was een ghewarich leven;
Want die menscheit onghegeven
Vleisch ende bloet niet en cam
Van der substancien der Godheit;
590[regelnummer]
Doch God met sijnre moghentheit
Ego sum, heeft hi ghescreven;
Dus es hi een ghewarich bleven,
Vleisch ende bloet in God ghemaect;
Des waert een name wel gheraect,
God ende minsche in Christus
Regneerde in des vaders huys.
Et vita erat lux hominum,
600[regelnummer]
Die niet en gaet die weghe crom.
| |
| |
Het leven was des menschen lucht;
Want gheen minsche den anderen en mucht
Rein ghedwaen van sinen sonden.
Si waren al in 't duyster vonden
Met erveliker sonden swaer;
Doen quam sonder sonde een claer,
Dat licht brocht tot ons menschen connen.
Dat licht dat was onghewonnen,
Noch van moeder noch van vader;
610[regelnummer]
Het was vleis, bloet, bein ende ader,
Daer in ein ziel redenlijc;
Maer die persoen was godlijc,
Die onghewonnen dit aennam,
Ende als een licht tot den mensche quam.
Et lux in tenebris lucet;
Dat liecht hevet gheliechtet met
In deemsternissen, dat es vonden;
Want Joden waren in sonden.
Daer heeft liecht mirakel ghedaen;
620[regelnummer]
Doen si Christus roerden aen,
Die sonden waren daer genesen.
Daer toende hem dat claer liecht
In den blinden, die worde siende;
Den sondaer dus Christus diende.
Et tenebrae eum non comprehenderunt;
Die duysternis in ghere stont
En conde begripen meer noch min.
Het liecht en hadde gheer noch sin
In sonden te leven, noch nemmer en deit;
Van allen sonden, si u bekent,
Ende daerom sal dat jugement
Aen hem staen ten lesten stonden,
Om dat hi sonder sonde es vonden
Gode ende minsche, eyn waerde Crist,
Die een licht der lichten es;
Ende heeft lijf ende lede
Voir ons gheoffert in der pijn;
640[regelnummer]
Des moet hi hoech geloeft sijn.
Van Gode was ghesent wel vro
Een man, die Johannes hiet,
Ghelijc dat men ghescreven siet:
Van God ghesent suldi verstaen.
Aen Sacarias soe quam aen
Gabriel, die enghel tsaert,
650[regelnummer]
Die hem heeft gheopenbaert
Hoe hi vruch aen sinen wive
Ghewinnen soude met sinen live.
Doch was si der naturen ondrachtich;
Maer die enghel Gods waerachtich
Brochte gheware boetscap voert;
Gheen minscheit der ane en nam;
Maer van sijnre cracht soe quam
Dat Zacharias aen souden rueren
660[regelnummer]
Vrucht van in der natueren,
Die was verdorret ende uut gheloyt,
Ende bi naturen weder groyt;
Want sonde nie en gheboet.
Soe eest wel te verstaen bloet,
Doen Gods enghel van Gods wegen
Boetscap brachte daer ghedreghen,
Dat vader, moeder der sonden sonder,
Die vrucht wonnen in een wonder;
Des Zacharias hadde verloren
670[regelnummer]
Sprake tes 't kint was gheboren:
Johannes, dat van lichten sachte
Waer seide ende boetscap brachte:
Hic venit in testimonium;
In een ghetughenisse claer
Van den lichte, daer 't ewighe waer
In es, ende was, ende bliven sal,
Op dat die liede groot ende smal
Gheloven selen aen Jhesum,
680[regelnummer]
Ende rechten haer ghelove crom.
Waer om mocht men ghewaghen
Dat Johannes mochte ghetughe draghen
Van der waerheit, des hi niet en was,
Om dat hi clare dan een ghelas
Ghewonnen was, als ghi mocht horen,
Bi mirakel, hier te voren,
Sonder sonde; ende hi en dede
Nie sonde in sijn menschelijchede;
Des was hem te tughe gheladen
690[regelnummer]
Van Gode met der Gods ghenaden:
| |
| |
Ut testimonium perhiberet de lumine;
Ende dat hi 't ghetughe voer bat mee
Openbaren soude van den lichte,
Als hi bewijsde in riker stichte,
In penitencie, in karitas,
Ende volc te copen daer hi was.
Dus was hi een ghetughe claer;
Want Christus hielt sijn werken waer,
Ende liet hem dopen van Johanne
700[regelnummer]
Met den anderen in die Joerdane,
Ut omnes crederent per illum;
Om dat si allen ende niet sum,
Bi Johanne souden gheloven;
Doch sal men tot der waerheit proven:
Non erat ille lux Johannes;
Hi en was dliecht niet, noch en es.
Al was mirakel aen hem ghedaen
Dat hi ghewonnen was ontfaen
In mirakel, bi wil van Gode,
710[regelnummer]
Johannes bi sijns selfs ghebode
En mocht gheen mirakel pleghen
In den lieden an den weghen,
Sed ut testimonium perhiberet de lumine;
Maer op dat hijt soude verbaren
't Getughe van den lichte claren
Dat den viant verdriven conde
Met ghebode sijns selves monde;
Dat was die werde reine Crist,
720[regelnummer]
Der Soen, die gheboren ist
Uut den Vader sonder beghin.
Des vaders moghentheit es derin,
Die nemmermeer en gheen verga:
Het was dat gheware lucht,
Dat ons allen verloesten mucht
Uten deemsterheit van sonden,
Als die Ewangelien orconden,
Die waer ghemaect sijn van hem:
730[regelnummer]
Quae illuminat omnem hominem;
Die alle minschen verlichten haet
Met siner conincliker daet,
Ghecroent tot onser salicheit;
Ghestreden heeft sijn minscheit
Voer onse sonden redelije,
Ende heeft ons te hemelrijc
Den pat ghewiset rechte voert,
Ende heeft ons die helle ghescoert,
Daer hi sijn lieve vrienden uut nam:
740[regelnummer]
Isac, Jacob ende Abraham,
Ende al dat aen hem gheloeft
Sijn der hellen ontroeft,
Bi rade der heilegher Kerken.
Aldus tughet dat Ewangelium:
Venientem in hunc mundum;
Comende in dese werelt wijt
Es dat licht, des si ghebenedijt
Die naem des hoghen heren,
750[regelnummer]
Die ons dus can visenteren
Als die priester met woerden claer
Opheft dat heileghe Sacrament,
In den welken die Vader kent
Des Soens vleis ende bloet.
Die des gheloven si sijn vroet;
Want Christus ghelove es dat best.
In mundo erat et mundus per ipsum factus est;
In die werelt was dliecht geraect;
760[regelnummer]
Die werelt was bi hem ghemaect.
Wijsheit die werelt ordineerde;
Waerheit ons 't ghelove leerde;
Karitas ons heeft verloest,
Ende Christus, onser alre troest,
Heeft hem der werelt gheopenbaert;
Bi hem die werelt gemaect waert,
Hi dat liecht dat al besit.
Et mundus eum non cognovit;
Die werelt en kinde sijnre niet;
770[regelnummer]
Want sijn gheboerte, wats ghesciet,
Was boven der elementen cracht.
Artsche natuer was sonder macht
Te bekennen die godlike aert,
Die den inghelen was in hem verbaert.
Hi sprac als men ghescreven siet:
‘Ic en ben van der werelt niet.’
Die werelt heeft ghebrec in sonden;
Hi cs volmaect rein vonden,
Ende bliven sal in alre stont.
In propria venit et sui eum non receperunt;
| |
| |
781[regelnummer]
Hi quam in sijn eyghen dinghen,
Ende die sine hem niet ontfinghen.
Sijn eyghen was al ertrijc,
Want wi en hebben dach noch ure.
In sijn ghebot es die natuere;
Beseten heefti hemelrijc.
Die creaturen van ertrijc
Moeten in sijn ordeel staen:
790[regelnummer]
Die sine en wilden 's niet ontfaen,
Die sijn woert in eeren sinnen
Niet ontfinghen van binnen,
Ende niet gheloefden aen him,
Die en ontfinghen 's meer no min.
Die sinen werken volgheden naer,
Ende in hem gheloefden claer,
Van hem hi wel ontfanghen si,
Die den ghelove bleven bi,
Ende niet en sceiden van Christum.
800[regelnummer]
Quotquot autem receperunt eum;
Alle die ghene die hem ontfingen,
Ende hem niet en lieten dringhen
Van becoren noch van heren,
Noch om ghiericheit, noch om eere,
Niet sceiden van den ghelove vri,
Dedit eis potestatem filios Dei fieri;
Dien gaf hi macht in een verscoenen
Met hem selven al ghelijc
810[regelnummer]
Te besitten sijns vader rijc.
Ghelijc hi gaf voer ons sijn leven,
Des ghelike wille hi ons gheven
Die rijcheit in sijns vaders huys
His qui credunt in nomine ejus;
Die ghene, die hi mach-proven,
Die in sinen naem gheloven,
Die gheloven in desen daghen
Dat Christus was, als diene saghen;
Want men aen sinen woerden proeft:
820[regelnummer]
Salich es hi die gheloeft,
Ende noch niet ghesien en haet,
Dat hi siet ende verstaet.
Hierna seit dewangelium dus:
Die niet en volcht den bloeden,
Sal men Gods kinder vermoeden.
Die volcht den bloeden in allen stonden,
Die volcht alle tijt den sonden;
Bloet en roeket anders niet
830[regelnummer]
Dan dat al sijn wil ghesciet
In der naturen ghenuechlijcheit,
Oec wie 't metter zieler sceit.
Luxurie, toren, hoverde, nijt,
Gulsicheit, ghierich alle tijt,
Ende in traecheit, daer rustet in;
Bloet en can doecht meer noch min;
Maer God sent doecht in den sinnen
Der reinre ziele van binnen,
Daer die ziel bi verclaert,
840[regelnummer]
Ende wederstaet des bloedes aert.
Die ziele es gherne den bloede bi:
Wie volghen wil den sonden sijn,
Ende spreken: ‘Here, o here mijn,
Ic ghelove in minen sin.’
Dat en wordet meer noch min.
Sal met sinen ghelove scone
Gods wille doen ende sonde laen.
850[regelnummer]
Na sonde in penitencien staen,
In biechten met berouwe sterven;
Soe es hi soen der godliker erven.
Noch van den wille des mans si
En es Gods soen lude noch stille;
Maer hi es eighen des gheens wille,
Dien si smeket ende doet sijn ghebot;
Maer ontsiet dan sinen God,
Die wise God ontsiende si:
860[regelnummer]
Initium sapientiae est timor Domini.
Een stervelijc minsche die moet sterven;
In sinen wille, ende Gode laen,
Soe heb ic in Gode seer mesdaen,
Die mi vri ghemaect haet,
Ende mijn wille dan niet staet
Die mi moet gheven groot ende smal,
Daer al mijn salicheit aen leit,
870[regelnummer]
Ende miere zielen volmaecticheit.
| |
| |
Gods wille wist ons een salich liet,
Wie daer sijn wille niet en sciet
En es Gods soen in gheenre stont.
Maer die gheen, suldi horen,
Die uut Gode sijn gheboren,
Dat sijn die ghene die van binnen
Bloet verwinnen metten sinnen,
Dat sonde gheert vore ende na.
880[regelnummer]
Vita hominis militia est in terra;
Die den minsche der stervelijcheden
Voer afgode niet aenbeden,
Ende liever minnen haren God
Dan se doen eens mans ghebod,
Daer si mede verdoemt waren,
Dan sal Christus openbaren
Vroghedelike min in 't lest.
Et verbum caro factum est;
Ende dwoert es vleis ghemaecht,
890[regelnummer]
Dat der Godheit wel behaecht,
Daer dat ewighe woert in leeft,
Ende waer om dwoert allein heeft
Minscheit aen een maghet ontfaen,
Ende een wijslijc verstaen;
Want verstannes es dat woert,
Die derde persoen; daer ghi af hoert.
Die memorie des Vaders cracht,
Noch wille des Heilichs Gheest macht,
En ontfinghen vleisch ende bloet;
900[regelnummer]
Des wil ic u noch maken vroet:
Een minsche, die spreken wil een woert,
Dat ghewareden sal brenghen voert,
Sal te spreken hebben victorien.
Gheboren waert uut der memorien,
Ende dwoert in der zielen cracht,
Eer 't in woerden ghecrighet macht.
Als dwoert rust in memorien stille,
In hem beden es een wille,
Voergaende onghesceiden al;
910[regelnummer]
Ende als men dwoert spreken sal
Tot den ghenen die dat hoert
Hi en verstaet niet meer dan woert.
Memorie, wille sijn doch daerin,
Des en vernoemt meer noch min
Die 't woert in eren heeft ontfaen.
Dwoert brenct hem een verstaen
Dat hi ontfaet ende in hem leeft;
Van der memorien hi en heeft,
Noch van den wille ontfanghen yet;
920[regelnummer]
Al des ghelike soe es ghesciet
Dat godlike woert in een verstaen
Vleisch ende bloet in reine glorie;
Des godlike wille ende memorie
Niet en ontfengen, dat si u cont;
Want Maria niet en verstont
Des Vaders memorie stille,
Noch des Heilichs Gheests wille,
Die onghesceiden waren in 't woert;
930[regelnummer]
Maer wat dat si heeft ghehoert
Dominus tecum, ende niet el,
Ende heeft vleisch aen haer ontfaen;
Daer was dat godlike verstaen
In hare oren verstandelike,
Ende in der zielen ontfanghen heeft;
Des vleisch ende bloet getuge gheeft
Dat van haer gheboren ist
940[regelnummer]
God ende minsche, werde Crist,
Boven cracht die vier element
Van den Vader in ghesent,
Die niet en sciet van den soen;
Dus nam die derde persoen
Menscheit an ende niement mee.
Noch waren die anderen twee
Onghesceiden in groter vlijt;
Een God in personen drie,
950[regelnummer]
Ghelijc dat men ghescreven sie
In dat slot der nuweresse,
Dat es: quicumque vult salvus esse;
Wie dat wil behouden sijn
Voer dat drivoldich anschijn,
Voer alle werken, die hi doet,
Moete hi draghen in sinen moet
't Ghelove van der Heilegher Kerken;
Dat es in deser wijs te merken
Een God in der Drivoldicheit;
960[regelnummer]
In drieheit een enicheit;
| |
| |
Niet ghesceiden men die personen siet,
Noch onghelijc van substancien iet.
Elke persoen almechtich si,
Doch maer een God almechtich vri;
Sulc als Vader, sulc es Soen;
Die heileghe Gheest in drie persoen
Die es Vader ende Soen ghelijc;
Doch en es daerin een vader rijc.
Niet drien Sonen, maer Soen eyn;
970[regelnummer]
Niet drie Heileghe Gheest, eyn alleyn.
In desen drieheit sonder beghin
Es een God meer noch min.
Die godlike Vader, als ic toene,
In der minscheit, in der godheit niet.
Cristus die hem crucen liet
Es God ende minsche minschelijc,
Als lijf ende ziele redenlijc.
Een minsche si te samen dus
980[regelnummer]
Es God ende minsch, ein Cristus;
Nochtan es Godlike substancie niet
In minschelike substancie gemenghelt yet.
Doen Cristus lijf ghecruyst waert;
Die dode lichaem geopenbaert
Aen den cruce hanghende doet;
Daer inne saghen levende broet
Die enghelen gheglorificeert;
Dus was dat corpus gheeert;
Het was God ende corpus met;
990[regelnummer]
Want dlijf en hadde hem nie besmet
In sonde oft in sondighe ghedochte,
Daer van Gode sceiden mochte.
Die ziele die uten lichame was,
Die was clarer dan een glas;
In haer selven ziel ende God.
Si roerde der si henen dreef;
1000[regelnummer]
Die Godheit ongheroert bleef,
God in haer ende si in Gode;
Want daer niet der sonde dede,
Nie tot gheenre tijt en gaerde
Egene sonde hier op aerde;
Dus bleef si ongesceiden voert
Dwelke ziel ende lijf hier neder
In den grave reinichde weder;
Die verresen ende sonder wee
1010[regelnummer]
Een ghewarich God, ende niet mee,
Ghelorieerde in den paradise
Sijn vleisch, sijn bloet, en nu een spise
Der ewigher salicheit te lest.
Et verbum caro factum est,
In ons woende sijn cracht;
Onse ghelove met rein ghedacht
Sal sijn gracie in ons tien.
Wi selen sijn glorie sien,
1020[regelnummer]
Des ewighen Soens in sijns Vaders huys,
Die van den Vader ontfanghen si,
Vol gracien in ganser eeren,
Leven, dode te judiceren,
Des hi in waerheit machtich is.
A patre plenum gratiae et veritatis.
Deo gratias; God si gheloeft,
Die dit leest hem behoeft
1030[regelnummer]
Verstannes scarp in sinen sin.
Dat hi niet daerin en dwale,
Noch gheen ander sin en hale
Dan men van rechte sal verstaen;
Want ons gelove leit daer aen,
Ende onser zielen volmaectheit.
Om 't beste heb ic 't ondersceit
In exposicien ons ghegheven
Van des gheles, dat hadt ghescreven
Ende wie dat het beteren can,
Ic weits hem danc, want men niet
Versmaden sal der goeder leere.
Lof hebbe onse lieve Heere,
Die selve met oetmoedicheden
Emmer gheert in der menschelecheden
Dat hi oetmoedelike leve;
Des biddic hem dat hi ons gheve
1050[regelnummer]
Macht ende wille, dat worde anschijn
Dat wi doen den wille sijn.
|
|
Auteursrechtvrij