Oudvlaemsche gedichten der XIIe, XIIIe en XIVe eeuwen. Deel 1

(1838)–Ph. Blommaert– rechtenstatus



[pagina 73]
Dit sijn Seneka leren. Het onderstaende dichtstuk is uit het latijnsch prozaschrift: Excerpta quaedam e libris Senecae, vertaeld. Dit opstel, uit Seneka's werken samengetrokken, behelst vertroostingen tegen de treffendste schokken des lots, tegen de dood, het afsterven van vrienden, het verlies van goederen, enz. De vlaemsche vertaling, in verzen, als eene samenspraek tusschen Vader en Zoon behandeld, blijft het latijnsche, voor 't geen den gang der gedachten betreft, na genoeg gelijk; doch niet zelden is het breedvoeriger, en soms naer de zeden en gewoonten dezer landen gewyzigd, als op v. 542, alwaer de zoon den vader over het verlies zyner goederen klaegt. Het latijnsch heeft slechts: Naufragium feci, welk in de vertaling, op de volgende wijs is omgewrocht: Vader, ic hadde goet ghewant, Ende soude varen in Inghelant, Om wolle, ende om ander goet, Ende als wi quamen in die vloet, Doe quam die stroem soe over groot, Wi waenden alle wesen doot, enz. Als ic die werelt al dor merke, Soe en vindic in leke, no in clerke, Noch out, noch jonc, no man, no wijf, Die gheleiden can sijn lijf, 5[regelnummer] Sonder draghen ende verdriet; Want dit alle daghe ghesciet, Ende niement hier ute en es ghenomen. Woude dan een man daer toe comen, Dat hi troest woude ende raet gheven 10[regelnummer] Den ghenen die dus swaerlijc leven, Men mochtene herde gherne horen, Dit darric segghen wel te voren. Het quam een boec al in mijn hant, Daer ic in ghescreven vant, 15[regelnummer] Papen conste hi troesten ende leka, Een meester ende hiet Seneka, Hi screef enen sinen vrient, Dies jeghen hem dicke hadde verdient, Een boec dat was ghescreven al, 20[regelnummer] Jeghen alderande swaer gheval, Dat den mensche ontmoeten mach. Dat beste dat ic je ghesach
[pagina 74]
Van siere groette als ic mereke, Beide an leke ende an clerke, 25[regelnummer] Want inne kinne niemene soe bedroeft, Noch die troest alsoe behoeft, Noch die met rouwen es soe beseten, Maer wilt hi sinen rouwe meten Met redene die hier ghescreven cs, 30[regelnummer] Hi wert ghetroest, sijt seker des. In dit boec selen si twee Te samen spreken ende nemmee, Dats een sone ende sijn vader. Die sone sal claghen algader 35[regelnummer] Sijn vernoy ende sijn verdriet. Die vader en saelt laten niet, Hine sal den sone t'elken male Troesten met gherechter tale. Die Sone clacht den Vader dat hi sterven moet. Die sone sprect den vader an, 40[regelnummer] Ende seide: ‘Vader het quam een man Die seide dat ic sterven moeste, Ic hadde te doenc van goeden troeste. Die Vader troeste den Sone. Die vader antworde ende sprac: ‘Lieve sone, houdt dijn ghemac, 45[regelnummer] Waeromme quaemstu in dit leven, Dattu weder moets begheven? Wine sijn hier anders niet dan gaste, Wine moghen hier hebben negene raste, Alse wi hier een stuc hebben gestaen, 50[regelnummer] Ten lesten moeten wi henen gaen. Ic waende u ene nuwe dinc ware geseget, Neent niet, ons allen heeft gheleget Nature dit inde, wie lange wi leven, Ende niet sekers oec ghegheven. 55[regelnummer] Nature heeft dat ghesworen, Alsoe vollec als wi sijn gheboren, Dat si alle daghe ter doot waert Ons sal leiden ene dachvaert. IIets sotheit dat iement soude ontsien 60[regelnummer] Dinc, dat hine mach ontvlien. Al mach men sterven eenwarf ontstaen, Altoes en mach mens niet ontgaen. Dune waers d'icrstc niet die staerf. Dune sterves oec nemmer leestwaerf, 65[regelnummer] Het esser vele voer di ghevaren, Si comen oec na met grooter scaren. God ons allen gheeft dit leven, Hi hevet ons oec alsoe ghegheven, Dat hijt mach nemen als hi wille. 70[regelnummer] Hets beste dat wi swighen stille, En es niemen die nu leeft, Die anderssijns sijn leven heeft, Ochte dan een here van sinen knecht Niet ne wille hebben dan sijn recht, 75[regelnummer] Ende hem die knecht dan deGa naar voetnoot() beclaget, Wat wondre es datten die here verjaget? Waeromme en souttu daer niet comen, Daer niemen en es wtghenomen? Waeromme en kinstu niement hier, 80[regelnummer] Dattu best een redelijc dier, Dat sterven moet, als comt den dach, Daer du ontscampen niet en mach. Wat ghemact es hier beneden, Dat moet sterven in allen steden. Die Sone clacht den Vader dat men sijn hoet af sal slaen. 85[regelnummer] Vader, ic ghestroeste mi dan, Maer mi seide die selve man, Dat men mi 't hoeft af soude slaen, Ende dies en mochtic niet ontgaen. Die Vader castijt den Sone. Lieve sone, nu antwerde mi, 90[regelnummer] Het si dat hier een mensche si, Die moeste sonder verdinghen Ene sware gracht overspringhen. Wat scade hem dat hi sonder sparen T'enen male mach overvaren, 95[regelnummer] Soe dat hi ware soe treghe, Dat hi langhe ware up den weghe. Ic soude menen oppenbare, Dat corste d'alre beste ware. Die Sone clacht den Vader dat hi sal werden verslaghen*. Trouwen, vader, men seide mi dat, 100[regelnummer] Dat ic soude op ene stat
[pagina 75]
Met vele sweerden sijn verslaghen, Ende vele wonden henen draghen. Die Vader castijt den Sone. Sone, wat leghet di daer an, Gave di hondert wonden een man, 105[regelnummer] Ende dade u daer toe grote noet, Ene wonde en gave di maer die doot. Die Sone claght den Vader dat hi buten lande sal sterven. Vader, mi seide een man te hant, Inne soude niet sterven in mijn lant, Maer onder vele liede al gader, 110[regelnummer] Dat es mi swaer, wel lieve vader. Die Vader castijt den Sone. Ic segghe di, sone, sekerlike Hen es lant in al ertrike, Men vint daer weghe ter doot wert in. Daeromme en droeve meer no min, 115[regelnummer] Laet varen hier af al dijn claghen. Dune en maechs nerghent sijn verdraghen; In allen lande ben ic bout, Dat ic wille quite mine scout, Alse God niet langer en wilt ontberen. 120[regelnummer] Men mach mi hier met niet ververen, Den doden mensche des sijt ghewes, Es eens waer hi begraven es. Alsoe sachte slaept buten een man, Alse hi t'huus gheslapen can. Die Sone claght den Vader dat hi jonc sterven sal. 125[regelnummer] Vader, men seide mi noch meer, Daer mijn herte af draghet seer, Dats dat ic jonc sterven moet; Ic ben stare ende ic hebbe goet, Ic soude noch herde gerne leven, 130[regelnummer] Woude mi God ons here verste gheven. Die Vader castijt den Sone. Sone, dats een groet goet, Dat God ons here den mensche doet, Dat hine doet sterven eer hijt begheert; Want leefti dat hi es onweert, 135[regelnummer] Ende den lieden commer groet, Hi mochte hem liever jonc sijn doot. Sterven es allen tijt ghemene, Niet ouden ocht jonghen allene; Die doot es elken even fel, 140[regelnummer] Si haelt elken als si wel. Die sinen tijt al ute leeft, Die hem God ons here gheeft, Hine steerft niet jonc maer hi steerf out; Dies ben ic te sprekene bout: 145[regelnummer] Men sal niet tellen jaer, no dach, Maer d'inde daer niement over en mach. Het mochte oec herde wel oec gescien, Levestu langhe dattu mettien Comen mochts in groter noet, 150[regelnummer] Daer di af losset die jonge doot. Al en waert niet anders dan outheit, Ic wille dat ghijt seker sijt, Die mensche heeft dan al sinen tijt, Wanneer comt sijn leven ten inde, 155[regelnummer] Alsoe ic 't ghescreven vinde, Weder hi out si, of jonc van daghen, Dies dar ic coenlijk wel ghewaghen. Die Sone claght den Vader dat hi ombegraven sal bliven. Vader, nu hoert te mi waert, Hets noch ander dinc dat mi vaert, 160[regelnummer] Inne caent niet wel wt mi verdriven, Ic moet ombegraven bliven Als ic doot ben ter selver stont, Ghelijc ic ware een doot hont. Dits dat mi werret al te sere, 165[regelnummer] Nu troest mi, hertellecke here. Die Vader castijt den Sone. Nu segt mi wel, lieve man, Alse du best doot, sal dan Dinen lichame ghevoelen of tasten? Neen hi niet, set di te rasten; 170[regelnummer] Wat dat hem dan ghesciet, Hine saelts ghevoelen niet. Alse die lichame leghet doot, Sijn sine slaghe cleine of groet, Esser min, esser mee, 175[regelnummer] Si doen hem al even wee. Leefde de mensche het ware hem pine
[pagina 76]
Dat hem ghegraven stonde te sine, Maer als hi des levens en heeft niet, Sone saelt hem sijn negheen verdriet. 180[regelnummer] Dat men den dooden ter erden doet, Dats meer om der gherre goet Die levende sijn, dan om die doode; Want men siet den dooden node, Ende dat menne rieket ofte siet, 185[regelnummer] Dats den levenden al verdriet. Dits met mannen, ende oec met wiven, Hoe vrient si waren in haren live, Wiltn dan volghen minen raden, Dune saltu daer met niet beladen, 190[regelnummer] Wat hen mach deren nacht of dach, Maer wat di selven letten mach. Die Sone claght den Vader sine onghesonde. Ic bidde u, vader, dat ghi mi hoert, Ic ben herde sere ghestoert, Ende troest mi met uwen monde, 195[regelnummer] Inne hebbe neghenen dach gesonde, Maer ic hebbe die siecheit swaer Ghedreghen herde menech jaer, Hine can ghesonde hebben niet, Dit es mi een swaer verdriet. Die Vader castijt den Sone. 200[regelnummer] Sone, dune wet wattu claghes, Op dattu wel te rechte besaghes Wat dat siecheit werken can, Want nemmermeer en mach een man Hem zelven wel kinnen moghen, 205[regelnummer] Hine hebbe siecheit ende doghen. Dan kint hi alre ierst wie starc hi es, Niet in ghesonde, sijt seker des, Het is di over waer gheseghet. Een mensche die op sijn bedde leghet, 210[regelnummer] In sine siecheit, in sine quale, Hi kint hem selve noch alsoe wale, Dan te stridene op water, op lant, Daer heeft hi hem selven ombecant, Ende claecht mi sere over dat goet, 215[regelnummer] Datti di selven dus kinnen doet. Dine siecheit en sal altoes niet staen, Du saels hare, ofte si sal di ontgaen, Du salse meesteren of si di, Harde sciere gheloves mi. Die Sone claght den Vader over die quade tonghen. 220[regelnummer] Vader, hets anders dat mi oec let, Ic hebbe mijn herte in dien geset, Soe dat ic in allen stade, Altoes gherne wel dade. Dit ne mach mi niet in staden staen, 225[regelnummer] Die quade tonghen comen saen, Ende trecken 't al te quaetsten weert. Dit es dat mi sere deert, Ende mine herte droeven doet, Want inne peinse anders niet dan goet. Die Vader troest den Sone. 230[regelnummer] Sone, mi duncke dattu best ·I· ries, Du wils onderwinnen dies, Dies niemen en can over comen, Wie sere hijs hem heeft ane genomen: Dats quade tonghen willen berechten, Daer jeghen en hulpt nu negheen vechten. 236[regelnummer] Si moeten bliven buten bedwange, Si hebben onghebreidelt geweest te langen, Maer een dinc willic u doen verstaen, Die meest met clappene omme gaen, 240[regelnummer] Sijn quader dan die ander sijn. Dit es dicwile wel in schijn; Ende si selvc sijn sonder lof, Ende sonder ere, in elken hof. Sone sal di deren niet haer venijn, 245[regelnummer] Die selve sonder ere sijn; Die ghene en can mi niet goet gemaken, Die selve ter doghet en can geraken. Si sijn selve van soe quader naturen, Sine swighen van vrienden no van geburen, 250[regelnummer] Al en sien si, noch en horen, Dat hen haer herte mochte storen. Dese clappers sijn ghelijc den hont, Die op sine messinne leghet selke stont, Ende bast, ende habt, ende maect verdriet, 255[regelnummer] Nochtan en hoert hi, noch en siet, Dat hem deren toe mocht bringhen, Met negherande dinghen; Maer sine quade nature en latene niet swigen,
[pagina 77]
Noch ghene raste vercrighen. Maer seide di een goet man dat di mestoede, 261[regelnummer] Dat soudstu verstaen in groten goede. Die Sone claght den Vader dat men hem bannen soude uten lande. Vader, ic hoerde van tween mannen, Ghisteren, dat men mi soude bannen Wt minen lande emmermeer; 265[regelnummer] Dies dragic in mijn herte seer, Want node soudic rumen mijn lant, Daer ic dus wel in ben becant. Die Vader castijt den Sone. Sone, ic segge di ene dinc, Wat dat es in der werelt rinc, 270[regelnummer] Dats onzer alder lant te male; Al vermoghen wi grote dinc wale, Wine moghen wt onsen lande niet comen, Ons en worde ons leven ghenomen. Men mach ons ene stat verbieden wale, 275[regelnummer] Maer niet onse lant al t'enemale, Want altoes comic in mijn lant, Waer ic henen werde ghesant, Ende waer dat men mi henen sinde, Engheen lant en es mijn ellinde. 280[regelnummer] Maer mi mach sijn een lant, Meer dan een ander ombecant, Waer dat een mensche wale es, Dat es sijn lant, sijt seker des, Ende alsic ghemerken can, 285[regelnummer] Dats niet in 't lant, maer in den man. Eest dat men den doren sinde Ute siere stat, dats hem ellinde, Maer die vroede en wert maer ombekant, Op dat hi eldre wert ghesant. Die Sone claght den Vader dat hi bedroeft es. 290[regelnummer] Vader, ic ben om ene sake Herde sere t' onghemake. Inne weet oft ghijs iet hebt geproeft, Ic ben herde sere bedroeft; Ghi daet wel woddi mi troesten, 295[regelnummer] Inne can mi selven niet verloesten. Die Vader castijt den Sone. Sone, es dine bedroefheit clene of groet, Altoets es te verdraghene noet. Te cleinre bedroefheit hoert cleine verdrach, Maer te groten als ic merken mach, 300[regelnummer] Soe comt die loen soe over groet, Dat claghens en es ghene noet. Die Sone roept den Vader an van doghene dat hi heeft. Vader, mine bedroefheit es soe swaer, Dat ic moet, al oppenbaer, Met roepene tonen mijn verdriet, 305[regelnummer] Des en canic ghelaten niet. Die Vader castijt den Sone. Sone, ic ben wel seker des, Wiltu tonen als 't in di es, Buten dijn draghen ende niet decken, Soe moestu dijn tonen mecken, 310[regelnummer] Na dijn draghen dattu heves in, Dit dunct mi in minen sin. Die Sone claght den Vader dat hem sijn doghen es te swaer. Trouwen, vader, ghi segt waer, Maer mijn doghen es mi te swaer, Ende mine pine, ende mijn verdriet. Die Vader castijt den Sone. 315[regelnummer] Trouwen, sone, des en es niet, Maer du sout meer dine crancheit clagen, Want God en gheeft niemene draghen, Neghenen tijt nacht no dach, Meer dan hi draghen mach. Die Sone claght den Vader sijn liden dat hi lidt. 320[regelnummer] Ic ben seker, vader mijn, Dat herde luttel liede sijn, Die dat souden moghen liden, Dat ic moet draghen t' allen tiden. Die Vader castijt den Sone. Sone, daer omme es die raet mijn, 325[regelnummer] Laet ons met den luttelen sijn Vrome, niet metten velen cranc, Des selen wi van Gode hebben danc. Die Sone claght den Vader dat sine nature cranc es. Vader, al dus moetic wel leven, Hadde mi nature macht gegeven;
[pagina 78]
330[regelnummer] Maer, en trouwen, neen si niet, Daeromme benic in 't verdriet. Die Vader castijt den Sone. Sone, ic segghe u wat ghi doet, En segt anders niet dan goet Vander naturen dat radic wel, 335[regelnummer] Sine was noit niemende soe fel, Dat si niet gheven en woude, Daer men met verwinnen soude. Die Sone claght den Vader dat hi den doghene wilt ontflien. Trouwen, vader, wattan Mi duncke ic ben soe crancken man, 340[regelnummer] Ic wille den doghene al ontflien. Die Vader castijt den Sone. Sone, dat en mach di niet gescien, Dune saelt di niet moghen hoeden dies, Waer du loeps of waer du vlies, Dat doghen sal di wesen bi; 345[regelnummer] Des machstu wel geloven mi, Ee een leden een ander sal comen, Dies en wert di nemmermeer genomen, Noch dit en wert ons ontdreven, Alsoe langhe als wi selen leven. Die Sone claght den Vader dat hi aerm es. 350[regelnummer] Ene dinc es, wel lieve here, Dat mi te swaer es herde sere, Dats mijn over grot armoede, Ende breke van uttersten goede. Want ic weet wel over waer, 355[regelnummer] Wie aerm es, hi es swaer, Ende onwillecome over al, Eest op berghe, eest in dal. Die Vader troest den Sone. Trouwen, sone, ghi hebt onrecht, Dat ghi op aermoede dus sere vecht, 360[regelnummer] Want alsoe als ic verneme, Hens u niet swaer, maer ghi heme. Sonde en leghet niet an aermoede, Noch an breke van goede, Maer si leghc an den man, 365[regelnummer] Die aermoede niet breken en can. Maer aermoede maect den mensche soe vri, Al sijn hem rovers ende scakers bi, Eest op berch, eest in den dale, Hi es van hem versekert wale, 370[regelnummer] Sine connen hem ghenemen niet, Maer den riken doen si dike verdriet. Besich die voghelen van den woude, Ende ander beesten menechfoude, Dat si negheen goet in en vuren, 375[regelnummer] Noch op solre, noch in scuren; Nochtan soe comen se henen wel, Ende hebben blisscap ende spel. Ic sal di segghen ene ware tale, Woude die mensche merken wale, 380[regelnummer] Met wi cleinen dinghen, Nature der mensche can henen bringen. Hine soude niet hebben soe grot delijt, Goet te ghederne in allen tijt. Die Sone claght den Vader dat hi heeft cleine macht. Vader, ic hebbe soe cleine macht, 385[regelnummer] Dat men op mi en twint niet en acht, Dats mi swaer haddics raet. Die Vader castijt den Sone. Sone, dat en es di niet quaet, Settu hier of nu ter verden, Bestu 't nu, du en saels niet werden, 390[regelnummer] Es di comen een ongheval, Hets beter dat comen sal. Die Sone claght den Vader dat men hem qualijc toesprect. Vader, ic hore mi qualijc toespreken, Ende quaet doen, in caent gewreken. Dat es mi, en trouwen, leet. Die Vader castijt den Sone. 395[regelnummer] Sone, best blide dat di soe steet, Dattu quaet niet en cans gewreken, Want alsoe alsic can ghemerken, Soe sal die mensche houden voer goet Alle dinc dat hem laten doet, 400[regelnummer] Dat hem te doene niet en steet, Ende daer hi ten sonden met worde leet.
[pagina 79]
Die Sone claght den Vader dat een vrec man vele penninghe heeft. Vader, bi mi soe woent een man Die gout ende silver heeft nochtan, Soe es sijn herte soe over vast, 405[regelnummer] Hine gave, doer Gode, niet enen bast, Wie sere dat ieman hadde noet. Des heeft mijn herte draghen groet, Dat God gheeft goet eneghen man, Die weder gheven niet en can. Die Vader castijt den Sone. 410[regelnummer] Sone, ic wille di segghen slecht, Dus t' eneghen man doestu onrecht, Hine es here van den goede, Hi es ghestet maer als ene hoede, Maer dats die here die comen sal, 415[regelnummer] Ende dat goet verteren al. Dese man en es maer een vat, Daer in ghesloten leghet enen scat, Dat hem ontsluten niet en can, Te sinen scanden quam hier noit an. 420[regelnummer] Lieve sone, nu hore ende mec, Dese man es sot of hi es vrec, Es hi vrec en es niet sine; Maer es hi sot, al sonder pine, Saelt hem ontvlieten al openbaer, 425[regelnummer] Hine sal selve connen gheweten waer. Die Sone claght den Vader dat den riken man volghet ene grote scare. Vader, een dinc es dat mi wert noch sere, Dese rike man gheeft als een here, Ende hem volghet ene grote scare, Ghelijc hi een groot here ware. Die Vader castijt den Sone 430[regelnummer] Sone, dune best niet vroet, Hets algader om sijn goet, Niet om hem, gheloves mi. Die vlieghe es gherne den honeghe bi, Ende die wolf snect die priden, 435[regelnummer] Ernstelijc in allen tiden, Ende die miere volghet den zade, Waert dat sijt weet in allen stade. Sine volghen anders niet dese blase, En doet die soetheit van den ase. Die Sone claght den Vader dat hi sijn gheelt heeft verloren. 440[regelnummer] Vader, ic hebbe groten toren, Ic hebbe mine penninge al verloren, Al nu in dese selve weke, Ic salre hebben grote breke. Die Vader castijt den Sone. Sone, en hebt ghenen toren, 445[regelnummer] Want ic segghe u wel te voren, Du moets emmer dat een kiesen, Ocht du moets dat gheelt verliesen; Ochte 't gheelt sal di daer toe driven, Dattu moest verloren bliven, 450[regelnummer] Dits waer, gheloves mi. Nu kiese welc di beter si, Nu sette te vreden dinen sin, Du heves nu enen vrient min; Het ware di herde wel comen, 455[regelnummer] Waerdi des gheels min ghenomen, Metten ghelde dat seggic di, Soe moestu sijn van herte vri. Want t' gheelt doe den menegen t' herte verliesen, Ende doet hem ander seden kiesen, 460[regelnummer] Ende ander manieren bringhen voert, Dat t' sire naturen niet en hoert. Sonder gheelt machtu oec staen, Al sonder vrese, ende vrilijc gaen, Waer du wils sonder verdriet, 465[regelnummer] Men can di ghenemen niet. Dat gheelt dattu mi ghewaghes, Ende dattu mi dus sere claghes, Ic wilt di segghen wel te voren, Het hadde een ander voer di verloren. Die Sone claght den Vader dat hi sijn oghen heeft verloren. 470[regelnummer] Ay! lieve vader, nu gheeft mi raet, Al es hi mi te segghene quaet, Waer maghic henen, ic ben verloren Mi sijn mijn oghen ute ghesworen. Mi es alte lede ghesciet, 475[regelnummer] Inne sie ene steke niet. Die Vader castijt den Sone. Sone, nu hore ende sijt ghewes, Die nacht die herde doncker es,
[pagina 80]
Ende van claerheiden harde bloet, Hi heeft nochtan ghenuchte groet. 480[regelnummer] Meneghen mensche die 't aldaer Liever hadde dant ware claer, Sidi blint, u es benomen Vele quader begherten, die toecomen Den mensche, over midts sijn oghen, 485[regelnummer] Daer hi af hevet menech doghen. Dine oghen die die te voren plagen Te siene, dat si node saghen, En selen 't vorwert sien niet meer, Dat sal di sijn een cleen seer. Het mochte noch wale alsoe sijn comen, 491[regelnummer] Die oghen die di God heeft ghenomen, Het mochse di genomen hebben een quaet, Over midts dine overdaet. Die oghen leiden die meneghen daer, 495[regelnummer] Daert sire zielen es te swaer, Te dieften, ende ten overspele, Ende t' andren sonden herde vele, Des niet en ware en daden die oghen. Dies die ziele moet hebben doghen, 500[regelnummer] Soe dat vele liever mochte sijn hare, Dat hare lichame blint ware. Die Sone claght den Vader dat sine kindren sterven. Vader, mi deert noch ander sake, Daer ic omme ben t' onghemake. Ic hadde kindren bi mine wive, 505[regelnummer] Ic minne se ghelijc minen live, Si waren scone, ende wel gheraect, God heefter mi alle quite ghemaect, Hier omme clagic, ende wene, Want ic ben bleven, dunct mi, allene. Die Vader castijt den Sone. 510[regelnummer] Sone, du best mi te sot, Al dustaneghe dinc doet God, Niet, en trouwen, di allene, Maer al die werelt doer ghemene, Soe dat hi sterven doet, ende leven. 515[regelnummer] Hi nemt kinder, hi canse gheven, Waer wets tu huus, of dorp, of poert, Dit en si daer in ghehoert. Dits al die werelt wel doercont, Swich hier af ende hout dinen mont; 520[regelnummer] Ofte een boem daer buten steet, Ende een wint sine vrocht af sleet, Daeromme en es die boem niet quaet, Op dat hi selve vaste staet. Niemen en es soe starc vonden, 525[regelnummer] Men machene quetsen, ende wonden, Es hi aerm, of es hi rike, Verdracht dan goedertierlike. Die Sone claght den Vader dat sine kindren voer hem doet sijn. Neen, ic hope wel, lieve vader, Dat mine kinder allegader 530[regelnummer] Leven soude mine daghe, Maer neen si niet, dits dat ic claghe. Die Vader castijt den Sone. Sone, du best een ries, Nu segghe waer bi waenstu dies, Hadstu brieve, ofte borghe daer af, 535[regelnummer] Dat die ghene die se u gaf, Dat hise soude laten te dinen wille. Neen hi niet, nu swighet stille, Waer omme bestu des omblide, Sine waren gheleent maer t' enen tide, 540[regelnummer] Alsoe dat hise halen soude, Die se gaf wanneer hi woude. Die Sone claght den Vader dat hi sijn goet verloes op die zee. Vader, ic hadde goet ghewant, Ende soude varen in Inghelant, Om wolle, ende om ander goet, 550[regelnummer] Ende als wi quamen in die vloet, Doe quam die stroem soe over groot, Wi waenden alle wel wesen doot. Ic hadde algader mijn grote goet Gherne ghegheven om enen voet 555[regelnummer] Sekers lants, dat claghic u. Tat water was soe over ru, Wi worpen in 't water al ons goet, Doet ons soe swaerlijc stoet, Ende hebben dat blote lijf ontdraghen, 560[regelnummer] Dit es dat ic wel sere mach claghen.
[pagina 81]
Die Vader castijt den Sone. Sone, ic sal di ene waerheit seggen, Dune sout dijn herte daer op niet leggen, Op 't goet dat leghet in baren, Maer dattu selve best ontvaren, 565[regelnummer] Dat sal di wesen een gheval, Dattu saels kinnen boven al. Al bestu bloet ende naect ontgaen, U leven dat mach voer al wel staen. Die Sone claght den Vader dat hi beroeft was van mordenaren. Vader, ic quam in dese weke gegaen, 570[regelnummer] In enen bosch daer sagic staen, Drie herde starcke mordenaren, Die ginghen mi toe al sonder sparen, Ende namen mi dat ic hadde an, Ende ic selve met pinen ontran. Die Vader castijt den Sone. 575[regelnummer] Sone, het ghesciet te selke stonde, Dat een man valt in clappers monde, Selc valt ooc in der dieve macht, Al hoet hijs hem met al sire cracht. Selc en cans hem ghehoeden niet, 580[regelnummer] Die scalcke en doet hem verdriet. Ic sie onse leven ende micke, Ende vinde onse weghe al vol stricke; Ilens ghecn wonder al worden wi gevaen, Danct gode dattu best ontgaen. Die Sone claght den Vader dat hi viande heeft. 585[regelnummer] Vader, mi es herde leet, Mi duncke dat ic liede weet, Die mine grote vianden sijn. Die Vader troest den Sone. Sone, nu hore den raet mijn. Wetstu viande al omtrent, 590[regelnummer] Ghelijc si waren een serpent Wachti voer hen, dat radic wel; Want si selen di wesen fel, Waer si moghen in aller stede, Met worden, ende met werken mede. 595[regelnummer] Ic wille di leren, als mijn kint, Maect vriende, alsoe vele omtrent, Die dine viande moghen bedwinghen Ende overmidts hen oec onderbringhen. Oec boven al, soe radic di, 600[regelnummer] Lieve kint, dat vrientscap si, Du claghes mi dattu viande heefs, Swijcht al stille ende begheefs. Du salt claghen boven al, Dattu heves soe cleine ghetal 605[regelnummer] Van vrienden, die ghetrouwe sijn, Ende betert di, dats die raet mijn. Die Sone claght den Vader dat hi sinen vrient heeft verloren. Vader, ic hebbe enen vrient, Dien ic dicke hadde ghedient, Nu hebbic desen verloren algader, 610[regelnummer] Dat claghic di, wel lieven vader. Die Vader castijt den Sone. Sone, ic soude ene dinc gerne weten, Dorstu di des wel vermeten, Dat die vrienscap ghetrouwe ware, Soe mochtstu droeve sijn openbare, 615[regelnummer] Maer men toent soe vele dies niet en es, Ic soude te bat om ghetrouwen des, Wiltu ghetrouwe vrienden minden, Nu hoert, ic sal di wel ontbinden. Dune can se niet ghekinnen wale, 620[regelnummer] Noch over tafele, noch in die sale, Daer anders niet en es dan spel, Daer en kinstu se nemmer wel. Maer hevestu vernoy ende doghen, Dan saltu vriende kinnen moghen. 625[regelnummer] Dese volghen om dine ende met di, Dit es waer, gheloves mi. Dusdaneghe vrient en roke u niet, Die di begheven in dijn verdriet, Maer soect den ghenen die di blijft bi, 630[regelnummer] Weder het soete, ofte suer si. Die Sone claght den Vader dat hi sijn wijf heeft verloren. Vader, ic hebbe groten toren, Ic hebbe mijn goede wijf verloren, Die mi dede groet ghemac, Buten huse, ende onder dac.
[pagina 82]
Die Vader castijt den Sone. 635[regelnummer] Lieve sone, nu antworde mi, Dit wijf, eer si quam te di, Was si doe goet, ocht wart si na. Want was sijt vore als ic 't versta, God mach een ander alsoe goet noch maken, 640[regelnummer] Op datture ane cans gheraken. Eest eecht alsoe dat soe si, Dat si worden es goet bi di, Al es si doot, die selve man Leeft noch, die 't goet wijf maken can. 645[regelnummer] Du segghes mi si was een goet wijf, Nu manic di dan op dijn lijf, Dat ghi mi selve wiset, Wat ghi ane hare dus sere priset. Waest cuusheit, ic antworde di, 650[regelnummer] Op dattu horen wils na mi, Ic hebbe ghesien wel meneghe vrouwe, Die haren mannen waren ghetrouwe, Ende namaels vielen in grote scande, Dat condech was wel al den lande. 655[regelnummer] Was si oec eersam, du sout weten, Het hebbens vele vrouwen na vergheten, Die langhe waren herde eersaem, Ende daert harde anders na met quam. Waest oec hare ghetrouwecheit, 660[regelnummer] Soe si di over waer gheseit, Dat ic van harde quaden wiven Hebbe gesien harde quade bliven. Van ghestadecheden hebbic oec vonden, Dat si harde sere worden ontbonden. 665[regelnummer] Ic hebbe gesien van sulken melden, Dat si volstonden harde selden; Het si over waer ghescreven, Alle die ghene die nu leven, Si sijn alle onghestade, 670[regelnummer] Ende van harde wandelen rade, Dit was, ende es, ende wesen sal, Ende vrouwen herte boven al. Hieromme si di voer waer gheseghet, Dijn wijf die hier nu doot leghet, 675[regelnummer] Al was si goet, du best nu vri, Si mochte ghevallen sijn bi di, Ende mochte te scanden sijn comen, En hadde die doot haer niet ghenomen. Want alle dinc leghe langer stille, 680[regelnummer] Dan doet der vrouwen wille. Het es mi herde wale cont, Dat ic ghesien hebbe selke stont, Dat wijf, ende man te gader saten, Die ghevriende waren uter maten, 685[regelnummer] Menech jaer, ende meneghen dach, Ende namaels scieden se, daer 't menech sach. Men soude noch selke vrouwen vinden, Die harde sere hare manne minden, Doe si jonc ende starc waren, 690[regelnummer] Die 't namaels al lieten varen, Om dat men crane was ende out, Ende anders om neghene scout. Die Sone claght den Vader dat sijn wijf starf. Vader, mi dochte in minen moet, Dat mi mijn wijf ware bleven goet, 695[regelnummer] Hieromme claghie dat si starf, Si dede mi wale mijn bedarf. Die Vader castijt den Sone. Sone, dune wets niet van dien, Dat hier namaels mach ghescien, Maer 't sekerste dat ic sie daer mede, 700[regelnummer] Dats dat se God jonc sterven dede. Du claghes mi sere dinen toren, Dattu een goet wijf heves verloren, Ic segghe di met waren moede, En suecstu neghene dan ene goede, 705[regelnummer] Du sal se harde wale vinden. Maer ic wille di hier ontbinden, Welc ene goede vrouwe sal wesen, Na dat wi vinden gelesen. Dune saelt niet setten dinen moet, 710[regelnummer] Noch op scoenheit, noch op goet, Daer edelheit, als 't nu loopt, Swaerlijc haer selven om vercoept; Dits nochtan waer sekerlike, Want elc man comt gerne ane ene rike, 715[regelnummer] Ende ane ene edele, ende ane ene scone, Al comet dicke te swaren lone. Sone, du maecht sijn seker des, Een wijf die t' onledech met hare es,
[pagina 83]
Beide openbaer, ende stille, 720[regelnummer] Ende dan jeghen haers mans wille. Sine mint haren man niet allene, Maer si mint andren ghemene. Wiltu dan bliven wel te vreden, Soe soect een wijf van goeden seden, 725[regelnummer] Ende die hadde een moeder goet, Simpel, semel, ende vroet, Niet die 't goet van haren vader, Ende van der moeder t' enegader, T' ene male ane hare leghet, 730[regelnummer] Ende die 't ter plaetsen al dan dreghet. Hoet u ooc van hen allene, Die legghen haer goet ane diere stene, Ane dicre striketten, ende ane langen sloien, Ende altoes staen ter poien, 735[regelnummer] Ende an andren diere saken, Die die liede aerm maken. Du saels oec die ghene haten, Die 't huus vele min hebben gelaten, Dan si te spele wtwert draghen, 740[regelnummer] Dat si di over waer ghesaget. Du saelt oec die ghene laten, Die bat kinnen alle die straten, Dan der stat van haren hof; Dese hebben dicke crancken lof. 745[regelnummer] Soect die ghene die wel om winnen, Hare huusken vullen binnen Met arbeide, ende met haren pinen, Doetstu dit, het sal di scinen, Aldus t' eneghe wijf machtu leren 750[regelnummer] Ende om dine vingher keren, Want dese en was niet bevolen, Noch gheset ter quader scolen. Als ic di hebbe nu vertelt, Du macht wel comen, op dattu welt, 755[regelnummer] Ane een goet wijf voeghet di. Nu swijch al luttel, ende hore na mi, Suster, broeder, moeder, vader, Die machtu verliesen al t' enegader, Ende nemmermeer vercrighen weder, 760[regelnummer] Op dat se die doot sleet ter neder; Maer wert di dijn wijf ghenomen, Du maecht wel ane ene ander comen, Want dwijf es ene varende have, Men comt 'er ane, men comt 'er ave. 765 Nu swighen wi alle gader stille, Ende laten God doen sinen wille, Dat hi ons allen vaderlike Bringhen moete te sinen rike. Ic wille mijns dichtens hier begheven, 770[regelnummer] Want ic hebbe wel na ghesereven In dietsche, dat stont in latijn. Nu latic't u ghemene sijn, Want het can troesten elken man, Die sijn herte set hier an, 775[regelnummer] Ende het verlicht al swaer gheval, Maer d'onse boven al. Nu bidt vore hem die macte dit ghedichte, Dat hem God van sonden moet verlichten, Ende dat hi in allen goeden dinghen, 780[regelnummer] Sijn leven moet ten inde bringhen.	voetnoot() Lees des*.

Vorige Volgende

Dit sijn Seneka leren.