Oudvlaemsche gedichten der XIIe, XIIIe en XIVe eeuwen. Deel 1
(1838)–Ph. Blommaert–
Auteursrechtvrij
[pagina 57]
| |
De borchgravinne van Vergi.Dit dichsttuk werd in het begin der XIVe eeuw vervaerdigd, en zoo als men in de laetste verzen vindt aengeteekend, den 24 mei 1315 voleind. Het zelfde onderwerp, in het oud fransch behandeld, treft men aen, op bl. 296, D. IV, der Fabliaux et contes des poètes françois des XIe, XIIe, XIIIe, XIVe et XVe siècles, par Barbazan. Paris, 1808. Deze opstel vervat aldaer slechts 960 verzen en voert tot opschrift: Ci commence de la Chastelaine de Vergi qui mori por loialment amer son ami. Ik schrijf hier het begin over: Une maniere de gent sunt
Qui d'estre loial sanblant funt,
Et de si bien consoil celer,
Qu'il se covient en aus fier;
Et quant vient qu'aucuns si decuevre,
Tant qu'il sevent l'amor et l'uevre,
Si l'espandent par le païs,
Et en font lor gas et lor ris.
Si avient que cit joie en pert
Qui le conseil a descouvert:
Quar tant com l'amors est plus grans,
Sunt plus marri li fin amans,
Quant li uns d'ax de l'autre croit
Qu'il ait dit ce que celer doit.
Sovent tel meschief en avient,
Que l'amor falir en convient
A grand dolor et a vergoingne,
Si com il avint en Borgoingne
D'un chevalier preu et hardi,
Et de la dame de Vergi.
| |
[pagina 58]
| |
Dit fransche, even als het volgende oud-vlaemsche dichtstuk, vervat een mingeval der borchtgravin van Vergi met een ridder uit het hof van Bourgondie. De hertog aen wie de liefde dezer alleen bekend was, vertrouwde dit heimelijk, met bedreiging der dood, zoo zy 't ooit openbaerde, aen zyne echtgenote. Doch op een feest kort daer na te Dijon gegeven, deed de hertogin aen de borchtgravinne van Vergi verstaen dat hare minnaryen niet onbekend waren. Dit verwijt kwetste haer hart zoo diep, dat zy door pijn getroffen zich vertrok en schielijk bezweek. Haest koomt het den hertog ter oor, die in gramschap opgetogen, gedurende dit zelfde feest met een zwaerd in de danszael tredende, aldaer zyne vrouw het hoofd afsloegGa naar voetnoot(1). Door dit oppervlakkig verhael, ziet men genoegzaem dat dit gedicht in geene deelen met het onderwerp, welk Dubelloy als treurspel behandelde overeenkomt, schoon dit ook het zelfde opschrift draegt. Dubelloy in gemeld treurspel, en Mw. De Lussan, in Anecdotes de la cour de Philippe-Auguste, stellen de plaets dezer gebeurtenis in Bourgondie; het staet echter vast dat dit in Vermandois, dicht by S. Quintijn voorviel, en dat de gelijkheid der namen Vergi en Le Vergies als oorzaek dezes misslags moet aenzien worden. De treurige avonturen van Gabrielle De le Vergies vindt men in Voyage dans la Belgique, par Paquet-Syphorien, t. I, p. 58, op de volgende wijs kortelijk beschreven: ‘Omtrent het jaer 1196 huwde Albrecht van FayelGa naar voetnoot(2) met Gabrielle, dochter van den heer van Le Vergies, dorp niet ver van Fayel gelegen. Raoul van Coucy was reeds lang op deze juffer verliefd; Gabrielle was aen zijn minbetoon niet ongevoelig gebleven, en had haer hand aen Du Fayel slechts door dwang harer ouders toegestaen. Hunne wederzijdsche liefde vermeerderde van dag tot dag, en de banden beider harten waren naeuwer dan ooit toegehaeld, toen Coucy geroepen werd om den koning in een tocht naer Palestinen te vergezellen. Hy nam oorlof van Gabrielle die hem, als pand harer eeuwige trouw, een met edele steenen bezet hoofdsieraed schonk. Coucy werd in het beleg van Acre doodelijk gekwetst. In zyne tent gebracht zijnde, deed hy zijn schildknaep Monlac roepen, en gebood hem na zijn dood zijn hart met zyne juweelen in een kofferken te sluiten om aen Gabrielle Du Vergies in eigene handen te bestellen. Een brief werd er bygevoegd waer in hy haer verzekerde, dat het aengeboden hart nooit had opgehouden voor haer te blaken. De schildknaep kwam in zijn vaderland terug, maer toen hy het kasteel van Fayel naderde, om den laetsten wil van zijn heer te volbrengen, werd hy door den echtgenoot van Gabrielle aengevallen en gedood. Du Fayel, na dat hy den brief, in het kofferken gesloten, gelezen had, | |
[pagina 59]
| |
nam, door deze ontdekking in gramschap vervoerd, een wreed besluit om zich over zyne, zoo hy dachte ontrouwe echtgenote te wreken. Hy deed het hart als eene pastei bereiden en haer voordienen. Daer zy er met smaek van at, noopte hy haer lust, en vroeg haer eindelijk wat zy van die spyze dachte: Ik weet niet wat ik geëeten heb, zeide zy, maer 't beviel my ter dege. Du Fayel stelde haer dan den brief van Coucy ter hand. Gabrielle kon de lezing niet voleinden, maer bezwymende besproeide zy dit schrift met hare tranen, en zeide tot haer wreeden en onrechtvaerdigen echtgenoot: Ja, die spijs was my allersmakelijkst en ik acht ze zoo hoog dat geene andere ooit my tot voedsel zal strekken. In haer vertrek gesloten, weigerde zy alle vertroostingen en door onheelbare droefheid overrast liet zy zich van honger sterven.’ Het kasteel Vergi, waervan in het onderstaende gedicht wordt gesproken, was in Bourgondie naby de gemeente Reulle, drie uren en half van Dijon gestaen. Het verhief zich op den top van een hoogen berg, welk met steile rotsen bezet, een zeer moeilyken toegang opleverde. Eenige schryven de stichting dezer in de middeleeuwen zeer ontziene sterkte aen Vercingetorix toe; anderen beweren dat zy door den romeinschen bevelhebber Virginius werd opgeworpen. Het is bekend dat dit slot ten tyde van S. Leger reeds bestond, daer graef Guerin, broeder van genaemden heiligen, aldaer door uitzendelingen van Ebroin in 673 werd gesteenigd. Manasses de Oude bewoonde Vergi in 880. Lodewijk VII bood het in 1159 den paus Alexander III aen, om aldaer als in een oninnemelijk fort (Vergiacum castrum quod erat inexpugnabile), de woede der zegevierende legerbenden van keizer Frederic te ontgaen. De hertog van Bourgondie Hugo III omsloot het in 1183, en het beleg duerde gedurende achttien maenden tot in 1185 voort. Doch de heer van Vergi stond het als leen aen Philips-Augustus af, die met eene aenzienelyke heirkracht naer Bourgondie trok, Chatillon innam en den hertog tot het opbreken des belegs dwong. In 1198 ging het aen Bourgondie over, door het huwelijk van Alix van Vergi met Eudes III. Lodewijk XI schonk dit kasteel aen Willem van Vergi. In 1490, werd het belegerd en ingenomen, en in 1609, op order van Henrik IV geslecht. | |
[pagina 60]
| |
De Borchgravinne van Vergi.Gherechte minnare waer ghi sijt,
Sijt op u hoede in alder tijt,
Ende heelt dat u te helene steet;
Maect van uwen lieve niet u leet,
5[regelnummer]
Het soude u namaels deren sere,
Ende het ware groet onnere.
Hout u wort bi u allene,
Ende sijt in u herte rene,
Ende en laet u herte niet verstaen,
10[regelnummer]
Ende het ware sere mesdaen
Ochte ghi gheswighen niet en cont,
Ende ghehouden uwen mont.
Hoe saelt een ander dan ghehelen,
Hoe nauwe ghijt hem wilt bevelen,
15[regelnummer]
Maer hoedt altoes u waerde
Jeghen ghebaerde ende onghebaerde;
Want men vint vele lieden,
Die hem altoes ghereet bieden,
Te dienste hem allen die se kinnen,
20[regelnummer]
Om dat se van hem willen winnen
Haer heimelicheit, ende weten al,
Ende segghen dat nemmermeer en sal
Mensche van haren monde weten,
Des si saen hebben vergheten,
25[regelnummer]
Want sijt haestelijc ute bringhen;
Huedt u altoes van dien dinghen,
Die heimelike minne dracht
In u herte die u wel behaecht,
Heelt se vrienden ende vianden,
30[regelnummer]
Sone worde niet te scanden;
Want alst iement vremders weet,
Soe es hire met soe ghemeet,
Dat hijt vertelt te ·VII· staden;
Dus blivet die minne verraden,
35[regelnummer]
Ende moet met rouwen scheeden,
Ende maect ghevriende in veeden,
Daer dic ave comt mesval,
Als ic u vertellen sal,
Dat in Borgoenien ghesciede,
40[regelnummer]
Daer toe saghen 't vele liede,
Vander borchgravinnen van Vergi,
Die sere minde enen ridder vri,
Die al te vrome was ende coene,
Ende hovesch in al sinen doene,
45[regelnummer]
T'allen spele in sinen tiden,
Ende overdadech in dat striden,
Soe dat die hertoghe der bi
Sere vercoes den riddere vri,
Ende nam desen here met heme.
50[regelnummer]
Soe datten minde als ic verneme
De borchgravinne al te sere,
Die ic noemde heden ere,
Van Vergi was haer name.
Die vrouwe was scoene ende bequame,
55[regelnummer]
Ende gheloofde in allen sinne,
Den ridder vriendelijc haer minne
Van al dien dat si vermochte
Verpleghen ende hi an haer sochte.
Maer soe heimelijc si minden,
60[regelnummer]
Dat se gheen mensche en kinden,
Ja dient sijt verstaen lieten;
Want si ontsaghen dat mesnieten,
Ende hadden vercoren om dat
Ene scoene heimelike stat,
65[regelnummer]
In enen boegaert daer hi plach
Die te gane in den dach,
Alse ofte si hem vermeien gingen;
Niemen en wiste van dien dinghen
Dan si onder hem ·II· beiden,
70[regelnummer]
Soe sere hoeden se hem van scalcheiden.
| |
[pagina 61]
| |
De boegaert dien ic vermane
Daer die ridder in plach te gane,
Stont ane die camer der borchgravinnen,
Ende al die ridder quam daer binnen,
75[regelnummer]
Soe sach sine wel altoes
Want sine minde sonder loes,
Ende hi hare alsoe weder;
Ic wane ghi noit no seder
En saeght selc ghelieve twee.
80[regelnummer]
God die moet hem gheven wee,
Die selke minne sceeden doet;
De vrouwe onde die ridder goet
Sere met goeder herten minde,
Boven allen man die se kinde,
85[regelnummer]
Wanneer si vore haer veinster lach
Waest avont ofte in den dach,
Ende si dan in den boegaert
Des ridders gheware waert,
Ende si was in hare camere allene,
90[regelnummer]
Ontede si een doerken clene,
Daer si allene ginc voer staen,
Ende dede een hondeken ute gaen,
Dat heimelijc ende clene was,
Spelen in dat scoene gras;
95[regelnummer]
Dat hondeken den ridder minde
Want herde wel hetten kinde.
Ende als den ridder sach 't hondekijn,
Sach hi wel dat die vrouwe sijn
Allene in die camer ware;
100[regelnummer]
Dan soe ginc hi vort te hare,
Ende in die camere soe bleef hi
Al den nacht der vrouwen bi,
Ende leefden met groten spele.
Des si hadden herde vele,
105[regelnummer]
Want ic houde wel over dat,
Dat beter feeste es, t'selker stat,
Die men selden hebben mach,
Dan die men hevet al den dach.
Dus duerde harre tweer minnen,
110[regelnummer]
Dat se niemen en conde ghekinnen,
Ene langhe wile tusschen hem tween,
Entie ridder was allen een
Jolijs, behaghel ende vrome mede;
Soe waer men ridderscap dede,
115[regelnummer]
Over al haddi den lof;
Soe dat hi int thertoghen hof,
Sere gheeert wert, wet vorwaer,
Vanden meisenieden daer.
Ja sonderlinghe die hertoghinne
120[regelnummer]
Die leide ane hem hare minne,
Dat se hem toende herde dicke;
Maer sijn sin dat wanicke
Lach soe vaste t'eere ander stede,
Dat hem en roechte wat hi dede,
125[regelnummer]
Hine achte twint, dat verstaet,
Dat se hem toende goet ghelaet;
Sine weten de borchgravinne
Hadde algader sine sinne,
Ende hi de hare alsoe weder
130[regelnummer]
Boven hoghe ende boven neder.
Die hertoghinne hadden gherne ghenomen,
Had sire toe moghen comen
Des ridders minne, op dat hi
Niegherincx bestaet en si.
135[regelnummer]
Nu gheviel op enen dach
Dat die hertoghinne sach
Den ridder in die sale gaen,
Tot hem esse allene ghegaen,
Ende seide: ‘Her ridder, goet ende ere
140[regelnummer]
Moet u gheven God ons here,
Want ghi sijt goet ende scoene,
Ende mocht met eren draghen croene,
Van uwer groter vromecheit
Heeft men herde verre gheseit,
145[regelnummer]
Dies betaemt u wel dat,
Dat ghi mint te selker stat,
Daer 't u eerlijc ende goet ware.’
Die ridder antworde hare:
‘Te waren, vrouwe, in hebbe niet
150[regelnummer]
Mi gheset daer toe iet,
Iemen te ghevene mine minne.’ -
‘Te waren, “seide die hertoginne,”
Dese beide es te lanc,
Laet gaen u herte, ghevet haer ganc,
155[regelnummer]
Des biddic u op alle bede,
Ende legt se t' ere hogher stede,
Daer u al doghet ende al ere
Af come des biddic u sere.’ -
‘Te waren, vrouwe, in weet waer bi,
160[regelnummer]
Ghi dese redene segt tote mi,
| |
[pagina 62]
| |
In ben grave, no coninc,
In weet wanen mi dese dinc
Comen mochte in eneghen weghe,
Dat ic ene vriendinne ghecreghe
165[regelnummer]
Soe edel ofte soe wel ghedane,
Als ghi mi ghevet te verstane.’
Die vrouwe seide: ‘Laet dese tale,
Hier toe seldi comen wale,
Ende of ic u gave mine minne,
170[regelnummer]
Beide met herten ende met sinne,
Want ghijs mi wel dunct wert,
Segget mi wes ghi beghert,
Want ic ander u herde wel.’ -
‘Mi dunct dat ghi maect u spel.’
175[regelnummer]
Seide de ridder, ‘vrouwe wet dat,
Dat ic hier ende t'elker stat,
Wil u vrient sijn ende dienen mede,
Ende altoes op hoveschede,
Ende altemale t'uwer eren;
180[regelnummer]
Maer jeghen die ere mijns heren,
Die mi ere doet soe vele,
Willic in erenste no in spel
Nemmermeer verradere sijn;
Dat wet wel, lieve vrouwe mijn,
185[regelnummer]
Ende ic sal bliven in deser maniere.’
Doen antworde die vrouwe, sciere
Ontstekende van groter erheit,
Om dat hi hare aldus ontseit;
Si seide: ‘Her quaet, wie bid u dies?’
190[regelnummer]
‘Niemen vrouwe, ic been ries,
Dat ic die dinc qualijc versta,
Maer al sou't mi deren na,
Ic en dade niet, lieve vrouwe,
Minen here gheen onghetrouwe.’
195[regelnummer]
Hier met esse verbolghelike,
Ghegaen in haer camere rike,
Die hertoghinne wel ghedaen
Hevet haer siec ghemaect saen,
Ende bleef ligghende alsoe
200[regelnummer]
Des te nacht quam toe.
'S avons ginc slapen die vrouwe
Al hadde si in 't herte rouwe,
Neven den hertoghe haren man,
Te wenen si doen began.
205[regelnummer]
De hertoghe ter vrouwen seide:
‘Wat bediedt dese droefheide
Die ghi maect aldus groet?
Mi dunct des en es gheen noet.’
De vrouwe seide: ‘Ic seg't u here,
210[regelnummer]
Mi deert utermaten sere,
Dat gheen goet here en can
Ghekinnen enen valschen man,
Ende enen verradere voer enen goeden,
Dat hire hem vore mochte hoeden,
215[regelnummer]
Ende hem moeten ter oren gaen!’
De hertoghe seide: ‘In can verstaen
Niet wale, wat dit bediedt.
Ic wane mi des niet es ghesciet,
Want verraders, sem mijn ere!
220[regelnummer]
Hat ic ende scuwe sere,
Noch en versta ic niet wale,
Werwert dat went u tale.’
De vrouwe seide: ‘Ic segt u dan,
Hi hout hier met u enen man,
225[regelnummer]
Ende enen ridder die vrome si,
Die anleide noch heden mi
Van minnen dat mi sere deert,
Want het hadde mi onwert
Van sijnre talen ende noch doet.
230[regelnummer]
Doen peinsdic in minen moet,
Dat ic 't u here segghen soude,
Want ic 't gherne saghe ende woude,
Dat ghine van u liet gaen.
Ghi hebdt hem ere te vele ghedaen,
235[regelnummer]
Vondijs noch bat sijn stade
Hi mochte meer doen te quade.’
Die hertoghe seide: ‘Vrouwe laet bliven,
Ic salne altemale verdriven.’
Die hertoghe die dese claghe
240[regelnummer]
Hadde ghehoort lach toten daghe,
Gheslapen dat hi niet en can;
Want hi minde den jonghen man,
Ende sinen wive gheloefdi mede,
Als noch es der sotter sede.
245[regelnummer]
Ende doen hi was op ghestaen,
Ontboet hi den ridder saen,
Allene nam hine besiden,
Ende sprac hem ane in corten tiden,
Tusschen hem tween heimelike:
250[regelnummer]
‘T' waren, “seide die here rike,”
| |
[pagina 63]
| |
Hets scade dat dat ghi soe vrome sijt,
Ende soe scoene, ende soe jolijt,
Ende ghi mede sijt verrader,
Trouweloes, ende oec quader,
255[regelnummer]
Want ghi hebdt vele ontrouwen
Ghetoent an mi, ende an mier vrouwen,
Dat ghj haer gisteren anleit van minnen.
Ghi ne wout oec niet bekinnen
D'ere die ic u hebbe ghedaen,
260[regelnummer]
Doen ghi na mijn onnere wout staen;
Dies verbiedic u mijn lant
Als minen gherechten viant,
Ende dat ghi nemmermeer
In minen lande doet ghekeer;
265[regelnummer]
Ic dade u hanghen als enen dief
Wien dat leet si ofte lief.’
Doen die ridder hoorde de waert,
Wert hi herde sere beswaert,
Ende beefde met allen leden
270[regelnummer]
Van rouwen, ende van serecheden.
Hem ghedachte siere vriendinnen,
Die hi nemmermeer en waende ghewinnen,
Daer hi nu af scheden moet,
Ende vort hem soe wee doet,
275[regelnummer]
Ende sere meert sinen rouwe,
Datten sijn here onghetrouwe
Met onrechte heet verrader,
Daer hi soe wel met was te gader,
Ende seide: ‘Here wet dat wale,
280[regelnummer]
Dat u die waerheit alte male,
Nu niet en es gheseghet.’
Die hertoghe seide: ‘Wat dreghet!
Die onscout en diedt u twint;
Mijn wijf en es niet soe kint,
285[regelnummer]
Dat se soude die waerheit sparen,
Anders dan die redene waren.
Ic ben wel seker des besiet
Dat de dinc aldus ghesciet,
Want mi mijn niet en seide
290[regelnummer]
Anders dan die waerheide.
Hoe mochti sijn soe fray van sinne,
Ghi ne droeghet int therte minne,
Alsoe ghi sijt, dat segt mi,
In vernam noit verre no bi,
295[regelnummer]
Dat ghi ieweren minnet ie
Ende men horet segghen nie.
Maer wildi mi nu ter stat,
Sweren ende gheloven dat,
Bi trouwen ende bi eeden,
300[regelnummer]
Dat ghi mi selt die waerhede
Segghen, die ic u vraghen sal,
Entie waerheit lien al;
Ic saels mi wel houden an u,
Ende saels di wel verdraghen nu
305[regelnummer]
Der wanconst ende der talen
Die ic hier ghelove wale,
Die mijn wijf voer waerheit seide.’
Die ridder die grote droefheide
Hadde, ende begherde sere
310[regelnummer]
Die vrienscap van sinen here;
Want hi node verloes sijn lant,
Daer hi in soe dieren pant
Laten soude sijn vriendinne
Van Vergi die borchgravinne,
315[regelnummer]
Hier omme soe peinsde hi doe,
Entie here sprac hem toe,
Ofti sal doen sijn begheren,
Hi wil hem in trouwen sweren.
Die ridder die clein verstoet,
320[regelnummer]
Ochte wiste des hertoghen moet,
Ochte waer omme hi vraghen wille,
Ende gherne bleve in den lande stille,
Ghelovet den hertoghe met eeden.
Ic wane hem noit soe leede
325[regelnummer]
En ghesciede als dat hijt dede.
Die hertoghe seide: ‘Bi waerheide,
Ic hebbe langhe u vrient ghesijn
Daer omme en can ic in't herte mijn,
Niet comen dat ghi onghetrouwe
330[regelnummer]
Mi sout doen al seit mijn vrouwe,
Maer oec wanhaghet mi
Dat seggic u wel waer bi.
Om dat ghi u hout soe jolijs,
Ghi moet emmer sijn amijs
335[regelnummer]
Van vrouwen of van joncfrouwen.
Dies duchtic sere mijnre vrouwen,
Dat mijn wijf es dien ghi mint;
Want selve dede si mi bekint,
Ende tusschen ons ·II te verstane,
340[regelnummer]
Dat ghi haer selven spract ane,
| |
[pagina 64]
| |
Segt mi es sijt selve ofte wie't si,
Want ghi hebt ghesworen mi,
En doedijs niet altehant,
Soe verbiedic u mijn lant
345[regelnummer]
Als verbannen ende verdreven
Sonder keren, want u leven
Doe ic u nemen wet voerwaer
Keerdi emmermeer van daer.’
Die ridder die dit hevet verstaen
350[regelnummer]
Bleef in groten anxte bevaen,
Ende en dorste swigen no spreken bloet,
Want beide soe waest sijn doot,
Ochte te rumene sijn lant,
Ochte sijn minne die onbecant
355[regelnummer]
Was, te oppenbaren daer.
Die saken waren hem te swaer,
Noede worde hi verdreven,
Ende node woude hi te kinnen gheven
Sijn vriendinne wie si ware.
360[regelnummer]
Dus stont hi in groten vare,
Want hi wel weet al bloet,
Welc hi doet hets sijn doot.
Oec weet hi wel te voren
Liet hijt dat hi es versworen
365[regelnummer]
Ende over valsch dlant rumen moet,
Ende verliesen vriendinne ende goet,
Maer goet ende lant haddi t'waren
Alte male laten varen,
Haddi allene behouden moghen
370[regelnummer]
Sijn vriendinne diene in hoghen
Ende in peise leven dede.
Hi peinsde om die soetechede
Diese hem dicke hadde ghedaen
Alse hi se an sinen armen hadde bevaen:
375[regelnummer]
‘Ay moet ic se al hier verraden,
Soe verlies ic se bi miere mesdaden,
Oppenbaric onse mesdaet,
Mi dunct dat mi alsoe staet
Alse den Castelein van Coetsi,
380[regelnummer]
Die hovesch was ende vri,
Ende sonder minne en was hi niet,
Dus mag ic singhen wel sijn liet
Dat hi sanc met droefheiden,
Doen hi van lieve moeste scheiden:
385[regelnummer]
‘Als ic peinse om die minne,
Ende om die scoenheit die si inne
Hevet, soe eest wonder dat ic duere,
Ende om die scoene creature
Soe verman ic ten beghinne
390[regelnummer]
Haer suete woort die mi in kinne
Hebben gheset in d'avontuere;
Hets wonder dat ic dan gheduere.’
Alse dus die ridder goet,
In den groten anxte stoet,
395[regelnummer]
Wat hi mochte ane gaen
Wenende herde meneghen traen.
Alse dit merken began
De hertoghe die dit sach an,
Ontfarmdijs, want hem te male
400[regelnummer]
Dochte dat hi sijn sake wale
Niet en der ontecken wel.
Die hertoghe die niet en was fel
Seide: ‘Mi dunct in u ghelaet,
Dat ghi mi hout over quaet,
405[regelnummer]
Ende over valsch, dat ic soude
U dinct ontecken alsoe houde,
Mi dunet ghi en betrout mi niet.
Ay en soudic 't helen niet,
Bi Gode, here! dat kint wel
410[regelnummer]
Eer ic 't ontecke iement el
Dat mi die liede seiden
Aldus in heimelijcheiden,
Ic liete mi eer d'oghen over luut
D'een na d'ander steken wt.
415[regelnummer]
Waendi dat ic valsch soude sijn,
Neen ic al waer 't die suster mijn,
Dat ghi mi seit, nenic bi gode;
Ic soudt vertrecken herde node.’ -
‘Here “seiti” ghi segt waer,
420[regelnummer]
Maer 't fertrecken es mi te swaer,
Want seidijt iement die nu levet,
Die de werelt binnen hevet,
Ic sout besterven sekerlike.’
Doen antworde die hertoghe rike:
425[regelnummer]
‘Dat ghelovic u bi miere trouwen,
Dat nemmermeer man ofte vrouwen,
Van minen weghe weten sal,
Dat hout voer die waerheit al
Noch in ghelate, noch in waert.’
430[regelnummer]
Die ridder stont sere vervaert,
| |
[pagina 65]
| |
Ende weende uter maten sere:
‘Hier op sal ic 't u segghen, here,
Dat ghi vraghet verstaet mi;
Ic minne uwer nichten van Vergi,
435[regelnummer]
Die over scoene borchgravinne,
Ende ic weet wel dat haer mijn minne
Herde ontfanckelijc weder es.’
Die hertoghe seide: ‘Berecht mi des,
Levet enech mensche die weet
440[regelnummer]
Hoe 't tusschen u beiden steet.’
Die ridder antwerde ende seide:
‘Dat wet, here, voer waerheide
Dat gheen mensche sonderlinghen
En weet van onsen dinghen.’
Die hertoghe seide: ‘Hoe mocht sijn dat,
445[regelnummer]
Hoe soudi comen t'enegher stat,
Onderlinghe t'enegher spraken.’ -
‘Here, na dien ghi onse saken,
Aldus vele wet, soe willic u,
450[regelnummer]
Al de warheit vertrecken nu.’
Doen liet hi hem daer verstaen
Hoe een hondeken quam ghegaen,
In 't prieel hemelike,
Ende hi dan wiste sekerlike,
455[regelnummer]
Dat tien tide bi hare,
Niemen in die camere en ware.
Die hertoghe seide: ‘Es dit waer
Soe biddic u leidt mi daer,
'T ierst als ghi daer gaet,
460[regelnummer]
Te besiene oft aldus staet,
Ic swere u bi der trouwen mijn,
Dat ic daer alsoe heimelec sal sijn,
Dats mijn nichte niet weten en sal.’ -
‘Here, “seiti” dat lovie al,
465[regelnummer]
Ic ghetrouwe u alder doghet.’
Die here seide: ‘Als ghi wel moghet.’ -
‘Vort here, seggic u dan,
Van mi en weet nemmermeer man.
Here, op dat u vernoit niet,
470[regelnummer]
'T avont als ghijs doncker siet,
Dan sal ic gaen derwaert,
Dan moghdi sien op dat ghijt gaert
Ende mede gaen aldaer ter stede.’ -
‘Ja ic bi miere kerstenhede.’
475[regelnummer]
Si viseerden daer ter stat,
Onder hem beiden dat,
Waer dat si vergaderen souden,
Alsi daer wert gaen wouden.
Dus sijn si ghescheden beide,
480[regelnummer]
Tote in der demsterheide;
Den hertoghe verlangde sere daer naer,
Want hi wiste gherne voer waer
Weder dat sijn nichte si often si.
'S avons quamen si, gheloves mi,
485[regelnummer]
Ter stat daer si hadden gheseit,
Ende gingen en wech ghereit,
Ten boegaerde onder hem beiden
Met wel groten blijtheiden;
Doen siere beiden binnen waren,
490[regelnummer]
Quam 't hondekijn sonder sparen
Alsoe als't te comen plach.
Alse dat die hertoghe sach,
Soe es hi en wech ghegaen,
Ende liet den ridder allene staen,
495[regelnummer]
Om dat hi niet en woude
Dat sijn nichte weten soude.
Dat hondekijn quam ten here
Ende toefdene herde sere,
Daer na quam die borchgravinne,
500[regelnummer]
Diene ontfinc met bliden sinne;
Daer was ghehelst ende ghecust
Des hem beiden wel lust,
Ende menech vriendelijc waert
Sprac d'een ten anderen waert.
505[regelnummer]
Die hertoghe sach altoe,
Hoe 't daer mede was, ende hoe
Si mallic anderen sere custen,
Dies hem beiden wale luste.
Die ridder seide: ‘Mijn vriendinne,
510[regelnummer]
Sidi boven alle die ic kinne,
Ghi sijt mijn troest ende joie
Ghi soe huedt mi van vernoie.’ -
‘Wel lieve lief, “seide die vrouwe,”
Ghi sijt mijn feeste sonder rouwe,
515[regelnummer]
Want ic weet al sonder waen,
Als ic u hebbe in minen aerm bevaen,
Ghesont ben ic dan ende blide;
Sone mocht ic dan tien tide,
Niet ghecrighen op ertrike
520[regelnummer]
Bliscap al die ghelike.’
| |
[pagina 66]
| |
Die hertoghe diere merct naer,
Hevet verstaen wel voer waer,
Dat was sijn nichte ende niement el,
Die den ridder ontfinc soe wel;
525[regelnummer]
Dies liet hi nedervallen stille
Al gader sinen quaden wille,
Ende hielt dat vore waerhede
Dat hem zijn wijf loghene sede,
Ende valscheit dede verstaen,
530[regelnummer]
Sijn meswanen liet hi gaen.
Entie ·II· vriendelijc ghelieve,
Gingen liggen te haren grieve
Op een bedde vriendelike,
Ende loken die dore liselike,
535[regelnummer]
Daer die ridder in quam.
Ic weet wel dat elc anderen nam,
Vriendelijc in die aerme sijn,
Want in hem beiden was minne fijn;
Haer feeste en dochte niet vertoghen,
540[regelnummer]
Dien nacht waren si in hoghen,
Ende en sliepen nemmer twint,
Ic weet wel dat eer gheint
Den nacht was, eer 't hem was lief.
Anderen daden si gherief.
545[regelnummer]
Si wouden wel dat een jaer,
Den nacht hadde moghen dueren daer,
Dat mach elc merken wel,
Si hadden joeie ende spel
Tote den nacht leden was,
550[regelnummer]
Entie dach comen was.
Doen moesten die ghelieve scheeden
Die den nacht onder hem beeden
Hadden ghehadt vrouden vele,
Met helsen, met cussen, ende met spele,
Met hoofschen woorden onder hem beiden
556[regelnummer]
Diese vriendelijc t' samen seiden,
Ten scedene lieten se meneghen traen,
Ende menech suchten ute gaen;
Dus es die ridder wech ghegaen,
560[regelnummer]
Entie vrouwe die loec saen
Een lettelkijn die dore naer;
Maer si bleef staende daer
Na hem siende tote dien,
Dat sine nemmeer en mochte sien,
565[regelnummer]
Ende sanc oec dit liedekijn:
‘Altoes moeten mijn oghen sien,
Waer si mijn lief vereeschen mogen;
Want hi heeft al die herte mijn,
Des moeti hebben met die oghen.’
570[regelnummer]
Doen die hertoghe besloten sach
Die dore, quam hi al dat hi mach
Den ridder haestelijc ghegaen,
Ende nammen om den hals saen,
Ende claghde dat sijn jolijt
575[regelnummer]
Duerde alsoe corten tijt,
Ende soe cort waren die nachte.
In dit ghepeins, in dit ghedachte
Was oec die vrouwe daer hi af sciet,
Dier hi al sijn herte liet.
580[regelnummer]
Die hertoghe seide: ‘Bi onsen here
Ic minne u uter maten sere,
Ende wil u van miere vrouwen,
Emmermeer vort ghetrouwen,
Want ic u ghetrouwe vinde
585[regelnummer]
Van dat ic niet en kinde.’
Die ridder seide: ‘God loene u, here,
Ic bidde u uter maten sere,
Dat ghijt heelt voerwaert meer,
Want quamer toe enech keer,
590[regelnummer]
Dat iement wiste ofte ute quame,
Ic weet wel dat icker seker an name
De doot, sonder eneghe beide.’
Die hertoghe antwerde ende seide:
‘Sijt seker dat van minen weghen,
595[regelnummer]
Ewelijc sal sijn ghesweghen,
Vore elken mensche die levet.’
Die hertoghe orlof ghenomen hevet,
Ende es van hem ghesceiden daer.
Als 't eten tijt was daer naer,
600[regelnummer]
Entie ridder quam te hove,
Daer hi was van groten love,
Ende gheprijst herde sere,
Die hertoghe dedem meerder ere
Dan hi hadde ghedaen te voren,
605[regelnummer]
Des hadde die hertoginne toren,
Want si sere den ridder haet,
Om dat hi se hadde versmaet,
Ende maecte haer siec ende swaer,
Ende stont op vander tafelen daer,
610[regelnummer]
Ende es in haer camere ghegaen,
| |
[pagina 67]
| |
Ende ginc neder ligghen saen,
Op haer beedde of si siec ware.
Si woude wel dat te hare
Die doot quame daer si leghet,
615[regelnummer]
Doch heeft een knecht gheseghet
Den hertoghe sonder beiden,
Dat se bevaen ware met siecheiden,
Ende op haer bedde laghe die hertoginne.
Die hertoghe die grote minne
620[regelnummer]
Droech te siere vrouwen waert,
Wert te hant sere vervaert,
Ende es haestelijc op ghestaen,
Ende in die camere ghegaen
Ter vrouwen ende vraghde hare
625[regelnummer]
Wat node dat haer ware.
Die vrouwe die haren toren wach,
Ende lettel goed den man ontsach,
Seide aldus: ‘Te waren, here,
Mi deert uter maten sere,
630[regelnummer]
Dat ghi mi prijst soe lettel goet,
Ende soe lettel eren doet,
Dat ghi den gonen houdt over vrient,
Die an mi wel hevet verdient
Dat men hem name dlijf.
635[regelnummer]
Hi es quader dan een keitijf.
D' onnere die hi mi messeide,
Ende die hi mi te voren leide,
Was alsoe wel uwe als mijn,
Maer in maechs niet ghewroken sijn.
640[regelnummer]
Ghi hebten liever dan te voren,
Om te meerdere minen toren,
Soe doedi hem meerder ere.’ -
‘Laet varen, vrouwe, “seide die here,”
Wet wel dat ic niet wesen en sal
645[regelnummer]
Verrader, want ic boven al
Van mier herten verraders haet,
Ende bi mi niet dueren en late;
Wat hulpt die sake die ghi mi
Seidt, dat wetic wel dat si
650[regelnummer]
Al loghen ende niet waerheide,
Soe wel wetic sijn heimelijcheide,
Hine peinsde noit in 't herte niet
Die valscheit die ghi hem antiet.
Het ware beter dat mens sweghe.’
655[regelnummer]
Die here stont op ende ginc weghe,
Entie vrouwe bleef verbolghen,
Die hem node soude volghen. -
Maer eer hi emmermeer van hare
Vercrijcht stille oft oppenbare
660[regelnummer]
Solaes, hi sal haer weten doen,
Dat hi weet van den baroen.
Si peinsde wel dat si sal
Noch van hem weten al,
Mocht sine in haren aerm ghecrighen,
665[regelnummer]
Hine souts haer niet swighen.
Hier na peinsde die vrouwe sere,
Ende pijnder na in allen kere
Hare ensien, om dat se woude
Dat hi haer segghen soude.
670[regelnummer]
Te waren, men hevet dicke ghesien
Alse die vrouwen spannen na dien
Om te weten enech dinc
Dat hem enechsins ontsinct.
Soe anhanghel sijn die vrouwen
675[regelnummer]
Ende soe crijghel in goeder trouwen.
'S avons als die nacht quam toe
Entie hertoghe quam slapen doe,
Blide, wel, ende in goeder hoghen,
Soe es die vrouwe besiden ghetoghen,
680[regelnummer]
Alse die haer belghet sere,
Maer in sinen aerm nam se de here
Ende cusse se vriendelike.
Doen seide die hertoghe rike:
‘Ligt met peinse ende laet varen;
685[regelnummer]
Want valsche man en leeft, te waren,
Op ertrike, dan ghi sijt een,
Ende sotter wijf en levet gheen
In die werelt dan ic been ene.
Men soude vroeder van enen stene
690[regelnummer]
Sniden ofte houwen dan ic si,
Want wat dinc ghi segt mi
Dat ghelovic alte male
Ende u ghelaet en uwe tale,
Dat doet die minne die ic t' uwaert draghe.
695[regelnummer]
Ghi segt mi meneghe loese saghe,
Ende doet verstaen dat ghi mi mint,
Ende ic ben ooc soe kint,
Dat ic u gheloeve wale
Van dat ghi mi segt te male,
700[regelnummer]
Maer dat dit al loghene si,
| |
[pagina 68]
| |
Dat hebdi ghetoent mi
Om een clein sake maer,
Daer ic u heden vraghde naer;
Hets waer in wilder weten niet,
705[regelnummer]
Dat ghi dus groten valscheit pliet,
Dat ghi mi sout helen saken
Die ghi wijst ofte eneghe spraken,
Dat deert mi en segt wale
Dat ghi dese werelt alte male
710[regelnummer]
Niet soe lief en hadt als ghi mi daet;
Nu sie ic wel dat ghi mi versmaet
Ende ghi wet doch, lieve here,
Dat ic u minne herde sere,
Ende ic u niet ghehelen en can,
715[regelnummer]
Het es recht ghi sijt mijn man;
Waer 't mi goet ofte quaet,
Ic soude u segghen minen raet,
Maer nu seggic u dat ghi
Wel cont helen jeghen mi,
720[regelnummer]
Het deert oec miere herten sere
Dat seggic u, wel lieve here.’
Mettien heeft se een suchten begonnen,
Entie weenen, dat haer ronnen
Over d'anschijn die tranen.
725[regelnummer]
Die hertoghe die dit sach ane
Het deerdem sere, te waren,
Ende seide: ‘Goede vrouwe laet varen,
In mochte die tranen niet ghedoeghen,
Die ghi laet wt uwen oeghen,
730[regelnummer]
Noch de grote serechede,
Maer wet wel voer waerhede,
Dat de sake die ic weet
U te vertellen niet en steet,
Ende niemen sone weet die,
735[regelnummer]
Ende soe waer 't dan dorpernie,
Dat ic se u liete verstaen.’
Die vrouwe antwerde saen:
‘Here, soe en segghes mi niet;
Maer mi doet int therte verdriet,
740[regelnummer]
Dat ghi mi niet en gheloevet soe vele,
Noch in ernste noch in spele,
Alse t' ontecken enen raet,
Ghi hout mi seker over quaet,
Ic waende heimelicker met u
745[regelnummer]
Hebben gheweest dan ic ben nu.
Ghi haet mi dats goet te siene,
Mi steet des raeds wel t' onsiene.’
Mettien weene se vele meer.
Den hertoghe dien 't herte seer
750[regelnummer]
Hadde om sijns wijfs rouwe,
Antworde: ‘ Te waren, vrouwe,
Ic gheloeve u herde wale
Dat ghi emmer die tale
Sout helen die ic u seide,
755[regelnummer]
Ende dat ic u die heimelijcheide,
Die ic hebbe in minen sin,
U niet sculdich te helen en bin,
Op dat sal ic 't u doen verstaen,
Maer dat wet, al sonder waen,
760[regelnummer]
Bi miere trouwen; es der sake,
Dat icker af hore eneghe sprake,
Ghi sterft er omme wetet wale.’
Die vrouwe die hoorde die tale,
Sprac: ‘Dit gheloevic, want ghi wet wel,
765[regelnummer]
Dat ic en ben scalc no fel,
Soe dat ic enech dinc, bi gode,
Jeghen u soude segghen noede.’
Die hertoghe haer gheloefde,
Daer hi sent sere om droefde,
770[regelnummer]
Ende begonste haer te vertellen al
Van siere nichten groot ende smal,
Die borchgravinne van Vergi,
Ende hoe die ridder ende hi
Waren 's avons in den bogaert,
775[regelnummer]
Ende hoe hi ginc besiden waert,
Ende hoe dat hondeken quam,
Daer 't den ridder staende vernam,
Ende dat ghevaren alte male
Verteldi hare herde wale,
780[regelnummer]
Ende hiet haer dat sijt helen soude
Ofte si haer lijf behouden woude,
Want hijt haer op die doot ohiet
Op dat sijt vorder seide niet.
Den hertoghe gheloofde sijt.
785[regelnummer]
Maer wet dat se groter nijt
Hadde in haer herte binnen,
Dat die ridder nedere minnen
Soude, ende haer ontseide,
Dochte haer grote versmaetheide,
790[regelnummer]
Dat hi haer hadde ghedaen.
| |
[pagina 69]
| |
Si peinsde in haer herte saen,
Ja, om die vrouwe van Vergi
Soe heeft hi versmaet mi;
Maer op dat ic den sinxen dach
795[regelnummer]
Met ghesonden leven mach,
Ic sal haer ene lesse lesen,
Si salder af bescaemt wesen.
Dit peinsde se in haren sinne,
Maer wael haelt die hertoginne.
800[regelnummer]
Te sinxenen dat daer quam bi,
Soude houden hof die hertoge vri,
Ende ontboet al te hande,
Al die vrouwen van den lande,
Entie joncfrouwen mede,
805[regelnummer]
Want het was altoes sijn sede.
D'ierste was die borchgravinne
Die ten ridder droech minne.
Si quam te hove blidelike,
Want si was scoene ende rike.
810[regelnummer]
Maer doen die borchgravinne quam,
En se de hertoghinne vernam
Soe ontstac si als een vier,
Want haer oghen sien se hier
Dien si haet alder meest,
815[regelnummer]
Nochtan heeft si se meest ghefeest,
Ende ghetoent scoen ghelaet
Dan enegher vrouwen die daer staet,
Maer grote pine doet haer verdrach,
Dat se haer niet segghen en mach
820[regelnummer]
Dat si wel sere begheert
T' onteckene te haer weert.
Doen die feeste leden was,
Na den eten, gheloevet mi das,
Soe heeft die hertoginne vernomen
825[regelnummer]
Die vrouwen die daer waren comen,
Ende leide se in haer camer binnen,
Om dat si daer souden beghinnen
Dansen, reien vriendelike;
Daer was meneghe vrouwe rike,
830[regelnummer]
Scoene, behaghel ende valiant.
Die hertoghinne die doe vant
Hare stade ende haren tijt,
Moeste oppenbaren haren nijt,
Dies si hadde in 't herte vele,
835[regelnummer]
Ende seide ofte ware in spele:
‘Vrouwe borchgravinne, sijt blide,
Want ghi mint nu ten tide
Een scoen lief ende feitijs
Ende hebdt enen fraien amijs.’
840[regelnummer]
Die vrouwe antworde spellike:
‘Dat wet wel, vrouwe rike,
Dat ic niet minne niemen en an,
Dan minen here minen man,
Dien God gheve blisscap ende ere,
845[regelnummer]
Want ic en minne niement mere.’ -
‘Neen, vrouwe, dese tale
Es gheloeflijc wale,
Want ghi hebt gheleert soe wel
U ambacht, al sonder spel,
850[regelnummer]
An dat clein hondekijn
Dat wel can dat ambacht sijn’
Die vrouwen hoorden 't alle wale,
Die daer waren in die sale.
Maer niet en wisten se wat droech,
855[regelnummer]
Om dat die borchgravinneGa naar voetnoot(*) loech.
Maer die scoene borchgravinne
Wert bedrueft in haren sinne,
Si wert altemale ontdaen,
Ende ginc in ene waerderebbe saen,
860[regelnummer]
Daer in lach ene sieke joncfrouwe.
Op een bedde viel die vrouwe
Droevende ende clagende sere,
Ende seide: ‘Ay god! lieve here,
Ontferme u mijns doer uwe godheit,
865[regelnummer]
Wat eest dat mijn vrouwe seit,
Die vermaende van den honden mijn.
Here god! wanen mach haer comen sijn?
Van iement dan dat hijt heeft,
Dien ic minne vore al dat leeft,
870[regelnummer]
Hare gheseit ende verraden mi.
Nochtan en dedijs niet, en si
Dat hi se mint vele meer
Dan mi, dat mi 't herte seer
Doet, nu hebbic wel bekint,
875[regelnummer]
Dat hi mi niet en mint,
Alse hi mijns gheloefte af gaet.
Ay suete god! want mi soe staet,
Dat icken minne vore al die leven,
| |
[pagina 70]
| |
Ende hoe mach hi mi begheven,
880[regelnummer]
Ende een ander vore mi geet,
Dat soe meeret mi mijn leet,
Hi es die gone die oit was
Mijn deduut ende mijn solas.
Ay! lieve vrient, hoe es dit comen,
885[regelnummer]
Dat ghi mi al sijt ghenomen,
Ende die valscheit ghedaen mi?
Te waren, lief, ic waende dat ghi
Mi ghetrouwer gheweest hadt vele,
Beide in ernste ende in spele,
890[regelnummer]
Dan Triestram Isauden was;
Want god kint die waerheit das,
Dat ic u minde vele mere
Dan Isaude Triestram dede eere;
Ja, seerdere mindic u mede
895[regelnummer]
Dan ic mijns zelfs lichame dede,
Ende ghi hebdt mi nu verraden,
Dat sal mi mijn leven scaden,
Waerlijc ghi daet sonde,
Want ic sal, op dese stonde,
900[regelnummer]
Becoren hier die bitter doot;
Ay! lieve lief, twi makedi bloet
Onsen raet, dat wondert mi.
Ic betroudu meer dan ghi
Mi hier trouwe hebdt ghetoent;
905[regelnummer]
Ic ben verraden ende ghehoent,
Want waer god comen sekerlike
Selve ute hemelrike,
Ende hadde mi ghelooft sijn vroude,
Ende ic u daer mede soude
910[regelnummer]
Verliesen, ic hadt weder seit;
Ghi waert mijn joie ende mijn blijdtheyt.
Soe groten rouwe hevet 't herte mijn,
Om dat ic van u waende sijn
Ghemint herde ghetrouwelike,
915[regelnummer]
Dat ghi mi dic valschelike
Daet verstaen met menegen worde,
Die ic u selven spreken hoerde.
Ay! lieve vrient, in waende niet,
Dat ghi mi soudt laten iet,
920[regelnummer]
En vertellen onse minne
Si hertoghinne ofte coninghinne;
Waer di lief vore mi doot bleven,
Ene ure en haddic niet willen leven,
Dat wet, suete lief, voer waer,
925[regelnummer]
Ic hadde liever te sterven daer,
Ende sijn gheleit neven u side.
Sone maghic nemmermeer soe blide
Sijn, als ic daer af soude wesen;
Ay! minne, eest recht van desen,
930[regelnummer]
Dat men 't vertelt ende oppenbaert
Ons begherte ende onse vaert,
Ghelijc dat nu es ghedaen.
Hets waer hi woude mi af gaen,
Want ic seidem al oppenbare
935[regelnummer]
Alse ons minne worde mare,
Dat ic 't emmer besterven soude.
Nu es ghedaen mine vroude.
Sent ic scheiden moet van heme,
Soe biddic gode dat hi neme
940[regelnummer]
Hastelike mijn leven,
Ende sijn ghenade mi wil gheven,
Ende bidde gode ontfermelike
Dat hij 't den gonen ewelike
Vergheven, die mi heeft verraden,
945[regelnummer]
Ende sta hem ewelijc in staden,
Ende gheve hem ere ende prijs,
Ende vergheve hem in alder wijs
Mijn doot al heeft hi mi onwaert,
Mijn herte altoes siere eren gaert,
950[regelnummer]
Ende al heeft hi dit gheseit,
Van hem comt mi selc soetecheit,
Dat mi te sterven en es gheen pine.’
Haer arme nam die vrouwe fine,
Ende hevet haer selven bevaen,
955[regelnummer]
Om haer borste ende seide saen:
‘Lief, ic bevele u onsen here,
Suchtende met groten sere,
Hier met dwanc se haer arme toe,
Dat haer 't herte scoerde doe,
960[regelnummer]
Ende bleef doot liggende daer
Op dat bedde, dats waer.
Haren vrient ende amijs,
Die scoene was ende faitijs,
En wiste niet van deser dinc.
965[regelnummer]
In die camere dat hi ginc,
Daer die dans was ende die feeste,
Maer en was hem niet dat meeste,
Hem en behaghes twint niet,
| |
[pagina 71]
| |
Want hiere sijn lief niet en siet
970[regelnummer]
Dat hem wonderde sere,
Ten hertoghe seide hi: ‘Here
Deeus! here, ende waer bi
Eest dat u nichte niet hier en si,
Sine hevet niet hier ghewesen.’
975[regelnummer]
Die hertoghe sach al omme met desen,
Toten ridder seide hi mettien:
‘Gaet in ghene waerderebbe sien,
Want icker en siere hier niet,
Ofte si daer mach wesen iet.’
980[regelnummer]
Te hare liepi haestelike,
Ende helse se vriendelike,
Ende custe an haren mont,
Die ende te meneger stont.
Cout vant hi den mont ende bleec,
985[regelnummer]
Dat si haer selven niet en gheleec,
Hi sach wel dat se was doot.
Doen riep hi met rouwen groet:
‘O Vriendinne, dien ic minde sere,
Nu helpt god wel lieve here,
990[regelnummer]
Si es doot wat sal ic angaen.’
Die maget die stont op saen
Die daer siec lach, doen si hoorde
Ende verstont des ridders worde,
Si seide: ‘Here, het mach wel wesen,
995[regelnummer]
Want men noit hoerde lesen,
Van meerren rouwe dan si
Heeft ghemaect die vrouwe vri,
Om die doot heeft si ghebeden,
Sent si hier quam met droefheden,
1000[regelnummer]
Om dies die hertoginne seide,
Van harer minnen die waerheide,
Dat haer was herde leet,
Want in die camere si haer verweet
Van een hondeken cleene,
1005[regelnummer]
In desen rouwe, in desen weene,
Heeft si gheweest een wile groet,
Ende bat dic om die doot.
Mi dunct si heeft se becort.’
Alse die ridder verstont die woort,
1010[regelnummer]
Dat hi heeft dood die vrouwe hoghe,
Om dwoort dat hi den hertoghe,
Dat hijt hem al liet verstaen,
Doen wert hi met rouwen bevaen,
Dat hi beefde met allen leden,
1015[regelnummer]
Ende viel in onverduldecheden,
Ende seide: ‘Lacen! lieve amie,
Dat u mijn oghen saghen nie,
Ghi waert scoene ende wel gheraect mede,
U doghet ende u hoveschede
1020[regelnummer]
Die es al te male nu leden
In wel groter jammerheden.
Ic ben verradere ende onghetrouwe,
Ic hebbe u doot, wel lieve vrouwe,
Het ware recht dat ware ghekeert
1025[regelnummer]
Dese mort te mi weert,
Die ghedaen hevet dit verraet,
Ende dese grote overdaet.
Ay mi, ghine mesdaet mi niet,
Al hebdire omme dit verdriet.
1030[regelnummer]
Maer u trouwe es soe groet,
Dat ghi sijt van rouwen doot.
Nu eest recht dat ic wreke,
Over mi selven haesteleke
Die dese verradenesse dede.’
1035[regelnummer]
An ene want hinc daer ter stede
Een scaerp sweert dat daer hinc,
Dat trac hi ute ende ginc
Weder daer die vrouwe lach,
Die hi droefelijc ane sach.
1040[regelnummer]
Daer hi hare dus stont bi,
Met weenenden oghen seide hi:
‘Ay! gheraecte vrouwe fijn,
Nu willic u goet rechter sijn
Van miere groter valscheden,
1045[regelnummer]
Ende d'ontrouwe die ic u dede.’
't Sweert nam hi in die hant,
Dat hi haelde ane die want,
Ende staec 't hem int therte vore,
Dat het banderGa naar voetnoot(*) side quam dore,
1050[regelnummer]
Ende viel neder op haere doot.
Dit sach die maghet, in anxte groot
Wert si ende sere vervaert,
Ende liep ten hertoghe waert,
Ende deedt hem alsoe verstaen,
1055[regelnummer]
Als 't in die camere was vergaen,
Ende hoe steerf die vrouwe fijn,
| |
[pagina 72]
| |
Om dat haer vanden hondekijn
Verweet mijn die hertoginne,
Vore die andere diere waren inne.
1060[regelnummer]
Als 't die hertoghe hevet verstaen,
Wert hi met rouwen sere bevaen,
Entie joncfrouwen al te male,
Ende hi ginc uter sale;
In die waerderebbe es hi comen,
1065[regelnummer]
Ende heeft die ghelieve vernomen
Doot ligghende alle beide.
Een twint hi doe niet en seide,
Al waest dat hem sere deert.
Hi toech uten ridder 't sweert,
1070[regelnummer]
Sere verbolghen ende ontdaen,
Ende es in die camere ghegaen
Daer dans was ende feeste groet.
't Sweert soe droech hi al bloet,
Ende es in die dans comen,
1075[regelnummer]
Daer hi sijn wijf hevet vernomen,
Ende sloech haer 't sweert op 't hoot boven
Dat haer die hersene cloven,
Ghelijc hi haer gheloofde wale
Doen hijt haer seide te male.
1080[regelnummer]
Die vrouwe viel neder doot.
Daer wert droefheit herde groot
Van hem allen, te waren,
Die daer ter feesten comen waren.
Die hertoghe seide saen
1085[regelnummer]
Vore hem allen die 't wouden verstaen,
Alle die sake van worde te worde,
Daer 't menech mensche toe hoerde,
Die 't alte rouwelijc claghen;
Als si die ghelieve saghen
1090[regelnummer]
Alsoe beide ligghen doot,
Was daer rouwe herde groet,
Dat hof sciet met rouwen daer.
Die hertoghe dede daer naer
Die like graven sonder letten mee,
1095[regelnummer]
Onder enen saerc leide hi die twee,
Die soe ghelieve waren.
Dandere leidi oppenbaren
Eerlijc t' eere ander stat.
Entie hertoghe om dat
1100[regelnummer]
Hadde den rouwe soe groet,
Dat se om sinen wille doot
Waren, heefti 't cruce ontfaen,
Ende voer over zee saen;
Daer hi te hant wert tempelier,
1105[regelnummer]
Ende liet al sijn heerscap hier,
Daer leidde hi een heilich leven,
Ende hevet dese werelt begheven.
Wie dat draghet der minnen doegen,
Trecke dit exempel vore oghen,
1110[regelnummer]
Ende hele die minne al te male,
Jeghen die liede soe doedi wale,
Sonder jeghen sine vriendinne.
Soe blivet verholen sine minne,
Want der verraders es soe vele,
1115[regelnummer]
Die gherne benemen der minnen spele.
Dies moet se god vermalendien,
Ende algader hare paertien.
Segt alle: Amen, hets wel ghedaen.
Dese rime, wet sonder waen,
1120[regelnummer]
Was gheendt sonder saghe,
In mey ·XXIIII· daghe,
Doen men screef ons heren jaer
M ·CCC· wet wel voer waer,
Ende ·XV· daer toe mede.
1125[regelnummer]
Nu sende ons god sinen vrede,
Des onne ons die hemelsche vader,
Amen segget alle gader.
|
|