Ben ik eigenlijk wel links genoeg?

Deugen

Van sommige dingen hoef je volgens mij geen verstand te hebben om toch met grote zekerheid te kunnen volhouden dat ze op flauwekul berusten.

Het systeem van de rassenscheiding, om eens iets te noemen, slaat nergens op. Nou kan ik wel naar Zuid-Afrika reizen om daar met eigen ogen waar te nemen dat de negers zich heel gelukkig voelen in een aparte autobus, of ik kan een boek lezen waarin wordt uitgelegd dat god het allemaal zo bedoeld heeft - ik zal het sterker maken: ik kan het zelf buitengewoon vervelend vinden als mijn dochter met zo'n bruine wil trouwen, maar dan nog weet ik zeker dat het systeem niet deugt, dat Zuid-Afrika niet deugt, dat dat boek niet deugt en dat ik, in tegenstelling tot wat ik altijd had gedacht, ook zelf niet deug.

Zo ben ik er van overtuigd dat sensitivity training boerenbedrog is. Eigenlijk weet ik daar óók geen bal van af - 't schijnt iets te zijn met 'n groep mensen die voor een betrekkelijk korte spanne tijds

[p. 51]

worden opgesloten in een soort vormingscentrum en die mekaar daar na drie of vier etmalen beginnen uit te schelden onder de deskundige leiding van een agoog. Wat een agoog is heb ik evenmin ooit precies begrepen, maar in zulke gevallen heb je altijd nog iets aan je Grieks: een demagoog (van demos, volk en agere, mennen) is een volksmenner, dus een agoog moet iemand zijn die wel wil mennen, maar er niet aan toe komt, omdat er geen volk voor is. Sensitivity training, dat voel ik op m'n klomp, is flauwekul.

Het heeft op zichzelf natuurlijk niks te maken met wat ik hierboven zei over negers en zo maar ik vind het eigenlijk een des te memorabeler geval van bedrog omdat het in de reuk staat van iets heel moderns en progressiefs. Rassenhaat is wel veel erger en schadelijker, maar daar wordt tenminste ook iets tegen gedaan: er zijn mensen die met eigen ogen hebben waargenomen dat negers niet gelukkig zijn in aparte autobussen, er zijn boeken waarin wordt uitgelegd dat god iets heel anders had bedoeld, en zelfs ik ben bereid om me na twee keer slikken bij dat huwelijk van mijn dochter neer te leggen. Rassenscheiding is iets wat onze onterechte voorouders hebben uitgevonden - een uitstervende ziekte.

Sensitivity training evenwel heeft de ‘styling’ van deze tijd - de mensen die er over horen hebben iets van het zal wel dynamisch en links zijn, dus ik kijk wel uit om me er tegen te verzetten. Yoga, dramatische expressie en met een kralenketting om de hals de benen onder de kont vouwen en sterk aan Boeddha denken, hebben hetzelfde: je kunt er thuis om gniffelen, maar buiten de deur moet je roepen dat het prachtig is en tot een bevredigender samenleving zal leiden.

Linke dingen, vind ik altijd.

Wie schetst dan ook mijn voldoening toen ik laatst ergens las dat er nu eindelijk ook stemmen opgaan tegen het Zuid-Afrika van die volkshuizenfolklore waarin mensen zogenaamd ‘geheel zichzelf’ worden. Sensitivity training, daar kwam de kritiek ongeveer op neer, is er alleen maar om managers hard te maken voor een toekomst waarin ze met succes de baas kunnen spelen: het is meer een kazerne voor onderofficieren van Philips en de Akzo.

Bravo! De ontmaskering is tenminste begonnen, en wat vooral zo goed is: ze is vroeg begonnen. Ik bedoel: als je zulke verschijnselen niet in de kiem kan smoren kun je het wel vergeten - dan zijn er

[p. 52]

later eeuwen nodig om de maatschappij er weer van af te turnen, hele diep-ongelukkige generaties zitten met de brokken en ter genezing van de zieke samenleving moet er dan weer een nieuw systeem komen dat zeer vermoedelijk ook niet helemaal in orde is. Kortom - ik zie de brieven van vormingscentra, agogen, trainers, yoga-beoefenaren, rollenspelers, Proloog-addicts en boeddhisten met belangstelling tegemoet, maar weet nu al dat ze me niet van mijn stuk zullen brengen.