Diefstal in de vliegtuigfabriek

[p. 14]

Hoofdstuk II

De telefonist van het Hollandsche generaalconsulaat te New York neemt stenografisch een kort bericht op, dat hem uit Brooklyn getelefoneerd wordt. Dan legt hij den hoorn neer en schrijft met rood potlood in den linker bovenhoek van het formulier ‘Hoofdbureau van politie, Brooklyn.’ Hij laat een bode komen, die het bericht in ontvangst neemt, om het door te geven.

Even later rinkelt de huistelefoon in de werkkamer van den consul-generaal.

‘Hallo?’

‘De politie heeft zooeven opgebeld. Het gaat over een vrouw, volgens haar opgave Hollandsche, gisteren bewusteloos van het tentoonstellingsterrein binnengebracht, zware vergiftiging te boven gekomen, zonder legitimatiepapieren, roept onze hulp in... Wat moet er gebeuren?’

‘Is Middelburg aanwezig? ... Goed. Wilt U hem bij mij sturen?’

‘Vanavond nog?’

‘Ja, nu dadelijk,’ beslist de consul-generaal en legt den hoorn neer.

[p. 15]

Een half uur later stopt een kleine twoseater voor den ingang van het gevangenis hospitaal in Washington Park.

Een jongeman springt uit den wagen, belt aan, toont zijn papieren en wordt onmiddellijk binnengelaten.

Hij begeeft zich naar de werkkamer van den dienstdoenden dokter.

Hier ontvangt hij de eerste inlichtingen. Daarna volgt hij den dokter door een labyrint van gangen, die door getraliede deuren van elkaar gescheiden zijn.

Eindelijk hebben zij het doel van hun wandeling bereikt.

No. 4325 zit aangekleed naast haar bed en is blijkbaar in gedachten verdiept.

Zij is nog tamelijk zwak, maar vrij van koorts.

Mijnheer Middelburg van het Hollandsche generaal-consulaat is zijn kwade stemming over deze extra opdracht in den laten avond kwijt, zoodra hij de dame, die hun hulp heeft ingeroepen, in het oog krijgt.

Inderdaad.

Deze Hollandsche ziet er aardig uit.

Groot, slank, jong en met een knap, door de zon verbrand gezicht.

Mijnheer Middelburg is dadelijk van haar onschuld overtuigd en reikt haar de hand.

Hij houdt deze iets langer vast, dan strict genomen noodig.

Bij deze eerste begroeting valt hem echter op, dat zijn beschermelinge haar moedertaal wel vlot,

[p. 16]

maar met een afgrijselijk accent spreekt, maar hij is niet van plan, zich daarin te verdiepen.

Dat zijn trouwens zijn zaken niet.

Hij haalt een vulpen en papier te voorschijn en merkt verontschuldigend op:

‘Allereerst moet ik U verzoeken, mij Uw naam enzoovoorts op te geven.’

No. 4325 trekt de mooie wenkbrauwen op.

‘Maar, mijnheer’, zegt zij verbaasd, ‘al die opgaven heeft U daar toch reeds.’

‘Ja, ja, natuurlijk, maar desondanks... niet waar. U begrijpt...’ zegt Middelburg een beetje onsamenhangend.

No. 4325 begrijpt er echter geen jota van en haar beschermer vervolgt, ofschoon het niet erg duidelijk is, wat hij er mee bedoelt.

‘Ten slotte zijn wij geheel iets anders dan de politie, niet waar?’

De jongeman neemt plaats, kucht een paar maal en begint dan:

‘Uw naam als 't blieft.’

‘Reichenbach.’

‘Dank U. En de voornaam?’

‘Iala.’

‘Wat zegt U?’

‘I-a-l-a’ antwoordt zij langgerekt.’

‘Aha... Iala... hm... een grappige naam, vindt U niet?’

‘Waarom grappig?’

‘Och... zoo maar...’

No. 4325 zwijgt en Middelburg gaat verder.

‘Waar en wanneer bent U geboren?’

[p. 17]

‘10 October 1918 in Berlijn.’

‘Aha en waar woont U?’

‘In Argentenil.’

‘Waar?’

‘In Argentenil.’

‘O juist.’

Nu komt duidelijk aan het licht, dat mijnheer Middelburg niet alleen geen flauw idee heeft, waar dit nest ergens ligt, maar met zijn breede Brabantsche tongval op geen stukken na in staat is, dezen naam behoorlijk uit te spreken.

Dat is nu wel geen schande, maar bepaald prettig vindt hij het ook niet.

Met een nauwelijks merkbaren glimlach komt no. 4325 of beter gezegd Iala Reichenbach hem echter te hulp en zegt verduidelijkend:

‘Argentenil is een klein stadje in de omgeving van Parijs, mijnheer.’

Dadelijk klaart zijn gezicht op.

‘Maar natuurlijk... hoe kon ik zoo dom zijn... maar ja...’ zegt hij met een stralenden glimlach.

Als hij nu zijn mond had gehouden, zou alles in orde zijn geweest, maar hij vervolgt:

‘Natuurlijk... Parijs... Eifeltoren...’

Een volslagen krankzinnige opmerking. Maar nu hij het merkt, is het al te laat.

De idiote woorden zijn hem ontglipt.

Maar juffrouw Reichenbach bestudeert oplettend haar vingernagels en vertrekt geen spier van haar gezicht.

Intusschen is Middelburg weer een beetje op zijn verhaal gekomen en neemt zich voor dergelijke

[p. 18]

onaangename blunders te vermijden, en ook den beroerden naam van deze stad later uit de politieakten over te schrijven. Daarna leest hij zijn notities nog een keer over en plotseling valt hem iets in.

De naam, die heelemaal niet Hollandsch klinkt, het scherpe buitenlandsche accent, in Berlijn geboren, woonachtig in de omgeving van Parijs en zonder papieren in New York... hm, eigenaardig.

Eén, misschien ook twee van deze op zichzelf niet onmogelijke feiten zouden toeval kunnen zijn, maar dit zijn er niet minder dan vijf!

Het lijkt hem het beste, zich maar meteen zekerheid te verschaffen en hij vraagt een beetje verlegen:

‘U is zeker van Hollandsche ouders?’

‘Neen,’ luidt het verrassende, op vriendelijken toon gegeven antwoord. ‘Mijn vader kwam uit Basel en mijn moeder werd in Edinburgh geboren.’

Mijnheer Middelburg staat paf.

Dus een vrouw, die in Duitschland geboren is en in Frankrijk woont, terwijl haar ouders uit Zwitserland en uit Schotland stammen, zit hier in Amerika en beweert, zonder ook maar het minste te kunnen bewijzen, dat zij van Hollandsche nationaliteit is.

'n Gekke geschiedenis.

Zou de politie toch gelijk hebben?

Het lijkt wel, alsof juffrouw Reichenbach de gedachten van den jongen man heeft geraden, want haar vriendelijke, kalme stem komt hem opnieuw te hulp.

‘Ik ben Hollandsche, omdat ik met een Hollander getrouwd ben,’ licht zij hem in.

Mijnheer Middelburg is over deze gelukkige op-

[p. 19]

lossing danig in zijn schik. Het lag eigenlijk voor de hand, maar hij heeft geen oogenblik aan deze mogelijkheid gedacht.

Hij gaat dus verder:

‘Mag ik het adres van Uw echtgenoot hebben??’

‘Mijn man is overleden.’

‘O pardon’, mompelt Middelburg zacht en vervolgt even later:

‘Bent U hier voor Uw pleizier?’

‘Neen. Ik ben stewardess bij de Holland Amerika Lijn en kwam pas de vorige week op het vlaggenschip......’

‘Op de Nieuw-Amsterdam?’ valt Middelburg haar geestdriftig in de rede.

‘Ja. Als chef-stewardess in de salon van de tweede klas.’

‘Maar dat is prachtig!’ roept Middelburg verheugd.

‘Verbaasd kijkt Iala Reichenbach den jongen man aan en vraagt:

‘Ik zou wel eens willen weten, waarom U dat prachtig vindt? Vindt U het zoo prachtig, dat mijn schip door deze onverklaarbare geschiedenis gisteren zonder mij naar Holland is vertrokken en ik mijn betrekking verlies?’

De beambte van het consulaat springt van zijn stoel op en zegt afwerend:

‘Natuurlijk niet. Maakt U zich over Uw betrekking maar niet bezorgd. Dat maakt onze consul-generaal wel met de Holland Amerika Lijn in orde. De hoofdzaak is, dat U nu kunt bewijzen, wie U bent. Vertelt U mij nu nog even vlug, wat U verder

[p. 20]

van de zaak afweet. Welke vreeselijke dingen U gegeten of gedronken heeft, hoe U op de tentoonstelling bent gekomen, met wie en wanneer, en eventueel nog andere aanknoopingspunten, die ons kunnen helpen, Uw paspoort weer te pakken te krijgen.’

‘Ik kan U tot mijn spijt maar heel weinig vertellen. Ik had eergisteren dienst en kreeg daarom gisteren extra verlof, om de wereldtentoonstelling te bezichtigen. Ik moest echter uiterlijk om twee uur 's middags weer aan boord terug zijn, omdat tegen dien tijd de passagiers op het schip komen. Ik ging dus 's morgens tegen negen uur aan land en...’

‘Wacht U eens even,’ valt Middelburg haar plotseling in de rede. ‘Zou het niet mogelijk zijn, dat U Uw papieren aan boord heeft laten liggen?’

Maar zij schudt het hoofd.

‘Geen sprake van, want zonder mijn papieren kan ik het schip onmogelijk verlaten. De purser zet een tijdstempel op het verlofbriefje en voor de Amerikaansche contrôle bij den aanlegsteiger heb ik paspoort en monsterboekje noodig. Anders laat men mij niet aan land gaan.’

‘O juist. Dank U wel.’

‘Toen ben ik van den Hudson tunnel met een motorboot gevaren, ging te voet over de Suspension Bridge naar City Hall en nam daar een autobus naar de tentoonstelling. Daar kwam ik in een vreeselijke drukte terecht, ging naar het Hollandsche paviljoen, waar het echter eveneens stampvol was. Daar heb ik een Coca-Cola gedronken, die hier trouwens afschuwelijk smaakt en bijna een gulden kost. Verder

[p. 21]

weet ik niets meer, totdat ik in de ziekenzaal wakker werd.’

‘U heeft dus aan een tafeltje gezeten? Of heeft U aan de bar of ergens anders gedronken?’

‘Neen. Ik heb wel degelijk aan een tafeltje gezeten, om een beetje uit te rusten. Maar ik zat daar met heel veel menschen in een ontzettend gedrang.’

‘Kennissen?’

‘Neen, allemaal vreemden.’

‘Weet U zich verder niets meer te herinneren?’ vraagt Middelburg.

‘Neen, heelemaal niets.’

‘Maar U kunt Uw papieren toch in het gedrang verloren hebben? Vindt U ook niet?’

‘Die mogelijkheid is natuurlijk niet uitgesloten, maar lijkt me toch heel onwaarschijnlijk. Ik let altijd heel goed op en heb nog nooit iets verloren.’

Na nog wat heen en weer gepraat belooft Middelburg, dat hij zijn best zal doen, juffrouw Reichenbach zoo spoedig mogelijk uit haar benarde positie te verlossen, en keert dan naar zijn bureau terug.

In de werkkamer van den consul-generaal ziet hij nog licht branden en vraagt door de huistelefoon of hij nog even rapport kan uitbrengen.

Ondanks het late uur luidt het antwoord van den consul-generaal:

‘De zaak is nogal dringend. Ik geloof, dat het beter is, als U dadelijk komt.’

Een kwartier later weet hij precies, wat de jongeman vernomen heeft.

Hij denkt even na en zegt dan:

‘Middelburg, ik moet nu vertrekken, maar tegen

[p. 22]

elf uur kom ik nog even terug. Gaat U naar het gezantschap en laat de radiotelegrafist probeeren, verbinding met de Nieuw-Amsterdam te krijgen. Hij moet van den kapitein of den purser de bevestiging zien te krijgen, dat de verklaringen van Uw beschermelinge juist zijn. Als dat in orde blijkt te zijn, teekent U een voorloopige vergunning en haalt Uw beschermelinge uit dat ongezellige gebouw weg, om haar in een behoorlijk hotel onder te brengen. Bovendien moet U voor voldoende geldmiddelen zorgen, want de boot komt pas over 'n dag of veertien terug. Heeft U alles goed begrepen?’

Na een bevestigend antwoord van Middelburg vertrekt de consul-generaal met een kort: ‘goeden avond.’

Ongeveer een uur later wordt Middelburg telefonisch naar het gezantschapsgebouw geroepen.

Zonder iets te zeggen overhandigt de telegrafist hem een formulier.

Middelburg leest den inhoud en wordt bleek.

Maar het staat er duidelijk zwart op wit:

‘Gezantschap Newyork stop reichenbach aan boord stop papieren in orde begrijpen aanvraag niet stop verzoeken herhaling stop kapitein nieuwamsterdam stop’.

‘Ze heeft dus toch gelogen’ mompelt Middelburg en het spijt hem werkelijk. Dan neemt hij met eenigen tegenzin den hoorn van den haak, om de politie van het feit te verwittigen dat het Nederlandsche generaalconsulaat geen termen aanwezig acht, om no. 4325 assistentie te verleenen.

[p. 23]

Den volgenden morgen wordt Iala Reichenbach naar het bekende deportatiekamp, dat zich op Ellis-Island bevindt, overgebracht.

Zij is daar niet alleen.

Het eiland is propvol.

Maar tusschen het prikkeldraad en de gewapende oppassers door hebben de bewoners van het kamp - grootendeels menschen zonder vaderland - een aardig uitzicht:

Van het naburige Bedloe's eiland verheft zich het geweldige, negentig meter hooge monument van de vrijheid in den stralenden hemel...