Verhandelinge van de opvoedinge en ziekten der kinderen

[p. 336]

Inhoud des Tweeden Deels.

I. Hooft-stuk. Van d'Oorsaken der Kinder-Ziekten, in't algemeen, zoo Innerlijke als uiterlijke.

HOe alles dat geschapen is, ons bestryd. pag. 35. De verdikte vogten zijn oorzaak van veele Ziekten. 36. Ons lichaam bestaat uit pypen. 37. Hoe die verstopt geraken. De verdikkinge komt uit koude of zuur. Hoe de verdikkinge uit koude toegaat. 38. 39. Als ook uit zuur. 40. 41. 42. Uiterlijke oorsaaken, als koude. 43. Suiker, Wijn, vergoort Zog. 44. Koude drank. 45. Te harde Spijs. Suigen van vertoornde en licht verschrikkende Moeders: en die veel in koud water komen. 56. Onachtsaamheid van havening. 't Veel kak-stoel zitten. 47.

II. Hooft-stuk. Van de moeyelijkheden ontrent het Tandkrijgen der Kinderen.

VEel toevallen komen uit het Tandkrygen. 48. Tanden zijn eerst krakebeenig. Werden

[p. 337]

zelden met Tanden geboren. D'een krygt eerder tanden als d'ander. 49. De voor-tanden komen eerst. Voor het doorbreken jeuken zy, dan beginnen ze te steken. 50. Hoe verscheide Toevallen konnen komen. Verwisselinge van Tanden, geschied zonder pijn. 51. Teikenen dat'er tandjes komen. 't Gevaar bestaat in de Toevallen. Hoe'er Stuipen uit spruiten. 52. Als ook Braken, Buik-loop, Roo-loop. Se moeten op een stuk Krystal byten: Hoeze op eenig Medicament konnen babbelen om Pyn te stillen. 53. 54. Door Vlymen. Middelen. 55. 56.

III. Hooft-stuk. Van de Tong-riem oft Span-ader.

WAt Tongriem is. 56. Waarom ze geen L. of R. konnen spreken. Oorsaak. Genesinge. 57. Tijd wanneer het moet geschieden. 58.

IV. Hooft-stuk. Van het Hikken en Nokken der Kinderen.

MOeyelijkheid van't Hikken. 58. Oorsaak. Middelen, 59. Strykinge. Hik onder het huilen, hoeze geschied. 60.

V. Hooft-stuk. Van het Braken en Walgen der Kinderen.

OOrsaak van het braken. 61. 62. Spyers zijn Dyers 63. Braken wel geronne melk, waar van d'Oorsaak een zuur is. Genesinge. 64. Wat

[p. 338]

leven de Suigster t'onderhouden heeft. Middelen voor de Kinderen. 65. 66. 67.

VI. Hooft-stuk. Van de Buik-pijn der Kinderen.

BUik-pijn is een soort van kolyk. De afgang is groen en gekartelt en zuur ruikende. Oorsaak. 68. Te weinig gal en te veel zuur. De darm-kliertjes syperen geduirig een vogt in de darmen. 69. Hoedanig dat is. Hoe het kan verzuuren. Uit wat figuuren het zuur bestaat. En hoe het pijn maakt. 70. 71. Plaats der pijnen. Trekkinge maaken dat de pyn geen een plaats houd. Uiterlijke Oorsaken. 72. Zijn suur. Ongesonde melk, koude der moeders. 73. Middelen. 74. Wat de suigster moet doen. Mengsel. Middelen voor't Kind. 75. Experiment. Kragt van zout water en van de Spir. salis vol. Oleosi. 76. Mengsels. Smeringe. Hoese werken. 77. Kragt der Raap-olie. Warme doeken. 78. Klysteren. Pyn-stillende dingen. 79. Middelen die men na de pyn gebruikt. 80.

VII. Hooft-stuk. Van de Winden der Kinderen.

WInden blasen de Buik op; Verscheelt van de Buik-pyn in graden. D'oorsaak is slym. 81. Uiterlyke oorzaken. Koude, Suiker. 82. Waar in de Genesinge bestaat. Buik-zuiveringe. Vlugge dingen. 83. Mengsels. 84. Gebruik van

[p. 339]

het Sal volatile Oleosum. Warme doeken. Strykinge. 85. Klysteeren. 86.

VIII. Hooft-stuk. Van de Wormen die somwijls Ryf-koeken genoemt werden.

ROnde Wormen. Maayen. 86. Sitten zomwijls in klonten. Hoe de wormen voort komen. 87. 88. 89. 90. Uiterlyke oorzaaken en teekenen. 91. 92. Suur en slym is de oorsaak. 93. Aarsmaeyen. 94. Lange en breede Wormen. Genesinge. 95. Middelen. 96. Quik neemt het zuur weg. Bittere dingen verdryven de wormen. 97. Wormkruidskracht. 98. Des zelfs bereidinge. 99. Worm-koekjes. 100. 101. Verscheide middelen. 102. 103. 104. Staal-middelen. 105. 106. 107.

IX. Hooft-stuk. Van de dikke Buiken en Verstoppingen in het Darm-scheil.

SUur schift de melk. 108. De kaasachtige deeltjes blyven in de klieren van het scheil sitten. Uiterlyke oorsaken. 109. Quelbalgen. Verstoppingen in verscheide deelen. 110. Genesinge. Purgeren. 111. Braken. 112. Staal-middelen. 113. Der zelver werkinge. 114. Pap, Pleister. 115.

[p. 340]

X. Hooft-stuk. Van de Buik loop der Kinderen Diarrhaea en Dysenteria genoemt.

DE Loop komt van een zuur: Als de Kinderen tanden krygen, zynse dese Quaal zeer onderworpen. 117. Waarom den afgang groen is. 118. Schade der Ooft-vruchten. Genees-middelen. 119. Of Astringentia goed zijn. Wanneer men Rhabarber en Acidum Concentrantia mag gebruiken. 121. Middelen. 122. tot 128.

XI. Hooft-stuk. Van de Hardlyvigheid wanneer de kinderen te weinig afgang hebben.

VErscheide oorsaken der Hardlyvigheid. 128. 't Zy door te weinig Gal, verlamminge der darmveseltjes, Mespel-eten, bevreestheid, &c. 129. Uitkomst. Aanmerkinge. 130. Genesinge door Purgeer-middelen. 131. Klysteeren. 133. en slym verdryvende dingen.

XII. Hooft-stuk. Van het bedde pissen en kakken, en datse haar Kak en Pis zonder weten laten afloopen.

WArom de Kinderen sig bevuilen. Exempel van een Professor, die altyd Nimirum onder zijn spreken had. 135. Redenen. Genesinge. Hoe de deelen door Breuk-banden konnen verlammen. 137. 138.

[p. 341]

XIII. Hooft-stuk. Van het opstoppen der Pis in de kinderen, en des zelfs moeyelyk water maaken.

OOrsaken van opgestopte Pis, zijn Steen Graveel, Slym, Trekkingen, Ooft, &c. 139 Ophouden van Water. 140. Exempel. 141 Genesinge. 142.

XIV. Hooft-stuk. Van't gedurig waken en 'snachts optrekken der kinderen.

ONgeboren Kinderen schynen geduirig te slapen. 143. Oorsaken zijn het zuur, Schrikken, Tand-krygen. 144. Winden, Zuur. 145. Remedien. 146. 147.

XV. Hooft-stuk. Van het Schrikken der kinderen onder't slapen.

OP wat wys wy waken. 147. en slapen. Ontsteltenisse der Vezeltjes. Oorsaken. 148. Zijn Verschrikkingen, het Leggen op haar rug. 149. Innerlijke oorsaken. Ziekten. 150. Daar konnen Stuipen uit komen. Genesinge. 151. Gevaar. 152.

XVI. Hooft-stuk. Van de Stuipen, anders Terminen oft Epilepsia Puerorum genoemt, als ook van de Vallende ziekte der kinderen.

IS gevaarlijk, Stuipen zijn Trekkingen. 153. Zyn driederlei. 154. Hoe die Trekkinge

[p. 342]

gemaakt werd. 155. 156. 157. De Moeders zijn daar dikwijls groote oorzaak toe, door het zuur en koude. Hoe men oud kan werden. 158. Suur maakt goore Gyl. De tanden zijn ook oorzaak van Stuipen. 159. Reden. 160. Alle ziekten komen uit verdikt bloed. Epilepsie is een Eclipsis der geesten. 161. 't Verstand neemt dikwyls af door de Stuipen. 162. De Stuipen gaan wel over als de mannelyke of vrouwelyke jaaren komen. 163. Reden. 164. Genesinge waar die in bestaat. 165. Moet het zuur en slym uitdryven. 165. Middelen. 166. Of Peoni-wortel in de Stuipen eenig nut bybrengt. 166. Of geërft goud goed is. 167. Viscus Quercinus is van geen zonderlinge Krachten in de Stuipen. 168. Middelen. 170. Of Tinctura Lunae goed is. Setons en Fontenellens quaad. 171. Cauterien. Vlug zout. 172.

XVII. Hooft-stuk. Van de Verkoudheid, en het kugchen en hoesten der kinderen.

KUg en Hoest zijn trekkingen, door Koude, Stremminge der vogten. 173. Voorsegginge. Middelen. 175. Of Suiker in deze ziekte goed is. 179. Levenswet. 180.

XVIII. Hooft-stuk. Van de Geluwe oft Geelsugt der kinderen, Icterus Puerorum genoemt.

BEnaminge. Of de Geelzugt een Galziekte is. Suur is de oorsaak. 181. Hoe de huid zo

[p. 343]

geel werd, en of die geelheid gal is. 182. 183. Slym-makende dingen zyn quaad. Neusbloeden is quaad. 184. D'Anatomie vertoont een Verstoptheid in de Lever en Gal-pypen. Men moet de Gal vermeerderen. Middelen. 185. Warmte is dienstig. 187.

XIX. Hooft-stuk. Van het Neus-bloeden Haemorrhagia Narium gesegt.

HOe het Neusbloeden veroorsaakt werd, als ook de Neus-jeukinge. Gevaar. Genesinge. Middelen. 189. Of een Adersteek, Koud water in de nek te gieten en verschrikken goed is. 192. Kragten van het Pulvis Sympatheticus en andere superstitien. 193.

XX. Hooft-stuk. Van de Koorsen der Kinderen.

WAt Koorsen zijn. 194. Des zelfs Oorsaaken. 195. Genesinge. Middelen. 196. Krachten der Campher. Pleisters op de Polzen. 197. Middelen in de hitte der Koors, en als zy Tanden krygen. Middelen tegens de Kinderen die al te veel eten. 198. Middelen tegens de slym en het zuur. 199.

XXI. Hooft-stuk. Van de Sprouw der Kinderen.

WAt Sprouw is. 199. Hoe den afgang werd Watze konnen gebruiken. 200. Onnut

[p. 344]

van de Syroop van Violen. 200. Wat Kracht en Uitwerkinge der Sal Prunellae en Campher doet. 201. Dommigheid der Galenisten en der Chymisten. 202.

XXII. Hooft-stuk. Van de Maselen en Pokjes der Kinderen.

DE Maselen en Pokjes schelen eenigsins van de gemeene Koorsen. Oorsaak. 203. 't Gevoelen van andere ondersogt. 204. Of men maar eenmaal in zijn leven de Pokjes heeft. Wat men ontrent de Genesinge heeft waar te nemen. 205. Middelen. 206. Kracht der Schaapskeutels. Doorsteken der Pokjes. 206.

XXIII. Hooft-stuk. Van de Waterhoofden, Hydrocephalon genoemt.

HEt is wonder dat'er geen meer waterhoofden komen. 207. Wat de hersentjes al te lyden hebben. In oude ziet men ze zeldender. Twee Anatomien. De meeste sterven. 208. Paracentesis.

XXIV. Hooft-stuk. Van de Lenden-vang oft ongelijke Voedinge en Wangestalte der kinderen, gemeenlijk Rachitis genoemt.

DE Engelse ziekte Rachitis genoemt. 209. Wanneerze aankomt en wie. Teikenen en Toevallen. Observatien uit de geopende lighaamtjes. 210. Is een ongelyke Voedinge. 211. Oorsaak. 212. De Hersenen zijn beter gestelt

[p. 345]

als het Rugge-merg. 214. Deze Ziekte hangt af van een mindere Opspanninge der deelen. 215. Kromme beenen. 216. Buiginge des ruggenmergs. 217. De borst verengt. 218. Oude luiden hebben dese ziekte mede, doch onder een andere naam. 219. Is niet dan door sommige Toevallen gevaarlijk. 220. Middelen. 221. Genesinge. 224. &c.