Den Neder-landschen herbarius ofte kruid-boek der voornaamste kruiden

CXXXVI. Hoofd-stuk. Chelidonium minus, Hirundinaria minor, Scrophularia minor, kleine Gouwe, ofte klein Speen-kruid.

DE Kleine Gouwe heeft de minste gelykenisse niet met de groote, dan alleen in geeligheid der bloemtjes. Het is een lage plant; de bladeren zyn van groente, groote, dikte, stelen, enz. de Lepelbladen seer gelyk. Krygt uit de grond eenige kleine tengere Stammetjes, die langs de grond voortkruipen, en op nieuws daar in wortelen, om nieuwe plantjes te maken. Hier op groeijen agt bladige, geele, ronde, dog spits toelopende bloemtjes: (door d'oeffeninge werden de bloemtjes dubbelt) na welke de zaad-bolletjes volgen, vol klein zaad. De wortel is veselagtig, hebbende veele aan een hangende knobbelige worteltjes, die van de wortel des grooten Speen-kruid gelyk; langagtig

[p. 192]

rond, als een uitgeweikte Tarw-korlen, dog sommige zyn wat langer.

Het wast hier en daar in de Weijen, Bleik-velden en Bogaarden, op waterige of schaduwagtige plaatsen. Soo ras het vriesen over is, komen de blaadjes uit d'aarde, waar na de bloemtjes volgen, maar in Mei-maand, siet men van het geheele gewas niet weder, blyvende alleen de worteltjes in d'aarde.

De bladeren zyn seer scherp, maar in Switserland en elders brandende op de tong. De bladeren alhier geknauwt, beneemt het bloedige tand-vleis. De bladeren op de schurfde nagelen gelegt, verdryft die. Het sap van bladeren en de wortel, geneest d'ambeijen ofte spenen, daar het zyn naam na heeft. Sommige dragen eenige der worteltjes by sig, om de spenen te verdryven; maar ik agt dit een by-geloof. 't Sap geneest de vyg-werden aan den aars daar mede gestreken. Het trekt blaren op de huid en doet die sweren. De bladeren stukken gevreven en een weinig in de neus gehouden, doet veel snotterigheid losen. Verdryft de krop-sweren en wratten, daar mede gevreven.