De Kartesiaanse academie ofte, institutie der medicyne

XXXIV. Hooft-Stuk.
Maniere om eenige Voorschriften te maken.

ALhoewel dat hier zoo heel veel konst niet aan en is, voornamelyk ontrent gecomponeerde dingen, evenwel zal ik voor de leerende jeugt daar iets van seggen, voornamelyk om de enkele middelen te samen te voegen en een compositie uit te maken.

De stoffe dan van welke men medicamenten maakt is dryderlei, namelyk van aard-gewassen, dieren en mineralen. Van de gewassen werden gebruikt de wortels, houten, basten, bladen, bloemen, saden oft vrugten: van sommige is de geheele plant in 't gebruik en van sommige maar alleen eenige gedeelten.

Aangaande de dieren, daar van zijn sonderlinge deelen, als beenen, hoornen, bloed, pis, drek en dier-

[p. 434]

gelyke: Somtyds geeft mense wel heel in, als conchenilien, millepedes &c.

Van de Mineralen en Metalen, kan men ook sommige heel en onbereid in geven, als yser, staal, vitriool, bolus, cinnabaris, lapides &c. Andere wederom bereid en van haar onnutte deelen gesuivert, als vitriolum martis, tinctura martis, tinctura corallorum &c.

Soo het nu gebeurt dat dese dry Generale stoffen moeten voorgeschreven werden, zoo set men eerst de gewassen, daar na de deelen der dieren, en ten laatsten de Mineraal stoffen. by voorbeeld

Recipe Rad. Contrayervae,

Cornu Cervi,

Cinnabaris Nat.

Maar zoo het nu gebeurt, dat'er geen gewassen in quamen, zoo laat men die af en men houd de order van de andere.

Soo de zelve nu alleen uit gewassen bestaan, zet men de wortels voor aan, daar na de houten, basten, bladen, bloemen, saden oft vrugten, als

Rad. Salsae Parillae,

Ligni Guajaci,

Cortic. Ejusdem,

Fol. Salviae,

Flor. Ejusd.

Sem Bardanae, of

Passul. Major. Exac. &c.

In een drank moet men voorschryven van de wortelen een of anderhalve once wel te verstaan als de overblyvende vogten of tincturen maar tot twintig of vier-en-twintig oncen zijn, maar zoo de andere ingredienten weinig of geen zijn, mag men twee en dry ja ses oncen voorschrijven.

[p. 435]

Van de basten mag men mede de proportie van de wortelen houden, ten ware daar aromatike basten in komen; zoo kan men die tot twee of dry drachmen voorschijven.

Van gelijke moet men mede van de houten staat maken.

Van bladen en kruiden hoeft men niet veel hooger als twee of dry handen te komen, ten ware die alleen gekookt wierden, zoo kan men tot ses en meer handen vol nemen.

De saden doet men daar by van een drachme tot een once.

Maar de vrugten als rasynen, krenten, van een tot dry oncen: verscheide andere werden getelt, als pruimen, jujuben &c. van ses tot twintig of dertig.

De bloemen gebruikt men tot een hand vol.

Uit dese dan kan men met een bequaam vogt een goede tinctuur oft kooksel maken. Dog de kooksels, dewyl ze zeer walgelyk zijn, konnen in duisende gelegentheden gemyd werden, ten zy men een koel-drank, gelyk men het noemt, van nooden heeft, zoo schryf ik de wortelen van scorzonera voor, met wat cornu cervi en diergelyke; of wanneer men de pokken heeft, is 't best die pok-wortels te koken. Ontrent de andere gelegentheden, kan men na het ingenomen medicament wel wat heet thee-water, heete soete melk en diergelyke drinken om het zelve medicament ras in het bloed, eer het in de maag door quade sappen bedorven werd, over te brengen. De overige dingen van voorschriften, zyn best uit de voorschriften en orders in de boeken te lesen: Ik mag'er myn tyd niet aan hangen om daar breeder reden over te voeren, en die het begeeren, konnen by my altyd een Collegium Institutionum bekomen, zoo zal ik hen nader onderrigt geven.

[p. 436]

De characters van de gewigten en haar quantiteiten, ziet die in het Amsterdammer dispensatorium.