Oude getrouwen

[p. 22]

10. De Tooverviool.
(Een Sprookje.)

In een armoedig zolderkamertje zat een klein jongetje, Frans genaamd, op zijn viool te spelen. Die viool was van zijn overleden vader afkomstig; deze had er voor zijn gezin het dagelijksch brood mee verdiend. Met veel moeite had Frans de snaren gestemd en nu speelde hij een wijsje. Het klonk nog zoo slecht niet voor een negenjarig ventje, al was de melodie ook een beetje treurig. Maar hoe kon het ook anders? Zijn vader was de vorige week begraven en zijn lief moedertje lag ziek te bed. Nu wou Frans eens probeeren, of hij, net als zijn vader, ook het brood met de viool kon verdienen, wie weet, of er dan bovendien nog niet een duitje voor moeders medicijnen kon overschieten.

Frans was erg in zijn nopjes, toen hij merkte, dat 't spelen hem gemakkelijk afging en de muizen schenen ook te vinden, dat de muziek zoo kwaad niet klonk, want vertrouwelijk naderden ze den kleinen Frans. Een wit muisje vooral, dat den muzikant heel verstandig met haar roode oogjes aankeek, scheen het spel prachtig te vinden. Ze klom zelfs op Fransje's schouder en bleef daar zoo rustig zitten, alsof die plaats haar alleen toekwam.

Sinds dien dag nam het ventje de viool mee, als hij naar buiten ging en poogde met zijn spel een paar centen te verdienen. Bij veel deuren werd hij weggestuurd en noemden ze hem een bedeljongen. Dan lachte het witte muisje, dat hem steeds vergezelde en als Frans vroeg, waarom het zoo 'n pret had, antwoordde het diertje: ‘Omdat je een domoor bent. Ik wacht niet tot de menschen me wat geven, maar wat van mijn gading is, pak ik weg.’

‘Dan ben je heel slecht,’ zei Frans. ‘Daarom zetten de menschen ook vallen om je te vangen of ze sturen de kat op je af.’

[p. 23]

‘Maar ik ben niet bang, zooals andere muizen, dat zie je wel, want ik blijf rustig bij je.’

Frans keek het muisje ernstig aan, maar zei geen woord. Dien dag was hij erg gelukkig, want hij kreeg veel geld en 's avonds ging hij vroolijk naar huis. Nu kon hij zijn moeder mooi aan versterkende middelen helpen! Maar och, lang duurde zijn geluk niet, want het stadje was klein en hij moest te vaak aan dezelfde deur kloppen. Zijn muziek begon iedereen te vervelen. Elken dag keerde Frans treuriger huiswaarts en dan probeerde het muisje hem over te halen, bij een bakker of slager wat weg te nemen. ‘Je ziek moedertje kan toch geen gebrek lijden,’ zei het muisje dan. En als Frans het diertje voorhield, hoe slecht het was, hem tot zulke leelijke dingen te willen overhalen, antwoordde het lachend: ‘Nood breekt wet.’

‘Ik ken een beter spreekwoord: ‘Eerlijk duurt het langst,’ zei de jongen, ‘en daaraan wil ik me houden.’

Maar de nood steeg nog hooger en er kwamen dagen dat hij en zijn moeder letterlijk gebrek leden. Frans gaf echter den moed niet op en bleef langs de deuren spelen.

Op zekeren dag was hij er heel vroeg op uitgegaan om een langen dag te maken. Het muisje, dat hem telkens in verzoeking bracht, vergezelde hem ook nu. Frans had het graag thuis gelaten, maar de kleine deugniet was reeds op zijn schouder gekropen en klemde zich stevig vast. Uren liep de jongen rond en nog had hij geen cent ontvangen. Het begon al te schemeren, wat moest hij beginnen? Ontmoedigd ging het arme ventje op een stoep zitten en schreide bitter.

‘Kom, kom, geen tranen!’ riep het muisje. ‘Ga maar mee, ik zal je wel helpen.’

Frans stond op en volgde de muis, die den kleinen muzikant bij een huis bracht, dat hij nog nooit gezien had. Een raam stond open en een heerlijke geur van versch gebakken brood en gebraden vleesch drong hem in den neus.

‘Dat ruikt lekker, hè, baasje?’ lachte de muis, ‘maar het smaakt nog beter. Wees nu niet mal, maar denk aan je zieke moeder, die den heelen

[p. 24]

dag honger heeft geleden. Neem, wat je noodig hebt, je kunt er gemakkelijk bij en niemand ziet je.’

Schuw keek Frans om zich heen. 't Was waar, geen mensch vertoonde zich, noch in de kamer, noch op den weg. Hoe gemakkelijk was het nu, brood weg te kapen. Hij behoefde slechts de hand uit te steken en zijn lieve moeder, die het zoo noodig had, kon zich heerlijk te goed doen. O, wat angstig klopte zijn hart en wat beefde zijn handje, toen hij het door 't venster naar binnen stak!

‘Ziezoo, dat is gebeurd!’ riep de muis blij, maar ze had zich in den jongen vergist. Hij trok de leege hand terug; in 't laatste oogenblik had hij de verzoeking nog weerstaan. Hij nam de muis van zijn schouder en zette haar op den grond. ‘Ga,’ sprak hij, ‘ga waarheen je wilt, maar hij mij mag je niet blijven. Je bent een gevaarlijke vriendin, want je raadt me altijd aan, verkeerde dingen te doen.’

‘Nu, voor mijn part, ga dan je eigen weg!’ riep de muis en was in een oogenblik verdwenen. Maar aan het venster verscheen nu een vrouw, met een lief en vriendelijk gezicht; ze wenkte Frans om nader te komen. Hij ging dadelijk naar haar toe en zei bedrukt: ‘Gij zijt zeker de vrouw des huizes. Och, ik had bijna uw brood weggenomen, vergeef het mij.’

‘Ik heb alles gehoord en gezien, mijn kind,’ gaf ze ten antwoord. ‘Kom hier binnen bij me; ik heb je wat te zeggen.’

Frans gehoorzaamde dadelijk, want hij voelde, dat de vrouw het goed met hem meende. ‘Wasch nu eerst je beschreid gezicht eens,’ zei ze vriendelijk, ‘dan zal ik in dien tijd een lekkere boterham voor je klaarmaken.’

Maar ze deed meer, want een oogenblik later zette ze het hongerige ventje een bord krachtige soep voor, benevens brood en vleesch. Dadelijk nam hij den lepel op en hapte toe, maar nauwelijks had hij hem een paar maal naar den mond gebracht, of hij hield als beschaamd op met eten.

‘Wat is er mijn kind? Smaakt het je niet?’ vroeg de vrouw.

‘O, duizendmaal dank!’ antwoordde hij, terwijl hij haar smeekend aanzag. ‘Maar mag ik het meenemen voor mijn zieke moeder?’

‘Je bent een brave jongen en daarom zal ik ook je moeder helpen.

[p. 25]

Eet maar gerust door; voor de arme zieke heb ik nog genoeg.’

‘O, wat bent u toch goed!’ riep Frans, met tranen in de oogen en met smaak peuzelde hij nu alles op. Zoodra hij klaar was, vulde de goede vrouw een mand met wijn, vleesch en andere heerlijke spijzen, die ze aan den jongen gaf. Bovendien kreeg hij nog een fleschje met heilzame druppels, die zijn moeder weer gezond zouden maken.

‘Maar wie bent u dan toch!’ riep Frans, ‘want mijn moeder zal graag uw naam willen weten.’

‘Ik heet Vergelding,’ antwoordde de vrouw. ‘Jou, mijn kind, vergeld ik, dat je met trouwe liefde voor je moeder zorgt, zooveel je zwakke krachten het toelaten. En omdat je alle verzoekingen zoo standvastig weerstand hebt geboden, schenk ik je tot aandenken deze viool, die je eens tot een groot kunstenaar zal maken. Laat je moedertje nu maar niet langer wachten; groet haar vriendelijk van mij en houd jij je, beste jongen, ook in de toekomst maar altijd aan het spreekwoord: ‘Eerlijk duurt het langst.’

Hierop opende zij de deur en liet Frans uit, zonder zelfs een woord van dank af te wachten. Daar stond hij nu weer heel alleen op den donkeren weg, want plotseling was het huis, waarbinnen hij nog zooeven was geweest, verdwenen. Wel keek Frans verwonderd om zich heen, maar dadelijk stapte hij naar huis, verlangend zijn moeder de gevulde mand met lekkernijen en de prachtige viool te laten zien.

De zieke vrouw had zich reeds ongerust over hem gemaakt en was dus heel blij toen haar zoon met een van geluk stralend gezicht thuis kwam.

‘O, moeder, lieve moeder!’ riep hij, ‘kijk toch eens wat ik voor u meebreng. Nu wordt u weer gezond en voortaan zullen we geen gebrek meer lijden.’ Nu vertelde hij breedvoerig wat er gebeurd was. De vrouw kon niet spreken van aandoening, maar in stilte vouwde ze haar handen.

Werkelijk, de droppels hadden een genezende kracht en spoedig was de moeder weer geheel gezond. Nu kon ze weer met lust aan 't werk gaan en haar brood verdienen.

Frans zelf kon geregeld naar school gaan en hij leerde vlijtig, om het verzuimde in te halen. Maar hij vergat niet, elken dag op zijn mooie viool

[p. 26]

te spelen, en hij maakte zulke goede vorderingen, dat ieder, die hem hoorde, door zijn spel getroffen werd.

Een groot toonkunstenaar bezocht eenige jaren later de geboorteplaats van Frans en toen hij hem hoorde spelen, was hij zoo verwonderd over de vaardigheid van den jongen, dat hij de moeder voorstelde, samen met hem mee naar zijn woonplaats te gaan, dan zou hij Frans verder les geven.

Met beide handen nam de moeder dit aanbod aan, en na weinige jaren overtrof Frans zijn leermeester. Na een groote kunstreis gedaan te hebben, keerde hij rijk en met roem overladen naar zijn moeder terug, bij wie hij zijn verder leven in geluk en vreugde doorbracht.

Nog dikwijls dacht hij met een dankbaar hart aan de goede fee Vergelding, die hem zoo gelukkig had gemaakt.