|
| |
Kort verhael van vele bloetdorstighe menschen.
DOch noch meer ist te beklagen datmen boven dese onverstandighe lieden noch alzulcke wreede Barbarissche Menschen vindt, onder de ghene die hun Christenen laten noemen, die niet alleene de vrome Overheden totter Kercke Godts hier op der Aerden achten onbequame te zijne, maer vergunnen hun ooc zelfs eenighe plaetse inde gantsche werelt te hebben, waeromme sy ooc haer wterste beste doen, om de zelve daer wt te helpen, door allerley middelen die sy konnen bedencken, hoe quaet datse ooc zouden mogen wesen. Ende desen haet, nijt, wreetheyt ende bloetdorsticheyt teghen de vrome Overheden, regneert aldermeest onder de grootste ende aensienelicste, ja die zelfs d'alder-Catholicste ende Godsdienstichste willen gheacht zijn, het welcke also geweest is, vanden beginne der werelt af, waer van wy nu niet voor ghenomen hebben eenighe oude exempelen te verhalen, maer willen hier nu alleene spreken van het ghene dat hier af in desen onsen bedroefden tijdt, openbaerlic ghebleken heeft, ende noch dagelijcx blijct, voornemelijc aenden Coninc van Spaengien, diemen toe-schrijft den zeer Catholicken Coninc te zijne, de welcke nochtans also wreet ende tyrannich is, dat hy syn eyghen wijf, Elizabeth van Vallois, zijnde een dochter ende zuster vande Koningen van Vrancrijc, als ooc Don Carolum synen eygenen Sone ende erfghenaem, den Prince van Spaengien aldaer heeft doen vermoorden, ende om het leven brenghen: als ooc den Marquis van Bergen ende den Baenderheere van Montigni, als ghesandte wt Nederlant na Spaengien, om den Coninc vande Nederlantsche troublen te verwittighen, ende te vernemen door wat middelen, de zelve alderbest zouden mogen ghestilt, ende tot eenicheyt ghebracht worden. Voorwaer in dien hy alzulcke groote edele personagien, vande welcke eenighe syn eyghen vleesch ende bloet zijn, niet gespaert heeft, hoe zoude hy dan persoonen van gheringer ende minder conditien sparen, ende die hem in bloede niet aen en gaen ? Waeromme hy ooc Duc d'Alva ende ander wreede bloet-dorstige Tyrannen wt Spaengien herrewaerts over ghesonden heeft, die niet alleene syner Princelicker
| |
| |
Excell. zaligher ghedachte Sone, den Grave van Bueren wter Vniversiteyt van Loeven geweldichlic ghenomen hebben, (tegen de Privilegien der zelver Vniversiteyt, ende van het Hertochdom van Brabant) ende na Spaengnien hebben doen voeren, daer hy noch ter tijdt is, maer die ooc dese Nederlanden, na hun vermoghen, door haet ende nijdt verdorven, ende met bloetstorten vervult hebben, niet alleene der ghemeene lieden, maer ooc des besten Adels ende Regenten der Landen ende Steden, als de Edele Graven van Egmont, Hoorne, de Heeren van Batenborch, ende noch veel ander Edellieden, meer voor by gaende, daer sy gantsche steden overvallen ende berooft hebben, ja die ooc tegen hun eygen beloftenisse van ghenaden meest alle Borghers, Mannen ende Vrouwen, oudt ende jonc vermoort hebben, als de Stadt Naerden, Ouwater, Bommene, Mecchelen, Zutphen, Haerlem, Maestricht, Antwerpen ende andere. Voornemelic draghen ende thoonen sy haren haet, nijt ende wreetheyt, op de ghene die Gods eere ende ware Religie aldermeest pooghen t[e] h[an]thaven ende voor te stane, der welcker sy doot vyanden zijn, zoeckende de zelve door allerley middelen ende manieren die sy konnen bedencken, te vermoorden ende om het leven te brenghen, op dat sy het Gouvernement deser landen, zoo inder Religie alsooc inder Policie, alleene mochten hebben, alzoo dat klaerlic ghebleken heeft aende sententie ende Edict by forme van Ban ende proscriptie byden Coninc van Spaengien herrewaertsover ghesonden, ende nader hant ghepubliceert, by bevele van synen Stedehouder alhier, Alexander de Farnese, Prince van Parma ten laste vanden Doorluchtigen, Hooghgeboren Heere den Prince van Orangien, door welcken wreeden Ban, hy den persoon van syne Princelicke Excel. van Orangien geabandonneert, verkocht, ende als een wilde beeste ter proye gestelt heeft, allen goddeloosen, moortdadigen, bloetdorstigen ende gheltgierigen schelmen, om hem om het leven te brenghen, op wat wijse dat sy best konden, tot dien eynde den moorders in synen Ban belovende met Coninclicke en Princelicke woorden, ende als Gods Dienaer voor hen ende haren Erfghenamen voor alzulc moordadich feyt te furnieren ende wt te reycken in gronde van Erven ofte in gereede penningen thunder optie ende keure, de somme van vijfentwintich duysent gouden Croonen, terstont als sy dat feyt zullen volbracht hebben, ende zoo sy eenich delict ofte misdaet ghecommitteert hadden, hoe groot het ooc ware, tzelve hen te vergheven, ende zoo sy niet nobel ofte edel en waren, beloven hen te annobiliteren ofte edel te maken: ende zoo sy hulpe tot alzulcke daet behoefden, belo-
| |
| |
ven ooc dezelve hare medehulpers, alle gunste ende weldaet te bewijsen, ende ooc hare misdaden te vergeven ende te annobiliteren alsvoren. Dit en is voorwaer gheen Coninclicke, Princelicke ofte edele daet eens Dienaers Gods, ofte Catholijcken Conincx zoomen hem noemt: maer meer eene wreede, Barbarissche, Heydensche daet, overtreffende alle natuerlicheyt ende menschelicheyt.
Op dese Coninclicke, Princelicke ende als Gods Dienaers belofte van xxv duysent gouden Croonen, ende ander weldaden den moorders beloeft, zijn zommige gheltgierige ende bloetdorstighe persoonen voort gevaren, op hope van dit bloet gelt te verdienen ende edel ghemaect te worden. Alzoo dat eenen Caspar Danastro Spaensch Coopman tot Antwerpen (opt wterste zijnde om Banckeroute te spelen) synen Dienaer Joan de Jaureguij, geboren van Bilbau in Bisschayen, zoo verre door schoone woorden, ende groote beloften ghepersuadeert ende ghebracht heeft, dat hy aenghenomen heeft ghehadt, den hoogh-gheboren Edelen Prince van Oraengien om het leven te brenghen. Desen Joan Jauregui dit moordadich feyt aenghenomen hebbende te doene, is den voorsz Caspar Danastro (wt vreesen oft desen aenslach openbaer wierde ofte niet wel ghelucken mochte) van Antwerpen vertrocken na Brugghe, Duynkercke, Grevelinge, Calio, ende zoo voort na Dornicke by den Prince van Parma, in allen Steden brieven geschreven hebbende aen Anthonio de Venero synen Cassier (die in syn absentie syn Contoor ende boecken bewaerde) op dat het voorgenomen feyt van synen dienaer Joan de Jauregui mochte ten effecte ghebracht worden, het welcke hy ooc ghedaen, ende te weghe gebracht heeft op den xviij dach van Meerte anno 1582 op eenen sondach, schietende met een pistolet syne Princelicke Excell. van Oraengien rechts also hy het noenmael met syn familie en ander Edellieden ghegeten hadde, ende vander tafel gegaen was, hem treffende onder syn rechte oore, komende door syne slincke kaecke wt: doch hevet God de Heere alsoo voorsien ghehadt, dat dien scheut niet doodelic gheweest is: om welc moordadich feyt te vrijmoedigher te bedrijven, is desen Joan de Jauregui eerst inder biechte gheabsolveert gheweest van eenen Moninc genaemt Antheunis Timmerman van Duynkercke, eertijts Religieus vanden Prekaren tot Antwerpen, maer op die tijt geweest zijnde Capellaen ende Biechtvader vande Spaensche Natie binnen Antwerpen, ende zeer fanilier ten huyse van desen Spaengiaert Caspar Danastro: welcken Joan de Jauregui, van desen heer Antonio Timmerman wel ghebiecht ende gheabsolveert zijnde, heeft hem
| |
| |
zelven daer en boven noch eenen moet gemaect met eenen goeden dronc spaenschen wijn, ende is also tot dit moordadich feyt toegetreden als ghehoort is, wel voorsien zijnde op syn lijf van veel Papistige superstitieuse grollen, die over hem doot zijnde bevonden waren, als of hy daer deure onzienelic zoude gheweest zijn, ende alsoo den doot ontgaen hebben, alsoomen hem wijs ghemaect hadde : ooc bevontmen over hem eenen Jesuitschen Catechismum ende vele diversche ghebeden, waerinne hy beloefde den Heere God Jesum Christum den Verlosser ende Zalichmaker der werelt eenen zeer schoonen kostelicken roc, ende den Heere God Jesum Christum vanden Cruyce van Bourgos in Spaengien ooc eenen zeer rijcken kostelicken roc, ende noch wel seven Onse lieve Vrouwen ooc al woonachtich in Spaengien, beloofde hy schoone rocken, lampen, Croonen, ende veel ander beloften, van vasten te broode ende te water, pelgrimagie te gane te Rome, etc. op de conditie zoo sy hem bewaren zouden (dit feyt bedrijvende) niet ghedoot, maer levendich verlost te worden. Doch het schijnt wel dat God de Heere Jesus Christus de verlosser ende zalichmaker der weerelt, noch ooc dien Heere God Jesus Christus vanden Cruyse van Bourgos in Spaengien, noch ooc eenighe van alle de Onse lieve Vrouwen ooc woonende in Spaengien, gheen rocken, lampen noch Croonen van doene gehadt hebben, want desen moorder Joan de Jauregui en is van hen vander doot niet verlost, noch hy en is ooc door alle syne superstitieuse papistighe vodden also onsienelic niet geweest, oft hy en is terstont na het volbrachte moordadich feyt van zeker Edellieden doorsteken, ende voorts van des Princen hellebaerdiers om het leven ghebracht, ende dit alles int bywesen van Graef Mauritz des Princen zone, ende is eyndelic het doode lichaem deses moorders openbaerlic voor t Stathuys van Antwerpen op een schavot ten thoone ghestelt, ende daer door bekent gheworden zijnde wie dat hy was, is eyndelic syn lichaem ghevierendeelt ende op de vier principael poorten der stadt opgehanghen, ende den voornoemden heer Antheunis Timmerman synen Biechtvader ende den voorsz Anthoni de Venero Cassier van den voornoemden Casper Danastro, die beyde van desen moordadighen aenslach wel gheweten ende der Overheyt niet gheopenbaert hebben zijn beyde byder Justitie van Antwerpen op den 28. Meerte anno 1582 metter doot ghestraft gheweest, ende daer na hare lichamen ooc ghevierendeelt, ende ooc op de poorten der stadt opghehanghen.
Daer na isser eenen aenslach op handen gheweest ten laste van-
| |
| |
den persoon van syne Excell. van Oraignien binnen der stat van Brugghe, door eenen ghenaemt Salsedo daer toeghehuert zijnde van Alexander de Farnese Prince de Parme, maer also desen aenslach ontdect is gheweest, is desen Salsedo na Vrancrijc ghevloden, ende is eyndelijc aldaer byder Justitie om syn quaet voormen om het leven ghebracht.
Daer na isser gheweest eenen Pieter N. de welcke na dat hy veel Landen doorreyst hadde, eyndelic ghepasseert is door Grevelinghe, waer dat hy met la Motte Gouverneur aldaer, vande zaecke die hy voor hadde, ghesproken hebbende, ten lesten ghekomen is binnen Antwerpen, ende wt eenich quaet bemoeden ghevanghen zijnde, bekende ende beleedt, dat hy metten Coninc van Spaengien in persoone in eenen hof ghesproken hadde, ende met hem den koop besloten, om te vermoorden den zeer doorluchtigen Prince van Oraignien, om welc quaet voornemen hy tot Antwerpen byder Justitie metter doot ghestraft is gheweest.
Noch isser eenen anderen zeer schrickelicken aenslach tot laste synder Excel. van Oraignien voorhanden gheweest tot Vlissinge door zeker leggen van buspoeder, waer door niet alleene syne Exc. in perijckel syns levens stont, maer ooc alle de ghene die by hem int zelve logement zouden geweest zijn, als ooc de bebueren daer ontrent woonende maer, den zelven boosen aenslach door Gods voorsienicheyt ontdect zijnde, is den Autheur ende voornemer desselven aldaer om syn leven ghekomen door de handen der Justitie.
Item den Franschen Capiteyn Gott vanden Vyant ghevangen zijnde in eene schermutsinge ontrent ter Neusen, is gebracht gheweest voor den Burchgrave van Ghent, nu ter tijt ghenaemt de Marcgrave van Roubays, welcken Capiteyn hy voorgehouden heeft door raet ende advijs vanden Prince van Parma, zoo hy den zelven van Parma eenen goeden dienst wilde doen, namelic, in het ombrenghen van myn heere den Prince van Oraengien, dat hy niet alleene van syne ghevanckenisse verlost, maer boven dien daer voren noch rijckelic gherecompenseert ende gheloont zoude worden, welcken Capiteyn Gott om los te worden, den Marcgrave schoone beloften dien aengaende ghedaen heeft, maer los zijnde, heeft hy syne Princelicke Excel. alle den handel die hy metten Marcgrave ghehadt hadde gheopenbaert, ende te kennen ghegheven, ende is de zelve voorts totter doot tot den Prince ghetrouwe ghebleven.
Eyndelic zoo ist gebeurt, dat eenen Balthazar Geraerts (hem valselic noemende Francoys Guyon) zijnde gheboren van
| |
| |
Villefans in het Graefschap van Bourgongien, onder het ghebiedt des Conincx van Spaengien, ghehoort ende verstaen hebbende vanden Ban ofte Proscriptie des Conincx van Spaengien, ten laste vanden persoon van syne Princelicke Excell. van Oraingien, ende de groote belofte van vijfentwintich duysent gouden Croonen, en de daerenboven noch gheannobiliteert ofte edel ghemaect te worden, zoo wie syne Princelijcke Excell. konde om het leven brengen, heeft meer dan een jaer lanc geduerende, alle middelen gesocht om dit feyt bequamelic te konnen effectueren, met wete ende raet vanden Prince van Parma ende synen Raetsheere Christoffel Dassonleville, die tselve feyt tsamen besloten hebben, ende ooc hem beloeft behulpich te zijne byden Coninc van Spaengien, op dat hy (na dit volbrachte feyt) de beloefde penninghen inden Ban begrepen zoude mogen bekomen, zeggende int scheyden van hem, gaet henen myn zone, ist dat ghy dit feyt volbrengt, den Coninc zal u houden al tghene hy u beloeft heeft, ende ghy zult eenen eeuwigen name hebben. Maer op dat desen moorder met te meerder gerustheyt des herten (so hy hem zelven in-beelde) dit feyt begaen mochte, zoo heeft hy dat te kennen ghegeven aen eenen Doctoor inder Godheyt binnen Doornic, ghenaemt broeder Gery, Minnebroer, die hem tselve feyt gheraden, ende synen zeghen daer over ghegeven heeft, hem belovende dat hy ooc voor hem zoude bidden. Ende hiermede noch niet gerust zijnde, zoo heeft hy noch boven dien tot meerder versekertheyt, hem gebiecht aen eenen Jesuijt, die hem hielt int College vande Jesuijten tot Triere, die hem ooc beloofde, God voor hem te bidden, hem versekerende, indien hy om desen aenslach storve, dat hy zoude int getal der Martelaren ghestelt worden, ghelijc sy ooc daer na ghedaen hebben. Somma op hope van dese vijfentwintich duysent gouden Croonen t'ontfangen, daer en boven noch gheanobiliteert ende als Martelaer ghecanoniseert te worden inden Pauselicken Almanac ende Calendrier, ende alzoo eenen eeuwighen name te verkrijghen, zoo is desen Balthazar voornoemt toe ghegaen op den 10. Julij Anno 1584 inde stadt van Delft, daer syn Princelicke Excel. van Oraengien syn hof hielt, ende heeft op hem gewacht tot dat hy met syn familie het noenmael ghegeten hadde, ende gaende was op de trappen, in meeninge zijnde in syn kamer te treden, zoo heeft desen moorder hem daer by ghevonden, ende onder tpretext van syne Excell. een paspoort af te heysschen, heeft hem ondertusschen met een Sincroer doorschoten, ende hem alsoo staens voets het leven benomen. Dit feyt gedaen zijnde, is desen
| |
| |
moorder wech gheloopen, door de stallinge na des stadts vesten, maer hy is achterhaelt ende ghevanghen gheweest van twee des Princen dienaers ende andere die daer toe quamen gheloopen, de welcke tot hem zeyden, ghy zijt eenen snooden schelm, hy antwoorde ic en ben gheenen schelm, want ic hebbe ghedaen dat my den Coninc belast heeft, sy vraeghden wat Coninc? hy zeyde den Coninc van Spaengien mynen meester. Merct doch Eersame Leser wie den meester is gheweest die desen schelmschen Verrader ende Moorder te wercke ghestelt heeft, namelic den Roomschen Catholicken Coninc van Spaengien. Eyndelic is dese navolgende sententie over desen verraderschen moordenare besloten, ten eersten syn hant daer hy het moordadich feyt mede bedreven hadde, met een gloeyende toesluytende yser, gheschroeyt ende afghebrant te worden, daer na met gloeyende tangen tot zes reysen in verscheyden plaetsen het vleesch afghenepen te worden, daer na levendich hem den buyc opghesneden, syn herte wtgenomen ende in syn aensichte geworpen te worden, syn hooft afgehouwen ende syn lichaem in vier quartieren gedeelt, ende op de stadt poorten wtghehanghen te worden. Dit is aldus volbracht binnen Delft den 15 Julij 1594.
Item is ooc openbaer wat een schrickelic moordadich feyt in Vrancrijc aengherecht is gheweest anno 1589. den 1. Augusti door een Jacopin ofte Precaer Moninc, onder tpretext van syne Co. Majest. Henric va Valloys Coninc van Vrancrijc ende Polen, eenen brief te presenteren, als ooc dat hy syne Majesteyt noch zeker secreet (also hy zeyde) hadde aen te dienen, waer over den Coninc twee Edellieden (die hem te synen opstane dienden) dede vertrecken wt syn kamer, ondertusschen heeft desen verradersschen Moninc den Coninc in synen buyc gesteken, met een dobbel vergifticht messe, doch heeft den Coninc noch zeker dagen gheleeft, ende so haest als hy vermaect ende gemedicineert was, heeft hy bevolen den Moninc over dit feyt te examineren, dit gedaen zijnde, werdt (door onlijtsaemheyt ende furie der Edellieden ontrent den Coninc zijnde) den valschen Moninc omgebracht, ontfangende over de hondert poingiaert steken int lijf, syn vleesch wordende also swart als een Rave. Ende alsoo is desen goddeloosen Moninc schandelic om syn leven gekomen weynich geacht hebbende dat inden 105 Psalm staet Noli tangere Christos meos, dat is, en tast myne gesalfde niet aen: Noch ooc dat David metter doot dede straffen den ghenen die hem de tijdinghe brachte, dat hy syn handt geleydt hadde aenden Coninc Saul, den ghesalfden des Heeren, ja zelfs noch met des Conincx Sauls wille ende begheeren, 2. Sam. 1. 15.
| |
| |
Item wie zoude alle de moordadighe aenslaghen ende listen (zoo door verghiftinghe als andersints) vertellen konnen, die de valsche verraders aengheleyt hebben om hare Majesteyt de Coninginne van Enghelant om het leven te brenghen ende ooc daer over metter boose aenslaghen hier verhalen nu onlancx tot laste harer Coninclicker Majesteyt voor ghenomen door eenen Doctor Loepes, Medecijn van hare Co. Ma. hem hebbende laten beweghen door tbeleyt vanden Grave van Fuentes ende Stephans Dyvarra (beyde Spaengiaerts hier te lande ghesonden vanden Coninc van Spaengien tot Raedtslieden van syne hoocheyt, Ernestus, houdende syn hof tot Bruessel in Brabant) om hare Co. Majesteyt met fenijn te vergheven, hem belovende daer voren te furnieren vijftich duysent Croonen, om welc voorghenomen moordadich feyt desen Doctoor Loepes met Emanuel Louys Tynice, ende Steven Ferera de Sanua, al complicen van dit moordadich feyt, wt zaecke van dien in Enghelandt ter dootzijn verwesen gheweest.
Item door tbeleydt vanden zelven Grave de Fuentes ende Stephano Dyvarra, heeft eenen Emanuel Andrada aenghenomen ghehadt de Co. Majesteyt van Vrancrijc te vergeven door eenen Reucker van bloemen, met zulcken fenijnighen poudre voorsien, dat den reucke van dien alleenelijc, den doot moeste causeren, zoo hy hem maer slechts hadde konnen te wercke legghen, doch heeft Godt dien aenslach door syne voorsienicheyt ooc verhindert.
Ons is ooc wel kennelic ende noch in verscher memorie dat nu dit voorleden Jaer 1594 eenen Michiel de Renichon hem valschelic noemende de Trivieres, gheboren van Templou, Priester ende Pastoor van Bossier int Landt van Namen, aengenomen heeft ghehadt, door inductie ende raedt van Grave Floris van Barlaymont, hem zegghende dat hy den Coninc van Spaengien eenen grooten dienst zoude doen ende daer voren wel gheloont worden, zoo hy den persoon des doorluchtigen hoochgheboren Prince Maurits geboren Prince van Orangien, Grave van Nassau, etc. konde vermoorden ende om het leven brenghen, als ooc insgelijcx synen Broeder den joncxten sone van syne Princelicke Excel. van Orangien hooger memorien, alleene oudt zijnde thien jaren, ende inde Vniversiteyt van Leyden ter scholen ligghende: tot welcken eynde den voorsz Barlaymont desen Michiel de Renichon ghebracht heeft tot Bruessel by Ernestum Eertshertoge van Oosten-
| |
| |
rijc Gouverneur aldaer van weghen den Coninc van Spaengien, hem leydende door diversche kameren, is eyndelic Barlaymont gheghaen inde kamer daer syne hoocheyt Ernestus inne was, maer alsoo hem desen Michiel meende te volgen, is hy belet gheweest door het toevallen vander deure, doch heeft hy Ernestum ende Ernestus hem wel ghesien, ende buyten staende heeft Michiel Ernestum ende Barlaymont tsamen hooren spreken int spaensche ende int Latijn, ende in hen scheyden van zeker recompense, onder ander ooc dese woorden Cumulate & largo foenore satisfacia, dat is, ic zalt met overvloedigen ende rijcken loon voldoen. Hebbende ooc syne hoocheyt ende Barlaymont goet ghevonden, ende besloten dat noch zes persoonen alle dootslagers zijnde (die in qualiteyt van Edellieden te hove in gagie vanden Coninc van Spaengien onderhouden zijn gheweest vanden tijde af vanden Prince van Parma) desen Michiel in Hollant zouden volghen, met beloften, dat die alderbest zoude gerecompenseert ende gheloont worden, die alderbest gheexploicteert ende syn devoor zoude ghedaen hebben, om niet alleene de twee voorghenoemde Princen, namelic Graef Maurits ende syn Broeder, maer ooc eenige ander Heeren te Hove zijnde, als de Heere Barnevelt, Longolius ende Aldegonde om het leven te brenghen, tot welcken eynde den zelven Michiel de Renichon alreede vijf hondert guldens vanden Secretaris van Barlaymont, Steven Dynira op de handt ontfangen hadde, verklarende den zelven Barlaymont, datter alreede noch vijftien duysent Croonen ghereet laghen om te tellen, d'eerste tijdinge die hy zoude krijgen van dat dit Feyt zoude volbracht zijn: doch God de Heere heeft door syne voorsienicheyt ende ghenade verhindert, dat dese moorders hen bloedighe voornamen niet en hebben ghe-effectueert, maer heeft veel meer desen voornoemden Michiel de Renichon Priester ende Pastoor ghegheven in handen der Justitie in sGravenHage, daer hy door desperatie hemzelven inde ghevanckenisse den eersten April meende het leven te benemen, hebbende eenen strop om synen hals ghemaect van syne wapten-nestelen, ende dien vast ghemaect aen een zeker ijser inde Geyole, daermen hem alzoo bevonden heeft met het roode bloedighe litteecken van den strop aen synen hals, ende aen syn sprake zeere gekrenct zijnde: doch is hy eyndelic den derden Junij 94 byde Ghecommitteerde Raden der Staten generael vande vereenichde Nederlanden doen executeren metten sweerde, ende syn lichaem gequaertiert ende de stucken doen ophanghen op de vier ghewesten vanden Haghe, ende syne goederen gheconfisqueert.
| |
| |
Item, is ooc openbaer dat nu onlancx eenen Pierre du Four gheboren, van Nivelle, eertijdts ghedient hebbende als Soldaet onder de Guarde van syn Excell. als ooc daerna den Coninc van Vrancrijc, maer nu hem begeven hebbende aen de zijde des vyants onder tregiment van la Motte, den welcken la Motte hy verklaert heeft van zekeren aenslach die hy hadde op de Stadt van Berghen op den Zoom. La Motte dit gheerne van hem hoorende heeft hem gheaddresseert, aenden Eertshertoghe Ernestus int hof tot Bruessel, die desen Pierre du Four aenghenomen heeft, om desen aenslach te doene, hem belovende dat in recomense van dien, hem gheen gelt ghebreken en zoude: welc concept Pierre du Four met syn eyghen hant onderteeckent ende met opgherechte vingheren besworen heeft: doch Ernestus, synen Secretaris, ende ander syne Raden vindende desen Pierre du Four zoo gheheel geresolveert ende gheneycht om den Coninc van Spaengien eenen bequamen dienst te doene, zoo hebben sy den zelven ghepersuadeert door groote belofte van goede recompense, dat hy noch boven dien aengenomen heeft den persoon van syne Excel. Grave Mauritz om het leven te brenghen, hem tot dien eynde raedt ghevende dat hy hem zoude begheven onder de Guarde van syn Excel. (waer onder hy eertijts voor Soldaet gedient hadde) ende ter alder bequaemster gelegentheyt syn aenghenomen feyt zoude zien int werc te stellen, het zij als syn Excel. syn peerden zoude picqueren, ofte ter jacht hem begave, ofte wter Predicatie quame, ofte dat desen du Four zoude de Sentinelle houden, ende syne Excellentie daer voor by quame. Ooc riet hem den voornoemden Secretaris dat hy syn roer zoude met twee loden laden, ofte met een gevedert loot, etc. Ondertusschen deser propoosten isser eenen van de voorsz Heeren ende Raden over ende weder ghegaen na het bedde ende aenden persoon des Eerdtshertoghen Ernesti, ende daerna weder totten persoon van Pierre du Four, overdragende de particuliere propoosten over dese zake ghevallen, het welcke alle byden voorseyden du Four aenghenomen zijnde, is daer van ghehouden formele note ende kennisse byden voorsz Secretaris van syne Hoocheyt Ernestus, de welcke sy ooc du Four hebben doen onderteeckenen ende besweeren. Is ooc eyndelic desen du Four ghebracht tot voor het bedde ende by den persoon des Eerts-hertoghen Ernesti, die hem vermaende te executeren syne belofte, met dese navolgende woorden in Italiaenscher spraecke: Facete quel che m'avete promesso à massare quel Tiranno, dat is, doet dat ghy my belooft hebt, int dooden van dien Tyran,
| |
| |
daer op desen Pierre du Four antwoorde in Italiaens lo faro, dat is, ic zalt doen. Ooc is de zelve du Four in syn moordadich voornemen verstijft, door dien dat den Raets-heere Dassonleville hem verklaerde dat hy door de kracht van een Misse diemen des anderen daeghs tot syn faveur ende in syn presentie zoude doen, daer door zoude worden invisible ofte onsienelic, aenvanghende het voorsz feyt, zoo wel inde executie, als na het volbrengen van dien. Somma desen Pierre du Four byden Secretaris van Ernesto gheleydt zijnde totter Misse, ende hem ghefurnieert hebbende zekere penningen, boven de ghene die hy te voren ontfangen hadde, is hy met zulc moordadich voornemen van Bruessel ghescheyden ende hem begeven totten Gouverneur opt Casteel van Antwerpen, die hem paspoort gegeven heeft, in qualiteyt van een Coopman, doch is hy eyndelic opt Fort van Lilloo aengehaelt, ende ghevanckelic ghesonden binnen der Stadt van Berghen opten Zoom, waer hy alle zaken, zoo vanden aenslach op de zelve Stadt, als ooc van het moordadich voornemen ten laste vanden persoon van syne Excell. van Nassauw bekendt heeft, over welcke bekentenisse de ghedeputeerde der Heeren Staten generael, met die vander Magistraet ende raedt van Oorloghe binnen der Stadt van Berghen, hebben den voornoemden Pierre du Four verwesen aen eenen staecke verworght te worden, daer na thooft afghehouwen, tlichaem ghedeelt in vier quaertieren, ende ghestelt op vier verscheyden ghewesten der Stadt, ende thooft ghevoert te worden na Lilloo, plaetse synder eerster aenkomste, om aldaer op eenen staecke ghestelt te worden, tot een exempel van andere, ende syne goederen gheconfisqueert: Aldus ghedaen te Berghen opten Zoom den zeventhienden Novembris, Anno 1594.
Den Sathan een Erfvyant des Menschelicken gheslachtes, des bloetvergietens nemmermeer versadicht zijnde, heeft ooc opgemaect eenen Jan Chastel van Parijs, Scholier, studerende int Collegie vanden Jesuijten aldaer, die voor hem nam den Coninc van Vranckerijc ende Navarre Henricum den vierden dies Naems te vermoorden. het welcke hy openbaerlic int werc ghestelt heeft, quetsende den Coninc met een mes in syn aensicht, allegierende daerna in syn Proces dattet gheoorloft is de Coninghen te vermoorden, ende dat den Coninc Henricus jeghenwoordelic regierende, niet en is ontfancbaer inder Kercken, totter tijt toe dat hy byden Paus zij aenghenomen, van welcke propoosten hy daer naer beter onderricht zijnde, heeft berouw ende leedtwesen
| |
| |
daer van ghehadt, heeft God ende den Coninc als ooc der Justitie om vergiffenisse ghebeden, ende is also den voorsz Jan Chastel vervallen ende overwonnen van Crimen laese Maiestatis, Goddelic ende Menschelic inden hooghsten graet, ende verwesen zijnde ter doot, is hy op een mestkarre ghevoert ter plaetse vande Greve, aldaer met tanghen ghenepen aende armen ende dijen, ende syn rechterhant (daer inne houdende het mes, daer mede hy getracht heeft de voorsz grouwelicke moort aenden Coninc te volbringen) afghehouwen, ende syn lichaem voorts met vier peerden van een getrocken, ende syn lichaem int vyer gheworpen ende tot asschen verbrant te worden, ende d'asschen inden wint gheworpen, ende syn goet gheconfisqueert. Ende is voorts byder Justitie geordineert, dat Pierre Guerret Priester Jesuijt, voormaels Schoolmeester vanden voorsz Jan Chastel, als ooc alle Priesters ende Scholen van tCollegie van Clermont, ende alle ander Jesuijten, als verdervers vande Joncheyt, verwoesters vander gemeener ruste, vyanden vanden Coninc ende vanden Staet, na d'wtroepinge van desen arreste, zullen ruymen wt Parijs ende ander Steden ende plaetsen daer sy hen Collegien houdende zijn, ende binnen xv dagen daer na wten Conincrijcke, op pene van tvoorsz Crimen laesae Maiest. Verbiedende allen ondersaten des Conincx eenighe Scholieren te zenden totter Schole vande voorsz Jesuijten, wesende buyten den Conincrijcke om aldaer gheleert te worden, op pene van het zelve Crimen. Dit alles is gheexecuteert gheweest den 29. Decembris, Anno 1594.
Ooc is hier wt Vrancrijc geschreven, dat korts na dese executie eenen Moorder wt tHof van Bruessel van Ernestus weghe ghesonden is na Vrancrijc, om den zelven Coninc Henricum om het leven te brenghen, welcken booswicht achterhaelt zijnde, is byder Justitie aldaer gheexecuteert gheworden.
HIer hebdy Eersame Leser ghehoort, in wat periculoosen staet dat de vrome Godsalige Overheden staen, door het aenhitsen des Satans, die dach ende nacht arbeyt door syne instrumenten om de Godsalige Regenten t'onderdrucken, ende vernielen, ende voort alle disordre onder de Christelicke Religie te brengen, als ooc om de welgestelde Republicke int verwerren te stellen. Ende hier toe ghebruyct hy voornemelic het boose gheslachte der Jesuijten, die den Paus ghegenereert ende voortghebracht heeft wt alle syn verscheyden ghespuys van syn gheschoren Monicken ende Papen, daer wt ghetrocken hebbende, den quintam essentiam & spiritum
| |
| |
Papalem, alzoo dat dit ghebroetsel den spiritus, gheest ende wterste kracht des gantschen Pausdoms is, en ghenoech hun leste gherechte, die den Paus ende synen lieven eenighen zone den Coninc van Spaengien, beloeft ende ghesworen hebben ghehoorsaem te zijne in alle het ghene dat sy hen gebieden, ooc met pericule haers levens, dat is, datse beloeft hebben hare Beuls te zijne, om over al hare quade voornemen ende bloedige aenslaghen teghen den vromen wt te rechten, tzij door haer zelfs persoonen, ofte door andere die sy daer toe raden, koopen, ende daer van absolveren. Dit zijn de moye vruchten vande Roomsche Catholieke Jesuijtsche kercke. Dese Secte metten ghemeenen name der Christenen, Act. 11 niet te vreden zijnde noemen henselven Jesuiten, ende dat voorwaer te rechte, want sy gantsch wijt zijn van Jesu ende syn geselschap, maer gheheel naer den Sathan ende synen aenhanc, waerom sy ooc wel mochten heeten Sathaniten, want sy verleyden door haren Sathanitischen gheest ende gheveynsden schijn van Jesu, niet alleene vele gemeyne lieden, maer ooc vele groote Potentaten ende Heeren, alzoot openbaer is, datse in meest alle dese voornoemde moordadighe feyten doende zijn gheweest, hebbende de Autheuren der Moorders, als ooc de Moorders zelve van hare moorderije gheabsolveert: Voornemelic hebben sy tot haren wille den Coninc van Spaengien, met alle die hy gebruyct tot syn Gouvernement als syne Stedehouders, alzoot ghebleken heeft aenden Prince van Parma, die door syn bevel dien grouwelicken wreeden Ban over den persoon van syne Princelicke Excell. van Oraingnien heeft laten publiceren, met belofte den Moorders hare feyten rijckelijc te verghelden, als ooc de zelve te Annobiliteren ende Canoniseren, ghelijc sy dien wreeden Moorder van syne Excell. Balthasar Geraerts ghecanoniseert ende in haren Pauselicken Calendrier ghestelt hebben. Wy hebben ooc voren gehoort, hoe dat Ernestus Eertsch-hertoghe van Oostenrijc Gouverneur tot Bruessel, van wegen des Conincx van Spaengien, zeer veel menschen tot syner ende haerder verdoemenisse misbruyct ende ghekocht heeft, met groote beloften van ghelde ende ander weldaden, om door alderhande manieren zoo sy best konden, den Hoogh-gh[eb]oren Vorst, ende Heere, Graef Mauritz, als ooc synen Broeder ende ander Heeren om het leven te brenghen, daer hy zelve gheen zekerheyt van leven ghehadt heeft, maer is als een ontijdighe vrucht inder haeste af-ghevallen, ende heeft nu den xx Februarij Anno 1595. in synen stoel zittende, subijtelijc synen gheest opgheheven, ende syn leven gheeyndicht: ende alsoo is hier de ghene die andere
| |
| |
haer leven afjende ende benemen wilde, zelve syn leven aldereerst benomen gheweest, moghelic door alzulcke practijcke als daer hy andere mede meende te vernielen, verkrijghende alzoo het recht ende loon der wet der vergeldinghe.
Het is voorwaer een beklaghelijcke zaecke, dat den Coninc van Spaengien ende synen aenhanc, van dit valsche Jesuijtsche ghebroetsel hen aldus laten verleyden ende overreden, tot moorderije van haren Naesten, waer deure sy niet alleene haer zelven, maer ooc de arme Menschen, die sy met ghelde daer toe koopen, buyten het Coninrijcke Gods sluyten: want het is openbaer wt de H. Schriftuere, dat gheen Verghiftighers, Moorders noch Dootslaghers, het Conincrijcke Gods beerven zullen, daer desen Goddeloosen Jesuijtschen hoop ter contrarie, de Moorders van hare Moorderije absolveren, ende tRijcke Gods toe-zegghen: Ja maken hen wijs, sy zullen int wtrechten van hare Moordadighe feyten (op dat sy die te vrymoedigher zouden aengaen) invisible ofte onsienelic zijn, ende alsoo den tijdelicken doot ontkomen, waermede sy dese arme ellendige menschen betooveren ende bedrieghen, want daer noyt niemant den doot ontkomen is, die alzulc moordadich feyt begaen heeft, maer sy zijn terstont door furie, ofte haest daer na door de handt der Justitie met grooter schanden van haer leven berooft gheweest, ja zelfs ooc de ghene, die alzulc moordadich feyt niet wtgherecht, maer alleene bekent was dat sy zulcx voorgenomen hadden te doene, als ghehoort is.
Och hoe Christelic ende wijselic hebben die van Parijs ghedaen, datse dit fenijnich ghewormte der Jesuijten, niet alleene wt hare stadt, maer ooc wt het gantsche Conincrijcke van Vranckerijc ghebannen ende wtgeseyt hebben: Verbiedende daerenboven allen Ondersaten des Conincx eenighe Scholieren te zenden totter Scholen vande voorsz Jesuijten wesende buyten den Conincrijcke, om aldaer gheleert te worden, opt Crimen laesae Majestatis, gheven redene haers doens, namelic, om dat de Jesuijten zijn verdervers vander Joncheyt, verwoesters vande ghemeene ruste, Vyanden vanden Coninc ende vanden staet. Och oft alle Koninghen ende ander Potentaten dit Christelic exempel van Vranckerijc navolchden, wat eenen aenghenamen dienst zouden sy Godt, der Christelicker Kercke ende hare Landen doen.
Het is voorwaer een bedroefde zaecke dat Potentaten ende Overheden die voor Christenen willen ghehouden zijn, oorsaecke gheven om van hen te schrijven, datse haer van dit Jesuijtsche ghespuys alsoo laten betooveren, verleyden ende beweghen,
| |
| |
om Autheuren ende aen-leyders van alzulcke grouwelicke moordadighe feyten te zijne, daer sy meer behoorden volghens hare Ampt ende beroepinghe Duces, aen-leyders ende voorganghers aller Godsalicheyt ende gherechticheyt te wesen, dan alzoo den vromen Christenen die haren Naesten zijn, na het leven te stane, het welcke noch Turcken noch Barbaren (ic late staen die Christenen zijn willen) en betaemt te doene, ende wat nutticheyt ende voordeel hebben sy doch van alle hare moordadighe aenslaghen? voorwaer het voordeel dat sy daeraen ghenoten hebben, zijn sy (Gode lof) onlancx wel ghewaer gheworden. Ende of sy schoon al de ghene om het leven brochten, die sy haten ende vyandt zijn, zoo leeft noch God almachtich, ende zal eeuwichlic leven, die hare boose goddeloose aenslaghen in eenen ooghenblic (alst hem belieft) te gronde kan stooten ende ter schande maken, gelijc hy dicwils ghedaen heeft, ja ooc zelfs in onsen tijdt, ende ooc noch doen zal syner Kercke ende gheloovighen ten besten, zoo wy hem van gantscher herten vreesen, in synen weghen wandelen, ende synen gheboden na komen. Den welcken ic bidde, syne ExcellentieGraef Mauritz van Nassau, onsen Gouverneur generael, de ware Religie, ende de Republicke met allen vromen voor-standers der zelver, te willen bewaren, ende bevrijden voor aller quaetwilligher ende bloetdorstigher Ty-rannen boose aen-slaghen.
AMEN.
|
|
Auteursrechtvrij