Imitaasjelear

[p. 30]

9

Se aaide Hippy en prate tsjin him, al wie se gjin katten wend. Dochs eigenaardich, sa'n bist yn 'e hûs. Hoe soene Margreet en Hippy wêze as se mei har twaën wiene? Se seach nei Margreet, dy't krekt lûd lake, wat mondên, mar wol aardich. As se allinne wie, soe se rêstiger wêze en dan prate se tsjin dy kat, fansels. En dy mar werom sjen.

Erik stapte einlings op, naam hiel hertlik ôfskie fan har en Margreet brocht him nei de bûtendoar ta. Anke beseach de boeken ûnder de tafel en frege har ôf oft se ek te lang bleaun wie.

‘Welnee,’ sei Margreet, doe't se wer sieten, op dizze fraach. ‘Hoe is it mei jim heit en mem?’

‘Se fûnen it mar neat dat ik by dy iten hie. It hie gjin sin, seine se.’

‘Wêrom nèt?’ har stim op har meast ferwûndere, de wynbrauwen yn grutte bôgen, de eagen grut en blau fan ferûntweardigens.

‘No... gewoan, se fine dat it gjin sin hat. Se wolle dat ik lear. Op freedtemiddei...’ Margreet sei dat se der neat fan begriep, om't har âlden har net ienris koene. Dat moast der noch by komme, tocht Anke, dan koe se fuortdaliks wol fan skoalle ôf.

‘Wat dochst yn 't wykein eins?’

‘O, dan gean ik jûns nei de praatgroep fan ús tsjerke en dêrnei nei de jeugdsoos.’ Dat hearde wol allemachtich griffemeard. ‘It is wol hiel aardich, hear,’ sei se der achteroan.

‘Ik sis der dochs ek neat fan?’

‘Nee-ee.’

‘En fierder, wat dochst noch mear?’

[p. 31]

‘Neat,’ sei se mei in berêsting en hie dêrnei in fisioen fan tsjustere bars en dûnsjende en laitsjende klassegenoaten. Al jierren siet se sneons en sneins thús en it wie de gewoanste saak dat se thús siet. Heit en mem seagen tillevyzje en sy lies of seach ek tillevyzje. Fan en ta makke se har âlden dúdlik dat it abnormaal wie foar in fanke fan har âldens, om thús te sitten en dat se jûns fuort hearde te wêzen. Mar har âlden wiene fansels allang bliid dat de freondinnen fan Anke aardige, rêstige fammen wiene, dy't harren fertier net yn in diskoteek sochten. Mem koe it wurd ‘bar’ mei safolle ôfgriis útsprekke, dat se dêrby al de moedfearren hingje liet en fierder dronk fan it sinesappelsop. En it wie wier! Se hie noch nea oanlieding hân om nei de stêd te gean, jûns. Gonda gie net, en op 'e HAFU wiene har freondinnen ek net gien. It die bliken dat sokke minsken inoar opsochten. Mar de langst bleau en se fielde har fersuorjen yn in tiid, dêr't oaren de moaiste dingen yn belibben, miende se. Se fielde dit gemis en wie bang dat se hjirtroch altyd in achterstân hawwe soe.

‘Gean mar ris mei, mei Loes en my.’

‘Nee, dat jout sa'n gesanger thús. En ik ken ek gjinien, wat sil ik dêr dan?’

‘Kenst Loes en my dochs?’

‘Ja... mar it moat mar net.’

‘Sels witte, hear.’

Anke lei dy jûns langút op 'e bank en lies. Har âlden seagen nei in kwis dy't der freeds altyd wie. Se sloech gjin side om. Margreet spûke har foar de eagen: Margreet en Loes yn in kroech, dy't tsjuster wie mei allegear lampkes oan 'e sydkant by de muorren lâns. Tsien

[p. 32]

mânlju om harren hinne. Se soe ek net witte wat se dêrmei oan moast. Elkenien lake dan fansels om allerhanne grapkes. Soene se om taffeltsjes sitte of soene se stean? En wannear gie men dan wer nei hûs? Wat die men oan, sa'n jûn? Soe men dan noch wol gewoan oan skoalle tinke kinne?

Doe't de tillevyzjekwis ôfrûn wie en de winners allegearre mei in tút betanke wiene, sprong se oerein en die de tillevyzje út. It waard tiid foar it ritueel.

‘Gean mar even allinne, ju,’ sei mem.

‘Heit net mei?’ Se beseach him, sa as er breed útsakke siet yn syn stoel. Mar heit hie fannejûn gjin sin om mei har te rinnen. ‘Ek al goed,’ prottele se en naam de húshâldbeurs mei.

Bûtendoar sykhelle se djip en socht om 'e stjerren. De loft wie net helder. Se rûn troch de wyk nei it winkelsintrum. De ferljochte etalaazjes stie se eefkes by stil. Der stiene wat jonges by de doar fan 'e patatsaak te roppen en te razen, mar it koe har neat skele, se rûn de saak yn en bestelde trije kroketten. Al hie se dat net ienris sizze hoegd, de man wist sa ek wol dat der trije kroketten yn 'e oalje moasten as sy de doar troch kaam. Kroketten, de iennichste konsesje dy't de famylje Stevens dien skynde te hawwen oan it wrâldske fan 'e wrâld, hie se wolris spottend betocht. De freedtejûn, de kroketten en it sinesappelsop wiene de basiseleminten foar in noflik wykein dat komme soe.

Se socht dûbeltsjes op 'e boaiem fan 'e grutte beurs en struide in pear oer de flier. Se stammere in ferûntskuldiging en rûn wat ûnwis de saak wer út.

‘Hee, lekkere kont!’ rôp ien fan de jonges bûtendoar. Se rûn troch en die har bêst, fia de rêch, neat blike te litten fan itjinge dat se heard hie. Lekkere kont? Haw

[p. 33]

ik dy? skeat as earste troch har hinne. Doe waard se lilk op dy jonges, dy't soks samar oer de dyk rôpen. Wat in oantaasting om te roppen oer eat wat hielendal fan harsels wie; eat wat se sels net ienris sjen koe! It pakje yn 'e hân fielde waarm oan en se rûn wat hurder. Achter har hearde se noch de jonges.

Mem hie de glêzen al mei sinesappelsop folgetten en siet no ôfwachtsjend, mei de fuotten kreas neist elkoar en it boardsje, ornearre foar de kroket, op 'e skurte. Anke ritsele de brune steaven út it pûdsje en heit sei: ‘Soa fanke, wiest der al wer? Ik haw wol sin oan ien.’ En doe sieten se trijerisom te iten en te kôgjen en Anke tocht dat se nettsjinsteande alles dochs fan kroketten hâlde.

Mem prike mei it foarkje yn 'e fleis- en moalmassa om en doe't se in stik yn 'e mûle hie frege se hokker sifers oft Gonda foar har tintamen krige hie.

‘Wat in nuver tiidstip om dêr oer te begjinnen, mem.’ ‘O ja? Wêrom? Heit en ik hiene it der niiskrekt oer dat wy dy hast net mear oer Gonda hearden en wol wat langer wat mear oer dy Margreet.’

‘Dat kin wol,’ sei se koart, se woe hjir no gjin geseur oer ha.

‘En it is sa'n aardich fanke.’

Se wist net wat se op soks antwurdzje moast. It wie wol in aardich fanke, mar de lêste tiid seach se har minder. Mem hie in foarleafde foar aardige famkes dy't wat skruten wiene. Eartiids, se wie doe in jier as tretjin, hie se ris twa kammeraatskes mei nei hûs ta nommen en letter hie har mem sein: ‘Dy Ada, dat liket my in aardich fanke foar dy.’ Ada hie de stilste fan de twa west en ek de meast fatsoenlike. Doe noch farrend op de koerts dy't har mem har wiisde, hie se

[p. 34]

oansluting socht by Ada en hie jierren mei har omgien sûnder der wat oan te finen. Ada wie kleurleas en hie har ferhalen wol oanheard, mar hie sels neat mear aventuerliks ynbringe kinnen as ferhalen oer har kategisaasje. Gonda wie oars, fansels wie Gonda oars, alle minsken skeelden fan inoar. Mar dochs wie it probleem itselde. Se mochten Gonda net sa rjocht lije yn 'e klasse en it begûn der stadichoan op te lykjen, dat sy, lykas mei Gonda al it gefal wie, ek bûten de klasse sletten waard. En it wie, as kaam der wat fan bûten út, as wie der in macht dy't no oer har wurden en dieden gie. De regeltsjes en gewoanten, dêr't men jin samar oan hâlde as men mei in freondin neier kaam, hoe ûnopfallend kamen dy wol net ta stân? Op inoar wachtsje, neist inoar sitten gean, plak foar inoar frij hâlde yn it skoft, inoar skilje foar en nei in tintamen... sokke dingen hiene in jier lang in automatisme west, eat dêr't se har noflik by field hie. En no? Se sabotearre dy lytse dinkjes oan alle einen en kanten, sei tsjin harsels dat dat kinne moast en dat se oars fiersten tefolle oan Gonda bûn siet. Se fielde it ek sa, se prate it harsels net oan. Yn har selsanalyzes, einleas tapast yn nachten sûnder sliep, joech se harsels de skuld fan de argewaasje dy't se fan Gonda krige. De klasse hie it mier oan Gonda en no soe sy dat ynienen ek hawwe? Wylst se har freondin wie? Kom kom, se mocht wol ris wat ûnôfhinkliker wurde en har wat minder oan 'e algemiene miening gelegen lizze litte. Mar as se mei de bêste foarnimmens in nije skoalledei begûn en mei Gonda omgie as seach se har foar it earst - mar rekkene se wol har goede eigenskippen om har alfêst in foarsprong te jaan - dan wie it dochs wer Gonda har eigen stim dy't har tsjin harsels ynnaam as se sei:

[p. 35]

‘Menear, ik begryp der nèat fan wat jo sizze, wolle jo my dat nòchris útlizze? en dan seach Gonda om har hinne fan wa docht my hjir wat, ik bin sa dat ik eat freegje, as ik eat net begryp.

En sy, mei har skjinne laai, fielde it yn har búk opkommen, it yn ien wurd wei ferrotte gefoel fan argewaasje. It kaam. Sûnder dat se nei de rest fan 'e klasse seach dy't, achteroersakke, de útlis nochris oanhearde. It kaam. Se krige in tsjinsin yn alles wat Gonda sei. It soe net mear oergean. Nachts sliepte se der net om. Se doarst der net mei Gonda sels oer te begjinnen. Hoe soe dat no ek? Gonda... dyn lûd jout my sa'n argewaasje... En stel dat se no ris tsjin mem sei dat Gonda wat út de klasse lei en dat se dêrom ek mar net tefolle mei har te krijen hawwe woe. Soks sei men net. Soks wist men nachts en op hiel ûngelegen mominten. Sokke kwestjes kaam men net mei foar it ljocht, en as se al ris dúdlik waarden, dan hie men allerhanne ferûntskuldigings klear: it leit oan 'e omstannichheden; it leit net oan my mar oan har. Ek al soe elkenien witte, mei harsels derby, dat sy Gonda sitte litten hie.

As se it àl tajoech, dat Gonda har net mear befoel omdat se net sa populêr wie, soe dat in grutte opskuor jaan. As men no al jins eigen fouten, dy fan hjoed de dei, dêr't noch fan alles oan te ferbetterjen wie, sa toande, soene de minsken wol kjel wurde, want se wiene wend dat sok bernich tinken ûnder de grûn hâlden waard mei ligen en mei smûzen.

Dy nachts draaide se har hieltyd mar om en koe de sliep net krije. Se fielde har skuldich. Earder hie se wolris tsjin heit sein, dat se nea wat ferkeards die en dat it dêrom wol wat oerstallich wie om yn tsjerke be-

[p. 36]

rou te hawwen fan har sûnden. Se die wier neat wat net troch de mesken koe, ek net mei it each op de tsien geboaden. Fan dy tsien telden sels in pear net mei, want wa sloech no ien dea, en hoe soe sij no trou brekke? Net lige, dat foel fansels lang net ta, mar se hie al betiid murken dat de wierheid fakentiden hielendal net koe. Dat lei fansels net oan dat ferbod om te ligen, mar oan de ynhâld fan de wierheid; as de wierheid der mar op troch koe, dan wie it ligen net ienris mear nedich.

De wierheid. De wierheid wie dat sy Gonda sitte liet en dat noch net ienris by ûngelok. Margreet wie ynteressanter om mei om te gean. Har eigen posysje waard der better fan. Wat fielde se har in ûngelok. Se stinde lûd en knipte it bêdlampke oan; wekker lizze krige se altyd hûnger fan. Under yn de keuken smarde se in pear krekkers. Al moannen iet se gjin bôle mear en alle jûnen die se, krekt foar it sliepen, sels optochte oefeningen. Mei de sintimeter meat se har ien kear yn 'e wike de omfang fan it achterste. Doe't se de doar fan de iiskast iependie, gie de doar fan 'e keuken op. Mem. Mei slûge eagen en yn in fersketten pyama. Wat seach dat mins der soms mâl út.

‘Wat dochsto?’

‘Ik yt krekkers.’

‘Do hast altyd fan dy nuvere oanslaggen. Do hearst op bêd te lizzen. It is trije oere.’

‘Mem ek.’

‘Wat is der tsjintwurdich mei dy? Do dochst hieltyd sa nuver.’

‘Neat. Ik haw sin oan wat en ik yt krekkers, is dat sa frjemd?’

Oare memmen soene leaf sizze fan bern, wat is der

[p. 37]

oan, fertel it my mar gau. Harres begûn in petear mei de oansizzing dat se sokke nuvere oanslaggen hie. Se hie fansels mei mem ek neat fanneden. It soe ommers op neat útdraaie as se har fertelle soe, dat se der krekt achter kommen wie dat se in sûndich mins wie. Mem seach har oankommen. Dy wist allang dat se yn sûnde krigen en berne wie.

Mem wachte krekt sa lang oant se de krekkers op hie en doe giene beide nei boppen ta.